Yehova Lyonse Acita Icalungama
“Yehova alilungama mu mibele yakwe yonse.”—AMALUMBO 145:17.
1. Mumfwa shani umuntu nga alanda ifyalubana pali imwe, kabili cinshi twingasambililako?
BUSHE umuntu alilandapo ifyalubana pali imwe, nakalimo ukutwishika ico mwacitile nelyo ico mwalefwaya, ilyo teshibe bwino bwino icishinka? Nga calimucitikilapo, ca nsambu nga mwalifulilwe. Kuli ico, kuti twasambililako cimo icacindama: Bupumbu ukulanda bwangu icintu ilyo tatwishibe bwino bwino icishinka.
2, 3. Bushe bamo bacita shani ilyo babelenga amalyashi ya mu Baibolo ayashalondolola fyonse ifyo bengafwaya ukwishiba, lelo Baibolo itila Yehova aba shani?
2 Tufwile ukwibukisha ico ilyo tuletontonkanya pa fintu fimo ifyo Yehova Lesa acita. Mulandu nshi? Pantu mu Baibolo mwaba amalyashi yamo aya kuti ilyo twayabelenga fye, kuti twafilwa ukumfwikisha bwino umo yalola. Amalyashi yamo yalanda pa bupingushi bwa kwa Lesa ubwa ku kale nelyo ifyo bakapepa bakwe bamo bacitile. Lelo Baibolo tayalondolola fyonse ifyo umuntu engatemwa ukwishiba bwino bwino mu malyashi ya musango yo. Ca bulanda ukuti bamo balasuusha ayo malyashi, no kutwishika nga cine cine Lesa tafyengele uyo muntu, nelyo ukwipusha fye no kuti, ‘bushe kwena cilya Lesa acitile cali fye bwino?’ Lelo, Baibolo itwebo kuti: “Yehova alilungama mu mibele yakwe yonse.” (Amalumbo 145:17) Na kabili Icebo cakwe citila, Yehova “tabifya.” (Yobo 34:12; Amalumbo 37:28) Kuti mwamona kanshi ifyo Yehova omfwa ububi umuntu nga alanda ifyabipa pali wene ilyo teshibe bwino bwino icishinka!
3 Natulande pa fishinka fisano ififwile ukulenga fwe bantu ukusumina ubupingushi bwa kwa Yehova. Lyene, ilyo tuletontonkanya pali fyo, twalalanda pa fyacitike fibili ifya mu Baibolo ifyo bamo bafilwa ukumfwikisha bwino bwino.
Cinshi Tufwile Ukusuminina Ubupingushi bwa kwa Yehova?
4. Cinshi tufwile ukuiceefesha ilyo tuletontonkanya pa fyo Lesa acite fintu? Langilileni.
4 Ica kubalilapo ca kuti, Yehova alishiba fyonse, ifwe tatwaishiba fyonse, tufwile ukuiceefya ilyo tuletontonkanya pa fyo Lesa acite fintu. Natulangilile: Tutile kapingula uwaishibikwa ukuti alapingula bwino sana ukwabula akapaatulula pa myaka iingi, apingula umuntu mu cilye. Kuti mwacimona shani umuntu uushishibe bwino bwino icishinka kabili uushaishiba na mafunde, nga alesuusha ifyo ulya kapingula apingwile? Bupumbu ukulengulula icintu ilyo tatwishibe bwino bwino icishinka. (Amapinda 18:13) Kanshi bupumbu icine cine umuntu yaweyawe fye ukulengulula “Kapingula wa pano isonde ponse”!—Ukutendeka 18:25.
5. Cinshi tufwile ukwibukisha ilyo twabelenga amalyashi yamo aya mu Baibolo ayatweba ifyo Lesa aapingwile abantu bamo?
5 Ica bubili icifwile ukulenga twasumina ubupingushi bwa kwa Lesa ca kutila, Lesa taba nga abantu, alamona mu mutima. (1 Samwele 16:7) Icebo cakwe citila: “Ine Yehova ndefwayafwaya mu mutima, ndelabule mfyo, no kupeelo muntu onse umwabele mibele yakwe, umwabele fifuma mu micitile yakwe.” (Yeremia 17:10) Kanshi, ilyo twabelenga amalyashi yamo aya mu Baibolo ayatweba ifyo Lesa apingwile abantu bamo, natuleibukisha ukuti Lesa alamona mu mutima, alimwene icali mu mutima, ico Baibolo tayatweba, icalengele ukuti uyo muntu acite icintu ca musango yo.—1 Imilandu 28:9.
6, 7. (a) Yehova aalanga shani ukuti alakonka filya fine alanda mu mafunde yakwe aya bulungami te mulandu ne fyo ali no kuipusula? (b) Cinshi tufwile ukwibukisha nga twamona fimo mu Baibolo ifyo twingamona kwati Lesa tapingwile bwino?
6 Moneni icishinka ca butatu icifwile ukulenga twasumina ubupingushi bwa kwa Yehova: Yehova lyonse alakonka filya fine alanda mu mafunde yakwe aya bulungami te mulandu ne fyo ali no kuipusula. Moneni ica kumwenako. Pa kupeela Umwana wakwe icilubula ku kupususha abantu ba cumfwila ku lubembu ne mfwa, Yehova akonkele filya fine alanda mu mafunde yakwe aya bulungami. (Abena Roma 5:18, 19) Lelo, cifwile calimukalipe nga nshi ukumona Umwana wakwe uwatemwikwa acula ukufika na ku mfwa ya bucushi pa cimuti. Cinshi ico citusambilisha pali Lesa? Ukulanda pa “cilubula ca kwa Kristu Yesu,” Baibolo itila: “Ici cali pa kuti [Lesa] alange ubulungami bwakwe bwine.” (Abena Roma 3:24-26) Muli Baibolo umo, amashiwi ya pa Abena Roma 3:25 yapilibulwa ukuti: “Ici calangile ukuti Lesa lyonse acita icalungama.” (New Century Version) Ico ca cine, filya Yehova apeele abantu icilubula nangu ca kuti calimukalipe icine cine, cilanga ukuti alicindamika nga nshi “icalungama.”
7 Kanshi, nga twabelenga fimo mu Baibolo ifyo bamo bengamona kwati Lesa alicitile ulufyengo, tufwile ukwibukisha ukuti: Apo lyonse Yehova alakonka filya fine alanda mu mafunde yakwe aya bulungami, takeene ukupeela Umwana wakwe wine ukwisafwa imfwa ya bunkalwe. Kuti afilwa shani ukukonka amafunde yakwe na muli fimbi? Ukulanda fye icishinka, Yehova tatala apula mu mafunde yakwe aya bulungami. Ico kanshi cifwile ukulenga twashininkisha ukuti lyonse acita icalungama.—Yobo 37:23.
8. Kuti caumfwika shani nga twatila ico fwe bantu tulemona ukuti lufyengo, e co Yehova ena acitile?
8 Icalenga bune icifwile ukulenga twasumina ubupingushi bwa kwa Yehova ca kuti: Yehova alengele umuntu mu cipasho cakwe. (Ukutendeka 1:27) Kanshi abantu na bo, balikwatako imibele ya kwa Lesa, pamo ne mibele ya bupingushi no bulungami. Nga twatila ico fwe bantu tulemona ukuti lufyengo, Yehova ena e co acitile, ninshi katwishi ne co tulelandapo. Kanshi, nga twafilwa ukumfwa umwalola ilyashi limo ilya mu Baibolo, tufwile ukwibukisho kuti tuli babembu, kanshi tatwafikapo ukwishiba bwino bwino icalungama. Yehova Lesa, uwatubumbile mu cipasho cakwe, e wapwililika mu bupingushi no bulungami. (Amalango 32:4) Kanshi no kutontonkanya fye ukuti umuntu kuti aba uwalungama ukucila Lesa, bupumbu!—Abena Roma 3:4, 5; 9:14.
9, 10. Cinshi takwabela uwingapeela Yehova umulandu nangu talondolwele fyonse?
9 Icishinka calenga busano icifwile ukulenga twasumina ubupingushi bwa kwa Yehova ca kuti, e ‘wapulamo pano isonde ponse.’ (Amalumbo 83:18) Kanshi, takuli nangu umo uwingamupeela umulandu nangu talondolwele fyonse. E Mubumfi Mukalamba, kabili ifwe twaba nge bumba, e co kuti atucita conse ico alefwaya. (Abena Roma 9:19-21) Na maka yene aya kutwishika ubupingushi bwakwe ne micitile yakwe kuti twayafumya kwi, pantu atubumbile fye? Lintu icikolwe Yobo cafililwe ukwishiba bwino umulandu Lesa alekela ifintu fimo ukucitikila abantu, Yehova alungike Yobo ilyo amwipwishe ukuti: “Bushe ulefulunganyo bupingushi bwandi? Bushe ulenseka ku kuleka iwe upeelwe insambu?” Lintu Yobo aishibe ukuti alandile ukwabula ukwishiba, alilapiile. (Yobo 40:8; 42:6) Shi na ifwe bene twikesha no kwesha ukupeela Lesa umulandu!
10 Kanshi twamona, kwaliba ifishinka ifilanga ukutila tufwile ukusumina ukuti Yehova lyonse acita icalungama. Nomba twaishiba ifyo tufwile ukumona ubupingushi bwa kwa Yehova, kanshi natubebete amalyashi yabili ayalembwa mu Baibolo ayo bamo bafilwa ukumfwikisha bwino bwino. Ilya kubalilapo, lyacitikile uwalepepa Lesa, limbi na lyo, lyakuma ubupingushi bwafumine kuli Lesa umwine.
Cinshi Lote Apeelele Abana Bakwe Abanakashi ku Baume Babipa?
11, 12. (a) Londololeni icacitike ilyo Lesa atumine bamalaika babili ku Sodomu. (b) Mepusho nshi bamo bepusha pali ili lyashi?
11 Mu Ukutendeka icipandwa 19, mwaba icacitike ilyo Lesa atumine bamalaika babili ku Sodomu. Lote apatikishe balya beni ukuti batuushe ku mwakwe. Lelo, ilyo bwailile, ibumba lya baume ba mu musumba bashingile ing’anda no kupatikisha Lote ukuti afumye abeni pa kuti bacite na bo ubulalelale. Lote alyeseshe ukulanda na balya bantu, lelo tabaumfwile. Lote alefwaya ukucingilila abeni bakwe, kanshi aebele balya bantu ukuti: “Ala, bane shi mwilabifya. Shi moneni, ndi na bana babili abanakashi abashaishiba mwaume; shi lekeni ndebafumisha kuli imwe, mucite kuli bene iciweme mu menso yenu: lelo kuli aba bantu mwicitako kantu; pantu ni pali ici beshile mu cintelelwe ca mutenge wandi.” Balya bantu tabaumfwile kabili balelwisha no kutobe ciibi. Bamalaika basukile bauma balya baume bali nga mashilu ku kafifi.—Ukutendeka 19:1-11.
12 Lelo, pali ili lyashi, bamo bepusha abati: ‘Nga Lote ena kuti apeela shani abana bakwe abanakashi kuli yalya mashilu ya baume, ati pantu alefwaya ukucingilila bamalaika? Bushe kwena cilya acitile cali cisuma? Bushe te bukuuwe fye bwalengele acite filya?’ Nga ca kutila Lote alilufyenye kabili aali ni kuuwe, cinshi Lesa apuutilemo Petro ukulanda ukuti Lote aali “umulungami”? Bushe Lesa alisuminisheko kuli cilya Lote acitile? (2 Petro 2:7, 8) Mukwai natulandepo pali uyu mulandu, pa kuti twiyasuka ilyo tatwishibe bwino bwino icishinka.
13, 14. (a) Cinshi tufwile ukumonamo muli filya Baibolo yatweba ifyacitile Lote? (b) Cinshi cilango kuti Lote tatiinine balya baume?
13 Ica kubalilapo, Baibolo itushimikila fye icacitike. Taitila ico Lote acitile cali cisuma kabili taitila calilubene. Ica bubili, Baibolo tayatweba ico Lote aletontonkanya nelyo icalengele ukuti acite filya. Ilyo akabwela mu ‘kubuushiwa kwa balungama,’ nakalimo akatulondolwela bwino icalengele acite filya.—Imilimo 24:15.
14 Lote taali kuuwe. Icacitike calyafishe. Filya alandile ukuti abeni baishile “mu cintelelwe ca mutenge” wakwe, aloseshe mu kutila e wali fye no kucitapo cimo ukubacingilila. Lelo ukucite co takwayangwike. Kalemba wa lyashi lya kale umuYuda Josephus atila abena Sodomu bali no “lufyengo ku bantu kabili tabaletiina Lesa . . . Balipatile abeni kabili balecita sana ubulalelale bwa baume beka beka no kulaala ne nama.” Na lyo line, Lote tatiinine balya baume babipa. Alifumine pa nse no kwesha ukulanda na bo. Na kabili, ‘aisele ne ciibi ku numa yakwe.’—Ukutendeka 19:6.
15. Cinshi twingalandilo kuti icitetekelo cifwile e calengele no kuti Lote apeele abana bakwe ku baume babipa?
15 Na lyo line, bamo kuti batila, ‘Nga ena kuti apeela shani abana bakwe abanakashi kuli balya baume babipa?’ Ukucila ukulanda bwangu ukuti alilufyenye, natumone nakalimo fimo ifyalengele. Ica kubalilapo, nakalimo icitetekelo e calengele no kuti Lote acite filya. Kuti caba shani fyo? Ukwabula no kutwishika, Lote alishibe ifyo Yehova acingilile Sara, umukashi wa kwa Abrahamu. Ibukisheni ukuti Sara aali uwayemba nga nshi, kabili Abrahamu amwebele ukuti afwile ukweba abantu ati ni nkashi yakwe, pantu kuti bamwipaya no kusenda umukashi wakwe.a Lyene, Sara balimusendele ku ng’anda ya kwa Farao. Lelo, Yehova alicitilepo cimo, acilime Farao ukukowesha Sara. (Ukutendeka 12:11-20) Lote afwile alicetekele ukuti abana bakwe abanakashi na bo bene Lesa kuti abacingilila. Kabili e cacitike, Yehova acitilepo cimo ukubomfya bamalaika bakwe, kabili balya baume tabaulungene na bakashana.
16, 17. (a) Bushe Lote nakalimo aeseshe shani ukufulunganya ibumba lya baume babipa abena Sodomu? (b) Cinshi tufwile fye ukwishiba, nangu tatwaishiba bwino bwino ico Lote acitile filya?
16 Cimbi na co, limbi kuti Lote alefwaya fye ukufulunganya balya bantu. Afwile alishibe ukuti balya bantu te kuti batemwe ukucita ubulalelale na bana bakwe abanakashi, pantu abena Sodomu batemenwe sana ubulalelale bwa baume beka beka. (Yuda 7) Na kabili, bamwana Lote balikobekelwe ku baume ba mu musumba. Kanshi, muli lilya line ibumba, nakalimo mwali na balupwa, ifibusa, nelyo abalecita amakwebo pamo na baume bali no kuupa abakashana. (Ukutendeka 19:14) Lote afwile alishibe ukuti bamo muli lilya line bumba kuti batendeka ukukanya abanabo ukuti tabafwile ukucita ica musango yo ku bana bakwe. Nga batendeka ukukansana abene, nakalimo te kuti bacite sana ububi.b
17 Nangu tatwaishiba bwino bwino ifyo Lote aletontonkanya ne calengele acite filya, tufwile fye ukwishiba ukuti: Apo Yehova lyonse acita icalungama, alishiba ico alandila ukuti Lote aali ‘mulungami.’ Na kabili, nga twaibukisha imisango ya baume ba mu Sodomu, abali fye nga mashilu ku bulalelale, bushe kuti twatwishika no kutwishika ukuti Yehova takwete insambu ya konaula abantu babipa aba muli ulya musumba?—Ukutendeka 19:23-25.
Cinshi Yehova Aumiine Usa no Kumwipaya?
18. (a) Cinshi cacitike ilyo Davidi alefwaya ukutwala Icipao ca cipingo ku Yerusalemu? (b) Mepusho nshi bamo bepusha pali ili lyashi?
18 Ilyashi na limbi ilyo bamo bafilwa ukumfwikisha bwino lyacitike lintu Davidi alefwaya ukutwala icipao ca cipingo ku Yerusalemu. Batekele Icipao pe celeta, kabili Usa na munyina e balekumba ing’ombe shaletinta iceleta. Baibolo itila: “Ilyo bafikile ku cipuulilo ca kwa Nakone, Usa atambikile ukuboko ku cipao ca kwa Lesa, no kwikatako; pantu ing’ombe shapene shiwe. Awe ubukali bwa kwa Yehova bwaimiine Usa; Lesa amuumiine palya pa kupama kwakwe; na o afwilile palya pa cipao ca kwa Lesa.” Ilyo papitile imyeshi imo, balyeseshe na kabili ukusenda Icipao. Uno muku balitungulwike pantu basendele Icipao ukulingana ne fyo Lesa umwine alandile, pa mabeya ya bena Kohati, aba mu mukowa wa kwa Lebi. (2 Samwele 6:6, 7; Impendwa 4:15; 7:9; 1 Imilandu 15:1-14) Bamo kuti baipusha abati: ‘Nga cinshi Yehova afulilwe muli ulya musango? Pantu Usa alefwaya fye ukupususha Icipao.’ Pa kuti twilanda bwangu ukuti calilubene, natumoneko ifishinka na fimbi pali ili lyashi.
19. Cinshi Yehova ashifyengela muntu?
19 Tufwile ukwibukisha ukuti Yehova tafyenga muntu. (Yobo 34:10) Nga afyenga umuntu ninshi taba na kutemwa, lelo Baibolo itila “Lesa kutemwa.” (1 Yohane 4:8) Na kabili, Amalembo yatwebo kuti “ubulungami no bupingushi, e mwalimbwe cipuna [ca kwa Lesa] ica bufumu.” (Amalumbo 89:14) Nga kanshi Yehova kuti afyenga shani umuntu? Nga acite ica musango yo, ninshi tacindika bumulopwe bwakwe.
20. Cinshi twingalandilo kuti Usa afwile alishibe bwino amafunde ya Cipao?
20 Ibukisheni ukuti Usa afwile alishibe bwino bwino Ifunde. Icipao caleimininako ukubapo kwa kwa Yehova. Ifunde lyatile umuntu umbi tali na kwikata ku Cipao, kabili lyalandile ukwabula no kupita mu mbali ukuti uwacite co aali no kwipaiwa. (Impendwa 4:18-20; 7:89) Kanshi, umulimo wa kusenda Icipao tawali wa kwangalilako. Usa afwile aali mwina Lebi (lelo tali shimapepo), kanshi afwile alishibe Ifunde. Na kuba, Icipao casungilwe ku mwabo Usa. (1 Samwele 6:20–7:1) Cali kulya kwine imyaka nakalimo 70, ukufikila ilyo Davidi atile bafumyeko. Kanshi, ukufuma ku bwaice, Usa afwile alishibe amafunde ya Cipao.
21. Mu lyashi lya kwa Usa, cinshi cacindamina ukwibukisha ukuti Yehova alamona mu mutima?
21 Nge fyo tulandilepo kale, Yehova alamona mu mutima. Icebo ca kwa Lesa citila ico Usa acitile cali “kupama,” kanshi Yehova afwile alimwenemo cimo icibi mu mutima wa kwa Usa ico Baibolo tayatweba muli ili lyashi. Bushe Usa nakalimo aali muntu wa cilumba, uushaletiina amafunde? (Amapinda 11:2) Bushe Usa alyumfwile icilumba ati pantu e waleta ku cintubwingi Icipao icafishilwe ku ng’anda ku mwabo pa myake ingi? (Amapinda 8:13) Bushe nakalimo alibulishe icitetekelo ukumona kwati ukuboko kwa kwa Yehova takwali na maka ya kupususha cipao icaleimininako ukubapo Kwakwe? Nangu tatwaishiba bwino bwino icali mu mutima wa kwa Usa, tufwile ukwishiba fye ukuti Yehova tafyengele Usa. Afwile Yehova alimwenemo cimo mu mutima wa kwa Usa icalengele amuume palya pene no kumwipaya.—Amapinda 21:2.
Kuti Twasumina Ubupingushi bwa kwa Yehova
22. Bushe amano ya kwa Yehova ayapulamo yamonekela shani mu kuti limo tatweba fyonse mu Cebo cakwe?
22 Amano ya kwa Yehova ayapulamo yamonekela na mu kuti limo tatweba fyonse mu Cebo cakwe. Na co, cilalenga twalanga ukuti twalimucetekela. Bushe kwena muli ifi twasambilila, tatumwene bwino bwino umulandu tufwile ukusuminina ubupingushi bwa kwa Yehova? Kanshi ilyo tulesambilila Icebo ca kwa Lesa, nga twaba abafumacumi kabili twaba no mutima wa kusambilila, tukeshiba na fimbi pali Yehova kabili tukacetekela no kuti lyonse tafyenga muntu kabili acita icalungama. E ico kanshi, nga tuli na mepusho yamo pa lyashi lya mu Baibolo kabili takuli ukwa kusanga amasuko ayengomfwika bwino bwino, natucetekele fye ukuti Yehova acitile icalungama.
23. Cinshi tufwile ukucetekela ukutila e co Yehova akacita na ku ntanshi kwine?
23 Kuti twacetekela ukutila na ku ntanshi kwine Yehova akulacita fye icalungama. E ico kanshi, natwishibe fye ukuti ilyo Yehova akapingula abantu mu bucushi bukalamba ubuli mupepi, ‘takonaule abalungami pamo na babi.’ (Ukutendeka 18:23) Takatale acite co pantu alitemwa ubulungi no bulungami. Na kabili, kuti twacetekela no kuti mu calo cipya icileisa, akatupeela conse ico tukabila.—Amalumbo 145:16.
[Amafutunoti]
a Umwenso Abrahamu akwete wali fye bwino pantu mu fyalembwa fya macinda ya kale bashimika ukuti kwali uwali pali buFarao inshita imo uwatumine abashilika bakwe ukuyapokolola umwanakashi uwayemba no kwipaya umulume wakwe.
b Kuti mwasanga ifyebo na fimbi, mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa mu ciNgeleshi ulwa December 1, 1979, ibula 31.
Bushe Muleibukisha?
• Fishinka nshi fifwile ukulenga twasumina ubupingushi bwa kwa Yehova?
• Cinshi cingatwafwa ukukanalanda bwangu ukuti Lote alilufyenye ukupeela abana bakwe abanakashi ku baume babipa?
• Finshi fingatwafwa ukumfwikisha umulandu Yehova aumiine Usa no kumwipaya?
• Cinshi tufwile ukucetekela ukutila e co Yehova akacita na ku ntanshi kwine?