Ubulungami Busansabiko Luko
PA NUMA ya muloke, fintu ciwama ukushibuka no kumona akasuba kalebala mwi ulu lyacelebuka! Isonde nalitalala, kabili nomba ifilimwa kuti fyakula mu kutemfuma. Yehova Lesa inshita imo abomfeshe icilangililo ca musango yo ku kulangilila amapaalo ya mitekele yalungama. Ku Mfumu Davidi asosele ukuti: “Ukuli kateka wa bantu uwalungama, uuteka mu katiina ka kuli Lesa, kwaba ngo lubuuto lwa lucelo apo akasuba katula, ulucelo ulushili na ’makumbi ayapikana, ulwa mu kucelebuka pa numa ya mfula, ululengo mulemfwe ukufuma pa nshi.”—2 Samwele 23:3, 4.
Amashiwi ya kwa Lesa yali aya cine mu kati ka kuteka kwalungama ukwa mwana mwaume uwa kwa Davidi, Imfumu Solomone. Baibolo ishimiko kuti: “Abena Yuda na ’bena Israele baikele umutelelwe, umuntu onse mwi samba lya mwangashi wakwe kabili mwi samba lya mukunyu wakwe, ukufuma kuli Dani no kufika ku Beere-sheba, inshiku shonse sha kwa Solomone.”—1 Ishamfumu 4:25.
Israele wa pa kale aali luko lwasalwa ulwa kwa Lesa. Abapeele amafunde yakwe no kubeba ukuti nga ca kuti baumfwe shiwi lyakwe, aali no kubalenga ukuba “uluko ulwapulamo mu nko shonse sha pano isonde.” (Amalango 28:1) Tacali bulungami bwa kwa Israele umwine ubwamusansabike lelo cali bulungami bwa kwa Yehova. Amafunde ayo Lesa abapeele yalicilile nga nshi amafunde ya nko shabashingulwike. Apo baali fye bantu, baali abashapwililika kwati fye fintu inko shonse ishabashingulwike shali. E ico, icalengele ukuti basansabikwe ukucila inko shonse cali Malango ya kwa Yehova no kukakatila kwabo kuli yene. Lintu baumfwilile amalango ya kwa Yehova, baipakishe ububile bwakwe ne paalo. Imfumu Solomone akumenye ici mu kati ka kuteka kwakwe. E mulandu wine asosele ukuti: “Ubulungami busansabiko luko; lelo,” e fyo asokele, “ulubembu ca nsoni ku bantu na ’bantu.”—Amapinda 14:34.
Ku ca bulanda, pa mulandu wa kubulwe cumfwila libili libili, uluko lwa kwa Israele lwaliboteleshiwe. Uluko lonse lwaliseebene. Ici mu kupelako catungulwile ku kukaanininwa fye no kusala uluko lupya ulwa ku mupashi.—Mateo 21:43.
Israele wa ku Mupashi
Pa kukumana kwe bumba litungulula ilya Bwina Kristu mu Yerusalemu, Yakobo, uwafyelwe umuYuda, asosele pe samba lya kupuutwamo ukuti Lesa aali ‘napempula Abena fyalo ku kubuulilamo ishina lyakwe uluko lwa bantu.’ (Imilimo 15:14) Umutumwa Paulo aitile ulu luko lupya ulwa Bwina Kristu “Israele wa kwa Lesa.” (Abena Galatia 6:16) Ukukuma ku mifwaile baitiilwe, Petro alembele ukuti: “Imwe muli lupwa ulwasalwa, bushimapepo bwa bufumu, uluko lwa mushilo, abantu abo aikwatila, ku kuleka balondolole ifya bulumba fya wamwitile ukuti mufume mu mfifi mwingile mu lubuuto lwakwe ulwapesha amano.” (1 Petro 2:9) Pamo nga bantu basalwa aba kwa Lesa, baali no kulabeeka nge fyengelo mu calo. Ubulungami bwa kwa Yehova bwali no kubasansabika.—Abena Filipi 2:15.
Ukusalwa kwa aba bena Israele ba ku mupashi kuti kwapashanishiwa ku kwimba daimonde. Lintu ulubwe lwaisulamo daimonde lwaimbwa, kuti lwafumya fye bamiligramu 200 pa matani ye loba ayali yonse yatatu. Inshita imo inshila yalebomfiwa ku kulekanya daimonde yasanshishemo ukusakaanya ulubwe lwa daimonde mu menshi e lyo ukwitulwila fyene pa matebulo pashingilwe amafuta. Daimonde taikata menshi, e co yalekambata ku mafuta ilintu ifishalefwaikwa fyaleya na menshi. Pali iyi nshita daimonde yaleba iyakalabana. Nangu cibe fyo, lintu yaputulwa bwino bwino, no kupukuswa, yalesanika ulubuuto mu ntunga shonse.
Ukupala daimonde iishikata menshi iyo ishiba lubali lwe loba ilimo, abantu ba kwa Yehova balipaatulwa ukufuma ku calo. (Yohane 17:16) Lintu batintiilwe ku lubuuto pa muku wa kubalilapo, pambi tabaali ababengeshima. Lelo Icebo ca kwa Yehova no mupashi filenga ubuntu bupya ukukula muli bene, kabili balabeeka nge fyengelo muli cino calo. Caba ni pa mulandu wa bulungami bwa kwa Yehova e po basansabikilwa no kusaniko lubuuto lwa bukata bwa cine ca Bufumu mu ntunga shonse, te pa mulandu wa bulungami bwabo abene.
Lelo, ukutula ku ciputulwa ca kulekelesha ica mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E., ubusangu bwasokelele mu filonganino no kwambukila abengi. Abena Kristu ba bufi basakeene ne nko sha mu calo kabili balekele ukuba abapusanako ne calo cabashingulwike.
Ilelo abashalapo ba busumino aba kwa Israele wa ku mupashi balibweshiwa mu bubile bwa kwa Yehova. Baliipatulako abene ukufuma ku calo kabili baliisangulula “ku kukantana konse kwa mubili no mutima.” (2 Abena Korinti 7:1) Pa kuba abasanguluka kabili abatambalala pa ntanshi ya kwa Yehova, basumbula ubulungami bwakwe. Ici calibasansabika ku cifulo casumbuka ica bubile ukucila inko sha mu calo. Ukupitila mu kushimikila kwabo ukwa mbila nsuma iya Bufumu mu kupimpa, ibumba likalamba ukufuma mu nko shonse lyalitintilwa kuli Yehova kabili lyaliba ulubali lwa bantu bakwe.—Ukusokolola 7:9, 10.
Icalo Kuti Camona Ubupusano
Abalashi ba mu calo inshita shimo balatasha imyendele ya babomfi ba kwa Lesa. Inshita inono iyapitapo, umukalamba wa bamalonda ba mu Pretoria Show Grounds mu South Africa, alandile pa lwa mibele ya Nte sha kwa Yehova, ishafuma mu mishobo yalekanalekana, ababomfya filya fikuulwa ku kulonganinamo amabungano yabo aya cila mwaka. Pa fintu ifingi ifyo alembele, alembelepo no kuti: “Uuli onse aali kabili aba uwa mucinshi, abantu abalanda bwino ku banabo, imibele yalangishiwe inshiku shinono ishapitapo—yonse ileikalilo bunte ku cipimo casumbuka ica filundwa fya kabungwe kenu, no kuti bonse bekala pamo ukupala ulupwa lumo ulwa nsansa.”
Abantu ba kwa Yehova kuti basangwilako ku bulungami bwa luko lwakwe te pa kubungana kukalamba kweka ukwa ulya musango lelo na kabili mu bumi bwabo ubwa pa mbali. Ku ca kumwenako, umusambo wa Watch Tower Society uwa ku South Africa wapokelele kalata ukufuma kuli namayo mu Johannesburg, uwasosele ukuti: “Umulungu wapwa nabikile akacola kandi pa muulu wa motoka no kwimunuka. Aka kacola kaliponene mu musebo wa Jan Smuts no kutoolwa capamo ne fyali mu kati fyonse ku cilundwa ca cilonganino cenu, Ba R—, abatumine lamya no kumbwesesha kene kuli ine. . . . Ndetasha nga nshi pali ubu bufumacumi bushimonaika sana muli shino nshiku kabili ndetasha icilonganino cenu pa kwimikako ifishinte ifyo ifilundwa fyenu fikakatilako.”
Ee, pa kukakatila ku fishinte fyalungama ifya kwa Yehova, abantu bakwe balaba abapusanako ukufuma ku calo. Pa mulandu wa kuti aba balangisha ubulungami bwa kwa Yehova, aba mitima ya bufumacumi balatintilwa ku cilonganino ca Bwina Kristu. Ca cifyalilwa fye ukucebushiwa ku cintu ca busaka kabili icasanguluka. Ku ca kumwenako, umuntu uushaishibikwa inshita imo aishile ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova mu Zurich, Switzerland, no kusoso kuti alefwaya ukusanguka icilundwa ca cilonganino. Alondolwele ukuti inkashi yakwe alitamfiwe pa mulandu wa bucisenene no kulundako kuti aalefwaya ukuilunda ku kuteyanya uko “kushitekelesha imyendele yabipa.” Nangu fye ni New Catholic Encyclopedia ilasumina ukuti Inte sha kwa Yehova shaishibikwa nga “limo ilya mabumba yakwata imibele yawamisha mu calo.”
Ilintu ubulungami bulasansabika, ulubembu kuti lwaleto museebanya pe shina lisuma ilya muntu, ukucilisha nga ca kuti ukulufyanya kwabipisha kwaishibikwa mu bwikashi. Icilonganino ca Bwina Kristu inshita shimo cilacula ku museebanya uwisa pali cene lintu ifilundwa fimo fimo fyacito lubembu lwabipisha. Kwena, ifilundwa fya busumino ifya cilonganino kuti fyaimininako ishina lisuma ilya cilonganino pa kulangisha ukuti kacita wa fibi nasalapulwa mu nshila yabamo inkumbu, uko e kuti, mu kumfwana ne fishinte fya mu Malembo. Nga ca kuti umuntu alebelesho lubembu no kukanalapila, ali no kufumishiwa mu cilonganino—ukutamfiwa.—1 Abena Korinti 5:9-13.
Umulandu Bamo Batamfiwilwa
Nangu cingati amakana yamo balatamfiwa ukufuma mu cilonganino ca Bwina Kristu cila mwaka, baba fye kaciputusha kanono aka Nte mupepi na mamilioni yasano mu calo. Mulandu nshi incitilo yakosesha iya musango yo ilingile ukubombelwa ukukuma ku uuli onse mu cilonganino ca Bwina Kristu? Ica kupimininako cimo caba musango wa cilubo ico cine. Lelo ica kusangwilako cacilapo kucindama caba nampo nga kacita wa fibi nalapila mu cine cine pa cilubo cabipisha icacitilwe. Nga ca kuti mu cine cine camupita ku mutima, ayalukila kuli Yehova mwi pepo lya kufuma ku mutima, ukulombo kulekelelwa pa kubembukila Wene, kabili alombo kwaafwa kwa baume bashingamwa mu cilonganino, kuti pambi ayafwiwa ukunonka cipya cipya ububile bwa kwa Lesa no kutwalilila ukuba ulubali lwa cilonganino.—Amapinda 28:13; Yakobo 5:14, 15.
Lintu umwana uumfwana bwino na wishi acite cintu cimo icalenga wishi ubulanda, bonse babili balingile ukwangufyanya ukubwesha cipya cipya kulya kumfwana kwaumo mutengo. Mu kupalako, lintu twapeela ubumi bwesu kuli Yehova, twingila mu kumfwana kwaumo mutengo na wene. E ico, lintu twacite cintu cimo icamulengo bulanda, tulingile ukubombelapo mu kwangufyanya no kufwaya ukubwesha cipya cipya kulya kumfwana na Shifwe wa ku Muulu.
Ku ca buseko, bamo abatamfiwe balyumfwikisha icilangililo ca mwana umonaushi kabili balibombelapo. Muli ici cilangililo Yehova apashanishiwa kuli Wishi wakwato kutemwa uwaiteyanya ukupokelela umubembu walapila nga ca kuti apilibuka no kufwaya ukulekelela kwa kwa Lesa. (Luka 15:11-24) Ukulapila kwa cine cine, ukwa kufuma ku mutima no kutaluka ku cabipa e nshila ya kubwelelamo ku bubile bwa kwa Yehova ne cilonganino ca Bwina Kristu. Bakacita wa fibi abalapila abayumfwa ukufinininwa ku cisendo cabo ica mulandu baliseshiwa ku kulapila no kucitapo cimo ku kubwelela ku cifulo cabamo kutemwa icili cilonganino ca Bwina Kristu. Muli fyo baliisa mu kutesekesha amashiwi ya kwa Yehova pali Esaya 57:15.
Pa kukanafwaya abantu ukubwelela ku kusakamana kwa kwa Yehova ukwabamo kutemwa, Satana kuti atemwa ukubepekesho kuti takwabako kulekelelwa ku membu ishacitwa. Lelo ilambo lya cilubula ilya kwa Kristu Yesu lyalikumanina ku kufimba pa membu sha bali bonse abalapila—ee, nangu fye ulubembu lwapyanwa ulwa ba “pano isonde bonse.” (1 Yohane 2:1, 2) Ulubembu lumo ulushifumishiwapo ku cilubula lwaba kubembukila umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa, icalingana no kupondokela imibombele ya mupashi wa kwa Lesa ku mufulo, pamo nga imembu shabipisha isha kwa Yuda Iskariote na bakalemba na baFarise abengi.—Mateo 12:24, 31, 32; 23:13, 33; Yohane 17:12.
Ukwikatilila ku Bulungami bwa kwa Yehova
Ukutula apo abashalapo ba kwa Israele wa ku mupashi babweshiwe ku bubile bwa kwa Yehova mu 1919, balicililako kusansabikwa ukucila icalo cabashinguluka. Ici tacaba pa mulandu wa kuti abene pa lwabo basuma lelo ni pa mulandu wa kuinashisha mu kuitemenwa ku mafunde ya kwa Yehova ne fipimo. Nge ca kufumamo, amamilioni ya “mpaanga shimbi” isha kwa Kristu balitintilwa ku kubishanya na Israele wa ku mupashi pamo nga banabo ba bucishinka. (Yohane 10:16) Aba bantu balaleto bukata no mucinshi kuli Yehova mu calo icanunuka nga nshi ku fipimo fyalungama ifya kwa Lesa. Caba fye nga fintu magazini wa ku South Africa uwa Personality inshita imo asosele ati: “Inte sha kwa Yehova bamoneka abaisulamo imibele isuma kabili ni cikanga fye babe abalubukako ku bubi.”
Pa kusungilila ici cifulo casansabikwa mu calo cabula bukapepa, icilundwa cimo na cimo ica cilonganino ca Bwina Kristu cikabila ukwikala ubumi bwasanguluka, ubwatambalala pa ntanshi ya kwa Yehova. Mu Baibolo, ukuteyanya kwa ku muulu ukwa kwa Yehova kwaimininwako ku fintu fyasanguluka. Kumoneka ngo mwanakashi wayemba uwakupana akasuba no mweshi mwi samba lya makasa yakwe. (Ukusokolola 12:1) Yerusalemu mupya alondololwa ngo musumba wa mushilo, uwayemba mu kumoneka. (Ukusokolola 21:2) Ifilundwa fya busumino ifya kwa nabwinga wa kwa Kristu bapeelwa “ukufwale sha kolokondwe ishabeeka ishawama.” (Ukusokolola 19:8) Abe bumba likalamba bamonwa “nabafwala amalaya yabuuta.” (Ukusokolola 7:9) Abantu bakongamina ku bulungami balatintilwa ku kuteyanya kwasanguluka. Mu kupusanako, ukuteyanya kwa kwa Satana kwalikowela. Imicitile yakwe iya fya mipepele yaimininwako nga cilende, kabili ababa ku nse ya musumba wa mushilo balondololwa nga ba fiko, abakowela.—Ukusokolola 17:1; 22:15.
Umweo wa muyayaya walaiwa ukupeelwa ku balungama. Abantu balonganikwa abekatilila ku bulungami bwa kwa Yehova balikwata icilolelo ca kupusunsuke mpela ya ino micitile ibifi. “Uumfwa kuli ine akekalo mutelelwe, akekale cibote ukubulwo mwenso wa bubi,” e fyalaya Lesa pa Amapinda 1:33.
Fintu cikaba ica kucincimusha lintu Solomone Mukalamba, Kristu Yesu, akateka cilya calo cipya mu bulungami, mu katiina ka kuli Yehova! (2 Petro 3:13) Cikaba kwati lubuuto lwa lucelo ilyo akasuba kalebalika, ulucelo lwabula amakumbi. Abekashi ba pe sonde bonse bakekala mu mutelelwe, umo na umo ukwikala mwi samba lya mwangashi no mukunyu wakwe wine ukucilandila muli iyo nshila. Ubwikashi bwa bantunse balungama bukayemfye sonde no kwikala mu cifulo ca buko mu kubumbwa konse ne lumbo lya ciyayaya likalaya kuli Lesa wesu, Yehova.—Mika 4:3, 4; mona na kabili Esaya 65:17-19, 25.
[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 26]
Garo Nalbandian