Ubulungi Kuli Bonse—bwasuka Bwaisa

“Tukatukuta ukukutikila mu nshila ishipya . . . ku mashiwi ya bantu bacenwa, abasakamikwa, abalufya isubilo lya kuti abantu kuti bakutika ku fyo balelanda. . . . Icisheleko kutendeka ukukonka ifyaba mwi funde: tukasuke tukashininkishe ukuti ifyo abantu bafyalwa abalingana ku bucindami pa ntanshi ya kwa Lesa, bonse bafyalwa abalingana ku bucindami na ku bantu.”—Richard Milhous Nixon, presidenti wa United States of America, ukulandapo kwa kutendeka pa kupeelwe cifulo, January 20, 1969.

LINTU imfumu, bapresidenti, ne nkonkani shabo bakwate cifulo, lyonse balemenena pa kulanda pa lwa bulungi. Richard Nixon, uwali kale presidenti wa ku United States na o wine alilandile pa bulungi. Lelo amashiwi yakwe ayalongoloka tayaba fye nangu cimo nga twayalinganya ku nshila abantu basungilwamo iyabula ukubapoosako amano. Nangu line alaile ‘ukulakonka ifyaba mwi funde,’ pa numa Nixon aishilesangwa no mulandu wa kutobe funde kabili apatikishiwe ukulekulukamo mu cifulo cakwe. Imyaka amakumi yatatu pa numa, ‘amashiwi ya bantu abacenwa, amashiwi ya bantu basakamikwa, amashiwi ya balufya isubilo lya kuti abantu kuti bakutika ku fyo balelanda’ yaletwalililo kupunda ukufwayo kuti bayomfwe.

Ukumfwa amashiwi ya musango yo no kubombela pa kuilishanya kwa yako tacayanguka, nga fintu intungulushi ishingi ishafumaluka shasanga. ‘Ubulungi kuli bonse’ buya bulefyumfyuntuka. Nangu ni fyo, imyanda ya myaka iingi iyapitapo, kwaliko ubulayo ubwalinga ukuti tulolekeshepo—ubulayo bushaiwamina ubwakuma ku bulungi.

Lesa, ukupitila muli kasesema wakwe Esaya aebekeshe abantu Bakwe ukuti aali no kubatumina “umubomfi” uo umwine aali no kusala. Yehova abebele ati: “nimbiko mupashi wandi pali wene, ku kuleka afumishe ubupingushi ku nko.” (Esaya 42:1-3) Takwaba kateka wa buntunse uwingabilisha icingakuma abengi muli yo nshila, ukubilisha ukwingaletako ubulungi ku luko lonse. Bushe ubu bulayo kuti bwacetekelwa? Bushe icintu cakule fyo cikatala acicitika?

Ubulayo Ubo Twingacetekela

Pa kuti ubulayo bucetekelwe kano uwabulandile na o alicetekelwa. Nomba pano ni Lesa Wa maka yonse te muntu umbi uwabilisha ukuti “umubomfi” wakwe akemika ubulungi mu calo conse. Yehova tangusha amalayo, alipusanako na bapolitishani. Baibolo itwebekesho kuti: ‘Tacingacitika kuli wene ukubepa.’ (AbaHebere 6:18) Mu kwebekesha, Lesa abilisha ati: “Ifyo ine naapanga, fili no kucitika.”—Esaya 14:24, Today’s English Version.

Ukucetekela kwesu muli ubo bulayo kulakoshiwa ku cacitile Yesu Kristu, “umubomfi” wasalwa uwa kwa Lesa. Uulefwaya ukwimiko bulungi afwile ukutemwo bulungi no kwikala mu nshila ya bulungi. Yesu mu fyo ashile acita ngo muntu tamwalimo akalema apo ‘atemenwe ubulungami, no kupato bupulumushi.’ (AbaHebere 1:9) Ifyo alesosa, imikalile yakwe, nangu fye ni nshila afwililemo, fyonse fye fyashininkishe fyo cine cine aali muntu wa bulungi. Ilyo Yesu alefwa, mushika wa mulalo uwa ciRoma, uo cilemoneke fyo alimweneko ukulubulwishiwa no kwipaiwa kwa kwa Yesu, calimukuntile ukusoso kuti: “Cine cine uyu muntu ali mulungami.”—Luka 23:47.

Ukusansha pa kwikala mu nshila ya bulungami umwine wine, Yesu alecincintila no lufyengo ulwayanene nga nshi mu kasuba kakwe. Talecincintilo lufyengo mu nshila ya kupinuna ubuteko nelyo iya bumwaluka, lelo cali kupitila mu kusambilisha ubulungi bwa cine cine ku uli onse uwingomfwa. Ilyashi lyakwe ilya pa Lupili lyaba bulondoloshi bwabamo bulashi pa fyo ubulungi bwa cine no bulungami filingile ukubomba.—Mateo, ifipandwa 5-7.

Yesu alecita fintu aleshimikila. Taasulile aba fibashi abalecula, abo “bashalekumya” mu bwikashi bwa ciYuda. Mu cifulo ca ico, alilandile na bene, ukubakumya, no kubondapa fye alebondapa. (Marko 1:40-42) Abantu bonse abo akumenye, ukusanshako abapiina na banyanyantilwe, kuli wene balicindeme. (Mateo 9:36) “Iseni kuli ine, bonse mwe bacucutika kabili abafinwa, na ine nalamupeelo kutusha,” e fyo abebele.—Mateo 11:28.

Pali fyonse, Yesu alikeene ukusuminisha ulufyengo lwali mpanga yonse ukuti lumuboteleshe nelyo ukumukalifya. Talebwesesha ububi pa bubi. (1 Petro 2:22, 23) Nangu fye lintu aalecululuka, ifita fiine ifyamupoopele alifilombeeleko kuli Wishi wa ku muulu. Apaapeete ati: “Tata, mubalekelele; pantu tabeshibe ico balecita.” (Luka 23:34) Cine cine Yesu ‘alangilile Abena fyalo ifyo ubulungi bwaba.’ (Mateo 12:18) Tatwingakwata ubushinino bumbi ubwa kuti Lesa alafwaisha ukwimikako icalo ca bulungi ubwingacila pa ca kumwenako ca Mwana wakwe wine.

Ulufyengo Kuti Lwacimfiwa

Kwalibako ico twingashininkishishako ilelo ukuti ulufyengo kuti lwacimfiwa muli cino calo. Inte sha kwa Yehova pamo ngo kuteyanya kabili ngo muntu umo umo balatukuta ukwansha impatila, umusobololo, akapaatulula ka mushobo no lukaakala. Langulukeni ica kumwenako icakonkapo.

Pedroa asumine ukuti ukupinuna ubuteko e nshila fye yeka iyali no kuletelamo ubulungi ku citungu ca Basque mu Spain kuntu aleikala. E co aipoosele mwi bumba lya bakalulunkanya abamusambilishe ifya micenjelo ya bulwi mu France. Lintu apwishishe ukusambilila, bamwebele ukuti apange akabungwe ka bakalulunkanya pa kuti akesebongolola umushi wa bakapokola ku tupata. Ibumba lyakwe kale kale lyalepekanya utupata ilyo bakapokola baishilemwikata. Apoosele imyeshi 18 mu cifungo, lelo nangu line bamukakile aletwalilila ifya mapolitiki, ukulafwite fya kulya kabili pa nshita imo no kuitetaula pa maboko.

Pedro asumine ukuti alelwila ubulungi. Lyene aishileishiba Yehova ne mifwaile yakwe. Lintu Pedro aali mu cifungo, umukashi wakwe atendeke ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova, kabili lintu akakwilwe, umukashi wakwe alimulaalike ukuyasangwa ku kulongana kumo ukwa Nte sha kwa Yehova. Pedro aliipakishe nga nshi kulya kulongana ica kuti alombele ukuti balemusambilishako Baibolo, ukusambilila ukwamulengele ukwaluka nga nshi mu fyo alemono bumi na mu mikalile yakwe. Mu 1989, bonse babili Pedro no mukashi wakwe balibatishiwe.

Pedro atila: “Ndatootela Yehova pa kuti nshaipeyepo muntu mu myaka lintu nali kalulunkanya. Nomba mbomfya ulupanga lwa mupashi wa kwa Lesa, Baibolo ku kupeela abantu ubukombe bwa mutende wine wine no bulungi—imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa.” Tapalepele sana, Pedro, uuli nomba umo uwa Nte sha kwa Yehova abomba nga eluda kabili atandalile umushi wine uwa bakapokola untu afwaile onaule. Ili lyena ailiile imifwaile ya kuyashimikilo bukombe bwa mutende ku ndupwa ishikalamo.

Inte sha kwa Yehova baaluka muli iyi nshila pa mulandu wa kuti bafuluka icalo ca bulungami. (2 Petro 3:13) Nangu cingati balicetekela umupwilapo ukuti Lesa akafikilisha ubu bulayo, balishibo kuti na bo bene balikakililwako ukwikala mu kumfwana no bulungi. Baibolo ilatweba fye apabuuta ukuti Lesa alafwaya na ifwe ukucitapo cimo.

Ukubyala Imbuto sha Bulungami

Ca cine kwena, lintu twafyengwa, kuti pambi twayumfwa ukufwayo kupunda atuti: “Ali kwi Lesa wa bulungi?” Ifyo fine e fyalepunda abaYuda ba mu kasuba ka kwa Malaki. (Malaki 2:17, NW) Bushe Lesa alyangilweko ku kuilishanya kwabo? Mu cifulo ca ico, aleyumfwa ‘ukutendwa’ pantu, pa fintu fimbi ifyo balecita, bene balefutika ku bakashi babo abakotele, ukubaleka pa tumilandu fye utwabula no kulondoloka. Yehova alyangilweko ku ‘bakashi ba ku bulumendo bwabo, bantu bene balefutika, nelyo baali banabo kabili abakashi babo aba cipingo.’—Malaki 2:14.

Bushe kuti caba ca nsambu kuli ifwe ukulailishanya pa lwa lufyengo ilintu na ifwe tulecito lufyengo? Lubali lumbi, nga ca kuti twaesha ukupashanya Yesu ukupitila mu kufumya impatila mu mitima yesu, pa kukanaba na kapaatulula kabili ukulatemwa fye bonse, e lyo no kukanalabwesesho bubi pa bubi, tulango kuti cine cine twalitemwo bulungi.

Nga tulefwayo kulobololo bulungi, Baibolo itucincisha ‘ukutande mbuto mu bulungami.’ (Hosea 10:12) Ukucimfya ulufyengo kuntu ifwe pa lwesu tucimfya kwalicindama, te mulandu na fintu kwingamoneko kunono. Nga fintu Martin Luther King, Jr., alembele muli kalata wa Letter From Birmingham Jail, atile, “ulufyengo ku cifulo cimo lupumfyanya ubulungi konse konse.” Abo abafwaya “ubulungami” e bantu Lesa akasala ukupyane calo cakwe icipya icileisa mu kwangufyanya.—Sefania 2:3.

Tatwingemika amasubilo yesu aya bulungi pa ntendekelo yanenuka iya fintu abantunse balaya, lelo kuti twacetekela icebo ca kwa Kalenga wesu uwa kutemwa. E mulandu wine Yesu aebele abakonshi bakwe ukulapepelo Bufumu bwa kwa Lesa ukwisa. (Mateo 6:9, 10) Yesu, Imfumu yasontwa iya bulya Bufumu, ‘akapokololo mubusu uwakuuta, no mulanda, no ushikwete wa kumwafwa; akalililo bulanda umulanda no mubusu, ne myeo ya babusu akapususha.’—Ilumbo 72:12, 13.

Nacimoneka fye ukuti ulufyengo talwakatwalilile. Ukuteka kwa kwa Kristu pe sonde lyonse kukacimfya kuli pe na pe, nga fintu Lesa atulaya ukupitila muli kasesema wakwe Yeremia ukuti: “Kukeesa inshita imo, ilyo ine nkafikilisha icilayo ico nalaile . . . Muli iyo iine nshita ine nkaletapo umwana umo uwine wine uwa kwa Davidi, wena e ukalaalungika ifintu, no kucito mulinganya mu calo conse.”—Yeremia 33:14, 15, TEV.

[Futunoti]