Icipandwa 8

‘Cinshi ico Yehova Afwaya Kuli Imwe?’

1, 2. Mulandu nshi twingalandila ukuti ifyo Yehova acitile pa mibele yabipa iya bantu bakwe aba kale ca kukoselesha nga nshi?

BALENI tontonkanyeni nga cali ifi: Umukashana atulumuka pa mulandu wa kuti umuntu alekunta ku ciibi bukali bukali. Aumfwa umwenso cilya aishiba ukuti ni shimakwebo uwatemwa amafisakanwa, aisa mu kupinda indalama isho ulupwa lwakwe lwamukongola. Uyu shimakwebo alicenjesha abantu abengi pantu abomfya amasekelo ya bufi no kupatikisha abantu ukumubikilapo nsonsela pa ndalama isho abakongweseshe. Pa kuti uyu muntu tabamwikete, alapeela intungulushi sha mu musumba amafisakanwa, ica kuti nangu abantu bailishanye tapali ne co bengacitapo. Umukashana aleumfwa ukuti napelelwa; bawishi balibutuka ulupwa no kukuukila ku mukashana umbi. Ena na banyina limbi kuti babashitisha mu busha.

² Ifi e fimo fimo ifyalecitika mu nshiku sha bakasesema 12, kabili e fyo balesokelapo na bantu. (Amose 5:12; 8:4-6; Mika 6:10-12; Sefania 3:3; Malaki 2:13-16; 3:5) Bushe amubako shilya nshiku, nga mwacitile shani? Nangu ca kuti kwena ifyalecitika tafyali bwino, lelo kuti mwakoseleshiwa nga mwamona ifyo Yehova alebomba na bantu mu nshiku sha aba bakasesema. Kuti mwamona muli aya mabuuku 12 ukuti Lesa alekomaila sana pa kuba ne mibele isuma no mutima uusuma. Ukukoselesha kwakwe kuti kwamukosha ukuba ne mibele isuma, ukulafwaya ukulacita ifisuma, no kulafwaya ukumulumbanya. Pa mulandu wa kuti ubushiku bwa kwa Yehova ubwa bupingushi nabupalama, ukubika amano ku bukombe ubwaba muli aya mabuuku kuti kwalenga mwaishiba ifyo Lesa afwaya ukuti mulecita. Intanshi tontonkanyeni pa fyalecitika mu nshiku sha kwa Mika mu myaka ya ba 700 B.C.E.

CINSHI ICO YEHOVA AFWAYA KULI IMWE?

3, 4. (a) Kulomba nshi ukusuma ukwaba mwi buuku lya kwa Mika? (b) Bushe imwe pa lwenu mwakumwako shani ku cipusho caba pali Mika 6:8?

³ Nga mulebelenga ibuuku lya kwa Mika, nalimo pa kubalilapo fye kuti mwamona kwati mwaba fye imilandu iyo abena Israele abapondweke balecita. Ukuba kwena, Yehova alimwene ukuti abantu bakwe bali ne misango iibi nga nshi, kabili alondolwele no kuti bamo “bapato busuma no kutemwo bubi.” (Mika 3:2; 6:12) Lelo nangu ca kuti mwaliba ukukalipila ababifi, muli ili ibuuku lya mu Baibolo na mo mwine mwaliba ukusoka ukusuma kabili ukwa kucincisha. Mika alanda pa Ntulo ya mafunde yalungama no kwipusha ici cipusho ca kulenga umuntu ukutontonkanyapo, aipwishe ati: “Cinshi cimbi ico Yehova alefwaya kuli iwe, kano ukucito bupingushi, no kutemwo luse, no kwenda bufuke bufuke na Lesa obe?”—Mika 6:8.

⁴ Bushe namumfwa ico Kabumba wesu aletulomba ukucita? Pa mulandu wa kuti alitutemwa, alatucinkulako pa mibele isuma iyo twingakwata ukucila ukuleka fye tulefuma mu nshila pa mulandu wa bubifi ubuli fye mpanga yonse pali lelo. Yehova alishiba ukuti apo tuli bantunse ababa ne cishinka, kuti twatemwa ukuba ne mibele iyo afwaya, kabili alitucetekela. Bushe nga ni mwe baipwishe ici cipusho ca kuti ‘Cinshi ico Yehova afwaya kuli imwe?’ kuti mwa-asuka shani? Bushe kuti mwalanda umo amafunde ya kwa Lesa pa mibele isuma yamwafwa sana nangu umo yalingile ukulamwafwa? Bucibusa bwenu na Lesa e lyo no bumi bwenu bwine bukaba bwino sana nga mulekonka aya mafunde. Apo paradaise ya calo conse ili mupepi, mulekoseleshiwa kuli aya mashiwi ya kukonkomesha ayatila: “Itandileni ubulungami, lobololeni umwabelo luse lwa kwa Lesa; itukulwileni icituku, apo ni nshita ya kufwaya Yehova, ese no kulengo bulungami ukuloka pali imwe.” (Hosea 10:12) Nomba natulande pa fishinka fimo ifikalamba ifyaba mu kufunda kwaba pali Mika 6:8.

‘TULE-ENDA BUFUKE BUFUKE’

5. Mulandu nshi cacindamina ukwenda “bufuke bufuke” na Lesa?

⁵ Icacindama ico Mika alanda ca kuti Yehova afwaya ‘tuleenda nankwe bufuke bufuke.’ Ukuba no bufuke kuti kwatunonsha icine cine pantu “ku [bafuuka, NW] kwaba amano.” (Amapinda 11:2) Umuntu uwafuuka alishiba apapela amaka yakwe pa mulandu wa lubembu ulo apyana kuli Adamu. Ukusumina ukuti tufyalwa no lubembu e ca ntanshi icingatwafwa ukukanabembuka ku mufulo.—Abena Roma 7:24, 25.

6. Ni shani twinganonkelamo nga ca kuti bufuke bufuke twaishiba ifingatumbuka mu lubembu?

⁶ Mulandu nshi ubufuke no ukuicefya fyacindamina nga tulefwaya ukukanabembuka ku mufulo? Umuntu uwafuka alishiba ukuti ulubembu lwalikwata amaka. (Amalumbo 51:3) Hosea alatwafwa ukwishiba ukuti ulubembu kuti lwatubeleleka e lyo no kuti lyonse ifitumbukamo tafiwama. Ica kumwenako fye Yehova alaile ukuti ali no ‘kulandula’ abantu bakwe aba kale abashali ne cumfwila. Bushe ifi fileumfwika kwati tapali nangu cimo icali no kucitikila balya babembu abatalama? Nalimo e fyo abene balemona kwati bali no kwisapusuka, pantu ulubembu lulabeleleka no kuteka umuntu ubusha. Nomba icikalamba ico ulubembu lucita ku muntu kumutalusha kuli Lesa, limbi kuti aba no mubi icine cine nga fintu ilembo lilanda ukuti: “Imicitile yabo tailebaleko kubwelela kuli Lesa wabo.” Ulubembu lwa ku mufulo lulapwisha amaka ya muntu, kuti lwamulenga ukuba “incitatubi.” E lyo kabili, ulubembu lulalenga umubembu ukuba no bumi ubwabula ukulondoloka. Ca cine umubembu uushilapila kuti alemoneka kwati aleikala fye bwino pa kashita kamo, lelo te kuti enekele Lesa ukumusenamina.—Hosea 1:4; 4:11-13; 5:4; 6:8.

7. Bushe abantu bafuuka bacita shani ilyo Yehova alebatungulula?

⁷ Abantu bafuuka na kabili balasumina ukutila balakabila ubutungulushi bwa kwa Lesa pa kuti tabailetelele ku fyabipa ifitumbuka mu lubembu. Mika alimwenene libela icali no kucitika ku ntanshi, e kutila muno nshiku, ukuti abantu abengi bali no kulafwaisha ‘ukubalanga imibele ya kwa Yehova’ no ‘kwenda mu nshila shakwe.’ Aba bantu bafuuka bafwaya ‘amafunde’ ne “cebo ca kwa Yehova.” Mufwile mwalitemwa ukuba pali aba bantu abafwaya ‘ukwendela mwi shina lya kwa Yehova’ abakonka ifyo afwaya. Nangu cibe fyo, nga filya Mika alefwaya ukuti cibe, limbi na imwe kuti mwatemwa ukwishiba inshila na shimbi ishingamwafwa ukuba fye ‘aba cishinka.’ (Mika 4:1-5; 6:11) Nga ca kuti bufuke bufuke mulefwaya ukulacita ifyo Yehova afwaya kuli imwe mukanonkelamo apakalamba nga nshi.

TULEBA NE MIBELE YASUMBUKA

8. Finshi mwamona pa lwa mibele ya mu calo muno nshiku?

⁸ Apo Yehova afwaya tulemupepa bwino no kulaikala bwino, atweba ukuti tuleba ne mibele isuma nangu ca kuti icalo twaikalamo calibipa. (Malaki 2:15) Icalo caisulamo fye amalyashi ya bucilende. Abantu abengi bamona kwati caliba fye bwino ukutamba ifikope na mafilimu ya bantu abali ubwamba, ukubelenga ifitabo ifilanda pa bulalelale, no kukutika ku nyimbo ishikubula imitima ya bantu. Na kabili, kwaliba abaume abashicindika abanakashi, babamona kwati ba kusendama fye na bo epela. Nangu limbi abaice ku sukulu kuti baletobekamo imipuulwe ya nsele mu malyashi yabo ne nsoselo sha bulalelale. Kuti mwacita shani nga tamulefwaya ukusongwa kuli iyi mibele yabipa?

9. Bushe abantu abengi bafililwe shani ukukonka amafunde ya kwa Yehova mu nshiku sha bakasesema 12?

⁹ Bakasesema 12 abo tulesambililapo balatufunda amasambililo ayasuma. Inshiku baleikalamo takwali ifiyanda umwa kutambila amafilimu pa TV na mavidio, lelo mu nshiku shabo kwali ifimpashanya fya bantu abaleba fye ubwamba, balecita na bucilende ubo abene baleti ubwashila, e lyo no bulalelale ubwa kapela makufi. (1 Ishamfumu 14:24; Esaya 57:3, 4; Habakuki 2:15) Kuti mwamona ukuti ifi e fyalecitika nga mwabelenga ifyo bakasesema balembele, batile: “Abaume bene bapaatukila pamo na bacilende, no kwipaila amalambo pamo na bacende ba mwashila.” “Umwaume na wishi baya ku mukashana umo, ku kupelule shina lyandi lya mushilo.” Abantu bamo balepeela lyonse ‘abanakashi bacilende ifilambu’ pa mitebeto ya kusefya ubufyashi.a Ubucende na bo bwaliseekele, ica kuti abantu abaupana tabali na cishinka ‘balekonka bacibusa babo’ nangu abacende babo.—Hosea 2:13; 4:2, 13, 14; Amose 2:7; Mika 1:7.

10. (a) Cinshi cilenga umuntu ukuba ne mibele ya bucilende? (b) Bushe abantu ba kale aba kwa Lesa bakwete shani umulandu wa bulalelale bwa ku mupashi?

¹⁰ Nalimo mwailuka ukuti bucilende bulalangilila ifyaba umutima wa muntu e lyo ne fyo atontonkanya. (Marko 7:20-22) Yehova alandile pa bantu bakwe aba mibele ibi ukuti “umupashi wa bucilende naubalubansha” kabili atile ‘balecita bucisenene.’ (Hosea 4:12; 6:9)b Sekaria ena alandile pa “mupashi uwakowela.” (Sekaria 13:2) Aba bantu bali abapama, balisuulile amafunde ya kwa Yehova na maka yakwe. Kanshi umuntu pa kuti fye aaluke umutima, alingile ukwalula imitontonkanishishe yakwe umupwilapo. Kanshi ukwishiba ifi kulingile ukulenga Abena Kristu ukulatasha nga nshi pa kwafwa uko babafwa pa kuti bataluke kuli bucilende na ku fyabipa ifitumbukamo.

BENI NE MIBELE ISUMA

11. Finshi fimo ifitumbuka muli bucilende?

¹¹ Mufwile mwalimona ukutila ukuba ne mibele yabipa kulonaula indupwa, abana tabakwata abafyashi ba kubakusha, mulafuma amalwele yabipisha, e lyo na abengi balaponya amafumo. Abasuula ifyo Kabumba alanda pa kwampana kwa mwaume no mwanakashi balacula mu matontonkanyo kabili no kulwala balalwala. Mika alembele ukuti: “Pa mulandu wa kukowela [umuntu akafulunganiwa] ukufulungana ukwabipisha.” (Mika 2:10) Ukwishiba ifi kulakosha abantu abafwaya ukulapepa Lesa ukulingana ne fyo umwine afwaya. Tabafwaya ukutontonkanya pa fyabipa pa kuti belakowesha imitima yabo na matontonkanyo.—Mateo 12:34; 15:18.

12. Kuti twanonkelamo shani nga tulekonka ifyo Yehova alanda pa kwampana kwa mwaume no mwanakashi?

¹² Ico Abena Kristu bashifwaila bucilende te mulandu wa kuti balatiina ukulwala amalwele nangu ukutiina ukupula abana, lelo ni co balimona umulandu cacindamina ukutemwa amafunde ya kwa Lesa no kulakonka ifyo alanda pa kwampana kwa mwaume no mwanakashi. Pa kubumba abantu, Yehova alibikile ne nsuna ya kwampana mu mibili yabo nge nshila ya kulangilamo icitemwiko mu cupo. Ici cali pa milandu iyo Lesa abumbiile abantu. Nga ca kuti umwaume no mwanakashi baba aba cishinka mu cupo, icupo kuti cakosa e lyo limbi kuti bakwata na bana. Nomba nga ca kuti umo alefuma mu cupo aleya ku nse ku kucita ubucende, icupo kuti caonaika, nga filya fine bakasesema 12 balandile. Ukucita ubupulumushi kwalengele Lesa akaane abantu bakwe. Lesa nga akaana abantu bakwe calebipa nga nshi, na muno nshiku mwine kuti cabipa nga nshi nga ca kuti akaana abantu bakwe.

13. Bushe kuti twacita shani pa kuti ‘tufumye ku cinso cesu bucilende’ no kukaana itunko?

¹³ Hosea apaapete abantu baliko shilya nshiku ukuleka, nangu ‘ukufumya ku cinso cakwe ifya bucilende fyabo,’ icalolele mu kuti balingile ukucitapo cimo pa kuti baicingilile ku mibele yabipa. (Hosea 2:2) Na ifwe muno nshiku, kuti cawama nga twataluka ku misango yonse iingatuletelela. Ica kumwenako, limbi kuti muletunkwa libili libili ku sukulu nangu pa citente apo mwikala. Nalimo te kuti mukuuke pali ilyo isukulu nangu pa ng’anda apo mwikala, lelo limbi kuti kwaba inshila shimbi isho mwingacimfishamo ili tunko pa kuti ‘mufumye ku cinso cenu ifya bucilende.’ Lekeni bambi beshibe ukuti muli Bena Kristu ba cine, muli Nte ya kwa Yehova. Balondolweleni bwino mu mucinshi ifyo mwaishiba na mafunde ayo mukonka. Shininkisheni ukuti abantu nabeshiba ukuti nangu cibe shani te kuti muleke ukukonka amafunde ya kwa Yehova. (Amose 5:15) Inshila na imbi iya ‘kufumishamo bucilende’ kutaluka ku kutamba ifikope fya bantu bali ubwamba no kupata amangalo yabipa. Pa kuti mucite ifi limbi kuti mwapoosa magazini umwaba ifya musango uyu nangu ukufwaya abanenu bambi, abatemwa Yehova kabili abacita ifyo Lesa afwaya. (Mika 7:5) E ico kanshi Yehova kuti amwafwa ukutaluka ku calo cakowela na ku mibele ya bucilende!

‘TEMWENI ULUSE’

14, 15. (a) Bushe “ukutemwo luse” calola mwi? (b) Bushe ukutemwa uluse kutwafwa shani ukuba aba kaele?

¹⁴ Mika alikomailepo ukuti Yehova afwaya ukuti ‘tutemwe uluse.’ Ukuba no luse, kuulacita ifintu ifisuma ukucila ukulacita ifintu fyabipa. Uluse lwalyampana sana no busuma e lyo ne mibele iisuma nga nshi. Kanshi ifwe bonse tulingile ukuba abafumacumi kabili aba mulinganya muli fyonse ifyo tucita ne fyo twikala na bantu bambi. Mu Cipandwa 6 muli cino citabo, twaliisambilila pa fintu fyacindama sana ifyo twingabomfya mu mikalile yesu, pamo nga mu makwebo na mu fya ndalama, umo umulinganya no bufumacumi fifwaikwa nga nshi. Nomba te muli ifi fyeka umo tulingile ukuba no mulinganya, ubufumacumi, e lyo no luse.

¹⁵ Abantu abatemwa uluse kabili abafwaya fye ubusuma ku bantu banabo balesha sana na maka yonse ukuba aba kaele. Yehova aebele abena Israele abalekele ukulapeela ubupe mu kupepa kwa cine ukuti: ‘Mulemfinsha.’ (Malaki 3:8) Bushe kuti mwaishibako inshila shimo isho umuntu ‘engafinshishamo’ Lesa muno nshiku? Ni shani nga ca kuti Umwina Kristu e usunga indalama isho bamunyinefwe basangula isha kutwala pa ntanshi imilimo ya Bufumu pa cilonganino nangu isha milimo imbi iyaba mu kuteyanya? Bushe ishi ndalama sha bani? Ishi ndalama kwena sha kwa Yehova, pantu ico basangwilile kufwaya ukutwala pa ntanshi ukupepa kwakwe. (2 Abena Korinti 9:7) Bushe umuntu uuli onse alingile ukutontonkanya ukuti kuti “aashima” isho ndalama no kushibomfya ku fyo umwine alemona ukuti nafipamfya nangu ukubomfya fye indalama sha bupe ukwabula ukupoka bwino bwino ulusa? Kwena te kuti acite fyo. Nga acite fyo ninshi cimo no kwibila Lesa! Kabili nga acite fyo ninshi tali no luse nangu umulinganya ku bantu abasangwile isho ndalama sha bupe ku mulimo wa kwa Lesa.—Amapinda 6:30, 31; Sekaria 5:3.

16, 17. (a) Bushe abantu bamo balangishe shani imitima ya bufunushi mu nshiku sha kwa Amose na mu nshiku sha kwa Mika? (b) Bushe Lesa amona shani abantu ba lunkumbwa?

¹⁶ Na kabili uluse no busuma kuti fya-afwa Umwina Kristu ukukaanaba no lunkumbwa. Mu nshiku sha kwa Amose abantu baali abafunuka. Balya bantu baali abafunuka, ‘baleshitisha fye no mulungami,’ kapepa munabo, “muli silfere” fye! (Amose 2:6) Na mu nshiku sha kwa Mika na mo mwine cali fye cimo cine, abakankaala ba mu Yuda balepokolola ifipe ku bantu abashakwete amaka ya kuicingilila, e lyo limo balebapoka fye ku maka. (Mika 2:2; 3:10) Pa mulandu wa kuti aba bantu bafunuka balepoka impanga ku bantu banabo, balepula mu Mafunde ya kwa Yehova: kumo na mwi funde lya kulekeleshako pa Mafunde Ikumi ne fipope ifyatile tabalingile ukushitisha impanga iyo bapyene.—Ukufuma 20:13, 15, 17; Ubwina Lebi 25:23-28.

¹⁷ Kwena muno nshiku tacaseeka ukushitisha abantu nangu ukusenda abantu ubusha nga filya caleba mu nshiku sha aba bakasesema. Nomba bushe tacaseeka ukuliila abantu indalama nangu ukucenjesha abantu? Umwina Kristu uwa luse te kuti alecenjesha bakapepa banankwe. Ica kumwenako fye, alishiba ukuti te kuti cibe bwino ukutendeka amakwebo pa kuti abasumina banankwe e bo baleshita ifipe fyakwe. Nga alecite fi ninshi alifunuka, kabili Abena Kristu te fyo balingile ukuba, tabalingile ukususwa ukupangila indalama ishingi pa Bena Kristu banabo. (Abena Efese 5:3; Abena Kolose 3:5; Yakobo 4:1-5) Uko mwingeshibila ukuti umuntu alifunuka ni ku kutemwisha indalama, ukulafwaisha amaka nangu ukulafwaya ukunonka sana, e lyo no kufunukila fye ifya kulya, ulwinso lwa banakashi nangu ulwa baume, nangu fye ne fintu fimbi. Mika alangilile ukuti abantu ba kaso, abafunuka ‘tabakekute.’ Na muno nshiku mwine e fyo caba.—Mika 6:14.

18, 19. (a) Bakasesema bamo muli balya 12 batile shani pa fyo Yehova asunga “umulebeshi”? (b) Bushe ukutemwa abantu bambi kuti kwalenga shani ukuti muleampana bwino na bantu uko mwikala?

¹⁸ Yehova aebele abantu bakwe ukuti ‘belaibila umulebeshi [NW].’ Kabili Lesa alandiile muli Malaki ati: ‘Nkapalama kuli imwe ku kucito bupingushi mwe basunkila umulebeshi ku mbali.’ (Sekaria 7:10; Malaki 3:5) Bushe ku ncende uko mwikala, ifintu filealuka pa mulandu wa kuti kwalisa abantu bafuma ku fyalo fimbi nangu abantu ba mushobo umbi nangu abo mwapusana na bo inkulilo? Nalimo ico baishila ku mwenu mulandu wa kuti ni mbutushi, baisa mu kubomba incito, nangu balefwaya ukulaikalako bwino. Bushe mumona shani abantu abalanda ululimi lumbi na bantu ba fikulilo fimbi? Bushe mu mutima wenu mulakwata ulupato mu nshita ya kuba no luse?

¹⁹ Tontonkanyeni ifyo abantu bakomfwa bwino nga bamona ukuti mulemona abantu bafuma ku fyalo fimbi nangu aba fikulilo fimbi ukuti na bo bene balingile ukusambilila icine ca mu Baibolo. Ukuba no luse na kabili takwakalenge tulemona kwati abantu baisa ukufuma kumbi tabalingile ukubomfyako Ing’anda ya Bufumu nangu ifipe fimbi. Umutumwa Paulo acinkwileko Abena Kristu bamo abaYuda abaliko ilyo ubuKristu bwatendeke, abali no lupato ku bashali baYuda, ukuti takwali nangu umo uwalingile ukuyumfwa ukuti ena alingile ukupusuka; mulandu fye wa luse lwa kwa Lesa e co uuli onse aali no kupusukila. (Abena Roma 3:9-12, 23, 24) Ukumfwila abantu bambi uluse kukalenga tulesekelela pa mulandu wa kuti abantu abengi abashakwete ishuko lya kumfwa imbila nsuma nomba balikwata ilyo ishuko pa mulandu wa kutemwa kwa kwa Lesa. (1 Timote 2:4) Abantu bafuma ku fyalo fimbi nangu aba fikulilo fimbi ilingi line balacula, e ico tulingile ukubalangulukilako no kulabomfwilo luse, ukulabasekelela, e lyo no kulabamona fye nga ‘bana calo’ banensu.—Ubwina Lebi 19:34.

MULE-ENDA NA LESA WA CINE

20. Ni kuli bani abena Israele baleya ku kupandwa amano?

²⁰ Mika na kabili akomaile pa kwenda na Lesa, e kutila ukumucetekela ukuti ni Lesa wa cine, e lyo no kufwaya ukuti aletutungulula. (Amapinda 3:5, 6; Hosea 7:10) Ilyo abaYuda babwelele mu busha, bamo batendeke ukulaya ku ba kubuka, no kulapepa balesa ba bufi, limo ico balecitila ifi balefwaya ubwafwilisho imfula nga taileloka. Kanshi balepepa ku mipashi ibifi ukuti ibaafwe, nangu ca kuti Yehova alikeenye ukucita ifintu fya musango uyu. (Amalango 18:9-14; Mika 3:6, 11; 5:12; Hagai 1:10, 11; Sekaria 10:1, 2) Aba baYuda baleampana ne fibumbwa fya mupashi ifyapondokela Lesa wa cine!

21, 22. (a) Misango nshi iya kupupe imipashi iyaseeka uko mwikala? (b) Mulandu nshi Abena Kristu ba cine tabacitila ifya bung’anga?

²¹ Muno nshiku bamo batontonkanya ukuti imipashi yabipa iyalumbulwa mu Malembo te ya cine cine, yimininako fye ububifi. Lelo, Baibolo isokolola ukuti ifibanda e ko fyaba kabili e fyafwilisha abalengula intanda, ubuloshi, na malele [majiki]. (Imilimo 16:16-18; 2 Petro 2:4; Yuda 6) Ukupupa imipashi na ko kwine eko kwaba. Abantu mu mitundu iingi balaya ku ng’anga nangu ku bapepelela abantu abatila balikwata amaka yaibela, e lyo na ku bapendula. Bambi na bo bafwaya ukupandwa amano ku babukila ku ntanda pa kusobela ifya ku ntanshi nangu ku bapendwila ku makardi, ababomfya inkonto sha fyela, ifipampa fya fyebo, nangu amabwe yamo ayabeeka pa kuti beshibe fimo. No kwesha fye ukulaumfwana ne mipashi ya bafwa na ko kwaliseeka. Cashimikwa ukuti intungulushi shimo shilepusha abapendula intanda na babuka ukubafwilisha ilyo balefwaya ukwishiba ifya kucita pa fintu fimo. Fyonse ifi fyalipusana sana no kufunda kwa kwa Mika ukwa kutila tulingile ukulaenda na Lesa wa cine, no kulakonka ubutungulushi bwakwe.

²² E ico kanshi imwe mwe babomfi ba cine aba kwa Yehova tamufwile ukulacita ifintu fya musango uyu. Mufwile ukwishiba ukuti Lesa tabomfya amalele nangu ubung’anga ku kusokolola ukufwaya kwakwe nangu amaka yakwe. Lelo ilembo lya pali Amose 3:7 litweba ukuti Yehova ‘asokolola inkama yakwe ku babomfi bakwe bakasesema.’ E lyo kabili ukwampana ne mipashi ibifi kuti kwalenga umuntu alatungululwa na kateka wa fibanda, Satana, uwa bufi kabili uwaiminina pa kubepa abantu. Satana ne fibanda fyakwe baiminina pa kucusha abantu, lyonse fye baba abankalwe, no kwipaya balepaya abantu. (Yobo 1:7-19; 2:7; Marko 5:5) E mulandu wine Mika alandiile ukuti umuntu uufwaya ukwenda na Lesa wa cine talingile ukulabuka no kupendula nangu ukutembwisha.

23. Nani uwingatupeela ifyo tulomba?

²³ Ukupepa kwa cine kuti kwafuma fye kuli Yehova. (Yohane 4:24) Kasesema Sekaria alembele ukuti, ‘Lombeni kuli Yehova.’ (Sekaria 10:1) Nangu nga ca kutila mwasanswa nangu mwatunkwa kuli iyi mipashi ibifi, muleibukisha ukuti “onse [uwalilila] kwi shina lya kwa Yehova akapokololwa.” (Yoele 2:32) Aya mashiwi yalicindama ilyo tuletontonkanya pa bushiku bwakwe ubukalamba.

24. Finshi mwasambilila muli Mika 6:8?

²⁴ Kanshi twamona ukuti amashiwi yaba pali Mika 6:8 yalatupeela ifingi ifya kutontonkanyapo. Kanshi pa kuti tube ne mibele isuma tulingile ukuba no mutima usuma ne mibele ya kwa Lesa. Hosea alikoseleshe fwe baleikala “mu nshiku sha kulekelesha.” Alandile ukuti mu nshita yesu, abantu batiina Lesa bakalafwaya ubusuma bwa kwa Yehova. (Hosea 3:5) Amose alisumine ukuti ifi fine e fyo Lesa afwaya tube, atile: “Fwayeni ubusuma, . . . ku kuleka mube no mweo.” Na kabili atucincishe ati: “Temweni ubusuma.” (Amose 5:14, 15) Nga twacite ifi tukaba ne nsansa pantu tukalacita ifyo Yehova afwaya.

[Amafutunoti]

FINSHI MWINGASAMBILILA

• ku fyo Yehova amweba ukuti mulekonka amafunde yakwe?—Sekaria 6:15; Malaki 3:16, 18.

• nga muletontonkanya sana pa fyo ulubembu lwaba ne fyabipa ifitumbukamo?—Malaki 4:1; Abena Roma 6:12-14; 1 Abena Korinti 6:18.

• ku filubo fya bantu ba kale aba kwa Lesa?—Hosea 8:7; 10:12; 14:9.

KUTI MWANONKELAMO SHANI

• nga mulekonka ifyo Yehova alanda pa kwampana kwa mwaume no mwanakashi?—Hosea 3:3; 4:11.

• nga muleumfwila ukufunda kwa bakasesema 12 ukulanda pa kufunuka na kaso?—Mika 7:5-7; Abena Filipi 2:4.

• nga muleicingilila ku kupupe mipashi na ku fya bung’anga?—Mika 5:12; Nahumu 3:4; Malaki 3:5.

[Akabokoshi pe bula 100]

AALI UWAFUKA KABILI UWA CISHINKA

Yona alangilile ukuti wa cishinka kabili uwafuuka ukucila abantu bambi abashalembeleko Baibolo. Ali-ilandiile fye umwine ukuti taali ne cumfwila no kuti inshita imo takwete icitetekelo muli Yehova. Tafishile ifyali mu mutima wakwe ilyo Lesa amutumine nangu ifyo aumfwile mu mutima wakwe ilyo Lesa akeene ukonaula abena Ninebe. Ala kanshi kuti twapashanya uyu muntu ukufuka!

[Icikope pe bula 98]

Yehova alamona ubucenjeshi no lufyengo

[Icikope pe bula 104]

Ukweba abantu ifyo mwe Bena Kristu mwasambilila kuti kwamucingilila

[Icikope pe bula 106]

Abena Kristu abengi balabikako amano ukwafwa abantu bafuma ku fyalo fimbi ukwishiba Lesa

[Ifikope pe bula 109]

Ababomfi ba kwa Lesa tabalingile ukulapepa imipashi