Ukusekelela Pali Nomba na Kuli Pe na Pe
“[Sekeleleni] no kwanga pe pe pali ico ine ndelenga; pantu, moneni, ndelenga Yerusalemu ica kwangila, na ’bantu ba uko ica kusekelela.”—ESAYA 65:18.
1. Ni shani fintu ukupepa kwa cine kwayambukila abantu pa myanda ya myaka?
UKUPULINKANA imyanda ya myaka, iminshipendwa ya bantu balisanga ubuseko bwafumba mu kubombela Lesa wa cine, Yehova. Davidi aali umo uwa bene uwali uwa buseko mu kupepa kwa cine. Baibolo ishimiko kuti lintu icipao ca cipingo caletelwe ku Yerusalemu, “Davidi na ’ba ŋanda ya kwa Israele bonse baleninike cipao ca kwa Yehova no kuwelesha.” (2 Samwele 6:15) Ubuseko bwa musango yo mu kubombela Yehova tabwaba fye cintu capita. Kuti na iwe wabukwatako. Kabili mu kwangufyanya nga nshi kuti wakwata fye no buseko bwaibela!
2. Ni bani ilelo basanshiwa mu kufikilishiwa kumbi pa mbali ya kufikilishiwa kwa kubalilapo ukwa kwa Esaya icipandwa 35 ukwa baYuda babwelulwike?
2 Mu cipande cifumineko, twabebetele ukufikilishiwa kwa kubalilapo ukwa busesemo bwa kucincimusha ubwalembwa muli Esaya icipandwa 35. Kuti twaita ubu ngo busesemo bwa kubweshiwa pantu e mu nshila bwafikilishiwemo pa baYuda ba ku kale. Bwalikwata ukufikilishiwa kwapalako mu nshita yesu. Mu nshila nshi? Kwena, ukutendeka na batumwa ba kwa Yesu na bantu bambi pa Pentekoste 33 C.E., Yehova abomba nomba na bena Israele ba ku mupashi. Aba baba bantunse abasubwa no mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa abesa mu kuba ulubali lwa co Paulo aita “Israele wa kwa Lesa.” (Abena Galatia 6:16; Abena Roma 8:15-17) Ibukisha na kabili, ukuti pali 1 Petro 2:9, aba Bena Kristu baitwa “ulupwa ulwasalwa, bushimapepo bwa bufumu, uluko lwa mushilo, abantu abo aikwatila.” Petro atwalilila ukwishibisha ukupeelwa kwa mulimo ukwa kwa Israele wa ku mupashi, ukulundako ukuti: “Ku kuleka [mulondolole] ifya bulumba fya wamwitile ukuti mufume mu mfifi mwingile mu lubuuto lwakwe ulwapesha amano.”
Ukufikilishiwa mu Nshita Yesu
3, 4. Bushe imibele yali shani lintu Esaya icipandwa 34 afikilishiwe muli shino nshiku?
3 Kwaliko inshita imo mu kubangilila kwa uno mwanda wa myaka ilyo abashalapo ba kwa Israele wa ku mupashi bashali abacincila sana mu kubilisha ubukombe bwa musango yo. Tabaleanga mu kukumanina mu lubuuto lwa kwa Lesa ulwapesha amano. Na kuba, baali mu mfifi iine ine. Ni lilali cali ifyo? Kabili cinshi cintu Yehova Lesa acitile pa lwa cene?
4 Cali ni mu ciputulwa ca nshita ica Nkondo ya calo iya I, pa numa fye Ubufumu bwa kwa Lesa ubwa buMesia bwaimikwe mu muulu mu 1914. Pa kutungililwa na bashimapepo ba macalici aba mu fyalo fyalekanalekana, inko shaliyobeke mu nkondo ya pa kati ka nko. (Ukusokolola 11:17, 18) Kwena, Lesa tasuminishenye na Kristendomu wa busangu ne bumba lya ntungulushi shakwe shasansabala isha fya mapepo kwati fye ni fintu ashasuminishe uluko lwaituumika ulwa kwa Edomu. Muli fyo, Kristendomu, uwalepashanishiwa kuli Edomu, e ukafikilisha ubusesemo bwa kwa Esaya icipandwa 34 muli shino nshiku. Uku kufikilishiwa ukupitila mu kulofya umupwilapo kwalishininkishiwa pamo fye nga fintu ukufikilishiwa kwa kubalilapo kuli Edomu wa pa kale kwali.—Ukusokolola 18:4-8, 19-21.
5. Ni mu nshila nshi Esaya icipandwa 35 afikilishiwamo mu nshita yesu?
5 Ni shani pa lwa Isa cipandwa 35 ica busesemo bwa kwa Esaya, ubukomaila nga nshi pa buseko? Ico cipandwa na co califikilishiwa mu nshita yesu. Mu nshila nshi? Bwalifikilishiwa mu kubweshiwa kwa kwa Israele wa ku mupashi ukufuma ku musango umo uwa bunkole. Lekeni tulanguluke ifishinka ifyo mu cituntulu fyaba lyashi lya nomba line ilya teokrasi, ifyacitika mu kati ka nshita ya bumi iya bantu abengi abacili aba mweo.
6. Mulandu nshi cingasoselwa ukuti abashalapo ba Israele wa ku mupashi baliishileba mu mibele ya bunkole?
6 Pa ciputulwa icipi mu kulinganyako mu kati ka Nkondo ya Calo iya I, abashalapo aba muli Israele wa ku mupashi tabaisungile mu kukumanina aba busaka nangu ukuikumika mu kukumanina ku kufwaya kwa kwa Lesa. Bamo aba bene balikantaikwe ne filubo fya fifundisho kabili balinenwike pa kukanalenga ukwiminina kwabo kuli Yehova ukumonekesha lintu bapatikishiwe ukwafwilisha inko shaibimbile mu nkondo. Mu kati ka iyo myaka ya nkondo, baculile ku kupakaswa ukwa misango na misango, impapulo shabo isha Baibolo shalibindilwe fye no kubindwa mu fifulo ifingi. Na mu kulekelesha, bamo aba muli bamunyina abaletungulula balishininwe imilandu ya bufi no kupooswa mu cifungo. Mu kukonkapo cintu cayanguka ukumona ukuti, mu mano yamo, abantu ba kwa Lesa, baali mu mibele ya bunkole, mu cifulo ca kuba abalubuka. (Linganyako Yohane 8:31, 32.) Babulishe icimonwa ca ku mupashi apakalamba nga nshi. (Abena Efese 1:16-18) Bapalile bacibulu ukukuma ku kulumbanya Lesa, kabili icafuminemo cali ca kukanasandulula lwa ku mupashi. (Esaya 32:3, 4; Abena Roma 14:11; Abena Filipi 2:11) Bushe ulemona fintu ici cilingene ne mibele ya baYuda ba pa kale abaali muli bunkole mu Babele?
7, 8. Musango nshi uwa kubweshiwa uo abashalapo ba muli kano kasuba bapitilemo?
7 Lelo bushe Lesa aali no kuleka ababomfi bakwe aba muno nshiku ukutwalilila ukuba muli ilya ine mibele? Iyo, apampamine pa kubabwesha, nga fintu casobelwe ukupitila muli Esaya. Muli fyo ubu busesemo bumo bwine mu Isa cipandwa 35 bulafikilishiwa mu kuibela mu nshita yesu, mu kuba no kubweshiwa kwa kwa Israele wa ku mupashi ku lubanda no butuntulu bwa bumi muli paradise wa ku mupashi. Pa AbaHebere 12:12, Paulo abomfeshe Esaya 35:3 mu mano ya mampalanya, ukutungilila ukuti tulingile ukubomfya ici ciputulwa ca busesemo bwa kwa Esaya mu mano ya ku mupashi.
8 Mu ciputulwa ca nshita ica pa numa ya nkondo, abashalapo basubwa aba kwa Israele wa ku mupashi bamoneke nga bafumine mu kuululwa. Yehova Lesa abomfeshe Yesu Kristu, Koreshe Mukalamba, ku kubalubula. Muli fyo, aba bashalapo baali na maka ya kubombo mulimo wa kukuula cipya cipya, nge fyacitile abashalapo aba mu baYuda ba pa kale, ababwelele ku calo ca ku mwabo ku kukuula cipya cipya itempele lya cine cine mu Yerusalemu. Mu kulundapo, aba bena Israele ba ku mupashi baali no kutendekako ukulima no kuletako paradise wa ku mupashi uwakwatamo ifilimwa fyatemfuma, ibala lya Edene ilya mampalanya.
9. Ni shani fintu icintu capala cilya calondololwa pali Esaya 35:1, 2, 5-7 cacitikeko mu nshita yesu?
9 Ilyo tucili tuleibukisha ifili pa muulu, lekeni tulanguluke na kabili Esaya icipandwa 35, kabili intanshi ukumona pa Isa 35 fikomo 1 na 2. Icamoneke ukupala icitungu cabulamo amenshi mu cine cine catendeke ukubalula no kupuuka nga amalungu ya pa kale aya Sharone. Nomba, moneni Isa 35 ifikomo 5 ukufika ku 7. Abashalapo, abo impendwa yabo bacili abomi kabili abalebomba umulimo wa kwa Yehova, baliswilwe amenso yabo aya kumfwikisha. Baali na maka ya kumona bwino ubupilibulo bwa cacitike mu 1914 na pa numa. Kabili ico calikwata ukusonga kumo pa bwingi bwesu abapanga “ibumba likalamba,” ilyo nomba lilebomba mu kupalamisha na bashalapo.—Ukusokolola 7:9.
Bushe Walibimbwamo mu Kufikilishiwa?
10, 11. (a) Ni shani fintu wabimbwamo mu kufikilishiwa kwa kwa Esaya 35:5-7? (b) Ni shani fintu pa lobe uyumfwa pa lwa uku kwaluka?
10 Ilanguluke we mwine ku ca kumwenako. Ilyo taulatendeka ukubishanya ne Nte sha kwa Yehova, bushe walebelenga Baibolo lyonse? Nga ca kuti walebelenga, ni finga fintu waumfwikishe bwino bwino? Ku ca kumwenako, nomba walishiba icine pa lwa mibele ya bafwa. Napamo kuti walosha umuntu uuli uwasekelela ukwishibe ci ku malembo yakumako aya mu Ukutendeka icipandwa 2, Lukala Milandu icipandwa 9, na Esekiele icipandwa 18, pamo pene ne mbali shimbi ishingi. Ee, mu kupalishako walyumfwikisha cintu Baibolo isambilisha pa milandu iingi. Mu kwanguka kuti twatila, walishiba umo Baibolo yalola, kabili kuti walondolwelako bambi ifingi ifyaba muli yene, nga fintu ukwabula ukutwishika wacita.
11 Nangu cibe fyo, kuti cawama ukuipusha atuti, ‘Ni shani fintu nasambilile fyonse ifyo naishiba pa lwa cine ca Baibolo? Ilyo nshilasambilila na bantu ba kwa Yehova, bushe nalesange fiputulwa fyonse ifilumbwilwe pa muulu? Bushe nalishibe umo fyalolele, kabili bushe nalifikile pa kwishiba ukucindama kwa fiko?’ Icasuko cafumaluka kuli ifi fipusho napamo ni iyo. Twikalifiwa pali iyo numbwilo, lelo kuti twasosa ukuti mu kutendekelako fye wali impofu ukukuma kuli aya malembo no bupilibulo bwa yako. Bushe te fyo? E mo yali muli Baibolo, lelo tawaleyamona, nelyo ukumfwikisha ubupilibulo bwa yako. Ni shani lyene, fintu amenso yobe yashibwilwe lwa ku mupashi? Cali kupitila mu cintu Yehova acita mu kufikilisha Esaya 35:5 pa bashalapo basubwa. Ica kufumamo caba ca kuti amenso yobe yalishibulwa. Tawaba na kabili mu mfifi ya ku mupashi. Waliba na maka ya kumona.—Linganyako Ukusokolola 3:17, 18.
12. (a) Mulandu nshi twingasosela ukuti ino taili ni nshita ya kundapa kwa ku mubili ukwa cipesha amano? (b) Ni shani fintu imibele ya kwa Munyina F. W. Franz yalangilile inshila Esaya 35:5 ifikilishiwamo mu nshita yesu?
12 Abasambi baswatuka aba Baibolo ne mibombele ya kwa Lesa pa myanda ya myaka balishiba ukuti cino tacili ciputulwa ca nshita mu lyashi lya bantunse ica fipesha amano fya kundapa kwa ku mubili. (1 Abena Korinti 13:8-10) E co tatwenekela Yesu Kristu ukushibula amenso ya mpofu pa kushinina ukuti e Mesia, Kasesema wa kwa Lesa. (Yohane 9:1-7, 30-33) Kabili talenga bankomamatwi ukumfwa na kabili. Ilyo Frederick W. Franz, umo uwa basubwa kabili uwali pali ilya nshita presidenti wa Watch Tower Society, alesungamina ku myaka ya bukulu 100, aali mupepi fye no kuba impofu kabili aalebomfya ica kumwaafwa ukumfwa. Pa myaka imo alilekele ukumona pa kuti engabelenga, lelo, nani engatila aali ni mpofu nelyo nkomamatwi mu mano ya pali Esaya 35:5? Ukumwena libela kwakwe ukwa fintu fya ku mupashi kwali lipaalo ku bantu ba kwa Lesa mu kusaalala kwe sonde.
13. Kupusanako nshi nelyo ukubweshiwa uko abantu ba kwa Lesa aba muno nshiku bakumenye?
13 Kabili ni shani pa lwa lulimi lobe? Abasubwa aba kwa Lesa napamo balilengelwe ukuba bacibulu mu kati ka bunkole bwabo ubwa ku mupashi. Lelo lintu Lesa aleteleko imibele yapusanako, indimi shabo shatendeke ukwaula pa cintu baishibe pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa ubwaimikwe na malayo yakwe aya ku nshita ya ku ntanshi. Balyafwilisha ukukakula ululimi lobe na iwe wine. Bukulu bwaba shani ubwa cine ca Baibolo walelanda kuli bambi mu nshita yapita? Nakalimo pa nshita imo watontonkenye ukuti, ‘Ndaipakisho kusambilila, lelo nshakatale mfuma pa ŋanda ukuyalanda ku bantu abo nshaishiba.’ Nangu cibe fyo, bushe tacili ca cine ukuti “ululimi lwa kwa cibulu” nomba ‘luleaula’?—Esaya 35:6.
14, 15. Ni shani fintu abengi baenda mu “Nshila ya mushilo” mu nshita yesu?
14 AbaYuda ba pa kale abalubwilwe ku Babele baali no lwendo ulutali ulwa kubwelelamo ku calo ca ku mwabo. Bushe ici calingana kuli cinshi mu nshita yesu? Cisuma, lolesha pali Esaya 35:8 apatila: “Kulya kukaba na cinkwente, inshila, iketwe Nshila ya mushilo; tamwakapitemo uwakowela.”
15 Ukutula pa kukakulwa kwabo ukufuma muli bunkole bwa ku mupashi, abashalapo basubwa, nomba abaleshindikwa na mamilioni ya mpaanga shimbi, balifuma muli Babele Mukalamba ukwingila muli cinkwente wa mampalanya, inshila ya mushilo iitungulula kuli paradise wa ku mupashi. Tulecita apapela amaka yesu ku kulinga ukuba mu Nshila ya mushilo no kwikalililamo. Ilanguluke we mwine. Bushe ifipimo fya mibele ne fishinte ifyo wikatililako nomba tafyasumbuka nga nshi ukucila lintu wali mu calo? Bushe taucishapo kuibikilishako ku kuteulwila ukutontonkanya kobe ne myendele ku fipimo fya kwa Lesa?—Abena Roma 8:12, 13; Abena Efese 4:22-24.
16. Mibele nshi twingaipakisha ilyo tuleenda mu Nshila ya mushilo?
16 Ilyo uletwalilila ukwenda muli iyi Nshila ya mushilo, mu cinkumbawile walilubuka ku kutiina abantunse ba mibele ya bunama. Ca cine, mu calo lyonse fye kano uli uwalola pantu abantu kuti bakumino mutuntulu ukulandila mu mampalanya. Abantu abengi baliba aba bupondo mu nshila babombelamo na bambi. Fintu ico cabe capusanako pa kati ka bantu ba kwa Lesa! Waba mu cifulo cacingililwa pa kati kabo. Kwena, Abena Kristu banobe tabapwililika; inshita shimo umo uwa bene kuti acite cilubo nelyo ukukukalifya. Lelo walishiba ukuti bamunonko tabaiminina pa kukucena nelyo ukukulya. (Ilumbo 57:4; Esekiele 22:25; Luka 20:45-47; Imilimo 20:29; 2 Abena Korinti 11:19, 20; Abena Galatia 5:15) Mu cifulo ca ico, balalangisha ubuseko muli iwe; balikwaafwa; bafwaya ukubombela capamo na iwe.
17, 18. Ni mu mano nshi paradise abelako pali nomba, kabili ni shani fintu ici catwambukila?
17 E co kuti twalolesha pali Esaya icipandwa 35, ukwibukisha ukufikilisha kwakwe ukwa ndakai ukwa Isa 35 fikomo 1 ukufika ku 8. Bushe tacili icaumfwika ukuti kale kale twalisanga ico mu kulungika icainikwa paradise wa ku mupashi? Iyo, uyu paradise tapwililika—ico tacilati cicitike. Lelo mu cine cine ni paradise, pantu muli uyu paradise kale kale, nga fintu calondololwa mu Isa 35 cikomo 2 kuti ‘twamono bukata bwa kwa Yehova, bucisamo bwa kwa Lesa wesu!’ Kabili cinshi cafumamo? Isa 35 Icikomo 10 cisoso ukuti: “Abalubulwa ba kwa Yehova bakabwela, bakesa na ku Sione no tupundu, no kusekelela kwa muyayaya pa mitwe yabo; ukusekelela no kwanga bakafimona, ubulanda no kuteta fikafulumukako.” Cine cine, ukufuma kwesu mu kupepa kwa bufi no kupokelela ukupepa kwa cine pe samba lya kwebela kwa kwa Lesa caba ca kupuutamo buseko.
18 Ubuseko bwalundana no kupepa kwa cine bulaya buleingilishiwako, bushe te fyo? Ulamona abalesekelela abapya uko balealuka no kushikama mu cine ca Baibolo. Ulamona imisepela uko ilekula no kulunduluka lwa ku mupashi mu cilonganino. Kulabako ukubatishiwa, uko tumona abo twaishiba balebatishiwa. Bushe iyo taili milandu ya kubelapo aba buseko, iileto buseko bukalamba, ilelo? Ee, mwandi buseko bambi ukuilunda kuli ifwe mu buntungwa bwesu ubwa ku mupashi ne mibele ya paradise!
Ukufikilishiwa Ukucili ku Ntanshi!
19. Lisubilo lya kwenekela cinshi Esaya icipandwa 35 atupeela?
19 Cintu tulangulwike ukufika pali ino nshita muli Esaya icipandwa 35 cikumine ku kufikilishiwa kwa kubalilapo mu kuba no kubweluluka kwa baYuda e lyo na kabili na ku kufikilishiwa kwa ku mupashi ukulecitika ilelo. Lelo tacipelele fye apo pene. Kuliko na fimbi. Calundana no kwebekesha kwa Baibolo ukwa kubweshiwa kuleisa ukwa mibele ya paradise iya cine cine pe sonde.—Ilumbo 37:10, 11; Ukusokolola 21:4, 5.
20, 21. Mulandu nshi cabelamo kupelulula kabili ica mu Malembo ukusumino kuti kukabako ukufikilishiwa na kumbi ukwa kwa Esaya icipandwa 35?
20 Tacingabamo kukonkanya kuli Yehova ukupayanya ubulondoloshi bwalengama ubwa paradise lelo ukupelesha fye ukufikilishiwa kwa iko ku fintu fya ku mupashi kweka. Ici, kwena, tacilepilibula ukuti ukufikilishiwa kwa ku mupashi takwacindamisha. Nangu cingati kwingabako paradise wa cine cine, tengatwikusha nga ca kuti pa kati ka fyashingulukako ifyayemba ne nama sha mutende twashingulwikwe na bantu babotelela lwa ku mupashi, abantunse ababomba nge nama sha mpanga. (Linganyako Tito 1:12.) Ee, ifya ku mupashi fifwile ukwisa intanshi, pantu e fyacindamisha.
21 Nangu ni fyo, Paradise uuleisa takabe fye ku lubali lwa ku mupashi ulo tuipakisha nomba kabili luntu tukacilanapo kuipakisha ku nshita ya ku ntanshi. Twalikwata umulandu wine wine uwa kwenekela ukufikilishiwa kwa cine cine ukwa masesemo pamo nga Esaya icipandwa 35. Mulandu nshi? Cisuma, mu Isa cipandwa 65, Esaya asobele “myulu ipya ne calo cipya.” Umutumwa Petro abomfeshe ilyo ilembo pa kulondolola icikakonka pa bushiku bwa kwa Yehova. (Esaya 65:17, 18; 2 Petro 3:10-13) Petro alelangilila ukuti imbali shintu Esaya alondolwele shili no kubako lintu “icalo cipya” casanguka ica cine cine. Ico cilesanshamo ubulondoloshi buntu wabeleshanya na bo—ukukuula amayanda no kwikalamo; ukulima amabala ya myangashi no kulye fisabo fya iko; ukusekela mu milimo ya minwe ya muntu pa myake ingi; ukumono mumbulu no mwana wa mpaanga ukumemena pamo; no kuti takuli ukucito bubi mu kusaalala kwa calo. Mu mashiwi yambi, ubumi bwalepa, amayanda yacingililwa, ifya kulya fyapaka, umulimo wa kwikusha, no mutende pa nama na pa kati ka nama na bantunse.
22, 23. Ni pi pakashimpwa ubuseko bukabako lintu Esaya icipandwa 35 afikilishiwa ku nshita ya ku ntanshi?
22 Bushe ici cilolelo tacikwisushamo ubuseko? Cilingile ukukwisushamo buseko, pantu e fyo Lesa atulengele ukuti tukekale. (Ukutendeka 2:7-9) E co, ubusesemo muli Esaya icipandwa 35 buntu tulelanguluka bulepilibula cinshi? Bulepilibula ukuti twalikwata imilandu yalundwapo iya kwawila. Ifiswebebe fya cine cine ne fitungu fyabulamo amenshi fikabalula, ukutupeela umulandu wa kusekelela. Lyene abantu baba na menso yafitulukila nelyo ayakashikila, atemwa umusango wa menso umbi uwa kucebusha, lelo abo nomba baba ni mpofu, bakaba na maka ya kumona. Abena Kristu banensu ababa ni bankomamatwi, nangu fye bamo aba muli ifwe abacisanga ukube cayafya ukumfwa, bakaba na maka ya kumfwa ifiunda fyalengama. We buseko we ukubomfya ayo maka ku kumfwa uko Icebo ca kwa Lesa cilebelengwa no kulondololwa, pamo pene no kukutika ku fiunda fya kupepelesha kwa mwela mu mitengo, ukuseka kwa mwana, no kwimba kwa fyuni!
23 Ukufikilishiwa kwa cine cine kukapilibula na kabili ukuti abalemana, ukusanshako na ba muli ifwe abakwata ukukalipa kwa mu mfyufyu, bakalaenda ukwabulo kukalipwa. Mwandi uko kukaba kwilulukwa! Lyene imilonga ya cine cine ikalakonkoloka mu fiswebebe. Tukamona no kumfwa amenshi yalepongoloka. Tukaba na maka ya kuyako no kwikata ku cani citeku na macinda. Cine cine akaba ni Paradise wabweshiwa. Ni shani pa lwa buseko bwa kuba mupepi ne nkalamo nelyo inama ya musango yu imbi ukwabulo mwenso? Tacili fye ne cakabilwa ukulondolola fintu ico cingaba, pantu ifwe bonse kale kale natwelenganya ifyo ico ca kumoneka cingawama.
24. Mulandu nshi wingasuminishanya ne numbwilo ya pali Esaya 35:10?
24 Esaya atwebekesha ukuti: “Abalubulwa ba kwa Yehova bakabwela, bakesa na ku Sione no tupundu, no kusekelela kwa muyayaya pa mitwe yabo.” E co kuti twasumino kuti twalikwata umulandu wa kwawila. Ubuseko pa cintu Yehova kale kale alecitila abantu bakwe muli paradise wesu uwa ku mupashi, no buseko pa co twingenekela muli Paradise wa cine cine uupalamishe nga nshi. Pa lwa bantu ba buseko—pa lwa ifwe—Esaya alemba ukuti: “Ukusekelela no kwanga bakafimona, ubulanda no kuteta fikafulumukako.”—Esaya 35:10.
Bushe Naumfwikisha?
◻ Kufikilishiwa nshi ukwa cibili ukwa kwa Esaya icipandwa 35?
◻ Lwa ku mupashi cinshi calingana no kwaluka kwa cipesha amano uko Esaya asobele?
◻ Ni shani fintu wayakana mu kufikilishiwa kwa ubu busesemo?
◻ Mulandu nshi twingasosela ukuti Esaya icipandwa 35 alatupeela isubilo lya nshita ya ku ntanshi?
[Icikope pe bula 5]
Icifungo cabela mu musebo wa Raymond Street mu Brooklyn, New York, umo bamunyina baletungulula 7 balindikwe mu June 1918
[Icikope pe bula 16]
Nangu cingati aali mupepi no kupofula mu myaka yakwe iya ku mpela, ukumwena libela ukwa ku mupashi ukwa kwa Munyina Franz kwatwalilile ukuba ukwaswatuka
[Ifikope pe bula 17]
Ukukula kwa ku mupashi no kulunduluka fyaba milandu ya kwawila