Ubushiku bwa Bwinga Bushiku bwa Nsansa Lelo Bufwaya Ukubombesha

BAIBOLO itila Yehova Lesa—uwaishiba abantunse bwino sana—e waufishe abantu icupo ca kubalilapo. Atendeke icupo nge ntendekelo ya bwikashi bwa buntunse. (Ukutendeka 2:18-24) Kabili mu Cebo ca kwa Lesa icapuutwamo, Baibolo, tusangamo ifishinte ifyalekanalekana ifingatwafwa ilyo tulepekanya ubwinga.

Ku ca kumwenako, Yesu atile Abena Kristu bafwile ‘ukupeela ifya kwa Kaisare kuli Kaisare.’ (Mateo 22:21) E co, bafwile ukukonka ifunde lya calo. Icupo ca mwi funde cilacingilila bonse mu lupwa mu nshila ishingi, pamo nga ukulanga bwino bwino imilimo abaupana bakwata pa bana (ukusanshako ukubapekanisha ing’anda, ifya kulya ne fya kufwala no kubasambilisha) ne nsambu sha bupyani isha bana. Kwaba na mafunde ayacingilila abana ku kucendwa no kusungwa bubi bubi.a

Ifya Kupekanya

Ilyo abantu babili bapingulapo ukuupana no kukonka amafunde ne fishinte fya mu Baibolo pamo ne funde lya calo pa kuupana, finshi bafwile ukubeebeeta ilyo bashilasala ifya kucita ifingabafwa? Pali ifi paba ubushiku bwa bwinga ne fyo balefwaya ubwinga ukuba.

Icitabo cilanda pa bwinga citila: “Ifyo abaleupana bengafwaya ukucita napamo kuti fyapusana ne fyo abafyashi babo balefwaya, kabili kuti bafilwa ukusala ica kukonka, nampo nga kucita fye ifyo balefwaya nelyo ukukonka ifishilano fya lupwa.” Cinshi bengacita? Icitabo ca The Complete Wedding Organiser and Record citila: “Takwaba inshila yayanguka iya kupwishishamo ubu bwafya. Icikabilwa fye kukutikisha, ukulanshanya pa bwafya, no kumfwana. Iba ni nshita onse afunshika amatontonkanyo, kabili ukupekanishisha libela no kulangulukilako kulangusha sana amapekanyo.”

Nangu ca kuti abafyashi baba no kutemwa kuti bacite fingi ku kushininkisha ukuti ubushiku bwawama, bafwile ukuilama pa kuti tabapampamine pa kucita fye ifyo balefwaya. Lelo, nangu ca kutila nabwinga na shibwinga e bafwile ukusala ifya kucita, bafwile ukukutika ku kupanda mano kusuma. Ilyo balesala ukupanda amano bafwile ukukonka, abaleupana bafwile ukwibukisha ukufunda kwa Baibolo ukwa kuti: “Kwena fyonse fyalisuminishiwa, lelo te fya kwafwa fyonse. Kwena fyonse fyalisuminishiwa, lelo fyonse tafikuula. Umuntu eifwaila icakwe, lelo onse afwaile umunankwe.”—1 Abena Korinti 10:23, 24.

Ukupekanya kusanshamo ifintu ifyalekanalekana, paba ukulaalika abantu ku bwinga ukufika na ku kupekanya ukwa kusefesha ubwinga. Mu citabo cakwe ica Marriage for Moderns, H. Bowman atila: “Nga ca kuti mwateyanya bwino, mwaishiba no kupekanishisha libela ifilekabilwa, takuba sana ukufunshika.” Asoka no kuti: “Nangu fyonse fyende bwino shani, “kulaba ukufunshika, kabili cilawama ukwesha na maka ukucefyako ukufunshika.”

Kukaba ukwendauka no kusengela abo muketa. Bushe ifibusa na balupwa kuti bamwafwako? Bushe fimo ifishikabilwa ukucitwa fye na nabwinga na shibwinga kuti fyapeelwa kuli bambi abengaficita?

Ifipooswa

Ukutantika bwino ifyo indalama shikapooswa kulakabilwa. Tacingawama nelyo teti mube ukutemwa ukwenekela abaleupana nelyo abafyashi babo ukukongola indalama pa kuti fye kube ubwinga ubo bashingakumanisha. Abengi abengakumanisha ukukwata ubwinga bwa lulumbi na bo basalapo ukukwata ubwalinga fye. Nalyo line, abaupana bamo basanga ukuti cilafwa ukutantika imitengo ya fintu iyo baletunganya e lyo ne ya cine. Kuti cawama na kabili ukutantika fyonse ifilefwaikwa ukucitwa pa bwinga ne nshita filingile ukupekanishiwa. Ukwesha ukusungila ku mutwe inshita fyonse fifwile ukuteyanishiwa kuti kwalenga mwafunshika.

Bushe ni shinga shikapooswa pa bwinga? Imitengo ilapusanapusana ukulingana ne fifulo, lelo, konse uko mwikala kuti cawama ukuipusha ati: ‘Bushe kuti twakumanisha ukushita fyonse ifyo tupangile ukushita? Bushe cine cine naficindama?’ Tina uwaupilwe nomba line atile: “Fimo ifyalemoneka ifyacindama pali ilya nshita fyaishileba ifishacindama.” Moneni ico Yesu afundile. Atile: “Nani pali imwe, uutila pa kufwayo kukuulo lupungu, tabala ekala alinge shingapooswapo, amone nga akwete isha kulupwishisha?” (Luka 14:28) Nga te kuti mukumanishe ukushita fyonse ifyo mulefwaya, fumyenipo fimo. Nangu line kuti mwakumanisha ukushita ifingi, napamo kuti mwafwaya ukwangushako ifintu.

Mu Italy, akampani kamo akalelanga no kusabankanya ifyo kacita e lyo ne fikabilwa pa bwinga ifyo kapanga, katungenye ifipendo fya ndalama nabwinga wa ku Italy engapoosa pa bwinga. Katile, amafuta ya ku menso no kuwamya umushishi, K1, 705, 590.00; ukwashima motoka wa lulumbi, K1,125,000.00; vidio wa kukopela pa bushiku bwa bwinga, K2,250,000.00; umwa kusungila ifikope fya pa bwinga (ukufumyako ifikope), kutendekela pali K473,775.00 ukufika kuli K1,895,100.00; amaluba, kutendekela pali K2,274,120; ifya kulya pa mutebeto, K170, 559.00 ukufika kuli K341,118.00 umuntu umo; icandaluwa (ilaya lya bwinga), ukucila pali K4,548,240.00. Apo ubwinga bwalicindama, kuti mwaumfwikisha ico abantu bafwaila ukucita ifyaibela. Lelo, conse ico mwasala ukucita cifwile ukucitwa mu kulinga.

Nangu ca kuti abengi balapoosapo indalama ishingi sana, bamo basalapo ukupoosa fye ishalinga—nelyo bacite co pantu e papela amaka yabo. Umo uwaupilwe nomba line atile: “Bonse twali bapainiya [abatumikishi ba nshita yonse], kabili tatwakwete indalama, lelo ico tacatusakamike. Bamama fyala banshitile insalu ya kubilila icandaluwa, ico cibusa wandi ambilile ngo bupe pa bwinga bwandi. Amakardi ya kulaalikilapo abantu yalembelwe fye no mwina mwandi, kabili cibusa wesu, Umwina Kristu atwashime motoka yakwe. Twalishitile ifya kulya fya ku mutebeto, kabili umo atupeele umwangashi. Tabwali bwinga bwa lulumbi, lelo bwali fye bwino.” Shibwinga umo atila, balupwa ne fibusa nga baafwako, “indalama shipooswapo shilacepa sana.”

Te mulandu ne ndalama bakwata, Abena Kristu baleupana bakafwaya ukutaluka ku fyacishamo, ku kucite fya ku calo, nelyo amataki. (1 Yohane 2:15-17) Fintu cingabipa nga icintu ca nsansa nga ubwinga calenga umo ukukanakonka ifishinte fya mu Malembo ifilanda pa kulinga, ifitusoka ukutaluka ku kulisha, ukunwensho mwangashi, nelyo kuli conse icingalenga umo ‘ukutungwa kabi’!—Amapinda 23:20, 21; 1 Timote 3:2.

Talukeni umusango waseeka uwa ukufwaya ukukwata ubwinga ubukalamba kabili ubusuma ukucila ubwakwete bambi. Tontonkanyeni pa fifimbo fya lulumbi ifyafwele banabwinga babili mu calo cimo—cimo mu bufumo calepele bamita 13 mu bufumo kabili cafinine bakilogramu 220; cimbi mu butali calepele bamita 300, kabili calekabila inshindishi 100 aba kucimya. Bushe kuti twacita umwabela ukufunda kwa Baibolo nga ca kuti twapashanya ishi nshila?—Abena Filipi 4:5.

Bushe Tulingile Ukukonka Ifishilano?

Ifishilano fya pa bwinga filapusanapusana ukulingana ne fyalo, e co te kuti tukumemo ukulanda pali fyonse. Ilyo balesala nampo nga bali no kukonka icishilano cimo, abaleupana bafwile ukuipusha ati: ‘Bushe ici cishilano calola mwi? Bushe calyampana ne mipashi ya kulete ishuko nelyo ubufyashi—pamo nga ukukuba abaleupana umupunga? Bushe calikuma ukupepa kwa bufi nelyo ifya kucitacita fimo ifyabindwa muli Baibolo? Bushe filelanga ukukanashikatala nelyo ukukanatemwa bambi? Bushe kuti calenga bambi insoni nelyo ukubapunwisha? Bushe kuti calenga abantu ukutwishika ico abaleupana bacitile co? Bushe cintu icishayana?’ Nga ca kuti mwatwishikapo cimo pali ifi, kuti cawama ukunakonka ici cishilano kabili, nga cakabilwa lekeni abo mwitile ku bwinga beshibe ifyo mupingwilepo ilyo ubwinga bushilatendeka.

Insansa ne Nkuntu

Pa bwinga kulaba ukucankwa no kulila. Nabwinga umo atila: “Nalisekelele sana, ico nalefwaisha calicitike.” Lelo, shibwinga atila: “E bushiku bwabipishe no kuwamisha mu bumi bwandi. Abena buko bandi balelila ico nalebasendela ibeli lyabo umwanakashi, umukashi wandi alelila pa kumona abafyashi bakwe balelila, na ine nasukile natampa ukulila, pantu nafililwe ukushipikisha.”

Ifya musango yu nga fyacitika tafifwile ukumutiinya—icilenga kufunshika. Kabili tamufwile ukusunguka nga ca kuti abacilupwa, nangu abaleupana bakansana mumo pa nshita shimo. Icitabo ca The Complete Wedding Organiser and Record citila: “Kwena napamo e muku wabo uwa kubalilapo ukupekanya icintu icikulu pamo, kabili ukucincimuka kuti kwalenga bapusana muli fimo.” “Tamufwile ukukalipa nga ca kuti ifintu tafileenda bwino nga fintu mwaleenekela; icingamwafwa sana pali iyi nshita, kulomba ukupanda amano.”

Shibwinga umo atile: “Ico nali no kutasha sana kabili ico nanguluka ukuti nshakwete, wa kumpandako amano uo nali no kucetekela no kweba fyonse ifya ku mutima.” Nani engacita ico bwino ukucila pa cibusa nelyo lupwa uwakosoka nelyo umuntu umbi mu cilonganino ca Bwina Kristu uwabelesha?

Abafyashi nga bamona umwana afuma mu ng’anda akulila, limo kuti basekelela, bacankwa, kabili pa nshita imo ine kuti baumfwa umwenso kabili balafuluka ukuti abwele. Lelo bafwile ukukutuluka ukwabula ukuitemwa ukuti inshita naifika iya kuti umwana wabo ‘aleke wishi na nyina,’ no kulambatila ku mwina mwakwe no ‘kubo mubili umo,’ nga fintu Kabumba afwaile. (Ukutendeka 2:24) Ilyo nyina alelanda pa fyo acitile ilyo ibeli lyakwe umwaume aupile, atile: “Nalukwishe ifilamba, lelo, fyali filamba fya bulanda no kusekelela pa kukwata mama fyala uwatemwikwa.”

Pa kuti ubwinga buwame, kabili bube ubwa kukuulilila, abafyashi—pamo fye na nabwinga na shibwinga—bafwile ukulanga imibele ya Bwina Kristu iya kwikatana, ukutekanya, ukukanaitemwa, no kushishimisha.—1 Abena Korinti 13:4-8; Abena Galatia 5:22-24; Abena Filipi 2:2-4.

Banabwinga bamo balatiina ukuti napamo fimo kuti fyalubana sana pa bushiku bwabo ubwa bwinga—napamo itaela lya motoka kuti lyapompoloka lyalenga bacelwa ukufika ku mutebeto, nalimo imfula kuti yaloka sana, nelyo ukuti ilyo umutebeto uli mupepi no kutendeka, icandaluwa kuti caonaika ica kuti bafilwa ukuciwamya. Napamo tapali nangu cimo pali ifyo icikacitika. Lelo, muleenekela ukutila fimo kuti fyacitika. Te fyonse fingenda fye bwino. Ifipindami kuti mwafyenekela. (Lukala Milandu 9:11) Mwileka kuseka nga kwaima amafya, kabili twalilileni ukusubila ukuti fyalaba fye bwino. Nga ca kuti fimo fyalubana, ibukisheni ukuti ku ntanshi, napamo mwakulaseka ilyo muleshimikila bambi pali fyene. Mwileka utulubo tunono tumulenge ukukanasansamuka pa bwinga.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 7]

“Fimo ifyalemoneka ‘ifyacindama’ pali ilya nshita fyaishileba ifishacindama.”—TINA, NABWINGA

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 7]

UMUTANDE WA FYO MWINGAPEKANYAb

Ilyo kwashala imyeshi 6 nelyo ukucilapo

❑ Lanshanyeni ifyo mulepanga ukucita na bakaba abakashi nelyo abalume benu, amako na bafyashi benu

❑ Saleni ubwinga mulefwaya ukukwata

❑ Sangeni ishingapooswapo

❑ Citeni ifyo amafunde ya buteko yafwaya

❑ Ashimeni ukwa kusefesha ubwinga

❑ Lanshanyeni no wa ku mukopa

Ilyo kwashala imyeshi ine

❑ Saleni ifya kufwala pa bwinga (pa fya kufwala mwakwata), shiteni, nelyo bileni

❑ Ordeni amaluba

❑ Saleni no kuorda amakardi ya kwitilapo abantu

Ilyo kwashala imyeshi ibili

❑ Peeni abo mwaita ku bwinga bakardi

❑ Shiteni inindaminwe

❑ Pokeni amapepela yakabilwa

Ilyo kwashala umwenshi umo

❑ Lingenimo mu fya kufwala fya bwinga

❑ Shininkisheni ukuti ifyo mulefwaya ukushita fikasangwa na bo mwapeelako imilimo imo bakabomba

❑ Lembeni bakalata bakutasha pa fya bupe ifyo mupokelele kale kale

Nga kwashala imilungu ibili

❑ Tendekeni ukutwala ifipe fyenu ku ng’anda yenu ipya

Nga kwashala umulungu umo

❑ Shininkisheni ukuti bonse abalemwafwa nabeshiba ifyo bafwile ukucita

❑ Teyanyeni ifya kubwesha ifipe fyonse ifyo mwayashime

❑ Ebeni bambi ukumwafwako fyonse ifingalinga

[Futunoti]

[Icikope pe bula 8]

“Ico Lesa alundanya, umuntu elundulula”