Inshita ya Kuba Abalola

“Ne mbila nsuma ili no kubililwa kabela ku nko shonse. . . . Lelo uwashipikisha ukufika ku mpela, wene akapusuka.”—MARKO 13:10, 13.

1. Mulandu nshi tulingile ukushipikishisha no kukosa?

TUFWILE ukushipikisha—mu kati ka nkulo yabule citetekelo kabili iya mampuulu! Ukutula 1914 inkulo ya bantu yasanguka iyabotelela, nga fintu fye yali mu kasuba ka kwa Yesu. Kabili ilelo ukubotelela nakwandatila icalo conse. Muli shino “nshiku sha kulekelesha,” “inshita ishayafya” ishalondololwa no mutumwa Paulo shilecusha umutundu wa muntu. ‘Abantu babifi kabili abafutika baletwalilila ukulundulukila ku kubipo kucila.’ Mu kumonekesha “pano isonde ponse palaala mu maka ya Mubifi,” Satana Kaseebanya, uyo nomba alebombesha pali kapeleko ku konaule sonde. Lelo koseni! Kuli “ubucushi bukalamba” ubuleisa ubukaleta ukwilulukwa kubelelela kuli bonse abatemwa ubulungami.—2 Timote 3:1-5, 13; 1 Yohane 5:19; Ukusokolola 7:14.

2. Ni shani fintu ubusesemo bwafikilishiwe mu 1914?

² Mu nsansa, Yehova nomba alibika Shikulu Yesu Kristu pa cipuna ca Bufumu mu myulu, mu kupekanishisha ukufumyapo abalwani batitikisho mutundu wa muntu. (Ukusokolola 11:15) Nga fintu cali pa kwisa kwa kwa Mesia ukwa kubalilapo, na muli uno mwanda wa myaka ubusesemo bwamonekesha ubwalembelwe na Daniele e fyo bwafikilishiwa. Pali Daniele 4:16, 17, 32, twalyebwa ulwa kushingilisha bumfumu bwa pe sonde ubwakwatilwako insambu pa ciputulwa ca “myaka cinelubali.” Mu kufikilishiwa kwa iko ukukalamba, iyi myaka cinelubali ifika ku cipendo ca myaka ya mu Baibolo ica ‘nshiku’ 360 umwaka umo, nelyo imyaka yonse pamo 2,520.a Shatendeke ukufuma mu 607 B.C.E., lintu Babele atendeke ukunyantaula ubufumu bwa kwa Israele, ukufika ku 1914 C.E., umwaka uwa kubikwa pa cipuna ukwa kwa Yesu mu muulu nge Mfumu yawamina iya mutundu wa muntu. Lyene “inshita ya bena fyalo” yalipwile. (Luka 21:24) Lelo inko shalikaana ukunakila ku Bufumu buleisa ubwa buMesia.—Amalu. 2:1-6, 10-12; 110:1, 2.

3, 4. (a) Kuti twalinganya shani ifya kuponako fya mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo ne fya mu nshita yesu? (b) Fipusho nshi fyalinga ifyo pambi fingepushiwa?

³ Ilyo cinelubali wa myaka uwalenga 70 (29-36 C.E.) alepalamina, na kabili ilyo umwaka wa 1914 walepalama, abantu abaletiina Lesa baleenekela ukufika kwa kwa Mesia. Na kabushe alifikile! Mu mulandu umo na umo, nangu ni fyo, umusango amonekelemo walipusene ku caleenekelwa. Mu mulandu umo na umo na kabili, pa numa ya cali mu kulinganishiwako nge ciputulwa ca nshita iciipi, “inkulo” ya bubifi mu kupelako yali no kupita mu kuputunkanishiwa ukulingana ne cipoope ca bulesa.—Mateo 24:34.

⁴ Mu cipande cesu icitangilileko, twamwene fintu inkulo ibifi iya ciYuda iyafwaile ukuti Yesu epaiwe yakumenye impela ya iko. Ni shani, lyene, pa lwa nkulo ya boni iya mutundu wa muntu iyo na nomba ilelwisha nelyo ukusuula wene? Ni lilali lintu ubupingushi bukaputunkanishiwa pali iyi nkulo yabule citetekelo?

“Loleni”!

5. (a) Ni pa mulandu nshi uusuma tushikabila ukwishiba inshita ya “bushiku [bwa kwa Yehova] na kashita”? (b) Ukulingana na Marko, Yesu asondwelele ubusesemo bwakwe mu kuba na kufunda nshi ukusuma?

⁵ Pa numa ya kusobela ifya kuponako ifyali no kutungulula ku nshita ya “bucushi bukalamba,” Yesu alundilepo ati: “Lelo ulwa bushiku bulya na ’kashita kalya takuli uwaishiba, nangu ni bamalaika ba mu muulu, nangu Mwana, kano Tata.” (Mateo 24:3-36 Marko 13:3-32) Tatulekabila ukwishiba mu kulungatika inshita ya ifi fya kuponako. Mu cifulo ca ico, tufwile ukutontomesha pa kuba abalola, ukulundulula icitetekelo cakosa, no kutwalilila abapamfiwa mu mulimo wa kwa Yehova—te kulapende nshiku. Yesu asondwelele ubusesemo bwakwe ubukalamba pa kusoso kuti: “Cenjeleni, loleni kabili pepeni; pantu tamwaishiba ilyo inshita ikesabako. . . . Loleni . . . Ico ndeeba imwe, ndeeba bonse, nati, Loleni.” (Marko 13:33-37) Ubusanso bulebendela mu mfifi ya calo ca lelo. Tufwile ukuba abalola!—Abena Roma 13:11-13.

6. (a) Icitetekelo cesu cilingile ukwikashiwa na cinshi? (b) Ni shani fintu ‘twingapende nshiku shesu’? (c) Cinshi cintu Yesu mu kutendekelako fye apilibula kwi shiwi “inkulo”?

⁶ Tatulingile fye ukwangwa ku masesemo yapuutwamo ayakuma kuli ishi nshiku sha ku mpela isha micitile ibifi lelo tufwile ukwikashishe citetekelo cesu kwi lambo lyaumo mutengo ilya kwa Kristu Yesu na malayo ya kusungusha aya kwa Lesa ayashimpwa pali ico cilubula. (AbaHebere 6:17-19; 9:14; 1 Petro 1:18, 19; 2 Petro 1:16-19) Pa kufwaisha ukumona impela ya ino micitile yabipa, abantu ba kwa Yehova pa nshita shimo balitunganya pa lwa nshita lintu “ubucushi bukalamba” bwali no kutendeka, no kusuntinkanyako fye no kupenda kwa butali bwa bumi bwa nkulo iyaliko ukutula 1914. Nangu cibe fyo, ‘tumona umutima wa mano,’ te kupitila mu kutunganya pa lwa bwingi bwa myaka nelyo inshiku ifipanga inkulo, lelo pa kutontonkanya ifya “kupende nshiku shesu” mu kuleta ukulumbanya kwa buseko kuli Yehova. (Ilumbo 90:12) Mu cifulo ca kupayanya ifunde lya kupiminako inshita, ishiwi “inkulo” nga fintu lyabomfiwe na Yesu lilosha ku bantu aba mu ciputulwa ca nshita cimo mu kuba ne mibele yabo iya kubeshibilako.b

7. Cinshi cintu profesa wa lyashi lya kale alemba pa lwa “nkulo ya 1914,” kabili ni shani fintu ici cumfwana no busesemo bwa kwa Yesu?

⁷ Mu kumfwana ne fili pa muulu, profesa wa lyashi lya kale Robert Wohl alembele mu citabo cakwe icitila The Generation of 1914 ukuti: “Inkulo ya mu lyashi lya kale taishibikwa ku nshita fye sheka . . . Tayaba ciputulwa ca nshiku.” Lelo alondololo kuti Inkondo ya Calo iya I yaletele “ukuyumfwa kwakulisha ukwa kuputukako ku fya kale,” kabili alundileko kuti: “Abo baikeleko ukupula mu nkondo tabengafumyapo icisumino ca kuti icalo cimo calipwile na cimbi calitendeke mu August 1914.” Fintu ico caba ica cine! Citonta fye pa nka ya mulandu. “Inkulo ino” iya mutundu wa muntu ukutula 1914 yalipita mu kwaluka kwa kutulumusha. Yalimona isonde ukutumpikwa mu mulopa wa mamilioni. Inkondo, ukwipaye mishobo, ukululunkanya, imisoka, na bumpulamafunde fyalipuulika mu kusaalala kwa calo. Icipowe, amalwele, na bucisenene fyalifyambata icibulungwa ce sonde. Yesu aseseme ati: “Ifyo fine na imwe, [abasambi bakwe] ilyo mukamona ifi fintu fileisa, ishibeni ukuti ubufumu bwa kwa Lesa buli mupepi. Ndemwebe cine, nati, Inkulo ino tayakapite iyo, kano fikasuke afipona fyonse ifi.”—Luka 21:31, 32.

8. Ni shani fintu bakasesema ba kwa Yehova bebekesha ukukabila kwa kuba abalola?

⁸ Ee, ukucimfya kwakumanina ukwa Bufumu bwa buMesia nakupalama! Bushe mulimo bunonshi ubuli bonse ubwingasangwa, lyene, mu kulalolesha pa nshiku nelyo ukulatunganya pa lwa nshita ya bumi iipanga “inkulo”? Awe nakalya! Habakuki 2:3 mu kumfwika alondolola ukuti: “Icimonwa cicili cilelola ku nshita iyalingilwe, cilabutukisha ukulola ku mpela—tacakabepe ubufi; nga cashingashinga e lyo ucilolele, pantu ukwisa cikesa, tacakashimbe iyo.” Ubushiku bwa kwa Yehova ubwa kulubulula bulepalamina mu kwangufyanya.—Yeremia 25:31-33; Malaki 4:1.

9. Fya kucitika nshi ukutula 1914 filanga ukuti inshita naipipa?

⁹ Lintu ukuteka kwa Bufumu bwa kwa Kristu kwatendeke mu 1914, Satana alipooselwe kwi sonde. Ici capilibula ‘kalanda ku calo . . . pa kuti Kaseebanya naikila pali iwe, ali ne cipyu cikalamba, pa kwishibo kuti ali ne nshita inono fye.’ (Ukusokolola 12:12) Iyo nshita naipipa icine cine, ukulinganya ku makana ya myaka aya kuteka kwa kwa Satana. Ubufumu nabupalama, e fipaleme no bushiku bwa kwa Yehova na kashita aka kuputunkanya ubupingushi pali ino nkulo ibifi!—Amapinda 3:25; 10:24, 25.

“Inkulo” Iikapita

10. Ni shani fintu “inkulo ino” ipalile ilya iya mu kasuba ka kwa Noa?

¹⁰ Natubebete mu kupalamisha amashiwi ya kwa Yesu aya pali Mateo 24:34, 35 aya kuti “Ndemwebe cine cine, ndeti, inkulo ino tayakapite, fikasuke ifi fyonse afiisa. Umuulu na pano isonde fikapita, lelo ifyebo fyandi tafyakapite.” Amashiwi ya kwa Yesu ayakonkelepo yalango kuti ‘takwaba uwaishiba ubushiku bulya na kashita.’ Icacilishapo kucindama, alangililo kuti tufwile ukusengauka ifiteyo ifyatushinguluka muli ino nkulo. Muli fyo Yesu alundako ati: “Ifyo inshiku sha kwa Noa shali, e fyo kukaba no kwisa kwa Mwana wa muntu. Pantu ifyo cali mu nshiku shilya pa ntanshi ya lyeshi, abantu balelya no kunwa, baleupa no kuupwa, ukufika pa bushiku Noa aingile mu cibwato, kabili tabaishibe lyasukile ilyeshi lyaisa no kusenda bonse; e fyo kukaba no kwisa kwa Mwana wa muntu.” (Mateo 24:36-39) Yesu pano alingenye inkulo ya mu kasuba kakwe kuli ilya iya mu kasuba ka kwa Noa.—Ukutendeka 6:5, 9; NW, utulembo twa mwi samba.

11. Kupalanya nshi ukwa ‘nkulo’ uko Yesu acitile, nga fintu cashimikwa na Mateo na Luka?

¹¹ Uyu tawali e muku wa kubalilapo uo abatumwa baumfwile Yesu ukulinganya ‘inkulo’ muli iyi nshila, pantu inshiku shimo mu kubangilila aali nalondolola ukulosha ku mwine wine ukuti: “Umwana wa muntu . . . ali no kubalilapo ukucule fingi no kukaanwa ku nkulo iyi. Kabili ifyo cali mu nshiku sha kwa Noa, e fyo cikaba na mu nshiku sha Mwana wa muntu.” (Luka 17:24-26) Muli fyo, muli Mateo icipandwa 24 na Luka icipandwa 17 mwaba ukulinganya kumo kwine. Mu nshiku sha kwa Noa ‘abantunse bonse abaonawile imibele yabo pano isonde’ kabili abaonawilwe mu Lyeshi bali e “nkulo ino.” Mu nshiku sha kwa Yesu abantu ba ciYuda aba busangu abalekaana Yesu bali e “nkulo ino.”—Ukutendeka 6:11, 12; 7:1.

12, 13. (a) Cinshi ilelo icaba “inkulo ino” iifwile ukupita? (b) Ni shani fintu abantu ba kwa Yehova nomba balebomba ne “nkulo iyapondama kabili iyapuuluka”?

¹² E ico, mu kufikilishiwa kwa kupelako ukwa busesemo bwa kwa Yesu ilelo, “inkulo ino” mu kumonekesha ilelosha ku bantu na bantu aba pe sonde abamona icishibilo ca kubapo kwa kwa Kristu lelo abafilwa ukuwamya inshila shabo. Mu kupusanako, ifwe pamo nga abasambi ba kwa Yesu tulakaana ukumumungwa ne nshila ya bumi iya “nkulo ino.” Nangu cingatila twaba mu calo, tatufwile ukuba ulubali lwa ciko, “pantu inshita ili mupepi.” (Ukusokolola 1:3; Yohane 17:16) Umutumwa Paulo atukonkomesho kuti: “Citeni fyonse ukwabulo kuŋwinta ne fikansa, ukuti mube ababulo mulandu kabili abafuke, abana ba kwa Lesa ababula akalema mu kati ka nkulo iyapondama kabili iyapuuluka, muli iyo mumoneka nge fyengelo pano nse.”—Abena Filipi 2:14, 15; Abena Kolose 3:5-10; 1 Yohane 2:15-17.

¹³ ‘Ukumoneka’ kwesu “nge fyengelo” takusanshamo fye ukulangisha ubuntu bwasanguluka ubwa Bwina Kristu lelo, pali fyonse, kusanshamo ukufikilisha umulimo wa mu busesemo uwa kwa Yesu uwa kuti: “Imbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.” (Mateo 24:14) Takuli umuntunse uwingalumbula lintu iyo mpela ikabako, lelo twalishiba ukuti impela ya “nkulo ino” iya babifi ikesa ilyo ubunte bukaba nabupeelwa ukufika ku cipimo uko Lesa aikushiwa “ukufika ku mpela ya pano nse.”—Imilimo 1:8.

“Ubushiku Bulya na Kashita”

14. Kukonkomesha nshi kuntu Yesu na Paulo bapeele ukukuma ku “nshita ne myaka,” kabili ni shani tulingile ukwankulako?

¹⁴ Lintu ubunte bwa mu cibulungwa bukapwilikishiwa ukufika ku cipimo Yehova akafwaya, cikaba ‘bushiku bwakwe na kashita’ aka kupesha imicitile ya calo. Tatulekabila ukwishibila libela ubushiku. Muli fyo, ukukonka ica kumwenako ca kwa Yesu, umutumwa Paulo akonkomeshe ati: “Lelo ifya nshita ne myaka, mwe bamunyinefwe, tamwakabilo kulembelwapo icintu. Pantu mwe bene mwaishibisho kuti Ubushiku bwa kwa Shikulu bukesa ngo mupupu ubushiku. Ilyo balesosa, abati, Mutende, [no mutelelwe, NW], e lyo uboni ubwa kupumikisha bwabemina, filya fine ubucushi bwa kupaapa bwisa pa mwanakashi uuli ne fumo; kabili takwakabe ukupusuka nakalya.” Mona cintu Paulo atontomeshapo: ‘Cikaba lintu balesosa abati.’ Ee, lintu balelanda ulwa “mutende no mutelelwe,” lintu bashilebwenekela, e lyo ubupingushi bwa kwa Lesa mu kupumikisha bukaputunkanishiwa. Fintu ukupanda amano kwa kwa Paulo kwaba ukwalinga ukwa kuti: “E ico twilaala nga ’bantu bambi, lelo tulole kabili tutekanye”!—1 Abena Tesalonika 5:1-3, 6; mona kabili ifikomo 1 Abena Tesalonika 5:7-11; Imilimo 1:7.

15, 16. (a) Mulandu nshi tushilingile ukutontonkanishisho kuti Armagedone yaselelako ukutali ukucila fintu pambi twaelengenye? (b) Ni shani fintu bumulopwe bwa kwa Yehova bufwile ukukushiwa mu nshita ipalamishe iya ku ntanshi?

¹⁵ Bushe imimwene yesu iyacilapo kulungatika pa lwa “inkulo ino” ilepilibulo kuti Armagedone yaselelako ukutali ukucila fintu twatontonkenye? Nakalya! Nangu cingatila tatwatala atwishiba “ubushiku na kashita,” Yehova Lesa lyonse alishiba, kabili tateluka. (Malaki 3:6) Ukwabulo kutwishika, icalo cileya cilecililako ukutotobela ku boni bwabipisha. Kuliko ukukabila kwa kuba abalola ukucila pali kale lyonse. Yehova alisokolola kuli ifwe “ifili no kupona bwangu,” kabili tulingile ukwankulako mu kuba ne pamfya lyakumanina.—Ukusokolola 1:1; 11:18; 16:14, 16.

¹⁶ Ilyo inshita ilepalama, loleni, pantu Yehova ali mupepi no kuleta akayofi pa micitile ya kwa Satana yonse! (Yeremia 25:29-31) Yehova atila: “Nkaikusha no kuishisha no kuilengo kwishibwa ku menso ya nko ishingi; e lyo shikeshibo kuti ni ’ne Yehova.” (Esekiele 38:23) Bulya “bushiku bwa kwa Yehova” ubwapampamikwa buleya bulepalama!—Yoele 1:15; 2:1, 2; Amose 5:18-20; Sefania 2:2, 3.

“Imyulu Ipya ne Calo Cipya” Ifya Bulungami

17, 18. (a) Ukulingana na Yesu na Petro, ni shani fintu “inkulo ino” ikapita? (b) Mulandu nshi tulingile ukutwalilila ukuba abalola ukukuma ku myendele ne milimo ya kuipeelesha kwa bukapepa?

¹⁷ Ukukuma ku ‘fintu ifi fyonse ifili no kwisa’ Yesu atile: “Umuulu na pano isonde fikapita, lelo ifyebo fyandi tafyakapite.” (Mateo 24:34, 35) Yesu mu kumonekesha akwete mu muntontonkanya “umuulu na pano isonde”—bakateka na batekwa—aba “nkulo ino.” Umutumwa Petro abomfeshe amashiwi yapalako mu kulosha ku “myulu ne calo ifya nomba,” ifyo “fyabikilwo bushiku bwa kusekwa kabili bwa boni bwa bantu abashipepa.” Akonkeshapo ukulondolola fintu “ubushiku bwa kwa Shikulu bukesa ngo mupupu; muli ubo imyulu [ya makamfulumende] ikapita” capamo no bwikashi bwa buntunse ubwabotelela, nelyo “icalo,” ne milimo ya ciko iya lubembu. Umutumwa lyene atucincisha ukuba ne “mibele ya mushilo kabili iya bukapepa [ilyo tulelolela] no kufulukisho kwisa kwa Bushiku bwa kwa Lesa, pa mulandu wa ubo imyulu ikapya ikenguluka, ne fya mu muulu fikasungululwa ku cikabilila.” Cinshi cakonkapo? Petro ayalwila ukusakamana kwesu ku ‘myulu ipya ne calo cipya umwaikalo bulungami.’—2 Petro 3:7, 10-13.c

¹⁸ Iyo “myulu ipya,” ukuteka kwa Bufumu kuli Kristu Yesu ne shamfumu shinankwe, ikasalanganya amapaalo pali sosaite wa “calo cipya” uwalungama uwa mutundu wa muntu. Bushe uleenekelwa ukuba icilundwa ca ulya sosaite? Nga ni fyo, walikwata umulandu wa kwangila pa nshita ya ku ntanshi iya lulumbi iyakubakilwa!—Esaya 65:17-19; Ukusokolola 21:1-5.

19. Lishuko nshi likalamba pambi twingaipakisha nomba?

¹⁹ Ee, “inkulo” yalungama iya mutundu wa muntu nangu fye ni nomba line ilelonganikwa. Ilelo “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” uwasubwa alepayanya amasomo ya bulesa mu kumfwana na mashiwi ya pa Ilumbo 78:1, 4 ayatila: “Mwe bantu bandi, kutikeni amalango yandi; teyamikeni amatwi yenu ku fyebo fya mu kanwa kandi . . . , tukalondolwele nkulo iikakonkapo ifya kutasha Yehova, no bukose bwakwe, ne fipesha amano fyakwe ifyo acita.” (Mateo 24:45-47) Pa April 14 uno mwaka, mu filonganino ukucila pali 75,000 na mu fyalo mupepi na 230, abantu ukucila 12,000,000 ukushinguluke sonde balisangilwe ku Cibukisho ca mfwa ya kwa Kristu. Bushe e po wali pali abo? Shi bika ukutetekela kobe pali Kristu Yesu kabili ‘lilila kwi shina lya kwa Yehova ku kupusuka.’—Abena Roma 10:11-13.

20. Apantu “naipipe nshita iyashalako,” ni shani fintu tufwile ukutwalilila ukuba abalola, kabili mu kuba na cilolelo nshi mu cilolwa?

²⁰ “Naipipe nshita iyashalako,” e fyasosele umutumwa Paulo. Ino e nshita, kanshi, iya kuba lyonse abalola kabili abapamfiwa mu mulimo wa kwa Yehova, ilyo tuleshipikisha ifya kwesha no lupato ululetwako ne nkulo ibifi iya mutundu wa muntu. (1 Abena Korinti 7:29; Mateo 10:22; 24:13, 14) Natutwalilile ukulola, ukubaka fyonse ifyasobelwe muli Baibolo ifili no kwishila “inkulo ino.” (Luka 21:31-33) Pa kufyuka kuli ifi fintu kabili ukwiminina mu kuba no kusuminisha kwa bulesa pa ntanshi ya Mwana wa muntu, napamo mu kupelako kuti twafika ku cilambu ca mweo wa muyayaya.

[Amafutunoti]

Ifipusho mu Kupitulukamo:

◻ Pa kuba natumona ukufikilishiwa kwa kwa Daniele 4:32, ni shani nomba tulingile ‘ukuba abalola’?

◻ Ni shani fintu Amalandwe, ilya kwa Mateo ne lya kwa Luka yeshibisha icaba “inkulo ino”?

◻ Ilyo tulelolela “ubushiku bulya na kashita,” cinshi cintu tubaka, kabili ni shani fintu tulingile ukwankulako?

◻ Cinshi cintu icilolelo ca “myulu ipya ne calo cipya” cilingile ukutukoselesha ukucita?

[Ifikope pe bula 17]

Umutundu wa buntunse uwacushiwa bakasanga ukwilulukwa lintu ino nkulo ya lukaakala, iibifi yapita

[Abatusuminishe]

Alexandra Boulat/Sipa Press

[Abatusuminishe]

Ku kuso na pe samba: Luc Delahaye/Sipa Press

[Icikope pe bula 18]

“Imyulu ipya ne calo cipya” ifya lulumbi fili fye lwa pa ntanshi yesu ku mishobo yonse iya mutundu wa muntu