Natulumbanishishe Pamo Ishina Lya Kwa Yehova

“Aleni na ine tutashe Yehova, no kutondela pamo ishina lyakwe.”—AMALUMBO 34:3.

1. Finshi Yesu alecita ilyo aleshimikila pano calo ifyo na ifwe tulingile ukupashanya?

PA NISANI 14, mu 33 C.E., inshita ya bushiku, Yesu na batumwa bakwe balimbile inyimbo sha malumbo kuli Yehova mu muputule wa pa muulu mu ng’anda imo ifi mu Yerusalemu. (Mateo 26:30) Wali e muku wa kulekelesha uo Yesu aimbile isha malumbo na batumwa bakwe. Nomba calilingile sana ukwimbila Yehova isha malumbo ilyo tabalafuma apo balongene. Pantu ukufuma fye apo atampiile umulimo wa kushimikila pano calo ukufika na po alekele, Yesu alelumbanya Wishi kabili aali uwakosa ukulenga ishina lya kwa Wishi ukwishibikwa. (Mateo 4:10; 6:9; 22:37, 38; Yohane 12:28; 17:6) Cali kwati Yesu acitile filya fine uwaimbile amalumbo akoseleshe abantu bakwe ukucita. Atile: “Aleni na ine tutashe Yehova, no kutondela pamo ishina lyakwe.” (Amalumbo 34:3) Ala kuti cawama sana nga ca kuti na ifwe twalapashanya Yesu!

2, 3. (a) Twaishiba shani ukuti mu Amalumbo 34 mwaliba no busesemo? (b) Finshi tuli no kusambilila muli cino cipande na mu cikonkelepo?

² Tapakokwele ukufuma apo Yesu aimbile isha malumbo na basambi, umutumwa Yohane alisangilweko ilyo icintu cimbi fye cacitikile Yesu. Alimweneko ilyo baipeye Shikulu wakwe pamo ne fipondo fibili no kubapoopela pa fimuti. Abashilika abena Roma bafunine amolu ya fipondo fibili ukuti fifwe bwangu. Lelo mwi landwe lyakwe, Yohane aatweba ukuti Yesu tabamufunine amolu iyo. Ilyo abashilika bafikile pali Yesu, basangile ukuti wena nafwa kale. Mwi Landwe lyakwe, Yohane atile uku kwali kufikilisha ubusesemo bwaba mu cikomo cimbi ica mu Amalumbo 34 icitila: “Tabakafune ifupa lyakwe nangu limo.”—Yohane 19:32-36; Amalumbo 34:20, Septuagint.

³ Mu Amalumbo 34 mwaliba ifishinka na fimbi ifisuma ifyo Abena Kristu bengatemwa ukusambilila. Kanshi, muli cino cipande na mu cikonkelepo, tuli no kusambilila ifyacitikile Davidi ilyo alembele Amalumbo 34, kabili tuli no kusambilila na fimbi ifya kutukoselesha ifyaba mu Amalumbo 34 mwine.

Ifyo Davidi Apuswike Kuli Shauli

4. (a) Mulandu nshi Lesa aebele Samwele ukusuba Davidi amafuta ya kulanga ukuti akaba imfumu mu Israele ku ntanshi? (b) Cinshi calengele Shauli ‘ukutemwa’ Davidi apakalamba?

⁴ Ilyo Davidi aali umwaice, Shauli e wali imfumu mu Israele. Nomba, Shauli alilekele ukumfwa kuli Lesa kabili ipaalo lya kwa Yehova lyalifumine pali wena. E calengele kasesema Samwele ukumweba ati: “Yehova nafumpulo bufumu bwa kwa Israele kuli iwe lelo, abupeela na ku mubiyo uwawamo kucila iwe.” (1 Samwele 15:28) Inshita imbi, Yehova aebele Samwele ukusuba Davidi amafuta, kasuli pa bana baume aba kwa Yese, ukuti e ukapyana Shauli pa bufumu mu Israele. Nomba pali iyi nshita, apo Imfumu Shauli tayakwete umupashi wa kwa Lesa, yali no bulanda sana. E fyo bailesenda Davidi ukufuma ku Gibea ukumuleta mu kubomba mwi sano lya mfumu. Apo Davidi ali ni kalisha wa filimba uwacenjela, inyimbo alelisha shalesansamusha Shauli, kabili ‘atemenwe Davidi apakalamba.’—1 Samwele 16:11, 13, 21, 23.

5. Cinshi calengele Shauli ukupata Davidi, kabili cinshi Davidi asukile aacita?

⁵ E fyo inshita yaile ilepita, Yehova na o aile alekosha Davidi. Yehova ayafwile Davidi ukwipaya Galyati, umuPelishiti icipokapoka, kabili alemwafwa na lintu acindikwe sana mu Israele pa fyo aali umushilika wacenjela ukulwa inkondo. Nomba, pa mulandu wa kuti Yehova alepaala Davidi, Shauli ena tatemenwe iyo, alyumfwile ubufuba no kupata Davidi. Imiku ibili ilyo Davidi alelishisha Shauli nsango wakwe, imfumu Shauli yalipoosele ifumo ukufwaya ukumulasa. Imiku yonse ibili, Davidi alewike ifumo no kupusuka. Ilyo Shauli abwekeshepo ukufwaya ukwipaya Davidi umuku walenga butatu, Davidi uwali no kuba imfumu ya mu Israele ku ntanshi, nomba alimwene ukuti afwile ukubutuka fye, epali Shauli amwipaya. Pa mulandu wa kuti Shauli alikoselepo ukufwaya ukwikata Davidi no kumwipaya, Davidi asukile atontonkanya ukuti afwile ukufyuka fye mu calo ca Israele.—1 Samwele 18:11; 19:9, 10.

6. Cinshi calengele Shauli ukutuma aba kuyaipaya abena Nobu bonse?

⁶ Pa lwendo lwakwe ulwa kufuma mu calo ca Israele, Davidi ailetubilisha mu musumba wa Nobu, umwali icipao ca cipangano ica kwa Yehova. Cimoneka ukuti ilyo Davidi abutwike, kwali abalumendo bamo abo aile nabo, kabili mu musumba wa Nobu, Davidi alilombele ifya kulya ifya kuti wena na bantu bakwe balye. Shauli alyumfwile ukuti shimapepo mukalamba alipeele Davidi na bantu bakwe ifya kulya no lupanga ulo Davidi apokele kuli Galyati lilya amwipeye. Shauli alikalipe, kabili alitumine aba kuyaipaya abena Nobu bonse, kumo na bashimapepo 85.—1 Samwele 21:1, 2; 22:12, 13, 18, 19; Mateo 12:3, 4.

Davidi na Kabili Apusuka Kwempe

7. Cinshi twingasosela ukuti ku Gati uko Davidi ailebelama takwali bwino?

⁷ Ilyo afumine ku Nobu, Davidi abutukile ku musumba uwali nakalimo apalepele amakilomita 40 ukulola ku masamba. Aile mu calo ca baPelishiti kabili ailebelama ku Mfumu Akishi, mu musumba wa ku myabo Galyati uwa Gati. Nakalimo Davidi aleti nangu Shauli akamfwaye shani, ku Gati kwena takafikeko. Lelo bwangu bwangu, ababomfi ba mfumu ya ku Gati balishibe ukuti umweni wishile ni Davidi. Ilyo Davidi aumfwile amang’wing’wi ya kuti nabamwishiba, “atiinine icibi Akishi imfumu ya Gati.”—1 Samwele 21:10-12.

8. (a) Cinshi Amalumbo 56 yatweba pa fyacitikile Davidi ku Gati? (b) Bushe Davidi apuswike shani kwempe?

⁸ Lyena abaPelishiti baikete Davidi. Nalimo lilya line e lyo Davidi ashikile amalumbo no kupaapaata Yehova no mutima onse ukuti: “Bikeni ifilamba fyandi mu nyambi yenu.” (Amalumbo 56:8 no tulembo twa pa muulu) Pa kulande fyo, alangile ukuti alicetekele ukuti Yehova aalemona ubucushi bwakwe kabili aali no kumusunga no kumucingilila. Davidi na kabili alipangile amano ya kubepelamo imfumu ya baPelishiti. Aicitile kwati napena. Ilyo Imfumu Akishi yamwene filya, yakalipile ababomfi ba iko pa kuiletela umuntu “cipena.” Cine cine, Yehova alyafwile Davidi ukuti yalya mano apangile yabombe. Balya bantu balisendele Davidi no kumufumya mu musumba, e fyo no yu wine muku apuswike kwempe.—1 Samwele 21:13-15.

9, 10. Finshi fyacitikile Davidi ifyamulengele ukushika Amalumbo 34, kabili ni bani nakalimo aletontonkanyapo pa kushika aya malumbo?

⁹ Baibolo tayalanda nga ca kuti Davidi aile na bantu bakwe ku Gati nangu bena bashele balemona ifilecitika mu mishi yali mupepi iya mu Israele. Te mulandu ne fyo cali, bafwile balitemenwe sana ukumonana na Davidi na kabili no kumfwa ifyo Yehova amupokolwele ku balwani ilyo aile ku Gati. Ifi e fyacitike ilyo Davidi ashikile Amalumbo 34, nge fyo utulembo twa pa muulu pa Amalumbo 34 tulanda. Mu fikomo 7 ifya kubalilapo mu Amalumbo 34, Davidi alumbenye Lesa pa kumupokolola ku balwani, kabili akoseleshe abantu bakwe ukwimba nankwe isha malumbo kuli Yehova pantu Alapokolola abantu bakwe.—Amalumbo 34:3, 4, 7.

¹⁰ Davidi na bantu bakwe bailebelama mu lucengo ku Adulamu mu Israele umwali sana impili, nakalimo amakilomita 15 ku kabanga ka musumba wa Gati. E ko abena Israele na bambi abashatemenwe imitekele ya Mfumu Shauli batampile ukuya kuli Davidi na bantu bakwe. (1 Samwele 22:1, 2) Ilyo Davidi ashikile Amalumbo 34:8-22, afwile aletontonkanya pali aba bene abaishile kuli wena pali iyi nshita. Ifyo Davidi alandile muli ifi fikomo fyalicindama na kuli ifwe, kabili ukwabulo kutwishika twalasambililamo ifingi ilyo tulebebeta bwino amashiwi ayasuma sana ayaba mu Amalumbo 34.

Bushe Mwalicindika Ukulumbanya Lesa nge Fyacitile Davidi?

11, 12. Finshi fitulenga ukulalumbanya Yehova lyonse?

¹¹ “Nkacindika Yehova inshiku shonse, ukumutasha kukaba pe mu kanwa kandi.” (Amalumbo 34:1) Apo alibutwike mu musumba, Davidi afwile alesakamana sana pa mikalile, nomba nge fyo amashiwi yakwe yatulanga, ukusakamana pa mikalile, takwalengele Davidi ukulaba ukulumbanya Yehova. Ala na ifwe kuti cawama nga twapashanya Davidi ilyo tulecula! Konse fye uko twingaba, nakalimo ni ku sukulu, ni ku ncito, ilyo tuli na Bena Kristu banensu, nangu fye mu mulimo wa kushimikila, tufwile ukubika sana amano ku kulumbanya Yehova. Taleni tontonkanyeni pa fintu ubwingi ififwile ukutulenga ukulumbanya Lesa! Ica kumwenako fye, kwaliba ifintu ifingi sana kabili ifisuma nga nshi ifyo Yehova abumba ifyo twingasambilila no kwishiba bwino ifyo fyaba kabili ifingatulenga ukuba ne nsansa. Na kabili, tontonkanyeni pa fyo Yehova aabomba mu kuteyanya kwa bantu bakwe ukwa pano calo! Nangu ca kuti abantu tabapwililika, Yehova alabomfya ababa ne cishinka kuli wena muno nshiku ukucita ifintu fya lulumbi icine cine. Bushe imilimo ya kwa Lesa yonse kuti twailinganya ku milimo ya bantu bacindikwa sana aba muli cino calo? Bushe na imwe tamulesumina ifyalandile Davidi ilyo alembele ukuti: “Tapali uwaba nga imwe mu milungu, mwe Shikulu, kabili tapali iyaba nge milimo yenu”?—Amalumbo 86:8.

¹² Nge fyo Davidi acitile, na ifwe tulafwaya sana ukulumbanya Yehova lyonse pa milimo yakwe iyapesha amano. Na kabili, tulomfwa bwino sana ukwishiba ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa nomba bwaba mu minwe ya Wapyana pali Davidi, kateka wa muyayaya, Yesu Kristu. (Ukusokolola 11:15) Kanshi impela ya buno bwikashi naipalama. Abantu ukucila 6 bilioni abali pano calo kuti baisaloba. Ino e nshita tufwile ukupamfiwa sana ukushimikila abantu pa Bufumu bwa kwa Lesa ne fyo buli no kubacitila nomba line, e lyo no kubafwa ukwisa mu kulumbanya Yehova pamo na ifwe. E ico kanshi, tufwile ukubika sana amano ku kushukila akashita konse fye ako tukwete ukukoselesha abantu ukusumina “imbila nsuma,” apo inshita tailapwa.—Mateo 24:14.

13. (a) Ni muli ani Davidi aitakishishe, kabili bantu ba musango shani baile kuli wena? (b) Cinshi cilenga abaiceefya ukuya ku cilonganino ca Bena Kristu muno nshiku?

¹³ “Muli Yehova e mukatakishisho mweo wandi; lekeni abalanda bomfwe no kusamwa.” (Amalumbo 34:2) Pano Davidi taitakishe pa fili fyonse ifyo umwine acitile. Ica kumwenako fye, taitakishe ukutila alicenjela pantu alibepele imfumu ya ku Gati. Alishibe ukuti Yehova e wamucingilile ku Gati no kutila icalengele apusuke, ni co Yehova alimwafwile. (Amapinda 21:1) Kanshi Davidi taitakishe ukuti alicenjela, lelo aitakishishe muli Yehova. E calengele abalanda ukuya kuli Yehova pantu balishibe ukuti e wali na Davidi. Yesu na o alecindika ishina lya kwa Yehova, e calengele abaiceefya abalefwaya ukusambilila ukuya kuli Yehova. Muno nshiku, abaiceefya mu fyalo fyonse baleisa mu cilonganino ca Bena Kristu basubwa icaba mu fyalo ifingi, icitungululwa na Yesu. (Abena Kolose 1:18) Abalanda ba musango yo balatemwa sana ukumona ababomfi baiceefya aba kwa Lesa balelumbanya ishina lyakwe kabili balomfwa ubukombe bwaba mu Baibolo, umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa na o ulabalenga ukwishiba umulolele ifyo balesambilila.—Yohane 6:44; Imilimo 16:14.

Ukulongana Kulakosha Icitetekelo Cesu

14. (a) Bushe Davidi aletontonkanya ukuti wena eka fye e walingile ukulumbanya Yehova? (b) Finshi twingasambilila ku fyo Yesu alecita ukukuma ku kulongana ku kupepa?

¹⁴ “Aleni na ine tutashe Yehova, no kutondela pamo ishina lyakwe.” (Amalumbo 34:3) Davidi tatontonkenye ukuti wena eka fye e walingile ukulumbanya Yehova. Alefwaya sana ukulumbanya ishina lya kwa Lesa pamo na bantu bakwe. E fyacitile na Davidi Mukalamba Yesu Kristu. Aleumfwa bwino ukulumbanya Yehova pa cintubwingi. Alelumbanya Lesa mwi sunagoge lya mu mushi wa ku mwabo, pa mitebeto ya bena Israele pe tempele lya kwa Lesa mu Yerusalemu, na lintu aali na basambi bakwe. (Luka 2:49; 4:16-19; 10:21; Yohane 18:20) Awe mwandini lishuko sana ukupashanya Yesu nga tulelumbanya Yehova lyonse fye lintu tuli na basumina banensu, pali bufi ino nshita apo ‘tulemona ubushiku bulya bulepalama’!—AbaHebere 10:24, 25.

15. (a) Bushe ifyacitikile Davidi fyalengele abantu bakwe ukumfwa shani? (b) Bushe tumwenamo shani mu kusangwa ku kulongana?

¹⁵ “Nafwaile Yehova, na o alinjaswike, na mu fya kunengo munsokwe fyonse alimpokolwele.” (Amalumbo 34:4) Davidi alisambilileko fimo ifyacindama ku fyamucitikile. E co asoseele no kuti: “Umulanda uyu alililile, na o Yehova alyumfwile, no kumupususha mu fya kumanama fyakwe fyonse.” (Amalumbo 34:6) Ilyo tuli na basumina banensu, tulakwata inshita ya kubashimikilako ifyatucitikila ne fyo Yehova aatwafwa ukushipikisha amacushi, kabili nga baumfwe fyo, na bo balakosa mu kupepa. Ukucite fyo kulakosha icitetekelo ca basumina banensu, nga filya fine na Davidi alekosha icitetekelo ca bantu bakwe ku fyo alelanda na bena. Abantu ba kwa Davidi ‘baloleshe kuli [Yehova] no kubeeka, ne finso fyabo tafyafwileme.’ (Amalumbo 34:5) Nangu ca kuti balebutuka Imfumu Shauli, tabaumfwile ubulanda. Balicetekele ukuti Lesa aleafwa Davidi, kabili na pa menso palemoneka ukuti nabasansamuka. E fyo caba na lelo, abatampile nomba line ukwisa ku kulongana kumo na bakokola mu cilonganino ca Bena Kristu ba cine, bonse fye balicetekela Yehova ukuti akalabakosha. Apo bali-imwena ifyo Lesa abasakamana, balamoneka na pa menso ukuti nabasansamuka, kabili uku kwine kusansamuka kulalenga na bambi ukwishiba ukuti bafwaya ukutwalilila aba cishinka kuli Lesa.

Muletasha pa fyo Bamalaika Bamwafwa

16. Bushe Yehova abomfya shani bamalaika ukutupokolola?

¹⁶ “Malaika wa kwa Yehova acite nkambi ukushinguluka pa bamutiina, no kubapokolola.” (Amalumbo 34:7) Davidi taletontonkanya ukutila Yehova kuti apususha fye wena eka. Ca cine ukuti Davidi aali e musubwa wa kwa Yehova, e wali no kwikala pa bufumu mu Israele ku ntanshi; nomba alishibe ukuti Yehova alabomfya bamalaika bakwe ukupokolola bakapepa bakwe bonse fye aba cishinka, abaishibikwa sana kumo na bamoneka fye abasuulwa. Muno nshiku, ificitikila bakapepa ba cine aba kwa Lesa, fitulanga ukuti na bo bene Yehova alabacingilila. Ilyo mu Germany mwali ubuteko bwa baNazi, mu Angola, mu Malawi, mu Mozambique, na mu fyalo fye fimbi ifingi, amabuteko yalyeseshe sana ukulofya Inte sha kwa Yehova. Mu matukuto yabo tamwafuma nangu cimo. Abantu ba kwa Yehova muli ifyo fyalo bacili balefula fye kabili balelumbanya Lesa capamo, tababalofya iyo. Mulandu nshi? Pantu Yehova alabomfya bamalaika bakwe aba mushilo ukucingilila no kutungulula abantu bakwe.—AbaHebere 1:14.

17. Ni muli finshi bamalaika ba kwa Lesa batwafwa?

¹⁷ Na kabili, bamalaika ba kwa Yehova kuti bacitapo fimo pa kuti nga kuli bamo abalepunwisha bambi, babafumya mu cilonganino ca bantu ba kwa Yehova. (Mateo 13:41; 18:6, 10) Kabili nangu ca kuti limbi ifwe te kuti twishibe no kwishiba, bamalaika balafumyapo ifipindami ifingatulenga ukufilwa ukubomba bwino umulimo wa kwa Lesa, kabili balatucingilila na ku fingonaula bucibusa bwesu na Yehova. No mulimo babomba sana, wa kutwafwa ilyo tulebila “imbila nsuma ya muyayaya” ku bantu bonse. Bamalaika balafwa na bamunyinefwe ababomba uyu mulimo mu fyalo umwa kuti nga balibekete nakalimo kuti babepaya. (Ukusokolola 14:6) Ificitika ifingi ifitulenga ukushininkisha ukuti bamalaika balatwafwa, fyalilembwa mu mpapulo shilanda pali Baibolo isha Nte sha kwa Yehova.a Ificitika fingi sana ica kuti takwaba uwingatila fya mankumanya fye.

18. (a) Cinshi tulingile ukulacita pa kuti bamalaika baletwafwa? (b) Finshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁸ Pa kuti bamalaika baletutungulula no kutucingilila, tufwile ukutwalilila ukulumbanya ishina lya kwa Yehova nangu batukaanye. Mwilaba ukuti malaika wa kwa Lesa acite nkambi ‘ukushinguluka fye abatiina [Yehova].’ Nomba bushe ukutiina Lesa e cinshi? Bushe ukuba na katiina kuli Lesa e kutila shani, kabili kuti twaba shani na katiina? Mulandu nshi Lesa uwa citemwiko afwaila ukuti tulemutiina? Ifi fipusho e fyo tukasambilila mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]

Mukaba ne Nsansa Nga Mwaba na Katiina Kuli Yehova

“Beni na katiina kuli Yehova, mwe ba mushilo bakwe, pantu takuli ukubulwa ku baba na katiina kuli wene.”—AMALUMBO 34:9.

1, 2. (a) Ni finshi ifyapusana ifyo bashimapepo ba mu Kristendomu bafunda pa kutiina Lesa? (b) Fipusho nshi twalasambilila nomba?

BASHIMAPEPO ba mu Kristendomu abafunda abantu ukutiina Lesa, ilingi line, balabatiinya ukuti Lesa aloca ababembu mu mulilo wa pe. Ifi te fyo Baibolo isambilisha, kabili fyalipusana ne fyo ilanda pali Yehova ukuti ni Lesa wa citemwiko kabili alitemwa ubulungami. (Ukutendeka 3:19; Amalango 32:4; Abena Roma 6:23; 1 Yohane 4:8) Bashimapepo bambi na bo aba mu Kristendomu basambilisha fimbi. Tabafunda abantu ukuti bafwile ukuba na katiina kuli Lesa. Bafunda ukuti Lesa alasuminisha umuntu onse fye ukumupepa, nangu umuntu alacita ifyabipa tapaba ubwafya sana. Ifi na fyo te fyo Baibolo isambilisha.—Abena Galatia 5:19-21.

² Baibolo yena itukoselesha ukuba na katiina kuli Lesa. (Ukusokolola 14:7) Abengi nga baumfwe fyo, balashala ne fipusho. Bepusha ukuti cinshi Lesa wa citemwiko afwaila ukuti tulemutiina? Kutiina kwa musango nshi Lesa afwaya? Busuma nshi bufuma mu kuba na katiina kuli Lesa? Twalayasuka ifi fipusho ilyo twalakonkanyapo ukusambilila na fimbi mu Amalumbo 34.

Umulandu Tulingile Ukutiinina Lesa

3. (a) Bushe mumfwa shani ifi Baibolo yatila tulingile ukuba na katiina kuli Lesa? (b) Mulandu nshi ababa na katiina kuli Yehova babela ne nsansa?

³ Tulingile ukutiina Lesa pantu ni Kabumba wesu kabili ni Mulopwe wa fibumbwa fyonse. (1 Petro 2:17) Na lyo line, akatiina kesu kuli Lesa te mwenso wa kumona kwati Lesa munkalwe nangu ukumutiina kwati cipondo. Akatiina ka kuli Yehova, mucinshi tumupeela pa mulandu wa fyo aaba. Tutiina ukucita ifintu ifyo twaishiba ukuti tasekelamo. Ukutiina Lesa kulalenga umuntu ukucindikwa ne mikalile yakwe ukulondoloka, takulenga umuntu ukuba no bulanda nangu ukumuletela umwenso. Yehova, “Lesa wa nsansa,” afwaya abantu bakwe ukuba ne nsansa. (1 Timote 1:11) Lelo kwena, pa kuba ne nsansa, tufwile ukulakonka ifyo Lesa afwaya. Abengi bafwile ukwalula imikalile yabo e lyo bengatendeka ukucita ifyo Lesa afwaya. Bonse abalwisha mpaka bayalula imibele yabo balasanga ukuti ifyalandile kemba wa malumbo Davidi fya cine ilyo atile: “Sondeni no kumono kuti aliwama Yehova; alishuko muntu uuba muli wene. Beni na katiina kuli Yehova, mwe ba mushilo bakwe, pantu takuli ukubulwa ku baba na katiina kuli wene.” (Amalumbo 34:8, 9) Pa mulandu wa kuba na bucibusa busuma na Lesa, ababa na katiina kuli Yehova balapaalwa umuyayaya.

4. Mashiwi nshi aya kukoselesha ayalandile Davidi na Yesu?

⁴ Moneni ukuti apo Davidi alelanda ku bena Israele banankwe, alicindike abantu bakwe pantu abetile ati “aba mushilo.” Na bo bali mu luko lwa mushilo ulwa kwa Lesa. Na kabili, tabatiinine ukuti nakalimo bakafwilamo, balikonkele Davidi ilyo abutwike mu musumba. Nangu ca kuti balebutuka ubukali bwa Mfumu Shauli, Davidi alicetekele ukuti Yehova akalabasakamana mu fyo balekabila. Davidi alembele ukuti: “Imisepela ya nkalamo ilabulwa, no kuumfwe nsala, lelo abafwaya Yehova tababulwa cisuma nangu cimo.” (Amalumbo 34:10) Na Yesu aebele abasambi amashiwi yapalako aya kubakoselesha.—Mateo 6:33.

5. (a) Bushe abengi abaishileba abasambi ba kwa Yesu bali bantu ba musango shani mu bwikashi? (b) Yesu atufundile shani pa bo tulingile ukutiina?

⁵ Abengi abaleumfwa ifyo Yesu alefunda bali baYuda abasuulwa, abo abengi balemona kwati tapali ne fyo baba mu calo. E mulandu wine Yesu “abekatilwe inkumbu pantu bali abalulunkaniwa kabili abapaswa nge mpaanga ishabula kacema.” (Mateo 9:36) Bushe abantu ba ifyo abalemoneka abasuulwa bali no kushipa ukuya kuli Yesu no kuba abasambi bakwe? Pa kuti bacite fyo, balingile ukuba na katiina kuli Yehova, tabalingile kutiina umuntu. Yesu atile: “Mwilatiina abepaya umubili kabili pa numa ya ico abashingacita nangu cimo. Lelo ndemulanga uwa kutiina: Tiineni uyo nga aipaya aba na maka ya kupoosa mu Gehena. Awe, ndemweba, nati, E o mutiine. Bushe inseba shisano tashishitwa mu makobili yabili ayanono? Na lyo line takuli nangu lumo ululabwa ku cinso ca kwa Lesa. Lelo ne mishishi ya ku mitwe yenu yalipendwa yonse. Mwilatiina; Mwalicindama ukucila inseba ishingi.”—Luka 12:4-7.

6. (a) Mashiwi nshi Yesu alandile ayakosha Abena Kristu? (b) Mulandu nshi Yesu abela uwalinga sana ukutufunda ifya kuba na katiina kuli Lesa?

⁶ Nga ca kuti ababa na katiina kuli Yehova babatiinya ku balwani no kubeba ukuleka ukubombela Lesa, kuti baibukisha ifyo Yesu afundile abasambi ilyo atile: “Onse uunsumina pa menso ya bantu, no Mwana wa muntu akamusumina pa menso ya bamalaika ba kwa Lesa. Lelo uwankaana pa menso ya bantu akakaanwa pa menso ya bamalaika ba kwa Lesa.” (Luka 12:8, 9) Aya mashiwi yalilenga Abena Kristu ukukosa, sana sana nga ni balya baba mu fyalo umo ubuteko bwabinda ukupepa kwa cine. Ababa muli ifi fyalo balatwalilila ukulumbanya Yehova mu bumfisolo pa kulongana kwa Bena Kristu na mu mulimo wa kushimikila. (Imilimo 5:29) Yesu e o bonse tulingile ukupashanya ukuba na ‘katiina ka bukapepa.’ (AbaHebere 5:7) Ilyo Baibolo yalelanda pali Yesu mu busesemo, yatile: “Pali wene pakekalo mupashi wa kwa Yehova, umupashi wa . . . katiina ka kuli Yehova. Ukupekwa kwakwe kukaba mu katiina ka kuli Yehova.” (Esaya 11:2, 3) E ico kanshi, Yesu e walinga sana ukutufunda ubusuma bwaba mu kukwata akatiina kuli Lesa.

7. (a) Kuti twatila Abena Kristu bakonka shani filya Davidi aebele abantu bakwe ukucita? (b) Bushe abafyashi kuti bapashanya shani Davidi?

⁷ Kuti twatila bonse abapashanya Yesu no kukonka ifyo asambilishe, bacita ifyalingana ne fyo Davidi aebele abantu bakwe ilyo atile: “Iseni, mwe bana, umfweni kuli ine; imusambilishe akatiina ka kuli Yehova.” (Amalumbo 34:11) Cali fye bwino kuli Davidi ukwita abantu bakwe ukuti “abana,” pantu e wali intungulushi yabo kabili balimucindike. Davidi na o aleafwa abantu bakwe ukuba na katiina kuli Lesa pa kuti batwalilile ukulaumfwana no kupaalwa na Lesa. Ala kuti cawama nga ca kuti abafyashi Abena Kristu baba nga Davidi! Yehova alibapeela amaka pa bana babo abaume na bana babo abanakashi aya ‘kubakusha mu kusalapula no kukonkomesha kwa kwa Yehova.’ (Abena Efese 6:4) Abafyashi lyonse fye nga balelanda na bana pa fya kwa Lesa no kulatungulula isambililo lya Baibolo ilya lupwa, awe ninshi abana babo bakakula bwino pantu bakaba na katiina kuli Yehova.—Amalango 6:6, 7.

Ifyo Tufwile Ukulacita nga Twaliba na Katiina Kuli Lesa

8, 9. (a) Busuma nshi bufuma mu kuba na katiina kuli Lesa? (b) Bushe ukulama ululimi lwesu e kutila shani?

⁸ Nge fyo tulandilepo kale, ukuba na katiina kuli Yehova takutuletela ubulanda. Davidi aipwishe ukuti: “Nani umuntu abekelwo mweo, atemwe nshiku ku kumonamo ubusuma?” (Amalumbo 34:12) Ca cine sana, kano fye nga twaba na katiina kuli Yehova, e lyo twingakokola pano calo no kuba ne nsansa. Na lyo line, calyanguka ukulanda fye ukuti, “Ndatiina Lesa.” Apaba akantu ni pa kuba ne mibele iilanga ukuti ifyo tulanda, e fyo twaba. Kanshi Davidi akonkanyapo ukulondolola ifyo twingacita pa kulanga ukuti twaliba na katiina kuli Lesa.

⁹ “Lamo lulimi lobe ku bubi, ne milomo yobe ku kusoso bucenjeshi.” (Amalumbo 34:13) Umupashi wa kwa Lesa wayafwile umutumwa Petro ukwambula amashiwi yaba pali ici cikomo mu Amalumbo 34 ilyo alefunda Abena Kristu ukutemwana nga aba bwananyina. (1 Petro 3:8-12) Ukulama ululimi lwesu ku bubi kupilibula ukuti tatufwile ukulatandanya amalyashi ya bufi no kuba aba lwambo. Ifwe tukalaesha sana ukulanda ifingakuula abanensu. Na kabili, tukalalwisha na maka yonse ukushipa no kulanda icishinka.—Abena Efese 4:25, 29, 31; Yakobo 5:16.

10. (a) Londololeni ifyo cipilibula ukutaluka ku bubi. (b) Bushe ifisuma ifyo tufwile ukucita ni finshi?

¹⁰ “Fuma ku bubi, no kucite cisuma, fwayo mutende no kuusupila.” (Amalumbo 34:14) Tatucita ifyo Lesa abinda, pamo nga ubulalelale no bucende, ukutamba ifye shiku, ukwiba, ukucetekela ifya fibanda ne mipashi, ulukaakala, bucakolwa, no kubomfya imiti ikola. Na kabili, tatutamba ifya musango yu pantu fyalibipa sana. (Abena Efese 5:10-12) Ifwe tubomfya inshita yesu ku kucita ifisuma. Icawamisha ico twingacita kubombako lyonse umulimo wa kushimikila abantu ifya Bufumu no kupanga abasambi, ukubafwa ukuti na bo bakapusuke. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ifisuma na fimbi ifyo twingacita, kupekanya ukulongana kwesu ukwa Bena Kristu no kusangwako, ukusangula indalama sha mulimo wa mwi sonde lyonse, ukusakamana Ing’anda ya Bufumu iya pa mwesu, no kubika amano ku Bena Kristu banensu abalekabila ubwafwilisho.

11. (a) Bushe Davidi alecita shani nga filya fine afundile bambi ukuti bafwile ukuba no mutende? (b) Cinshi mwingacita nga mulefwaya ‘ukusupila umutende’ mu cilonganino?

¹¹ Davidi e o bonse bengasambililako pantu alefwaya sana ukuba uwa mutende kuli bambi. Kwali imiku ibili iyo Davidi aali no kwipaya Shauli nga alefwaya. Imiku yonse ibili, Davidi taipeye imfumu Shauli, alandile fye nankwe mu mucinshi, ukwenekela ukuti nakalimo balatampa ukumfwana na kabili. (1 Samwele 24:8-11; 26:17-20) Kuti twacita shani nga kwacitika ifilemoneka ukuti fyalaleta icimfulumfulu mu cilonganino? Tufwile ‘ukufwayo mutende no kuusupila.’ Kanshi, nga twamona ukuti tatuleumfwana bwino sana no wasumina munensu, natukonke ifyo Yesu atufundile ilyo atile: “Utale uwikishanye na munonko.” Nga twatala twawikishanya, e lyo twingatwalilila ukubomba imilimo imbi mu kupepa kwa cine.—Mateo 5:23, 24; Abena Efese 4:26.

Mukamwenamo Sana nga Mwaba na Katiina Kuli Lesa

12, 13. (a) Finshi ababa na katiina kuli Lesa bamwenamo pali ino nshita? (b) Cilambu nshi icisuma sana ico bakapepa ba cishinka bali no kupoka nomba line?

¹² “Amenso ya kwa Yehova alosha pa balungama, na matwi yakwe alosha ku nkuuta yabo.” (Amalumbo 34:15) Ifyo Lesa acingilile Davidi ilyo alebutuka Shauli filatulenga ukushininkisha ukuti aya mashiwi ya cine. Muno nshiku, tulaba ne nsansa na ku mutima kulabuuta pantu twalishiba ukuti Yehova alatucingilila. Twalicetekela ukuti lyonse akalatwafwa, nangu fye kucitike fimo ifingatusakamika sana. Twalishiba ukuti nomba line, bakapepa ba cine aba kwa Lesa bali no kusanswa kuli Goge wa ku Magoge nge fyo ubusesemo bulanda, kabili pakakonka ‘ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu kabili ubwa kutiinya.’ (Yoele 2:11, 31; Esekiele 38:14-18, 21-23) Tatufwile ukutiina fyonse ifikacitika, pantu kuli ifwe cikaba nga filya Davidi alandile ilyo atile: “Abalungami balakuuta, na o Yehova alomfwa, alabapokolola na mu fya kumanama fyabo fyonse.”—Amalumbo 34:17.

¹³ Ala cikawama ukubako iyo nshita ilyo Yehova akalenga ishina lyakwe ilya lulumbi ukucindikwa! Tukacindika nga nshi Yehova no kumutatakula ne mitima yesu yonse kabili abalwani ba kwa Lesa bonse bakonaulwa nakalya nakalya. “Icinso ca kwa Yehova cili pa bacito bubi, ku kufite ciibukisho cabo pano isonde.” (Amalumbo 34:16) Ala mwe bantu cikawama pantu abatiina Lesa bakalubuka no kwingila mu calo cipya ica kwa Lesa umukaba fye abalungama!

Amalayo Ayatwafwa Ukushipikisha

14. Mashiwi nshi aya mu Baibolo ayengatwafwa ukushipikisha ilyo tulecula?

¹⁴ Pali ino nshita, tufwile ukushipikisha nga tulefwaya ukutwalilila ne cumfwila kuli Yehova muli cino calo cabipa kabili ica macushi. Ukuba na katiina kuli Lesa kulatwafwa sana ukuba ne cumfwila kuli wena. Pa mulandu wa kuti tuleikala mu nshita sha bwafya, ababomfi ba kwa Yehova bamo balacula sana ica kuti balomfwo bulanda icine cine kabili baba nga baputuke misana. Na lyo line, tabafwile kutwishika ukuti nga bacetekela fye Yehova, akabafwa ukushipikisha. Amashiwi ya kwa Davidi yalatusansamusha sana aya kuti: “Yehova aba mupepi na ku baputuke misana, kabili abafunshike mitima alabapususha.” (Amalumbo 34:18) Pa kutukoselesha, Davidi alandile no kuti: “Ifibi ifiponeno walungama fingi, lelo kuli ifyo fyonse Yehova alamupokolola.” (Amalumbo 34:19) Nangu ifyabipa ifingatucitikila fifule shani, Yehova alikwata amaka ya kutupokolola.

15, 16. (a) Kayofi nshi Davidi aumfwile ilyo apwile fye ukushika Amalumbo 34? (b) Cilayo nshi cikatwafwa ukushipikisha ilyo tulecula?

¹⁵ Tapakokwele na kukokola ukufuma apo apwilile ukushika Amalumbo 34, Davidi alyumfwile akayofi kaponene abena Nobu, Shauli alofeshe abantu bonse muli ulya musumba, kumo na bashimapepo abengi. Davidi afwile alyumfwile ububi sana ilyo aibukishe ukuti icalengele Shauli ukulofya abena Nobu, mulandu wa kuti alipitileko! (1 Samwele 22:13, 18-21) Davidi afwile alipepele kuli Yehova ukumukosha pali ilya nshita, kabili afwile alisansamwike ilyo atontonkenye pa cilayo ca kwa Lesa ica kubuuka kwa “balungama.”—Imilimo 24:15.

¹⁶ Na ifwe bene isubilo lya kubuuka lilatukosha. Twalishiba ukuti nangu abalwani besu batucite ica musango shani, nelyo fye ukutwipaya, tatwakashale ababula isubilo. (Mateo 10:28) Ifi fine e fyo na Davidi aishibe pantu atile: “Abaka amafupa [ya mulungami] yonse; talyafunikapo nangu limo.” (Amalumbo 34:20) Ubu busesemo bwalifikilishiwe ilyo baipeye Yesu. Nangu ca kuti Yesu afwile imfwa ya bunkalwe, takwali ifupa lyakwe nangu limo ‘ilyafunike.’ (Yohane 19:36) Mu kufikilishiwa na kumbi ukwa mampalanya, ubusesemo bwaba pa Amalumbo 34:20 butulaya ukuti Abena Kristu basubwa na banabo aba mwi bumba likalamba, nangu bacule shani, takwaba icikabalenga ukushala ababula isubilo. Kanshi mu mampalanya, kuti twatila takwakabe ifupa lyabo nangu limo ilikafunika.—Yohane 10:16.

17. Bushe abashileka kupata abantu ba kwa Yehova cikababipila shani?

¹⁷ Ala ababifi bena mwandini cikababipila. Nomba line, bali no kulobolola ububifi ubo babyele. “Ububi bukalengo mubifi ukufwa, kabili abapato walungama bakalingwa aba mulandu.” (Amalumbo 34:21) Bonse abatwalilila ukukaanya abantu ba kwa Lesa, cikababipila sana. Ilyo Yesu Kristu akasokololwa, “bakamono kukandwa kwa bonaushi bwa muyayaya.”—2 Abena Tesalonika 1:9.

18. Caba shani kwati ababa mwi “bumba likalamba” balilubuka kale, kabili cikaba shani kuli bena ku ntanshi?

¹⁸ Davidi asondwelela Amalumbo 34 na mashiwi ya kukoselesha aya kuti: “Yehova alubule myeo ya babomfi bakwe; kabili onse uwa mu booba muli wene takalingwe uwa mulandu.” (Amalumbo 34:22) Ku kupwa kwa myaka 40 iya bufumu bwakwe, Davidi Imfumu atile: ‘[Lesa] alubwile umweo wandi mu kumanama konse.’ (1 Ishamfumu 1:29) Nge fyo cali kuli Davidi, nomba line, ababa na katiina kuli Yehova bakomfwa bwino nga baibukisha ifyacitike kale, bakatemwa ukwishiba ukuti Lesa alibabelelo luse pa membu shabo isha kale no kubapokolola ku macushi yonse. Fino tulelanda, Abena Kristu basubwa abengi balipoka kale icilambu cabo ica kwikala ku muulu. “Ibumba likalamba” na lyo ukufuma mu fyalo fyonse lilelongana ku kubombela Lesa pamo na bamunyina ba kwa Yesu abashala pano calo kabili na bo bene Yehova abamona ukuti balisanguluka ilyo balemupepa. Ne calenga mulandu wa kuti balicetekela mu maka ya cilubula ca mulopa wasuumine uwa kwa Yesu. Mu Buteko bwa kwa Kristu ubwa Myaka Ikana Limo, bakamwenamo ukufikapo mu cilubula, mpaka ne lyo bakafika na pa kupwililika.—Ukusokolola 7:9, 14, 17; 21:3-5.

19. Bushe ababa mwi “bumba likalamba” bapampamina pa kutwalilila ukucita finshi?

¹⁹ Cinshi cikalenga Lesa ukupeela “ibumba likalamba” ilya bakapepa bakwe amapaalo yonse aya? Mulandu wa kuti balatwalilila ukutiina Yehova, balamucindika nga nshi ilyo balemubombela, kabili balamumfwa. Kanshi ca cine, akatiina ka kuli Yehova kalatulenga ukuba ne nsansa pali nomba, kabili kalatwafwa ‘ukwikatisha ku bumi ubwine bwine,’ ubumi bwa muyayaya mu calo cipya ica kwa Lesa.—1 Timote 6:12, 18, 19; Ukusokolola 15:3, 4.