-
Umulandu Ukwishiba Lesa mwi Shina Kusha-angukilaUlupungu—2010 | July 1
-
-
Abasambi ba kwa Yesu aba cishinka balitwalilile ukulenga ishina lya kwa Lesa ukwishibikwa na lintu Yesu afwile no kubuushiwa. (Moneni akabokoshi kaleti “Bushe Abena Kristu ba Kubalilapo Balebomfya Ishina lya kwa Lesa?”) Pa Pentekoste mu 33 C.E., pa bushiku bwine icilonganino ca Bena Kristu capangilwe, umutumwa Petro ayambwile amashiwi ya kwa kasesema Yoele ilyo aebele abaYuda abengi na basangwike abaYuda ukuti: “Onse uwalilila kwi shina lya kwa Yehova akapusuka.” (Imilimo 2:21; Yoele 2:32) Abena Kristu ba kubalilapo balyafwile abantu aba mu fyalo ifingi ukwishiba Yehova mwi shina. E mulandu wine ilyo abatumwa na bakalamba bakumene mu Yerusalemu, umusambi Yakobo asosele ukuti: “Lesa . . . apilibukile ku bena fyalo ku kubuulamo abantu abe shina lyakwe.”—Imilimo 15:14.
-
-
Umulandu Ukwishiba Lesa mwi Shina Kusha-angukilaUlupungu—2010 | July 1
-
-
[Akabokoshi ne Fikope pe bula 6]
Bushe Abena Kristu ba Kubalilapo Balebomfya Ishina lya kwa Lesa?
Mu nshita ya batumwa ba kwa Yesu, ifilonganino fya Bena Kristu fyalipangilwe mu fyalo ifingi. Abali muli ifi filonganino balekumana pamo lyonse ku kusambilila Amalembo. Bushe ishina lya kwa Yehova e mo lyali mu Malembo yalebomfya aba Bena Kristu ba kubalilapo?
Apo pali ilya nshita abantu mu calo balebomfya sana iciGriki, Abena Kristu abengi balebomfya Septuagint iya mu ciGriki, iyo bapilibwile ukufumya mu ciHebere mu 100 B.C.E. Abasoma bamo balanda ukuti ilyo balepilibula Septuagint umuku wa kubalilapo, e lyo bafumishemo ishina lya kwa Lesa no kubikamo ilumbo lya ciGriki ilya kuti Kyʹri·os, ilipilibula ukuti “Shikulu.” Lelo, kwaliba ubushininkisho ubulanga ukuti ifi te fyo cali.
Ifi fiputusha fili pali lino ibula fya Septuagint ya mu ciGriki ifyo balembele pa numa ya 100 B.C.E. Pali ifi fiputusha, paliba ishina lya kwa Yehova ilyalembwa mu filembo fine ifya mu ciHebere יהוה (YHWH), nelyo Tetragrammaton. Profesa George Howard alembele ukuti: “Twalikwata amakope yatatu aya Septuagint ya mu ciGriki ayapusanapusana ayo balembele ilyo icilonganino ca Bena Kristu tacilapangwa kabili tamwaba apo bapilibwile Tetragrammaton ukuti kyrios lelo balelemba fye ifilembo fya ciHebere fine. Kanshi kuti twashininkisha ukuti abaYuda abaliko ilyo Icipingo Cipya tacilalembwa, abaliko pa nshita calelembwa, na baliko pa numa, bonse balelemba ishina lya kwa Lesa . . . mu Malembo ya mu ciGriki mwine.”—Biblical Archaeology Review.
Bushe abatumwa na basambi ba kwa Yesu balebomfya ishina lya kwa Lesa mu Malembo ya mushilo ayo balembele? Profesa Howard alembele ukuti: “Apo abali mwi calici Icipingo Cipya calandapo balebomfya no kwambula Septuagint umwali ishina lya kwa Lesa ilyalembelwe mu filembo fya mu ciHebere, ukwabula no kutwishika abalelemba Icipingo Cipya balelembamo Tetragrammaton mu Malembo baleambula.”
E ico, kanshi kuti twatila Abena Kristu ba kubalilapo balebelenga ishina lya kwa Lesa mu Malembo ya ciHebere ayo bapilibwile e lyo na mu Malembo ya Bena Kristu aya ciGriki.
[Abatusuminishe]
All photos: Société Royale de Papyrologie du Caire
-