Baacitile Ukufwaya Kwa Kwa Yehova
Daniele Apyungile Lesa Pe
TE LINGI imibele ya calo ingalulwa mu bushiku fye bumo. Lelo, ico calicitike mu 539 B.C.E., lintu Ubuteko bwa Babele bwawishiwe ku bena Madai na bena Persia mu maawala fye aya kupenda. Ukufika muli ulya mwaka, kasesema wa kwa Yehova Daniele aali naikala pamo nga nkole wa ciYuda mu Babele mupepi na pa myaka 80. Daniele, uo cilemoneke fyo ali mu myaka ya ba 90, ali mupepi no kulolenkana no bwesho bwakulisha ubwa bumpomfu bwakwe kuli Lesa.
Pa numa ya kuwa kwa Babele, fyonse fyalemoneka ukuba fye bwino kuli Daniele pa kubala. Imfumu ipya yali ni Dariusi umwina Madai, uwa myaka ya bukulu 62 uwasenamine Daniele. Imo iya ncitilo sha kubalilapo isha kwa Dariusi ilyo ali imfumu yali kusonta bakacingilila ba fyalo 120 no kusumbula abaume batatu ukufika ku kuba aba cilye ba mfumu.a Daniele ali ni umo uwa baume batatu abasalilwe. Pa kwishiba ukuti Daniele alikwete ukulamuka kwaibela, Dariusi alefwaya fye no kumupeela icifulo ca bucilolo mukalamba. Ilyo line, nangu ni fyo, icintu cimo calicitike mu kupumikisha icayalwile amapange ya mfumu.
Ipange lya Bucenjeshi
Aba cilye ba mfumu banankwe ba kwa Daniele, pamo ne bumba lya bakacingilila ba fyalo, bailetununuke mfumu ne tontonkanyo ilyawamisha. Bapaapeete kuli Dariusi ukupampamike funde ilyalelondolola ukuti: “Uukalombe cintu ku mulungu onse napamo ku muntu onse ukufika pa nshiku amakumi yatatu, kano kuli imwe, mwe mfumu, akapooswe mu cilindi ca nkalamo.” (Daniele 6:7) Kuli Dariusi kuti pambi camoneke fyo aba baume balelumbulula bucishinka bwabo kuli wene. Na kabili kuti pambi apelulwile ukuti ili funde lyali no kwaafwa wene, uwali mwisa, ukukosha icifulo cakwe ica bumutwe bwa bufumu.
Nangu cibe fyo, aba cilye ba mfumu na bakacingilila ba fyalo tabatubulwile ili funde pa kuti ciwamine mfumu. Balefwayo “kusango mulandu kuli Daniele mu fintu fya bufumu, lelo bafililwe ukusango mulandu nangu akabi kuli wene, pa mulandu wa kuti ali wa cishinka, ne ca kuluba nangu akabi tacasangilwe kuli wene nakalya.” E co ishi ncenjeshi shapelulwile ashiti: “Tatwakasange kuli uyu Daniele umulandu nangu umo, kano ninshi twasanga pali wene mu cipope ca mulungu wakwe.” (Daniele 6:4, 5) Pa kuba abaibukila ukuti Daniele alepepa kuli Yehova pe fye, bafwaile ukulenga ici ukuba umulandu wa kwipailwapo.
Napamo abalashi na bakacingilila ba fyalo balipatile Daniele pa mulandu wa kuti ali “uwaishibikwa pali [bene], pa mulandu wa kuti mwali imibele iyawamisha muli wene; kabili imfumu yapangile ukumulaasa pa bufumu bonse.” (Daniele 6:3) Ubufumacumi bwa kwa Daniele napamo bwalecilikila amafisakanwa no bufumfuntungu icabalengele ukukalifiwa. Ukukanasakamana icali umulandu, aba baume balishinine mfumu ukulemba ili funde, ukulilenga ukuba “cipope icishalulwa ica bena Madai na bena Persia.”—Daniele 6:8, 9.
Daniele Atwalilila Uwashangila
Pa numa ya kwishiba ulwe funde lipya, bushe Daniele alilekele ukupepa kuli Yehova? Napacepa! Alefukama mu muputule wa pa mutenge, ukupepa kuli Lesa imiku itatu mu bushiku bumo, “filya fine alecita ukufuma ku kale line.” (Daniele 6:10) Ilintu alepepa, abalwani bakwe “bapuutene no kusanga Daniele alepepa no kupaapaata kuli Lesa.” (Daniele 6:11) Lintu baebele imfumu pa lwa uyu mulandu, Dariusi ali no bulanda apakalamba pa mulandu wa kuti ifunde alembele lyali no kubimbamo Daniele. Ubulondoloshi butwebo kuti, ‘yalepilikita ukufika pa kuwa kwa kasuba ku kumupokolola.’ Lelo nangu fye ni mfumu te kuti itelule ifunde ilyo yapangile. Muli fyo Daniele alitwelwe ku cilindi ca nkalamo, mu kushininkisha icali cilindi caimbwa pa nshi. Imfumu yaebekeshe Daniele aiti, “Lesa obe uo upyungila pe [alekutuula].”—Daniele 6:12-16.
Pa numa ya bushiku bonse ukwabulo kusendama no kulya, Dariusi mu kwangufyanya aile ku cilindi. Daniele ali umumi kabili tacenenwe! Imfumu yalibombelepo apo pene. Yasosele ukuti abalwani ba kwa Daniele ne ndupwa shabo bapooswe mu cilindi nge cilambu cabo. Dariusi na kabili aebele cishibikwe mu bufumu bwakwe bonse ukuti “mu fyalo fyonse fya bufumu bwandi abantu batutume kabili batiine pa cinso ca kwa Lesa wa kwa Daniele.”—Daniele 6:17-27.
Ico Tulesambililako
Daniele aali ca kumwenapo cawamisha ica busumino. Nelyo fye ni mfumu, iishalepepa Yehova, yalimwene ukuti Daniele alebombela Wene “pe.” (Daniele 6:16, 20) Ishiwi lya kutendekelako ilya ciAramaic ilyapilibulwa “pe” lipilibula “ukushinguluka mu cintengulusha.” Litubulula ukutwalilila. Fintu ici cilondolola bwino bumpomfu bwa kwa Daniele kuli Yehova ubushingatobwa!
Daniele alundulwile ici cibelesho ca kubomba pe pa nshita yalepa ilyo talapooswa mu cilindi ca nkalamo. Ilyo ali nkole wacaice mu Babele, alikeene ukulya ifya kulya no kunwako ifya kunwa ifyabindilwe mwi Funde lya kwa Mose nelyo ukukoweshiwa ku kusefya kwa ntambi ukwa cisenshi. (Daniele 1:8) Pa numa, mu kushipa abilishe ubukombe bwa kwa Lesa ku mfumu Nebukadnesari iya Babele. (Daniele 4:19-25) Mu maawala fye ayanono ilyo Babele talawa, Daniele ukwabulo mwenso abilishe ubupingushi bwa kwa Lesa ku Mfumu Belshasari. (Daniele 5:22-28) E co lintu Daniele alolenkene no kupooswa mu cilindi ca nkalamo, atwalilile inshila yakwe iya busumino iyo aimike kale.
Na imwe bene kuti mwabombela Yehova pe. Bushe uli wacaice? Lyene bombelapo nomba ku kulundulula icibelesho ca kubomba pe ukupitila mu kukaana ukubishanya kubi ukwa cino calo ne myendele yabotelela. Nga ca kuti walibombela Lesa pa kashita kalepako nomba, sungilila icibelesho ca kushipikisha mu busumino. Te kwesha ukunenuka, pantu ubwesho bumo na bumo ubo tulolenkana na bo butupeela ishuko lya kulangisha Yehova ukuti twaliba abapampamina pa kumubombela pe.—Abena Filipi 4:11-13.
[Futunoti]
a Aba “bakacingilila ba fyalo” (mu kukonke shiwi cipilibula “bakacingilila ba Bufumu”) balosha kuli bakateka abalesontwa ne mfumu ya ku Persia ku kubomba nga bakateka bakalamba mu calo ca bulashi. Pamo ngo mwiminishi wasontwa ku mfumu, e washingemwe ku kupoka imisonko no kutwala imituulo ku cipango.