Ukulundulula Akatiina ka Bukapepa

“Tiina Yehova, no kufuma ku bubi.”—AMAPINDA 3:7.

1. Ni bani Amapinda yalembelweko?

IBUUKU lya Baibolo ilya Amapinda lyabamo ukufunda kwa ku mupashi ukwingi. Yehova apayenye ili buuku lya kutungulula mu kubalilapo ku kufunda uluko lwakwe lwine ulwa Israele. Ilelo, lipayanya insoselo sha mano ku luko lwakwe ulwa mushilo ulwa Bena Kristu, “abo impela sha nshita shafikapo.”—1 Abena Korinti 10:11; Amapinda 1:1-5; 1 Petro 2:9.

2. Mulandu nshi ukusoka kwa Amapinda 3:7 kubelele maka maka ukwa pa nshita yalinga ilelo?

² Ukwalukila ku Amapinda 3:7, tubelengo kuti: “Wiba uwa mano mu menso yobe we mwine, tiina Yehova, no kufuma ku bubi.” Ukutula fye pa nshita ya bafyashi besu aba kubalilapo, lintu Insoka yabembele Efa pa kubalaya ‘ukwishibo busuma no bubi,’ amano ya buntunse yeka yeka yalifilwa ukukumanya ukukabila kwa mutundu wa muntu. (Ukutendeka 3:4, 5; 1 Abena Korinti 3:19, 20) Takwaba iciputulwa ca nshita mu lyashi lya kale apo ici caba icamonekesha ukucila muli uno mwanda wa myaka uwalenga 20—ishi “nshiku sha kulekelesha” lintu umutundu wa muntu, uulelobolola ifisabo fya kutontonkanya kwa bumukanalesa, no kwa kusanguka, wapumwa ku kapaatulula ka mushobo, ulukaakala, no musango onse uwa bucisenene. (2 Timote 3:1-5, 13; 2 Petro 3:3, 4) Cili ‘muyano upya uwa calo uwa cimfulumfulu’ uyo atemwa United Nations nelyo amabutotelo yayakanikana aya calo yashingasobolola.

3. Fya kucitika nshi ifyasobelwe ku kasuba kesu?

³ Icebo ca busesemo ica kwa Lesa citwishibisha ukuti imilalo ya fibanda yafumina ku “shamfumu sha calo conse ku kushilonganisho kulwa kwa bushiku bukalamba bwa kwa Lesa wa maka yonse . . . kulya kuntu ukwitwa mu ciHebere Armagedone.” (Ukusokolola 16:14, 16) Mu kwangufyanya umunsokwe ukufuma kuli Yehova ukafimbilikisha isho shamfumu, nelyo bakateka. Cikaba kwati munsokwe uwawilile abena Kanaani lintu Yoshua na bena Israele baishile ku kuputunkanya ubupingushi pali bene. (Yoshua 2:9-11) Nomba ilelo ni umo uwacitilweko icikope kuli Yoshua, Kristu Yesu—“Imfumu ya Shamfumu kabili Shikulu wa Bashikulu”—‘uukoma inko no kushicemena ku nkonto ya cela’ mu kulumbulula “icipyu ca bukali bwa kwa Lesa wa maka yonse.”—Ukusokolola 19:15, 16.

4, 5. Nani akasanga ipusukilo, kabili mulandu nshi?

⁴ Nani akasanga ipusukilo pali ilya nshita? Abo abakapokololwa bakaba, te abo bakapumwa ku munsokwe, lelo bonse abo abalundulula akatiina kabamo ukucindikisha aka kuli Yehova. Mu cifulo ca kuba aba mano mu menso yabo abene, aba ‘balafuma ku bubi.’ Mu kuicefya, balaliisha imintontonkanya yabo icisuma, pa kuti icabipa cingafimbilikishiwa ukufuma mu kutontonkanya kwabo. Balateesa umucinshi utuntulu uwa kuli Shikulu Mulopwe Yehova, “Kapingula wa pano isonde ponse,” uuli mupepi no kuputunkanya uuli onse uukonena ku bubi, kwati fye fintu alofeshe abena Sodomu bapaasuka. (Ukutendeka 18:25) Mu cine cine, ku bantu bene aba kwa Lesa, “akatiina ka kuli Yehova kamfukumfuku ka mweo, ukufuma ku fiteyo fya mfwa.”—Amapinda 14:27.

⁵ Muli kano kasuba ka bupingushi bwa bulesa, bonse abaipeelesha umupwilapo kuli Yehova mu kutiina ukukanamufulwisha nangu mu nshile iili yonse bakesaishiba bucine bwalondololwa mu mampalanya pa Amapinda 3:8 ukuti: “E fyo [akatiina ka kuli Yehova kakaba] kupola ku mubili obe, no kupembuka ku mafupa yobe.”

Ukucindika Yehova

6. Cinshi cilingile ukutukunta ukumfwila Amapinda 3:9?

⁶ Akatiina kesu akabamo ukutesekesha aka kuli Yehova, capamo no kutemwa wene mu kucincila, filingile ukutukunta ukumfwila Amapinda 3:9 apatila: “Cindika Yehova ku fyuma fyobe, na ku fya ntanshi fya cibwesha cobe conse.” Tatupatikishiwa ukucindika Yehova ne fya bupe fyesu. Ifi filingile ukuba ifya kuitemenwa, nga fintu calangililwa imiku mupepi na 12 ukutula pa Ukufuma 35:29 ukufika ku Amalango 23:23 ukukuma ku malambo mu Israele wa pa kale. Ifi ifya ntanshi kuli Yehova filingile ukuba ifya bupe fyacilapo ukuwamisha ifyo twingapeela, ukwishiba ubusuma ne cikuuku ca kutemwa ifyo twaipakisha ukufuma kuli wene. (Ilumbo 23:6) Filingile ukubelebesha ukupingulapo kwesu ukwa ‘kubala ukufwaya ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe.’ (Mateo 6:33) Kabili finshi fifuma mu kucindika Yehova ku fyuma fyesu? “E fyo amatala yobe yakesulamo ifya ciikushi, ne fya kukaminamo fyobe fikalapalo mwangashi upya.”—Amapinda 3:10.

7. Fya ntanshi nshi tulingile ukupeela Yehova, kabili cinshi cikaba ica kufumamo?

⁷ Inshila ikalamba iya kwa Yehova iya kutupaalilamo yaba ya ku mupashi. (Malaki 3:10) E co, ifya ntanshi ifyo tupeela kuli wene filingile ukuba maka maka fya ku mupashi. Tulingile ukubomfya inshita yesu, amaka, no bukose mu kucita ukufwaya kwakwe. Ici mu kukonkapo cikatunonsha, mu nshila imo ine intu imibombele ya musango yo yabele “ica kulya” cipeela amaka kuli Yesu. (Yohane 4:34) Amatala yesu aya ku mupashi yakesula, kabili ubuseko bwesu, ubwaimininwako no mwangashi upya, bukalapala. Mu kulundapo, ilyo mu kutetekela tulepepela ica kulya cakumanina ica ku mubili ica cila kasuba, kuti twasangwilako muli bukapekape ukufuma ku fikwatwa fyesu mu kwafwilisha umulimo wa Bufumu uwa mu kusaalala kwa calo. (Mateo 6:11) Fyonse ifyo twakwata, ukusanshako ifyuma fya ku mubili, fyaishile kuli ifwe ukufuma kuli Shifwe wa ku muulu uwakwato kutemwa. Akapongolola amapaalo yalundwapo, kulila fye tulebomfya ifi fyuma ku kumulumbanya.—Amapinda 11:4; 1 Abena Korinti 4:7.

Ukwebaula kwa Kutemwa

8, 9. Ni shani fintu tulingile ukumona ukwebaula no kusalapula?

⁸ Mu fikomo 11 na 12, Amapinda icipandwa 3:11,12 na kabili yalanda ulwa kwampana kwabamo insansa ukwa pa kati ka kwa wishi no mwana mwaume ukwabako mu ndupwa sha bukapepa, pamo pene na pa kati ka kwa Yehova na bana bakwe aba ku mupashi aba pe sonde. Tubelengo kuti: “[Ukusalapula, NW] kwa kwa Yehova wilakupata, we mwana wandi, nangu kutendwo kwebaula kwakwe; pantu untu Yehova atemwa e o ebaula, ifyo na wishi ebaulo mwana mwaume uo acankilwa.” Abantu ba ku calo balipata ukwebaula. Abantu ba kwa Yehova balingile ukukupokelela. Umutumwa Paulo ayambwile aya mashiwi ukufuma mu Amapinda, ukusoso kuti: “We mwana wandi, wipepula [kusalapula kwa kwa Yehova, NW], nangu kutompoka pa kwebaulwa kuli wene; pantu uo [Yehova atemwa alamusalapula, NW], . . . [Ukusalapula, NW] konse ilyo kubapo kwena takumoneko kwa kusekelela, kuba fye ukwa bucushi: lelo abafundwako, apo inshita yapita, kutwalako icisabo ca mutende, ica bulungami.”—AbaHebere 12:5, 6, 11.

⁹ Ee, ukwebaula no kusalapula lubali lwakabilwa ulwa kukansha kuli umo na umo uwa ifwe, nampo nga twapokelela kwene ukufuma ku bafyashi, ukupitila mu cilonganino ca Bwina Kristu, nelyo ilyo tuleetetula pa Malembo mu kati ke sambililo lya pa lwesu. Mulandu ubimbilemo ubumi ne mfwa kuli ifwe ukumfwila ukusalapula, nga fintu Amapinda 4:1, 13 na yo yene yalondolola ati: “Mwe bana baume, umfweni ukusalapula kwa kwa shinwe, peepekeni ku kwishibo mucetekanya. Ikatisho kusalapula kwandi, witompokako, ukulinde; pantu kwene mweo obe.”

Insansa Shakulisha

10, 11. Ni mbali nshi shimo isha fyebo fya kutemuna shaba pa Amapinda 3:13-18?

¹⁰ Mwandi mashiwi yawamisha ayaisa mu kukonkapo, mu cituntulu ‘fyebo fya kutemuna, ifya cine’! (Lukala Milandu 12:10) Aya mashiwi yapuutwamo aya kwa Solomone yalondolola insansa sha cine. Yali mashiwi ayo tulingile ukulemba pa mitima yesu. Tubelengo kuti:

¹¹ “Alishuko [“wa nsansa,” NW] muntu uusanga amano, no muntu uumono mucetekanya; pantu ukusanduluka kwa yako kwawamo kucilo kwa silfere, ne cibwesha ca yako cawamo kucila golde; yene yalyumo mutengo ukucila bakorali, ifibekelwa fyonse tafingapalako; mwabo kutantalila kwa nshiku mu kwa kulyo kwa yako, na mu kwa kuso kwa yako mwabo bucindami no bukata; inshila sha yako ni nshila sha kusekelela, na bakumba ba yako bonse mutende; yene muti wa mweo ku baikatako, na bakonenako balishuka [“ba nsansa,” NW].”—Amapinda 3:13-18.

12. Ni shani fintu amano no mucetekanya filingile ukutunonsha?

¹² Amano—fintu aya yalumbulwa ilingi mwi buuku lya Amapinda, imiku 46 (NW) yonse pamo! “Akatiina ka kuli Yehova e ca kubalilapo ca mano.” Aya mano ya bukapepa, ayene yene ayashimpwa pa kwishiba kwa Cebo ca kwa Lesa ayapeela abantu bakwe amaka ya kuya ku nshila yacingililwa ukupita mu kululunkana kwa busanso ukwaanana mu calo ca kwa Satana. (Amapinda 9:10) Umucetekanya, uwaloshiwako imiku 19 (NW) mu Amapinda, ni kaafwa wa aya mano, ukutwaafwa ukulwisha ifiteyo fya kwa Satana. Mu kutuninkisha incitilo shakwe isha mucenjelo, uyu Mulwani mukalamba akwata amakana ya myaka ya kubelesha. Lelo twalikwata kafundisha uwa mutengo ukucila pa kubelesha—umucetekanya wa bukapepa, amaka ya kulekanya icisuma ukufuma ku cibi no kusala inshila yalungama iya kuyamo. Ici e cintu Yehova atusambilisha ukupitila mu Cebo cakwe.—Amapinda 2:10-13; Abena Efese 6:11.

13. Cinshi cingatucingilila mu nshita sha fya bunonshi ishayafya, kabili shani?

¹³ Icimfulumfulu ca mu fya bunonshi mu calo ca muli kano kasuba e ca kutendekelako ku kufikilishiwa kwa busesemo bwa pali Esekiele 7:19 ubutila: “Bakapoosa silfere wabo mu misebo, na golde wabo akabe ca makombela; silfere wabo na golde wabo akafilwo kubapokolola mu bushiku bwa kububuka kwa kwa Yehova.” Ifikwatwa fyonse ifya ku mubili pe sonde te kuti filinganishiwe ku maka ya kupususha aya mano no mucetekanya nangu panono. Pa kashita na kambi Imfumu ya mano Solomone yalondolwele ukuti: “Pantu mu cintelelwe ca mano mwaba nga mu cintelelwe ca ndalama; lelo ukwishiba kulaafwa ni mu kuti amano yalenga cibinda wa yako ukuba no mweo.” (Lukala Milandu 7:12) Ba nsansa mu cine cine bonse abo ilelo abenda mu nshila sha kwa Yehova isha kusekelela kabili abo mu mano basala “ukutantalila kwa nshiku,” ubumi bwa muyayaya ubwaba bupe bwa kwa Lesa ku uli onse ubelesha icitetekelo mwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu!—Amapinda 3:16; Yohane 3:16; 17:3.

Ukulundulula Amano ya Cine

14. Ni mu nshila nshi Yehova alangishishamo amano ya ca kumwenako?

¹⁴ Caliba icalinga ukuti ifwe fwe bantunse, abalengwa mu cipasho ca kwa Lesa, tutukute ukulundulula amano no mucetekanya, imibele iyo Yehova umwine wine alangishe mu kubomba imilimo yakwe iya kusungusha iya kubumba. “Yehova ni ku mano ashimpile icalo, apampamike imyulu ku mucetekanya.” (Amapinda 3:19, 20) Atwalilile ukulenga ifibumbwa fya mweo, te kupitila mu nshila ya cimpa, iishingalondololwa iya kusanguka, lelo ukupitila mu ncitilo sha kulungatika isha kubumba, fyonse cimo cimo “mu misango ya fiko” kabili ku mifwaile ya mano. (Ukutendeka 1:25) Lintu mu kupelako umuntu aletelweko mu kuba no mucetekanya no kulamuka ifyacila nga nshi pa nama, ukuwelesha kwa bana baume ba bumalaika aba kwa Lesa kufwile kwalibwekeshiwepo no kubwekeshiwapo ukupulinkana imyulu. (Linganyeniko Yobo 38:1, 4, 7.) Ukumwena libela ukwabamo umucetekanya ukwa kwa Yehova, amano yakwe, no kutemwa kwakwe fimonwa mu kulengama muli fyonse ifyo aletako pe sonde.—Ilumbo 104:24.

15. (a) Mulandu nshi cishabela icakumanina ukulundulula fye amano? (b) Kucetekela nshi uko Amapinda 3:25, 26 yalingile ukubalamuna muli ifwe?

¹⁵ Tukabila te kulundulula fye imibele ya kwa Yehova iya mano no mucetekanya lelo na kabili ukwikatilila kuli yene, ukukanatompoka nangu panono mwi sambililo lyesu ilya Cebo cakwe. Atukonkomesha ukuti: “We mwana wandi, sunga amano no bupanda, wileka fifume ku menso yobe; na fyo fikabo mweo ku mutima obe, kabili cisaamo mu mukoshi obe.” (Amapinda 3:21, 22) Muli ifyo kuti twaenda mu mutelelwe kabili mu mutende wa muntontonkanya, nelyo fye mu kati ka kupalamina kwapala umupupu ukwa bushiku bwa “boni bwa kupumikisha” ubo bukapuukila pa calo ca kwa Satana. (1 Abena Tesalonika 5:2, 3) Mu kati ka bucushi bukalamba ubwine bwine, “tawakatiine icilengo mwenso ica kupumikisha, nangu ni pumpunta wa babifi ilyo akesa; pantu Yehova akabe ca kutetekelako cobe; na o akabako lukasa lobe ukuti lwiikatwa.”—Amapinda 3:23-26.

Ukutemwa kwa Kubombe Cisuma

16. Ni ncitilo nshi ikabilwa ku Bena Kristu ukulunda ku kupimpa mu butumikishi?

¹⁶ Shino shili ni nshiku sha kulangisha ukupimpa mu kushimikila iyi mbila nsuma ya Bufumu ku kubo bunte ku nko shonse. Lelo uyu mulimo wa kucitilo bunte ufwile ukutungililwa ne mibombele imbi iya Bwina Kristu, nga fintu calondololwa pa Amapinda 3:27, 28 ukuti: “Witana busuma ku munobe, ilyo cili mu maka ya kuboko kobe ukubucita; ku munobe witila, Kabiye, ukabwele, mailo nkakupeela; ilyo uli na co.” (Linganyeniko Yakobo 2:14-17.) Mu kuba ne cipimo cikalamba ica calo ukumaninkishiwa mu bupiina ne cipowe, kulabako ubwite bwa mu kampampa kuli ifwe ku kwaafwa umuntu munensu, ukucilisha bamunyinefwe ba ku mupashi. Ni shani fintu Inte sha kwa Yehova shayankulako?

17-19. (a) Kukabila nshi ukwe pamfya ukwakumanishiwe mu 1993, kabili mu kuba no kwankulako nshi? (b) Cinshi cilangilila ukuti bamunyinefwe balulunkanishiwa baleba “abacimfya abacilamo”?

¹⁷ Buuleni ica kumwenako cimo: Mu kati ka mwaka wapwile, ubwite bwa mu kampampa ku kwaafwa bwalishile ukufuma ku yali kale Yugoslavia. Bamunyina mu fyalo ifina mupalamano balyankwileko bwino nga nshi. Mu kati ka myeshi yatalalisha iya mu mupepo wa mu mwaka wapwile, imilongo yafulilako iya fimbayambaya fya kukumbusuka yalingile mu ncende ya nkondo, ukutwala impapulo sha nomba line, ifya kufwala, ifya kulya, ne miti ku Nte shali mu kukabila. Pa kashita kamo, bamunyina balembele ku kupoka ulusa pa mupaka ku kwingisha amatani 15 aya fya kukumbusuka, lelo lintu bapokelele ulusa, palangililwe amatani 30! Inte sha kwa Yehova mu Austria mu kwangufyanya batumine ifimbayambaya fyalundwapo fitatu. Yonse pamo, amatani 25 yafikile uko yatuminwe. Fintu bamunyinefwe baali abacankwa ukupokelela uku kupayanya kwapaka ukwa ku mupashi no kwa ku mubili!

¹⁸ Ni shani fintu abapokelele bayankwileko? Mu kubangilila kwa uno mwaka, eluda umo alembele ukuti: “Bamunyina ne nkashi mu Sarajevo batuntulu kabili bali fye bwino, kabili icicililenapo ukukatama, tucili abakosa lwa ku mupashi ku kushipikisha iyi nkondo yalaaluka. Imibele yali iyayafya ukulosha ku fya kulya. Shi Yehova namupaale no kumulambula pa kubombesha mwatucitila. Amabulashi yalikwata umucinshi waibela ku Nte sha kwa Yehova pa mulandu wa nshila yabo iya bumi iya ca kumwenako na pa mulandu wa mucinshi wabo ku mabulashi. Tuli aba kutasha na kabili pa ca kulya ca ku mupashi mwatutumine.”—Linganyeniko Ilumbo 145:18.

¹⁹ Aba bamunyina ababa mu busanso balilangisha ukutasha, na bo, ukupitila mu butumikishi bwabo ubwa mwi bala ubwapimpa. Abena mupalamano abengi balesa kuli bene ku kulomba amasambililo ya Baibolo aya mu ŋanda. Mu musumba wa Tuzla, uko amatani yasano aya fya kulya fya kukumbusuka yatuminwe, bakasabankanya 40 bacitile lipoti avareji wa maawala 25 umo umo aya mu mulimo muli uyu mweshi, mu kuba no kwaafwa kushaiwamina ukwa bapainiya pabula aba mu cilonganino. Bakwete impendwa ya basangilwe ku Cibukisho ca mfwa ya kwa Yesu iyakulisha iya bantu 243. Aba bamunyina batemwikwa mu cine cine baleba “abacimfya abacilamo pa mulandu wa watutemenwe.”—Abena Roma 8:37.

20. “Kulingana” nshi ukwacitika mu yali kale Soviet Union?

²⁰ Bukapekape bwalangishiwe mu milongo ya fimbayambaya ikalamba iya fya kulya fya kukumbusuka ne fya kufwala ifyatuminwe ku yali kale Soviet Union na bo bwine bwalinganishiwa ku kupimpa kwa bamunyina kulya. Ku ca kumwenako, mu Moscow abasangilwe ku Cibukisho uno mwaka baali 7,549, ukulinganishiwa kuli 3,500 umwaka wapwile. Mu kati ka ciputulwa ca nshita cimo cine, ifilonganino muli ulya musumba fyalingilishiweko ukufuma kuli 12 ukufika kuli 16. Mu yali kale Soviet Union yonse (ukufumyako ifitungu fya Baltic), ukwingilishiwako mu filonganino kwali 14 peresenti, 25 peresenti muli bakasabankanya ba Bufumu, na 74 peresenti muli bapainiya. Mwandi mupashi wa kupimpa kabili uwa kuipeela bulilambo! Cicinkulako umo ulwa mwanda wa myaka uwa kubalilapo lintu kwali “ukulingana.” Abena Kristu abakwete ifyuma fya ku mupashi ne fya ku mubili bacitile ubupe bwa bukapekape kuli abo abali mu fifulo fishakwete amashuko, ilintu ukupimpa kwa aba abali mu kucula kwaletele ubuseko no kukoselesha ku balesangula.—2 Abena Korinti 8:14.

Pata Icabipa!

21. Ni shani fintu aba mano na bawelewele bacilanishiwa mu mashiwi ya kwisalila aya Amapinda icipandwa 3?

²¹ Icipandwa calenga butatu ica Amapinda mu kukonkapo cipeela ukukonkana kwa kucilana, ukwisalila no ku kukonkomesha: “Wielenganisha munobe ububi, apo wene aikalo mutelelwe kuli iwe. Wiumana no muntu apa fye, nga takucitile ububi. Wifinuka muntu wa lufyengo, kabili wisalapo imibele yakwe yonse; pantu uwapotama wa muselu kuli Yehova, lelo ku batambalala e kwabe senge lyakwe; icitiipu ca kwa Yehova caba mu ŋanda ya mubifi, lelo ubwikalo bwa balungami alabupaala; aba micendo wene alabacenda, lelo asenamina abalanda; aba mano bakakwato bukata, lelo abawelewele bakamono kusaaluka.”—Amapinda 3:29-35.

22. (a) Ni shani fintu twingasengauka ukupendelwa pa bawelewele? (b) Cinshi aba mano bapata, kabili cinshi balundulula, mu kuba ne cilambu nshi?

²² Ni shani twingasengauka ukupendelwa pa kati ka bawelewele? Tufwile ukusambilila ukupata icabipa, ee, ukupatisha cintu Yehova apatisha—inshila shonse shapotama isha ici calo ca lukaakala, ica mulandu wa mulopa. (Moneni na kabili Amapinda 6:16-19.) Mu kucilanako, tufwile ukulundulula icisuma—ukutambalala, ubulungami, no bufuuke—pa kuti mu kuicefya na katiina ka kuli Yehova kuti twanonko “bucindami no bukata no mweo.” (Amapinda 22:4) Ici cikaba e cilambu kuli ifwe bonse fwe babomfya muli bucishinka ukukonkomesha kwa kuti: “Tetekela Yehova umutima obe onse.”

Cinshi Cili E Kulandapo Kobe?

◻ Ni shani fintu ilembo lishimpilwepo lino isambililo libomba ilelo?

◻ Ni shani fintu twingacindika Yehova?

◻ Mulandu nshi tushilingile ukupepula ukusalapula?

◻ Ni kwi insansa shakulisha shili no kusangwa?

◻ Ni shani twingatemwa icisuma no kupata icabipa?

[Icikope pe bula 18]

Abo abapeela ifyawamisha fyabo nge lambo kuli Yehova, bakapaalwa mu kupaka