Bucaibela

Ubulondoloshi: Imibele umo umuntu tali uwashintilila nelyo aitunga ukukanashintilila, pali bambi, ukukananakila ku kutungulula kwabo nelyo ukusonga. Ukupeelwa amaka ya kuisalila, abantunse balikwata ukufwaisha kwa cifyalilwa ukwa cipimo ca kuikalila. Ukufika ukwalepesha, nangu cibe fyo, uku kufwaisha kwimya ukubulwe cumfwila, nelyo fye ukupondoka.

Lintu abantu bapoosa ifishinte fya mu Baibolo pa mbali, bushe mu cituntululu balanonka ubuntungwa?

Rom. 6:16, 23: “Bushe tamwaishibo kuti muli basha ba uyo muleumfwako, uyo mwaituulako abasha ku kumuumfwa; nalimo aba lubembu ulutwala ku mfwa, nalimo aba cumfwila icitwala ku bulungami? . . . Icilambu ca lubembu ni mfwa; lelo ica bupe ca kwa Lesa mweo wa muyayaya muli Yesu Kristu Shikulwifwe.”

Gal. 6:7-9: “Mwilufiwa; Lesa tasentekwa; pantu ico umuntu abyala, e co akalobolola, Uubyala ku mubili wakwe wine, ku mubili akalobololako ukubola; lelo uubyala ku mupashi, ku mupashi wine akalobololako umweo wa muyayaya. Awe twinenuka mu kucite cawama.”

Imibele ya kwampana kwa bwamba: “Uucito bulalelale abembukilo mubili wakwe wine.” (1 Kor. 6:18) “Uucito bucende no mwanakashi . . . aleonaulo mweo wakwe.” (Amapi. 6:32) (Ukukuma ku kulalana kwa ba bwamba bumo bwine, mona Abena Roma 1:24-27.) (Ukwampana kwa bwamba ukushili kwa mwi funde, pa kashita kamo, kuti kwamoneka ukuba ukwa buseko. Lelo kutungulula ku malwele ya kutiinya, ukwimita kushifwaikwa, ukuponya amafumo, ubufuba, kampingu wacushiwa, icimfulumfulu ca mu nkuntu, kabili mu kushininkisha ukukanasuminishiwa kuli Lesa, apo ifilolelo fyesu ifya bumi bwa ku ntanshi fyashintilila.)

Ukusupila ifimoneka: “Abafwayo kuba ne fyuma bawila mu kweshiwa kabili mu lukose, kabili mu lunkumbwa ulwingi ulwa kutumpa kabili ulwa kucena, ifyo fiibisha abantu mu kupomonwa kabili mu boni. Pantu ukutemwe ndalama e shinte lya bubi bonse; bamo pa kushitinamina balufiwa ukufuma ku citetekelo, no kuilasamo abene amalangulusha ayengi.” (1 Tim. 6:9, 10) “Nkeba no mutima wandi, nkatila, We mutima, uli ne fisuma ifingi ifikalaaluke myaka iingi; utauluke, ulye, unwe, usangalale. Lelo Lesa atile kuli wene, We watumpa, buno bushiku umutima obe balelondola kuli iwe; ne fyo upekenye fikaba fya kwa ani? E fyo cili ku uleibikilo mwine ifyuma, no kukanaba uwacindama kuli Lesa.” (Luka 12:19-21) (Ifikwatwa fya ku mubili tafileta insansa shibelelela. Ukubombesha kwa kunonka ifyuma ilingi line kutungulula ku ndupwa shabulwe nsansa, ubutuntulu bwabongoloka, ukonaulwa kwa ku mupashi.)

Ukucishamo ukuyobeka mu fya kunwa fikola: “Ni ani atila, Owe? ni ani atila, Iyee? ni ani ali ne fya lubuli? ni ani ali no kuilishanya? Ni ani amona apa fye ifilaso? ni ani alulukila amenso? Abakokwesha pa mwangashi, abaibika mu kulabulo wa cinkumbili. Lelo pa numa usuma nge nsoka, kabili ulasa nge folo.” (Amapi. 23:29, 30, 32) (Ukunwa pa kubalilapo kuti kwamoneka ukwaafwa umuntu ukulaba impika shakwe, lelo takupikulula shene. Lintu akololokwa, impika shicili palya, ilingi line mu kuba na shimbi ukulundwapo. Lintu fyabomfiwa mu kucishamo, ifya kunwa fikola filonaula umucinshi wa pa lwakwe uwa muntu, ubutuntulu bwakwe ubwa bumi, ubumi bwakwe ubwa lupwa, ukwampana kwakwe na Lesa.)

Ukubomfya bubi bubi imiti ikola: Mona amabula 155-161, pe samba lya “Imiti ikola.”

Ukubishanya kubi: Nga ca kuti ibumba lyali no kukweba ukuti balishibe ifya kukwata indalama ishingi ukwabula umulimo ukalamba, bushe kuti waya na bene? “Wienda na bo mu nshila, kaanya amakasa yobe yelaya muli bakumba babo. (Pantu amakasa yabo ni ku bubi e ko yabutukila, kabili bayangufyanya ku kusumyo mulopa.)” (Amapi. 1:10-19) Nga ca kuti umuntu tapepa Yehova, lelo amoneka ukuba mu cine cine umusuma, bushe kuti wamumona nga cibusa walinga? Shekemu aali mwana mwaume uwa mukankala wa bena Kanaani, kabili Baibolo isosa ukuti “ali uwa bukata ukucila pali bonse aba mu ŋanda ya kwa wishi, lelo [abuulile Dina], asendeme nankwe, no kumucenda.” (Ukute. 34:1, 2, 19) Bushe icishinka ca kuti abantu bambi te kuti pambi basumine icine ico wasambilila ukufuma mu Cebo ca kwa Lesa cilingile ukupango bupusano kuli iwe? “Mwilufiwa: ukubishanya kubi konaule mibele isuma.” (1 Kor. 15:33) Ni shani Yehova engayumfwa nga wasalile pamo nge fibusa fyobe abo abashamutemwa? Ku mfumu ya kwa Yuda uwacitile ifyo, uwa kulandilamo wa kwa Yehova asosele ukuti: “Ubukali bwaishila pali iwe ukufuma kuli Yehova.”—2 Imila. 19:1, 2.

Ni ani acincishe abantunse ukuyumfwa abantungwa ukucito kupingulapo kwabo ukwabulo kusakamana amafunde ya kwa Lesa?

Ukute. 3:1-5: “Nomba insoka [ukubomfiwa nge ca kulandilamo kuli Satana; Mona Ukusokolola 12:9] . . . aiti ku mwanakashi, kabili Lesa asosele, ati, Mwilalyako ku muti onse wa mwi bala, mwa? No mwanakashi ati ku nsoka, Ifisabo fya miti ya mwi bala kuti twalyako; lelo ifisabo fya muti uuli mu kati ke bala, Lesa atile, Mwilalyako, kabili mwilakumyako, epali mwafwa. Ne nsoka aiti ku mwanakashi, Ukufwa tamwakafwe; pantu Lesa aliishibo kuti mu bushiku mukalyako, e mukashibulwa amenso yenu, kabili mukaba nge milungu, abaishibo busuma no bubi.”

Mupashi nshi uusesha umo lintu asuula ukufwaya kwa kwa Lesa pa kuti ekushe ukufwaisha kwa pa lwakwe?

Efes. 2:1-3: “[Ni mwe Lesa alengele aba mweo nelyo cingatila mwali] abafwa mu mampuulu na mu membu, umo mwaendele kale umwabelo bwikashi bwa calo cino [ico Satana abako kateka], umwabela kateka wa bucibinda bwa mu lwelele umupashi uulebomba nomba mu bana ba bucintomfwa; muli abo na ifwe bonse twaendawikemo kale mu lunkumbwa lwa mibili yesu, abacita amafwayo ya mubili na ya matontonkanyo, kabili twali mu cifyalilwa abana ba kukalipilwa, ifyo na bantu bambi baba.”

Mibele nshi iya bucaibela cili cacindama ukusengauka kuli abo baitunga ukubombela Lesa?

Amapi. 16:18: “Amatutumuko yatangililo kufunaulwa, no kutuuma kwa mutima kutangililo kuipununa.”

Amapi. 5:12: “[Ukatila]: Iye! ifyo napatile ukusalapulwa, no mutima wandi wasuulile ukwebaulwa.” (Imibele ya musango yo kuti yatungululo umuntu ku mpika shabipisha, nga fintu amashiwi yashingulukako yalelanga.)

Impe. 16:3: “Bakuutanine Mose na Aarone [abo Yehova alebomfya nga bakangalila ba bantu bakwe], no kutila kuli bene, Nacipwa kuli imwe! pantu ulukuta lonse lwa mushilo, bonse bene, na mu kati kabo muli Yehova: nga kanshi cinshi ico muisansabikila pa lukuta lwa kwa Yehova?”

Yuda 16: “Aba bantu ba kuilishanya, abaŋwinta, abayo mwabele fya lunkumbwa fyabo, no tunwa twabo tulande fya matutumuko, pa kutasha muli bubumbimunda ku kumwenamo ububile.”

3 Yoh. 9: “Diotrefe, uwatemwo kubo wa ntanshi pali bene, tatupokelela.”

Amapi. 18:1: “Uwanunuka afwayo mwa kufwailo lubuli, apaataukila amano yonse.”

Yako. 4:13-15: “Yangu! mwe batila, Lelo napamo mailo kuti twaya ku musumba kantwa, tukapisha kulya umwaka umo, ukucita amakwebo no kunonke fyuma: mwe bashaishiba cintu cimo ica mailo. Pantu ni shani umweo wenu? Muli fye fubefube uumoneka akashita kanono, no kwanduluka apo pene. Camuwamino kusosa, amuti, [Yehova] nga atemwa, tukekala abomi kabili tukacita ici napamo cilya.”

Lintu ukufwaisha kwa muntu ukwa bucaibela kwamutungulula ku kupashanya icalo ku nse ya cilonganino ca bwina Kristu, ni pe samba lya kulama kwa kwani esa? Kabili ni shani fintu Lesa amona ici?

Yoh. 2:15; 5:19: “Mwitemwa pano isonde, nangu fya pano isonde; ngo muntu atemwa pano isonde, ukutemwa Shifwe tamwaba muli wene.” “Pano sonde ponse palaala mu maka ya Mubifi.”

Yako. 4:4: “E ico uyo afwayo kuba bucibusa ne calo aicito mulwani kuli Lesa.”