Icalo ca Lufyengo

BUSHE na imwe mwalimona ukuti muno calo mwaliba ulufyengo? Ukwabula no kutwishika, na imwe bene mwalimona. Nangu twalicenjela shani muli fimo, kabili mano mano twapekanishisha kabela ifya mikalile yesu iya ku ntanshi, te kutila ninshi tukaba ne cuma kabili tukatunguluka muli fyonse. Na kabili, te kutila ninshi tukalakwata ne fya kulya. Ilingi line, icicitika ni cilya Imfumu ya mano Solomone yalandilepo ilyo yatile: “Ukupeelwe cilyo te kwa ba mano, nangu bucindami ku ba mucetekanya, nangu bubile ku baishiba.” Mulandu nshi alandiile fyo? Solomone atwalilila ati, “pantu inshita ne ca mankumanya fiponena kuli bonse bene.”—Lukala Milandu 9:11.

“Ilyo Inshita ibi Yapumikisha”

Cine cine “inshita ne ca mankumanya,” e kutila ifintu ifitucitikila lintu twaponenwa na masanso, ilingi line filonaula amapange yesu ayasuma no konaula ne fisuma ifyo twenekela. E filya na Solomone alandilepo ukuti icicitika kuli ifwe caba kwati ni cilya cicitika kwi ‘sabi ilyaikatwa mwi sumbu likali, kabili nge fyuni ifyaikatwa mu citeyo, . . . ilyo inshita ibi, yapumikisha.’ (Lukala Milandu 9:12) Ku ca kumwenako fye, abengi balabombesha ukulima ifya kulya pa kuti bakakwate ifyo bengalya pamo no lupwa lwabo, lelo ca bulanda ukuti limo “inshita ibi” ilabapumikisha pantu imfula ilakaana ukuloka kabili icilala cilonaula ifilimwa fyabo.

Abantu bamo balabombesha sana ukwafwa bambi. Nomba, nangu ni balya abaponenwa na masanso “ilyo inshita ibi yapumikisha,” ilingi line, ubwafwilisho bapeelwa ukufuma ku fyalo fimbi, tabuba ubwafikapo. Ku ca kumwenako, umwaka umo muli iyi yine myaka yapita, kwali ukulwisha ukuti icipowe cipwe mu calo conse, lelo akabungwe kamo akakumbusuka abaponenwa na masanso katile, “indalama babomfeshe ku nkondo yalwile abena Amerika na bena Iraq, iyabelele ku Kuwait, shali ishingi nga nshi, lelo icalo [ca Afrika] cena bacipeeleko fye indalama ishinono sana.” Bushe mwali umulinganya muli filya ifyalo fyakwata icuma fyacitile, ica kutila indalama babomfeshe ku nkondo mu calo cimo fye, shalicilile imiku 5 pali shilya bapeele icalo conse ica Afrika ukuti cipwishe icipowe? Kabili, bushe caliba fye bwino ifi abantu abengi bakwata icuma nga nshi, lelo nakalimo umuntu umo pali bane mwi sonde lyonse aba mupiina wa kapela makufi, e lyo ne fi caba ukuti abana banono abengi sana balafwa cila mwaka ku malwele ayengacilikilwa? Ukulanda fye icishinka, muli ifi fyonse mwaliba ulufyengo!

Kwena te lyonse “inshita ne ca mankumanya” filenga ukuti ifyabipa ficitike mu ‘kupumikisha.’ Kwaliba ifyatucila sana amaka, ifilenga ukuti ifyabipa filetucitikila. Ici cishinka calimoneke sana ku cacitike mu mushi wa Beslan, mu musumba wa Alania, mu September 2004, lintu abantu abengi nga nshi, sana sana abana be sukulu, baipaiwe mu bukalushi ilyo kwali ulubuli lwa mfuti ulwa fipondo na bashilika na bakapokola ba buteko. Muli lulya lubuli lwa mfuti, kwali fye uwafwa afwa, uwashala ashala, nomba abalengele ukuti icintu cabipa ica musango ulya cicitike, bantu abene abalwile lulya lubuli.

Bushe Icalo Cikatwalilila fye Ica Lufyengo?

Ilyo abantu bamo balelanda pa lufyengo, batila: “Ifi fine, e fyo icalo caba, kabili e fyo cikaba.” Bena bamona kwati aba maka bakatwalilila fye ukutitikisha abalanda kabili abakankaala na bo bakatwalilila fye ukuliila abapiina amasuku pa mutwe. Batila, ifi fyonse ukubikapo ne “nshita ne ca mankumanya,” tafyakapwe pantu muli cino calo, twikala na bantu banensu aba lufyengo.

Bushe kwena ifi fine e fyo abantunse balingile ukulaikala? Bushe abantu abacenjela kabili abaishibisha ukubomba imilimo bakabala abasekelamo mu kubombesha kwabo? Bushe kuti kwaba uwingalenga cino calo ca lufyengo ukuwama umuyayaya? Umfweni ifyo icipande cikonkelepo calalanda pali ili lyashi.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 2]

COVER: Umwaume no mwana: UN PHOTO 148426/McCurry/Stockbower

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 3]

MAXIM MARMUR/AFP/Getty Images