AmaBaibolo Yakokwesha ayo Bapilibwile mu CiLatini

Ululimi lwa ciLatini e lo abena Roma balelanda sana. Lelo ilyo umutumwa Paulo alembele kalata ku Bena Kristu ba mu musumba wa Roma, ailembeele mu ciGriki.a Kabili takwali ubwafya pantu abantu muli uyu musumba balelanda indimi shonse shibili. Pa mulandu wa kuti abengi abaleikala mu Roma batuntwike mu ncende umo balelanda iciGriki, abantu balelanda ukuti umusumba wa Roma wasangwike fye wa baGriki. Indimi balelanda mu buteko bwa bena Roma shalipusenepusene ukulingana ne fitungu, lelo ilyo ubuteko bwakulile, na bantu ba kulanda iciLatini nabo balifuliileko. E calengele ukuti Amalembo ya Mushilo bayapilibule ukufuma mu ciGriki ukuyatwala mu ciLatini. Cimoneka kwati uyu mulimo wa kupilibula watendeke mu ma 100 C.E. ku North Africa.

Amalembo yalekanalekana ayo bapilibwile bayeta ati Vetus Latina, nelyo Ubupilibulo bwa Kale ubwa mu ciLatini. Muno nshiku takwaba Baibolo ya mu ciLatini iyakwata Amalembo yonse. Ifiputulwa fimo ifyashalako, ne mbali shimo isho bakalemba ba kale bayambulamo, filanga ukuti Vetus Latina tayali libuuku fye limo. Lelo yapilibwilwe na bantu balekanalekana pa nshita yalekanalekana ne fifulo fyapusanapusana. Kanshi te muntu fye umo apilibwile, lelo bali abengi.

Ifi abantu balekanalekana pa lwabo balepilibula ifiputulwa fimo ifya Malembo mu ciLatini, calengele ukuti kube icimfulunganya. Ku mpela ya myaka ya 300 C.E., umuntu we shina lya Augustine atile, “umuntu onse uwalesanga icimfungwa ca mu ciGriki, uwalemona ukuti kuti apilibula, aleyamba ukucipilibwila mu ciLatini” nangu ca kuti aishibeko fye panono iciLatini ne ciGriki. Augustine na bantu bambi baletwishika nga ca kuti ifyo aba bonse balepilibula ifyaseekele fyali fya cine.

[Akabokoshi pe bula 21]

IFYO BAPILIBWILE KALE IFYO NA LELO TUKONKA

Muli Vetus Latina iyo bapilibwile ukufumya mu ciGriki, mwali amashiwi ayengi ayo babomfeshe ayabomfiwa na lelo. Limo ishiwi lya ciGriki ni di·a·theʹke, ilyo mu Cibemba bapilibula ukuti “Icipingo” nelyo “Icipangano.” (2 Abena Korinti 3:14) Ici e calenga ukuti abantu abengi baleita Amalembo ya ciHebere ati Icipangano ca Kale e lyo Amalembo ya mu ciGriki ukuti Icipangano Cipya.