Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • g03 January amabu. 15-17
  • Indupwa sha Bafyashi Abashimbe Shilefulilako

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Indupwa sha Bafyashi Abashimbe Shilefulilako
  • Loleni!—2003
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Banyina Abashimbe aba Lelo
  • Muleafwa Abafyashi Abashimbe
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2010
  • Indupwa sha Bafyashi Abashimbe Kuti Shatunguluka!
    Icaba Inkaama ku Nsansa sha Lupwa
  • Umufyashi Umushimbe, Lelo Uushaba Eka
    Loleni!—2003
  • Amafya Banacifyashi Bakwata
    Loleni!—2002
Moneni na Fimbi
Loleni!—2003
g03 January amabu. 15-17

Indupwa sha Bafyashi Abashimbe Shilefulilako

GLORIA UMUSHIMBE UWAKWATA ABANA BATATU atile:—“Ilingi ubushiku nalepepa kuli Lesa ninshi ndelila nati ‘nshishibe ifyo nkacita mailo.’”

MU MEKALO ayengi indupwa sha bafyashi abashimbe shalitwalilila ukubamo kabili shilamoneka.a Ilyo indupwa umwaba abalume, abakashi, na bana shilepyanikwapo ne ndupwa shimbi, abasoma indupwa ne mpendwa ya bantu e lyo na basoma imikalile ya bantu mu fyalo ifingi baleipusha ifyo cibelele fyo.

Simon Duncan na Rosalind Edwards, abasoma sana ifya mikalile, batile “ukwaluka ukucitika pa nshita ntali, kulecitwa mu ndupwa na mu fyo abaume na banakashi bampana.” Mulandu nshi? Abafwailisha bamo batila icilenga ifi, fintu abantu basala ne mikalile, ukulingana ne ndalama bakwata, intambi bakonka, no bwikashi babamo.

Natumone ukwaluka kumo pali uku, pamo ne fyo abantu basalapo. Amafya ya mu bumi yalakuma sana imikalile ya bantu. Ificitika mu fifulo fimbi filapumfyanya abantu inshita yonse ilyo balelola. Inshita iyo kale indupwa shalebomfya ku kucitila ifintu pamo nomba ipooswa pa intaneti, ku kutamba Televishoni, ukulanda pa foni, mu motoka, na mu fya kucitacita.

Amafya ya ndalama nayo yalefulilako. Ifingi ifyangushako imikalile fikabila indalama, e co abafyashi abengi balebomba. Ukuba mu bwikashi umo ifintu fyalukaaluka kwalenga abengi mu ndupwa ukwikala no kubombela ukutali uko balupwa bashingabafwa kabili limo balasha na bena mwabo. Mu fyalo ifingi ifya kusekesha fyaseeka e filelenga ne fintu ukubipilako, pantu filanda sana pa konaula ifintu ifilenga abantu ukuba abashikatala pamo nge cupo no lupwa.b

Banyina Abashimbe aba Lelo

Pali lelo, banyina abashimbe te balya bapungwe ba kale abashaupwa abalekabila ukwafwiwa mu fya ndalama. Ukuba nacifyashi uushaupwa nomba takuleta nsoni, na kuba abengi abalumbuka balenga kwamoneka ukusuma sana. Cimbi na co, abanakashi abengi balisambilila sana kabili balailiisha—e co icupo te cilenga nacifyashi ukukwata indalama.

Banyina bamo abashimbe, maka maka abana abakalamba abo abafyashi babo balekana, basalapo ukuba abashimbe pantu tabafwaya abana babo ukulungulushiwa pa kumona umufyashi wabo abasha. Abanakashi bambi baba abafyashi abashimbe pa mulandu wa kuti balibakaana, tabaitemenwa fye. Akabungwe ka Joseph Rowntree Foundation aka ku Britain katile “Ukukusha abana ukwabula umwina mobe te bukaitemwe kabili te ca kuitemenwa fye, kabili abana bakushiwa no mufyashi umo tabalekeleshiwa kabili tababa abashailama.”

Na lyo line, ukufula kwa ndupwa sha mufyashi umo kulesakamika pantu abafyashi abashimbe na bana babo balalungulushiwa sana, balakabila indalama, na fimbi ifya kubafwa mu bwikashi. Bamo kuti batwishika nampo nga umufyashi umushimbe kuti akusha bwino abana. Mafya nshi yamo ayaibela ayo abafyashi abashimbe bakwata? Bushe umufyashi umushimbe, Umwina Kristu kuti abomba shani uyu mulimo wayafya uwa kukusha abana?

[Amafutunoti]

a Abasoma imikalile batila banyina abashimbe ‘balifula ukucila bashibo abashimbe.’ E co, ifi fipande filelanda sana sana pali banyina abashimbe. Na lyo line, ifishinte twalalandapo filekuma na bashibo abashimbe.

b Nga mulefwaya ifyebo na fimbi pa lwa mafya yakwata banacifyashi, moneni Loleni! wa July-September, 2002 uwaleti “Bunacifyashi, Bushe Bukabila Umwanakashi Uwalamuka?”

[Akabokoshi pe bula 16]

Ubulondoloshi bwa Mashiwi

Amashiwi yalekanalekana yalibomfiwa mu calo conse ukulondolola banacifyashi abakusha abana beka. Mu fyalo fimo “nyina umushimbe” e shiwi lilondolola banyina abashabala abopwa, lelo mu fyalo fimbi “nyina uwaba eka” ni nsoso ibomfiwa ukulosha kuli banyina bonse abalekusha abana ukwabula abena mwabo mu lupwa. Banyina ba musango yo napamo balilekana na balume, balipaatukana, nelyo balifwilwa, nelyo napamo tababala abopwa.

Muli ifi fipande fikonkene, tulebomfya amashiwi “umufyashi umushimbe” na “nyina umushimbe” ukulosha ku bafyashi abalekusha abana ukwabula abena myabo.

[Akabokoshi/Mapu pe bula 16, 17]

ABAFYASHI ABASHIMBE—NABASEEKA MU FYALO IFINGI

United States: “Banyina abashimbe balifulileko mu 1970 ukufika mu 2000, ukufuma pa mamilioni yatatu ukufika ku mamilioni 10; pali iyi yine nshita, impendwa ya bashibo abashimbe nayo yalikulileko, ukufuma pali 393,000 ukufika ku mamilioni yabili.”—U.S. Census Bureau.

Mexico: Ukulingana ne nyunshipepala ya La Jornada, pali bonse abakwata amafumo muli ici calo, amapesenti 27 baba ni banacifyashi abapungwe.

Ireland: Indupwa sha bafyashi abashimbe shalifulileko ukufuma pa mapesenti 5.7 mu 1981 ukufika ku mapesenti 7.9 mu 1991. “Ukupwa kwa fyupo e cikalamba icilenga banyina abashimbe ukufula.”—Single Mothers in an International Context, 1997.

Britain: “Pa muku wa kubalilapo, abafyashi abashimbe nabafulilako ukucila pa mapesenti 25, icilelangilila ukuti banyina abashabala abopwa na bo ifyupo fyapwa nabafula sana mu myaka 30 iyapita.”—The Times, London, March 2, 2000.

France: “Ukutula ku myaka ya kulekelesha iya ba1970, indupwa sha bafyashi abashimbe shalifulilako ukucila pa mapesenti 50.”—Single Mothers in an International Context, 1997.

Germany: “Abafyashi abashimbe balifulilako imiku ibili mu myaka 20 iyapita. Mupepi ne ndupwa shonse isha bafyashi abashimbe . . . shisungwa na bafyashi abanakashi.”—Single Mothers in an International Context, 1997.

Japan: ‘Banyina abakusha abana beka baliya balefulilako ukutula muli ba1970.’ Mu 1997, amapesenti 17 aya ndupwa shonse shalekushiwa na nyina umushimbe.—Single Mothers in an International Context, 1997; The World’s Women 2000: Trends and Statistics.

Greece: “Ukutula 1980, banacifyashi abashaupwa mu [Greece] balifulilako na mapesenti 29.8. Kabili ukulingana ne fyebo fyafumine kuli ba European Union, mu 1997 abana ba mu cani abafyelwe bali amapesenti 3.3, lelo mu 1980 amapesenti yali fye 1.1.”—Ta Nea newspaper, Athens, September 4, 1998.

Australia: Umo mu bana 4 ekala na bafyashi bamufyala bamo fye. Ilingi icilenga ifi kupwa kwa fyupo fya bafyashi nelyo ifyupo fya kutoolana fye. Batila napamo indupwa shikushiwa no mufyashi umo shikafulilako ukufika pa kati ka mapesenti 30 na 66 mu myaka 25.—Australian Bureau of Statistics.

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi