Icikuko ca Black Death

Icikuko ico baleita ati Black Death cawile mu 1347 ilyo ingalaba yalefuma ku Crimea yaiminine mu Messina pa cishi ca Sicily. Pa fyo iyi ngalaba yasendele pali ne cikuko cine.a Tapakokwele, ubulwele bwa Black Death bwayandatile icalo ca Italy.

Umwaka wakonkelepo Agnolo di Tura, uwa ku Siena, mu Italy, alondolwele ifyo ifintu fyabipile mu musumba aleikalamo, atile: ‘Abantu batendeke ukufwa mu May. Ala icikuko calibipile icine cine. Abalelwala tabalekokola ukufwa. Akasuba no bushiku abantu abengi nga nshi balefwa.’ Asosele fye no kuti: ‘Nashikile abana bandi basano neka fye, kabili bengi calecitikila ifi fine. Takwali uwaleloosha te mulandu no ufwile pantu bonse twale-enekela ukufwa. Abengi nga nshi balifwile ica kuti bonse twatendeke ukutontonkanya ukuti iyi, e mpela ya calo.’

Bakalemba ba lyashi lya kale bamo batile mu myaka fye ine, icikuko caponene mu Bulaya bonse kabili abantu abengi balifwile, nalimo abafwile bali amamilioni 20 ukufika ku mamilioni 30. Ici cikuko caponene na mu ncende shabela ukutali kabili isha menshi makasa kabili abantu abengi balifwile. Batila ku Kabanga Sana impendwa ya bena China iyali amamilioni 123 mu kutampa kwa ba1200, yabwelele pa nshi ukufika ku mamilioni 65 mu myaka ya ba1300. Ne calengele ukubwela pa nshi cifwile cikuko e lyo ne cipowe icaponene pa nshita imo ine.

Takwatala akuba icikuko, inkondo, nelyo icipowe icalenga abantu abengi ukucula uyu musango. Icitabo ca Man and Microbes citila: “Takwatala akucitika ububifi bwa musango uyu ukutula kale. Abantu nalimo mupepi na hafu aba mu Bulaya, North Africa, na mu ncende shimo isha mu Asia balifwile.”

Abena Amerika balipuswike ku bulwele bwa Black Death pantu baba akatalamukila kuli fi fyalo fyashala. Lelo ilyo ingalaba shatendeke ukuya ku Amerika, na bo bene batendeke ukulwalako aya malwele. Mu myaka ya ba1500, icikuko cimbi icacilile na pali ici cacushishe abena Amerika.

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 6]

Ukulekanya Ukwishiba ku Kutiine Mipashi

Mu myaka yaba 1300, ilyo icikuko ca Black Death catiinishe ulupwa lwa kwa papa mu Avignon, dokota wa kwa papa atile icilengele sana ici cikuko ni co amaplaneti yatatu, e kutila Saturn, Jupiter, na Mars, yatanteme mu ntunga imo na kasuba.

[Icikope pe bula 4]

Icikope ca ku German ico balengele muli ba1500 cilanga dokota ninshi na fimba pa myona na pa kanwa pa kuicingilila ku bulwele bwa Black Death. Ica kufimba pa kanwa calekwata amafuta yacena cisuma

[Abatusuminishe]

Godo-Foto

[Icikope pe bula 4]

Utushishi twalelenga ubulwele bwa bubonic plague

[Abatusuminishe]

© Gary Gaugler/Visuals Unlimited