Inshita Yenu iya ku Ntanshi Ikaba Shani?

NGA ca kuti Lesa Uwa maka yonse alishiba fyonse, ukwishiba ifya ku numa, ifya pali ino nshita, ne fya ku ntanshi, bushe ifintu fyonse tafyapampamikwa ukucitika nga fintu fye Lesa afimwenene kabela? Nga ca kuti Lesa alimwena kabela no kubilisha inshila ifintu fikendelamo ku muntu onse, bushe mu cine cine kuti casoswa ukuti tulaisalila inshila yesu mu bumi, ukuisalila inshita yesu iya ku ntanshi?

Ifi fipusho fyalilandwapo pa myanda ya myake ingi. Ukukansana kucili kulelekanya imipepele iikalamba. Bushe amaka ya kwa Lesa aya kwishibila kabela ifya ku ntanshi kuti twayampanya no kuisalila inshila ukwa muntu? Ni kwi twingasange fyasuko?

Amamilioni ya bantu ukushinguluke calo kuti basumino kuti Lesa alilanda ku bantu ukupitila mu Cebo cakwe icalembwa nga fintu caletelweko na ba kumulandilako, bakasesema. Ku ca kumwenako, Koran ilosha ku fyasokololwa nge fyafuma kuli Lesa: Taurāh (Torah, Ifunde, nelyo amabuuku yasano aya kwa Mose), the Zabūr (Amalumbo), na Injīl (Ilandwe, Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki, nelyo “Icipingo Cipya”), ukusanshako ne fyasokolwelwe kuli bakasesema ba mu Israele.

Mu Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki, tubelengamo kuti: “Amalembo yonse yantu yapuutwamo kuli Lesa, kabili ya mulimo ku kusambilisha, ku kwebaula, ku kulungika.” (2 Timote 3:16) Ukwabulo kutwishika, ubutungulushi bonse nelyo ukubuutushiwa uko tupokelela kufwile mu kutendekelako fye ukufuma kuli Lesa umwine. Bushe tacingabamo amano kanshi ukubebeta ifyalembwa fya bakasesema ba kwa Lesa aba mu kubangilila? Finshi fintu fisokolola pa lwa nshita yesu iya ku ntanshi?

Inshita ya ku Ntanshi Iyalembelwa Kabela

Uuli onse uwabelengapo Amalembo ya Mushilo alishibe fyo mu kulungatika fye mwabe myanda ne myanda iya masesemo. Ifya kuponako fya mu lyashi lya kale pamo nga ukuwa kwa Babele wa pa kale, ukukuulwa cipya cipya ukwa Yerusalemu (umwanda wa myaka walenga 6 ukufika ku 5 B.C.E.), ukwima no kuwa kwa shamfumu sha pa kale isha Medo-Persia na Greece fyonse fyalisobelwe mu kulonsha. (Esaya 13:17-19; 44:24–45:1; Daniele 8:1-7, 20-22) Ukufikilishiwa kwa masesemo ya musango yo ni kumo ukwa fya kushininkishishako fine fine ifilango kuti Amalembo ya Mushilo mu cine cine yaba Cebo ca kwa Lesa, pantu ni Lesa fye eka e waba na maka ya kumwena kabela no kusosa icili no kucitika ku ntanshi. Ni muli yo nshila e mo Amalembo ya Mushilo yalembela kabela inshita ya ku ntanshi.

Lesa umwine alabilisha ati: “Ine ndi Lesa, takuli na umbi, ni ne Lesa, takuli no waba nga ine; nongole mpelekesho ukutula pa kutendeka, ukutula ku kale ifishilacitwa, nati, Ukupanda amano kwandi kukeminina, conse ico mpanga ndacita; . . . cene, nalisosa, nkacilengo kwisabapo; nalipanga, nkacicita.” (Esaya 46:9-11; 55:10, 11) Ishina line ilyo Lesa ailengele ukwishibikilwako kuli bakasesema bakwe aba pa kale ni Yehova, ilyo mu kukonke shiwi lipilibulo kuti “Alenga Ukubako.”a (Ukutendeka 12:7, 8; Ukufuma 3:13-15; Ilumbo 83:18) Lesa aisokolola nga Umo uuba Kafikilisha wa Cebo cakwe, Uyo lyonse fye afishapo imifwaile yakwe.

Muli fyo, Lesa abomfya amaka yakwe aya kwishibila kabela ku kubomba imifwaile yakwe. Aliyabomfya ku kusokelako ababifi ku bupingushi ubuleisa pamo pene no kupeela isubilo lya kupusuka ku babomfi bakwe. Lelo bushe Lesa abomfya amaka yakwe icibomfyebomfye? Bushe kwalibako ubushinino mu Malembo ya Mushilo ubwa fintu ifyo Lesa apingwilepo ukukaanafishibila kabela?

Bushe Lesa Aleshibila Kabela Ifintu Fyonse?

Imilandile yonse fye iyafwilisha ukupimina libela yashimpwa pa kutungo kuti apantu tatwingakaano kuti Lesa alikwata amaka ya kwishibila libela no kupampamika ifya kuponako fya ku nshita ya ku ntanshi, afwile aleshibila kabela ifintu fyonse, ukusanshako ne fyo muntu umo umo akacita ku ntanshi. Nangu cibe fyo bushe, uku kutunga kusuma? Fintu Lesa asokolola mu Malembo yakwe aya Mushilo fyena te fyo filangilila.

Ku ca kumwenako, Amalembo yasose fyo “Lesa aeseshe Abrahamu” pa kumweba ukuti apeele umwana wakwe Isaki nge ca kuninika. Lintu Abrahamu ali mupepi no kupeela Isaki ilambo, Lesa alimuleseshe no kutila: “Nomba ninjishibo kuti watiina Lesa, apo taunkenye umwana obe, umwana obe umo wine.” (Ukutendeka 22:1-12) Bushe Lesa nga alilandile ayo mashiwi eshibila kabela ukuti Abrahamu aali no kumfwila ili kambisho? Bushe nga bwali bwesho bwa cine cine?

Ukulundapo, bakasesema ba pa kale bashimike fyo Lesa mu kubwekeshabwekeshapo alelosha ku mwine ukuti ‘alelanguluka’ pa cintu ico acitile nelyo ico alepango kucita. Ku ca kumwenako, Lesa alandile fyo ‘alilangulwike apo acitile Shauli ukube mfumu.’ (1 Samwele 15:11, 35; linganyeniko Yeremia 18:7-10; Yona 3:10.) Apo Lesa alipwililika, ifi fikomo tafingapilibulo kuti Lesa alilufyenye pa kusoobola Shauli ukube mfumu ya kubalilapo iya muli Israele. Mu cifulo ca ico, yafwile yalelangililo kuti Lesa ayumfwile uwa bulanda ukuti Shauli aishilesanguka uwabulo busumino no kubulwe cumfwila. Ukubomfya kwa kwa Lesa inumbwilo ya musango yo mu kulosha ku mwine taingabamo amano nga ca kuti alishibile kabela incitilo sha kwa Shauli.

Inumbwilo imo ine e imoneka na mu Malembo yakokwesha sana umo casoswa, ukulosha ku nshiku sha kwa Noa ukuti: “Yehova aikatwo kulanguluka ico acitile abantu mu calo, no kulunguluka ku mutima wakwe. Awe Yehova ati, Nkafita aba bantu nalengele ukubafumya pe sonde ponse . . . pantu ninjikatwo kulanguluka pa kuti nalificitile.” (Ukutendeka 6:6, 7) Pano na kabili, ici cilelangililo kuti incitilo sha muntu tashalingilwa kabela kuli Lesa. Lesa alilangulwike, ukumfwo bulanda, no kulunguluka fye, te pa mulandu wa kuti incitilo shakwe shiine shalilubene, lelo pa mulandu wa kuti ububifi bwa muntu bwalifulishe. Kabumba alilangulwike ukuti cabele icakabilwa ukonaula abantunse bonse ukufumyako fye Noa no lupwa lwakwe. Lesa atwebekesho kuti: “Nshibekelwa mfwa ya mubifi.”—Esekiele 33:11; linganyeniko Amalango 32:4, 5.

E co bushe Lesa alishibile kabela no kulingila libela ukuwila mu lubembu ukwa kwa Adamu, pamo pene ne fya kufumamo fya kayofi fintu uko kwali no kuletela ulupwa lwa buntunse? Ifyo twalanguluka filelango kuti te kuti cibe fyo. Ukulundapo, nga ca kuti Lesa alishibile kabela ulwa ici, nga e wali katendeka wa lubembu lintu abumbile umuntu, kabili Lesa ku mufulo nga alishingemwe ububifi bonse ubwa bantunse no kucula. Nacimoneka fye ukuti, ici tacingomfwana na fintu Lesa aisokolola mu Malembo. Aba ni Lesa wa kutemwa no bulungi uwapata ububifi.—Ilumbo 33:5; Amapinda 15:9; 1 Yohane 4:8.

Ififulo fya ku Ntanshi Fibili Ifya Muntu

Amalembo ya Mushilo tayasokolole fyo inshita ya ku ntanshi iya muntu umo umo yalipampamikilwa libela, nelyo ukulingilwa libela kuli Lesa. Mu cifulo ca ico, cintu yasokolola ca kuti Lesa alisobela ififulo fye fibili ifingabako ku muntu. Lesa apeela ku muntu onse ukuisalila pa kuti engasalapo icili no kuba e cifulo cakwe. Kasesema Mose kale sana abilishe ku bena Israele ati: “Nimbika ku cinso cenu umweo ne mfwa, . . . e ico saleni umweo, ku kuleka mube no mweo, imwe no bufyashi bwenu, ku kutemwa Yehova Lesa wenu, ku kuumfwa kwi shiwi lyakwe, no kulambatila kuli wene; pantu e mweo wenu kabili e kutantalila kwa nshiku shenu.” (Amalango 30:19, 20) Yesu, Kasesema wa kwa Lesa, asokeele kabela ati: “Ingileni pa mpongolo ya kamfyemfye: pa kuti impongolo yasalala, kabili inshila yapabuka iitwala ku boni, kabili bengi abengilako. Lelo inshila iitwala ku mweo ya kamfyemfye kabili yalifyenenkana, kabili banono abaisanga.” (Mateo 7:13, 14) Inshila shibili, ififulo fibili. Inshita yesu iya ku ntanshi yashintilila pa ncitilo shesu shine. Ukumfwila Lesa cipilibulo mweo, ukukanamumfwila cipilibule mfwa.—Abena Roma 6:23.

Lesa “akonkomesha abantu bonse konse konse ukulapila; pa kuti alingile ubushiku umo akapingwila aba pano isonde mu bulungami.” (Imilimo 17:30, 31) Pamo fye nga fintu icinabwingi ca bantu mu kasuba ka kwa Noa basalilepo ukukanaumfwila Lesa kabili balilofiwe, e fyo na lelo icinabwingi bashumfwila amakambisho ya kwa Lesa. Lelo, Lesa tapampamikila kabela abakonaulwa na bakapusuka. Na kuba, Icebo ca kwa Lesa citila ‘tafwayo muntu ukonaika, lelo afwaya onse ukulola ku kulapila.’ (2 Petro 3:9) Nangu bantu babipisha nga nshi kuti balapila, ukuba aba cumfwila, no kwaluka mu kulinga pa kuti benganonka ukusenamina kwa kwa Lesa.—Esaya 1:18-20; 55:6, 7; Esekiele 33:14-16; Abena Roma 2:4-8.

Kuli abo aba cumfwila, Lesa alilaya ubumi bwa muyayaya muli paradise wa mutende, isonde ilyasangululwa umushaba bubifi bonse, ulukaakala, ne nkondo, icalo umushakabe insala, ukucula, ukulwala, ne mfwa. (Ilumbo 37:9-11; 46:9; Esaya 2:4; 11:6-9; 25:6-8; 35:5, 6; Ukusokolola 21:4) Nangu bantu bafwa bakabuushiwa no kupeelwako ishuko lya kubombela Lesa.—Daniele 12:2; Yohane 5:28, 29.

Kemba wa malumbo atila: “Lolesho wa bumpomfu, kabili mono watambalala; pantu kuli inkonkani ku muntu wa mutende. Lelo abapulumushi bakafitilwa pamo; inkonkani sha babifi shikalofiwa.” (Ilumbo 37:37, 38) Inshita yenu iya ku ntanshi ikaba shani? Cashintilila pali imwe bene. Bakasabankanya ba uno magazini bakaba aba nsansa ukumupayanishisha ifyebo na fimbi ifingamulenga ukushininkisho kuti mwakwata inshita ya ku ntanshi iya nsansa, iya mutende.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 6]

Lesa abomfya amaka yakwe aya kwishibila kabela ku kubomba imifwaile yakwe

[Amashiwi pe bula 8]

Lesa ‘tafwayo muntu ukonaika, lelo afwaya onse ukulola ku kulapila.’ 2 Petro 3:9

[Icikope pe bula 7]

Lesa eshibila kabela ukuti Abrahamu aali no kuitemenwa ukutuula umwana wakwe, bushe nga bwali bwesho bwa cine cine?