Ifipusho Ukufuma ku Babelenga

Lesa asokele Kaini ukuti ‘pa mwinshi palaalililo lubembu; kabili ukufuluka kwa luko kwalolele kuli wene,’ icilemoneko kulosha ku ciswango no bubamfi bwa ciko. (Ukutendeka 4:7) Mulandu nshi iyo milandile ingabomfiwilwa nga ca kuti pa ntanshi ya Lyeshi, inama shalelya fye umusalu uteku?

Mu mabuuku ayalembelwe na Mose, tusangamo ubwingi bwa fikomo ifibelebesha ifishinka nelyo ifya kucitika fya mu lyashi lya kale ifyo pambi mu kuibela fimoneka ifishingalinga mu mibele ya fiko iya mu lyashi lya kale.

Ku ca kumwenako, ubulondoloshi bwa pa Ukutendeka 2:10-14 bupeela ifyebo fya mimonekele ya mpanga pa lwe bala lya Edene. Mose alembele ukuti umumana umo “e waya ku kabanga ka Ashuri.” Lelo impanga ya Ashuri yafumishe ishina lya iko kuli Ashuri, umwana mwaume wa kwa Shemu uwafyelwe pa numa ya Lyeshi. (Ukutendeka 10:8-11, 22; Esekiele 27:23; Mika 5:6) Mu kushininkisha, mu bulondoloshi bwakwe ubwalungikwa, ubwapuutwamo, Mose abomfeshe fye inumbwilo “Ashuri” ku kulosha ku citungu ico cali icaishibikwa kuli bakabelenga bakwe.

Languluka ica kumwenako na cimbi ukufuma mu fipandwa fya kubangilila ifya Ukutendeka. Pa numa Adamu na Efa babembwike no kutamfiwa mwi bala, Yehova acilikile bene ukukanabwelelako. Shani? Pa Ukutendeka 3:24 patila: “Atamfishe umuntu; kabili abikile lubali ku kabanga kwi bala lya Edene bakerubi, no lubingu lwa lupanga ulwaalukaaluka, ku kulinde nshila ya kuya ku muti wa mweo.” Mona, “ulubingu lwa lupanga ulwaalukaaluka.” Bushe Lesa e waleteleko impanga?

Tatulekabila ukusondwelela ukuti Kabumba wesu wakwato kutemwa e wabalilepo ukupanga fintu twaishiba nga impanga. Adamu na Efa bamwene icalealukaaluka pa ntanshi ya bamalaika icintu cimo icaleaka. Cali cinshi mu kulungatika? Pa nshita Mose alembele ibuuku lya Ukutendeka, impanga shali ishaishibikwa kabili shalebomfiwa mu bulwi. (Ukutendeka 31:26; 34:26; 48:22; Ukufuma 5:21; 17:13) E co amashiwi ya kwa Mose aya “lubingu lwa lupanga ulwaalukaaluka” yalengele bakabelenga bakwe ukubika mu cikope ukufika ku cipimo cimo icaliko pa bwingililo bwa Edene. Ifyebo ifyaishibikwe mu kasuba ka kwa Mose fyalisangwilile ku kumfwikisha kwa milandu ya musango yo. Kabili amashiwi Mose abomfeshe yafwile yali ayalungikwa, pantu Yehova alengele yene ukusanshiwa muli Baibolo.—2 Timote 3:16.

Nomba ni shani pa lwa Ukutendeka 4:7? Palya Lesa asokele Kaini ukuti: “Bushe auwamya, nga te kuti upokelelwe? Kabili nga tauwemye, pa mwinshi palaalililo lubembu; kabili ukufuluka [kwa luko, NW] kuti kwalola kuli iwe, kabili iwe [bushe ukalucimfya, NW]?” Nga fintu cimwenwe, amashiwi yalemoneko kucite cikope ca ciswango icilaaliliile ku kufukukila no kwikata ububamfi ku kulya.

Nangu ni fyo, ubushininkisho muli Baibolo busonta ku kuba pa mutende ukwa kwa Adamu na Efa ne nama shonse. Fimo ifya mu fibumbwa kuti pambi fyayumfwile bwino nga nshi ukuba mupepi na bantunse, nelyo fye ukumwenamo mu kupalamana. Fimbi fyali ni nama mpanga, inama isho mu cifyalilwa shafwaile ubwikalo ukutaluka ku bantunse. (Ukutendeka 1:25, 30; 2:19) Lelo, Baibolo taitubulula ukuti inama iili yonse yaleikata inama shimbi nelyo abantunse. Mu kutendeka, Lesa mu kulungatika apeele umusalu uteku pamo nge ca kulya kuli fyonse inama na bantunse. (Ukutendeka 1:29, 30; 7:14-16) Ico tacaalwike ukufikila pa numa ya Lyeshi, nga fintu Ukutendeka 9:2-5 kulangilila.

Ni shani, lyene, ku lwa kusoka kwa kwa Lesa kuli Kaini, nga fintu tubelenga pa Ukutendeka 4:7? Mu cine cine icikope ca cinama cakaluka icilaaliliile icaiteyanya ukusabukila pa bubamfi cali no kumfwika mu kwanguka mu kasuba ka kwa Mose, kabili tulacumfwikisha na ifwe bene. E co, na kabili, Mose pambi alebomfya amashiwi yalinga kuli bakomfwa ayaishibikwe ku calo ca pa numa ya Lyeshi. Kabili nelyo fye nga ca kuti Kaini tatalile amonapo icibumbwa ca musango yo, nga aali na maka ya kumone cishinka ca kusoka icapashenye ukufuluka kwa lubembu ulwali muli wene ku ciswango ca nsala, icitakanya.

Imbali shikalamba ishilingile ukukwata ukwambukila kwakulilako pali ifwe ni ishi: Icikuuku ca kwa Lesa mu kusoka Kaini, ubucindami bwa kupokelelo kufunda mu kuicefya, ifyo akalumwa mu kwanguka kengabosha umo, kabili fintu tulingile ukusenda mu kukatama ukusoka kumbi ukwa bulesa uko Lesa atubikile mu Malembo.—Ukufuma 18:20; Lukala Milandu 12:12; Esekiele 3:17-21; 1 Abena Korinti 10:11; AbaHebere 12:11; Yakobo 1:14, 15; Yuda 7, 11.