Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Ni Shani Fintu Ningasengauka Ukupeelwa Umulandu Lyonse?

Ramon atila: “Lyonse nine baalepeelo mulandu. Nga ca kuti iciibi cashilwe icishifungike nelyo icitofu cashele ukwabula ukushimya nelyo icintu icili conse cali mu ncende cishifwile ukuba nelyo fimo tafyacitilwe, wali mulandu wa kwa Ramon!”

LINTU uli umupungwe, kuti inshita shimo camoneka kwati balakupeelo mulandu ku cili conse icalubana. Mu cipande cafumineko, twalisumine ukuti abafyashi inshita shimo balasuswa ukupa abana babo umulandu.a Umulandu wa ici kuti waba kulangulukilako kwa bafyashi ukwaba fye bwino ukufika fye na ku kumanama kwa mu nkuntu ukukalamba. Te mulandu ne cingalenga, ukupeelwa umulandu pa fyo ushicitile kuti kwaba ukwa kukalifya kabili ukwa kuseebanya.

Kwena, pamo ngo muntu ushapwililika, ukalalufyanya mu nshita mu nshita. (Abena Roma 3:23) Mu kulundapo, tawabelesha sana apantu uli mwaice. (Amapinda 1:4) Ilingi line kuti wacita ifilubo limo limo pa kupingula. E ico nga walufyanya, cili fye icalinga kabili ica mano ukuti bakupeele umulandu.—Lukala Milandu 11:9.

Lyene, ufwile ukucita shani nga bakupeelo mulandu pa cintu ucitile? Abacaice bamo bacita kwati nalimo finakabupalu fya lufyengo ulukalamba. Balasakaatukila abafyashi babo ukuti lyonse balabapeelo mulandu pali fyonse. Cinshi cifumamo? Abafyashi bafuupulwa babomfya inshila sha bukali pa kulenga abana bomfwikishe. Baibolo ipanda aya mano ukuti: “Lelo amano no kusalapula, abawelewele balifisuula. We mwana wandi umwaume, umfwo kusalapula kwa kwa wiso, kabili wileka malango ya kwa noko.” (Amapinda 1:7, 8) Nga ca kuti wasumina ifilubo fyobe no kubombelapo, kuti wasambilila ku filubo fyobe.—AbaHebere 12:11.

“Ukulanshanya kwa Nkama” na Bafyashi

Nangu cibe fyo, cintu capusanako sana, nga bakupeelo mulandu pa fintu ushicitile nelyo nga ca kuti ukupeelo mulandu kwa lyonse. Awe cine kuti wakalipa no kumfwa icikonko. Kuti pambi watunkwa no kupula amafunde, ukupelulula ukuti nangu cibe shani niwe walapeelwa umulandu. (Lukala Milandu 7:7) Nangu cibe fyo, incitilo sha kufwaya ukukalifya shikalifya bonse. (Linganyako Yobo 36:18.) Amapinda 15:22 (NW) yalanda pa lwa nshila yawamisha iya kubomba ne milandu, yasosa ukuti: “Ukushaba ukulanshanya kwa nkama amapange yalafulunganiwa.” Ee, inshila imo iya kwalula inshila abafyashi bobe bakusungilamo yaba kubeshibisha fintu uyumfwa.

Pa kubala, fwaya ico Baibolo ita nge “nshita iyene.” (Amapinda 15:23) Kalemba Clayton Barbeau atubulula ukuti: “Fwaya inshita ne ncende ilyo bonse muli mu mutalalila kabili bonse muleyumfwa bwino.” Mu kulundapo, Baibolo isoka ukuti: “Icebo ca kulungulusha ciimyo bukali.” (Amapinda 15:1) E ico kanshi esha ukuba umusuma no kuba no mucinshi ilyo ulebatununuka, te kuba no bukali. Sengauka ukukalipa. (Amapinda 29:11) Mu cifulo ca kusansa abafyashi bobe (‘Mulampeela umulandu pali conse icacitika!’), esha ukulondolola fintu ukukupeela umulandu lyonse kukulenga ukuyumfwa. (‘Ndayumfwa ububi nga napeelwa umulandu pa fyo nshicitile.’)—Linganyako Ukutendeka 30:1, 2.

E fyo wingacita na mu nshita ilyo abafyashi bobe bakalipa pa mulandu wa kukaanaumfwikisha. Lintu Yesu aali uwacaice abafyashi bakwe balikalipepo limo lintu bashaishibe kuntu ali. Lelo Yesu tailishenye. Mu mutalalila, alibalengele ukumfwikisha. (Luka 2:49) Mulandu nshi te kuti weseshe ukubomba na bafyashi bobe ngo mukalamba ilyo uli mu bwafya? Ibukisho kuti nabakalipa pa mulandu wa kuti balakusakamana! Kutika mu mucinshi. (Amapinda 4:1) Lolela mpaka ubukali bwabo bwacepanako e pa kutendeka ukulondolola umulandu obe.

‘Ukulinga Umulimo obe Wine’

Nangu ni fyo, mulandu nshi abafyashi bamo bakwatila icibelesho ca kupeela abana babo imilandu mu cilubo? Ukukanapita mu mbali, inshita shimo abaice bene balalenga abafyashi babo ukubatwishika. Amapinda 20:11 yasosa ukuti: “Umwaice wine aishibikilwa ku micitile yakwe, nge milimo yakwe yabe yawama napamo ya bubifi.” Bushe lishina nshi wapanga ku bafyashi bobe? Bushe “imicitile” yobe ikulangisha ngo muntu ‘wawama’ kabili uupoosako amano ku fintu nelyo uushipoosako amano ku fintu kabili uushisakamana? Nga ca kuti taupoosako amano ku fintu kabili tausakamana, wilapapa nga balakupeela imilandu ilingi line pa fintu ushicitile. Ramon umulumendo uulandilwepo kale, asumine pa lwa kulengulula kwa bafyashi bakwe ati: “Nalekabila ukuishinina. Inshita shimo mwaleba icishinka mu kutunganya kwabo.”

Nga ca kuti e fintu caba kuli iwe, ico wingacitapo fye caba kwesha ukulabako ifya kale. Ukupitila mu kwimika imibele ya kucetekelwa ne ya kushingamwa, panono panono pambi kuti washinina abafyashi bobe ukuti walyaluka kabili kuti wacetekelwa.

Icacitike kuli Ramon cilangilila ici cishinka. Ababiye na bafyashi bakwe bamwinike ishina lya mipulwe ilyo bamwene ukuti lili fye bwino ilya kuti profesa uushangwako pa mulandu wa kuti ali ne cilafi sana. Bushe abafyashi bobe balikupeelapo ishina ilishawama pamo ngo uushakwata amano nelyo uushisakamana? Nga fintu kalemba Kathleen McCoy asosa ukuti, abafyashi kuti bayumfwe fyo amashina ya mipulwe “kuti yalangisha icilubene pa kuti uwacaice engacimona no kwaluka.” Nangu ni fyo, mu cine cine, amashina ya mipulwe nga ya ilingi line yalalenga ukukalifiwa sana. Nalyo line, Ramon aishileiluka ukuti lilya ishina lya mipulwe lyalemusambilishapo cimo. Asumina ukuti: “Umuntontonkanya wandi watontele fye pa cintu cimo, e ico lyonse fye nalelufya ifintu pamo nga makii nelyo ukulaba ukubomba umulimo wa ku sukulu no tumilimo tumbi.”

E ico Ramon alitendeke ukwaluka. Ebukisha ukuti: “Nalitendeke ukusambilila pa lwa fishingamo na pa lwa fya kubika intanshi. Nalitantike no kutendeka ukupoosako sana amano kwi sambililo lya Baibolo ilya pa lwandi. Nasambilile ukuti Yehova alakatamika ifintu ifinono ne fikalamba.” (Luka 16:10) Ukupitila mu kubomfya ifishinte fya Baibolo, Ramon mu kupelako alilekele ukwishibikwa ngo wa cilafi. Mulandu nshi te kuti weseshe ukucita cimo cine? Nga ca kuti ishina lya mipuulwe lilakuteka imfine, lanshanyapo na bafyashi bobe. Nalimo kuti baumfwikisha fintu uyumfwa.

Lintu Camoneka Kwati Kapaatulula

Inshita shimo akapaatulula kamoneka kwati e kalelenga ukupeelwa umulandu. Ramon ebukisha ukuti: “Abakalamba bandi abaume na banakashi kuti bafika ubushiku pa ng’anda kabili te kuti babacite icili conse. Nga nine nafika ubushiku ninshi nalacimona.” Umwaume uwe shina lya Albert umwina Guyana ebukisha ukuyumfwa fimo fine ilyo alekula. Calemoneka kuli wene ukuti nyina alemupuma sana ukucila ndume nankwe.

Nangu cibe fyo, ifintu tafiba nga fintu fimoneka lyonse. Ilingi line abafyashi balapeela abana abakalambapo ubuntungwa ubukalamba, te mulandu wa kapaatulula, lelo ni pa mulandu fye wa kuti bayumfwe fyo kuti baicindika. Nelyo kuti kwabako imibele yaibela iisanshiwemo. Albert asumina ukuti munyina tabalemupuma sana pa mulandu wa kuti ali “umunono kabili uwalwalilila.” Bushe kaba kapaatulula abafyashi nga baishiba ukukabila kwaibela nelyo ukupelebela kuntu umwana umo engakwata?

Kwena, inshita shimo abafyashi balakwata abana batemwisha. (Linganyako Ukutendeka 37:3.) Albert asosa pa lwa kwa munyina uwalwalilila ukuti: “Mayo alimutemwishishe.” Ice shuko, icitemwiko ca Bwina Kristu cilakula. (2 Abena Korinti 6:11-13) E ico nangu ca kuti abafyashi bobe “balitemwishisha” umwana munobe, ici tacipilibula ukuti tabakutemwa. Umulandu wine wine wa kuti, Bushe balekupaatulula, ukukupeela umulandu pa mulandu wa kutemwisha umwana mubiyo? Nga ca kuti e fintu cilemoneka, beshibishe pa fyo uyumfwa. Mu nshila ya mutalalila kabili iyabamo ukupelulula, bapeele ifya kumwenako umo maka maka wayumfwa ukuti balilangilila akapaatulula. Nalimo bakomfwa.

Indupwa sha Mafya

Ca cine, te mibele yonse yaanguka ukwalula. Ku bafyashi bamo ukulenge nsoni no kupeela umulandu kwaba fibelesho fyaikalisha. Ici kuti cabe fyo maka maka ku bafyashi abakwata amafya ya mu nkuntu nelyo abalelwisha ukuputukako ku fintu bakunkumako. Mu mibele ya musango yu, te kuti mube ubunonshi ubwingi mu kwesha ukulanshanya pa milandu. Nga ca kuti e fyo cili kuli iwe, ishiba ukuti te kuti upikulule amafya ya bafyashi bobe kano fye napamo abantu bambi banyantukilamo ku kwaafwa. Icawamisha ico wingacita ca kubapeela umucinshi walinga no kwesha ukusengauka ukukansana apashili umulandu. (Abena Efese 6:1, 2) Amapinda 22:3 yasosa ukuti: “Uwacenjela amono bubi no kubelama.”b

Pa nshita imo ine, fwaya ubwafwilisho ku muntu uushili wa mu lupwa. Lanshanya no mukalamba uwakosoka, nalimo eluda wa Bwina Kristu. Ukusakamana kwabamo ukutemwa ukufuma kuli uyu muntu kuti kwabomba sana ukulwisha ukuyumfwa kwa kuti fyonse fiba mulandu obe. Pa nshita imo ine, ‘palamina kuli Lesa.’ (Yakobo 4:8) Lintu bambi pambi balekubeepesha, “[Lesa] te kuti ebaule pe, nangu kusaamo mutima umuyayaya; pantu wene aliishibe mibumbilwe yesu, aibukisho kuti tuli lukungu.” (Ilumbo 103:9, 14) Ukwishiba ukuti uli wa mutengo mu menso ya kwa Lesa kuti kwakwafwa ukushipikisha wapeelwa umulandu ushili obe.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 22]

Ukusumina ifilubo fyesu kulatwafwa ukusambilila kuli fyene.