“Leteni ica pe Kumi Conse mu Ŋanda ya Cipao”

“Shi mundabwile kuli ico, . . . mumone nga nshakamwiswile ifipunda fya mu muulu.”—MALAKI 3:10.

1. (a) Mu mwanda wa myaka walenga isano B.C.E., bwite nshi Yehova apeele abantu bakwe? (b) Mu mwanda wa myaka wa kubalilapo C.E., cinshi cafumine mu kwisa kwa kwa Yehova kwi tempele ku kupingula?

MU MWANDA wa myaka walenga isano B.C.E., abena Israele baali nabasanguka ababulo busumino kuli Yehova. Baali nabaleko kupeela ifya pe kumi kabili baletele inama shishalinga kwi tempele pamo nge fya kuninika. Nangu ni fyo, Yehova alaile ukuti nga baali no kuleta ica pe kumi conse mu ŋanda ya cipao, aali no kupongolole paalo ukusuka kwabule ncende ya kubapo. (Malaki 3:8-10) Imyaka imo 500 pa numa, Yehova, ukwimininwako na Yesu nge nkombe Yakwe iya cipingo, aishile kwi tempele mu Yerusalemu ku kupingula. (Malaki 3:1) Israele ngo luko asangilwe uwabulisha, lelo abo bantu umo umo ababwelele kuli Yehova balipaalilwe mu kufumba. (Malaki 3:7) Balisubilwe ku kusanguka abana baume ba ku mupashi aba kwa Yehova, ububumbo bupya, “Israele wa kwa Lesa.”—Abena Galatia 6:16; Abena Roma 3:25, 26.

2. Ni lilali lintu Malaki 3:1-10 ali no kukwato kufikilishiwa kwalenga bubili, kabili cinshi tulelaalikwo kucita mu kulundana ne ci?

² Mupepi ne myaka 1,900 pa numa ya ici, mu 1914, Yesu abikilwe pa cipuna nge Mfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa ubwa ku muulu, kabili amashiwi yapuutwamo muli bulesa pali Malaki 3:1-10 yali apepi no kukwata ukufikilishiwa kwalenga bubili. Mu kulundana ne ci ca kuponako ca kucincimusha, Abena Kristu ilelo balelaalikwa ukuleta ica pe kumi conse mu ŋanda ya cipao. Nga twacite fyo, na ifwe bene tukaipakisha amapaalo ukusuka kwabule ncende ya kubapo.

3. Nani aali inkombe yalepekanye nshila ku ntanshi ya kwa Yehova (a) mu mwanda wa myaka wa kubalilapo? (b) pa ntanshi ya nkondo ya calo iya kubalilapo?

³ Ukulosha ku kwisa kwakwe kwi tempele, Yehova atile: “Moneni, nkatume nkombe yandi ku kukungule nshila ku ntanshi yandi.” (Malaki 3:1) Pamo ngo kwisushiwa kwa mu mwanda wa myaka wa kubalilapo ukwa ici, Yohane Kabatisha aishile kuli Israele ukushimikilo kulapila ku membu. (Marko 1:2, 3) Bushe kwaliko mulimo wa kupekanishisha mu kulundana no kwisa kwa cibili ukwa kwa Yehova kwi tempele lyakwe? Ee. Mu makumi ya myaka pa ntanshi ya nkondo ya calo iya kubalilapo, Abasambi ba Baibolo bamoneke pa cisebele ca calo ukusambilisha icifundisho ca Baibolo icasanguluka no kusansalika ubufi busaalula Lesa, pamo nga Bulesa Butatu ne fifundisho fya mulilo wa helo. Basokele na kabili ulwa mpela yaleisa iya Nshita sha Bena fyalo mu 1914. Abengi balyankwileko kuli aba bakasenda ba lubuuto aba cine.—Ilumbo 43:3; Mateo 5:14, 16.

4. Cipusho nshi cali no kupwishishiwa mu kati ka bushiku bwa kwa Shikulu?

⁴ Umwaka wa 1914 watendeke ico Baibolo ita “ubushiku bwa kwa Shikulu.” (Ukusokolola 1:10) Ifya kuponako fyakatama fyali no kucitikako mu kati ka bulya bushiku, ukusanshako no kwishibikwa kwa “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” no kusontwa kwa ulya “pali fyonse ifyo [Shikulu] akwata.” (Mateo 24:45-47) Ku numa mu 1914, amakana ya macalici yaitungile ukuba aya Bwina Kristu. Libumba nshi lyali no kwishibikwa na Shikulu, Yesu Kristu, pamo ngo musha wakwe wa cishinka kabili uwashilimuka? Ico cipusho cali no kupwishishiwa lintu Yehova aishile kwi tempele.

Ukwisa kwi Tempele lya ku Mupashi

5, 6. (a) Ni kwi tempele nshi uko Yehova aishile ku bupingushi? (b) Bupingushi nshi buntu Kristendomu apokelele ukufuma kuli Yehova?

⁵ Ni kwi tempele nshi, nangu ni fyo, kuntu aishile? Mu kumonekesha te kwi tempele lya cine cine mu Yerusalemu. Ilya kulekelesha ilya yalya matempele lyaonawilwe ku numa mu 70 C.E. Yehova alikwata, nangu cibe fyo, itempele lyakulako ilyacitilweko icikope kuli lilya pa Yerusalemu. Paulo alandile ulwa ili tempele lyakulako kabili alangile fintu lyapuulama mu cine cine, mu kuba no mwashila mu muulu no lubansa pano pe sonde. (AbaHebere 9:11, 12, 24; 10:19, 20) Ni kuli ili tempele likalamba ilya ku mupashi eko Yehova aishile ku mulimo wa kupingula.—Linganyeniko Ukusokolola 11:1; 15:8.

⁶ Ni lilali lintu ici cacitike? Ukulingana no bushininkisho bwakoshiwa ubwabako, ni mu 1918.a Cinshi cali ca kufumamo? Ukukuma kuli Kristendomu, Yehova amwene ukuteyanya uko iminwe ya kuko yaletona umulopa, imicitile ya butotelo iyabola iyaicitile bucilende kuli ici calo, ukwaikumika ku ba fyuma no kutitikisha abapiina, ukusambilisha ififundisho fya cisenshi ukucila ukubelesha ukupepa kwasanguluka. (Yakobo 1:27; 4:4) Ukupitila muli Malaki, Yehova aali nasoka ati: “Nkabe nte iyayanguka pa ba malele, kabili pa ba bucende, kabili pa balapo bufi, kabili pa bafyenenkesho wa cilambu ku cilambu cakwe, mukamfwilwa ne nshiwa.” (Malaki 3:5) Kristendomu aali nacita fyonse ifi ne fyacilapo kubipa. Ukufika mu 1919 camoneke mu kulengama ukuti Yehova aali namusenukila ku bonaushi pamo na fyonse ifyashala ifya Babiloni Mukalamba, icaimikwa ca mu kusaalala kwa calo ica butotelo bwa bufi. Ukutule lyo ukuya ku ntanshi, ubwite bwaliile ku ba mitima yalungama ubwa kuti: “Fumenimo muli wene, mwe bantu bandi.”—Ukusokolola 18:1, 4.

7. Ni bani Yesu apokelele nga umusha wakwe wa cishinka kabili uwashilimuka?

⁷ Nani, lyene, uwali e musha wa cishinka kabili uwashilimuka? Mu mwanda wa myaka wa kubalilapo, catendeke na kalibumba kanono akayankwileko ku mulimo wa kucitilo bunte uwa kwa Yohane Kabatisha no wa kwa Yesu, inkombe ya cipingo. Mu mwanda wa myaka wesu, baali makana yanono abayankwileko ku mulimo wa kupekanishisha uwa Basambi ba Baibolo mu kati ka myaka yatangilile 1914. Aba bashipikishe amesho yakaluka mu kati ka nkondo ya calo iya kubalilapo, lelo balangishe ukuti umutima wabo wali pamo na Yehova.

Umulimo wa Kusangulula

8, 9. Ku numa mu 1918, ni mu nshila nshi muntu umusha wa cishinka kabili uwashilimuka akabiile ukusangululwa, kabili bulayo nshi Yehova aali nacita muli uku kuloshako?

⁸ Nelyo fye ni li bumba lyakabile ukusangulula, nangu cibe fyo. Bamo abaali nabakakatila kuli bene basangwike ukuba abalwani ba citetekelo kabili baali no kufumishiwamo. (Abena Filipi 3:18) Bambi tabaali abaitemenwa ukusunsa ifishingamo fyabimbwamo mu kubombela Yehova kabili balisensenwike. (AbaHebere 2:1) Pa mbali ya ico, kwaliko ifibelesho fya cina Babiloni ifyashele ifyalekabilo kufumishiwamo. Pamo ngo kuteyanya na ko kwine umusha wa cishinka kabili uwashilimuka aali no kusangululwa. Icifulo calinga ica kukanabuulamo lubali ukulola kuli ici calo cali no kusambililwa no kubomfiwa. Kabili ilyo icalo cacilileko kubola, bakabile ukulwa na maka pa kufumya ukukowela kwa mibele no kwa ku mupashi ku nse ya cilonganino.—Linganyeniko Yuda 3, 4.

⁹ Ee, ukusangulula kwalekabilwa, lelo Yehova aali mu kubamo kutemwa nalaya ukukuma kuli Yesu wabikwa pa cipuna ukuti: “Akekala uwa kulopola kabili uwa kusangulula silfere, kabili akasangulula abana baume ba kwa Lebi no kubakamuna nga golde na silfere, bakasuke ababa kuli Yehova aba kupalamikile fya bupe mu bulungami.” (Malaki 3:3) Ukutula mu 1918, Yehova, ukupitila muli iyi nkombe ya cipingo, alifikilisha ubulayo bwakwe kabili alisangulula bantu bakwe.

10. Musango nshi wa ca kuninika abantu ba kwa Lesa baletele, kabili bwite nshi Yehova apeele kuli bene?

¹⁰ Bamunyina basubwa ba kwa Kristu ne bumba likalamba ilyailundile kuli bene pa numa mu mulimo wa kwa Yehova bonse balinonkelemo mu kubomba kwa kwa Yehova nga kalopola kabili uwa kusangulula silfere. (Ukusokolola 7:9, 14, 15) Pamo ngo kuteyanya balishile, kabili bacili balesa, ukuleta ica bupe mu bulungami. Kabili ica kuninika cabo cabe “cawama kuli Yehova, . . . nga mu nshiku sha muyayaya, nga mu myaka ya kale.” (Malaki 3:4) Ni aba e bantu Yehova mu busesemo alaalike ati: “Leteni ica pe kumi conse mu ŋanda ya cipao, ukuti mubemo ifya kulya mu ŋanda yandi, kabili shi mundabwile kuli ico, e fyo Yehova wa milalo asosa; mumone nga nshakamwiswile ifipunda fya mu muulu, no kumupongolwele paalo, kukasuke kukabule incende ya kubapo.”—Malaki 3:10.

Ifya Kuninika ne fya pe Kumi

11. Mulandu nshi ifya kuninika umwabelele micitile ye Funde lya kwa Mose tafifwaikilwa na kabili?

¹¹ Mu kasuba ka kwa Malaki abantu ba kwa Lesa baletele ifya kuninika fya cine cine ne fya pe kumi, pamo nge mbuto, ifitwalo, ne fitekwa. Nelyo fye mu kasuba ka kwa Yesu, abena Israele ba busumino bacitile ifya kuninika fya cine cine pe tempele. Nangu cibe fyo, pa numa ya mfwa ya kwa Yesu ico conse calyalwike. Ifunde lyalifumishiwepo, ukusanshako ne kambisho lya kulete fya kuninika ifya ku mubili ifya kulungatika ne fya pe kumi. (Abena Efese 2:15) Yesu aisushishe icaleimininwako ica mu busesemo ica fya kuninika pe samba lye Funde. (Abena Efese 5:2; AbaHebere 10:1, 2, 10) Ni mu nshila nshi, lyene, Abena Kristu bengaletela ifya kuninika ne fya pe kumi?

12. Musango nshi wa fya kuninika fya ku mupashi na malambo fintu Abena Kristu bacita?

¹² Kuli bene, ifya kuninika fyaba mu kupulamo fya musango wa ku mupashi. (Linganyeniko Abena Filipi 2:17; 2 Timote 4:6.) Ku ca kumwenako, Paulo alandile ulwa mulimo wa kushimikila nge ca kuninika lintu atile: “Muli wene e mo tutuulile ilambo lya malumbo kuli Lesa, e kutila, icisabo ca milomo iitootele shina lyakwe.” Asontele ku musango na umbi wa ku mupashi uwe lambo lintu acincishe ati: “Ukucite cisuma ne fye senge mwilaba; pantu amalambo ayabe fi e yo Lesa atemwinwamo.” (AbaHebere 13:15, 16) Lintu abafyashi bakoselesha abana babo ukwingila mu mulimo wa bupainiya, kuti pambi basoswa nga abalebapeela kuli Yehova, kwati fintu Yefta apeele umwana mwanakashi wakwe nge “ca kuninika” kuli Lesa, uwamupeele ukucimfya.—Abapingushi 11:30, 31, 39.

13. Mulandu nshi Abena Kristu bashifwaikilwa ukupeela ica mu fye kumi ca cine cine ica fintu banonka?

¹³ Ni shani pa lwa fya pe kumi, nangu ni fyo? Bushe Abena Kristu balikakililwako ukubika pa mbali ica mu fye kumi ica fintu banonka ifya ku mubili no kucipeela ku kuteyanya kwa kwa Yehova, icingalinganishiwa ku cicitwa mu macalici yamo aya Kristendomu? Iyo, ico tacikabilwa. Takwabako ilembo ililondolola ifunde lya musango yo ku Bena Kristu. Lintu Paulo alelonganya imisangulo ya baali mu kukabila mu Yudea, talumbwile icipimo ca kulungatika icilingile ukupeelwa. Ukucila, atile: “Onse acite umo apangile mu mutima wakwe; te kupeela no mutimako nangu mu kupatikishiwa, pantu Lesa atemwo mupe wa nsansa.” (2 Abena Korinti 9:7) Mu kulanda ulwa abo ababa mu butumikishi bwaibela, Paulo alangile ukuti ilintu bamo baleafwilishiwa mu kulinga ne misangulo ya kuitemenwa, wene aali uwaipekanya ukubomba no kuyafwilisho mwine. (Imilimo 18:3, 4; 1 Abena Korinti 9:13-15) Takwali fya pe kumi fyapeelwe kuli iyi mifwaile.

14. (a) Mulandu nshi ukuleta ica pe kumi takwimininako ukupeela icesu conse kuli Yehova? (b) Cinshi caimininwako ne ca pe kumi?

¹⁴ Mu kulengama, ku Bena Kristu ica pe kumi cilangilila, nelyo cimininako, icintu cimo. Apo caba ni cimo mu fye kumi kabili impendwa ikumi ilingi ilangilila ukukumanina kwa fya pano isonde muli Baibolo, bushe ica pe kumi cilangilila ukupeela kwesu conse icesu kuli Yehova? Iyo. Lintu tuipeela kuli Yehova no kulangilile ci ku lubatisho lwa mu menshi, ilyo e lintu tupeela conse icesu kuli wene. Ukufuma pa nshita ya kuipeela kwesu, tatukwata nangu cimo icishili kale kale ca kwa Yehova. Nangu cibe fyo, Yehova alasuminisha abantu umo umo ukulekamo mu fyo bakwata. E co ica pe kumi cimininako icakaniko ca cili icesu ico tuleta kuli Yehova, nelyo ico tubomfya mu mulimo wa kwa Yehova, nge cikatilo ca kutemwa kwesu kuli wene no kwishiba kwesu icishinka ca kuti tuli bakwe. Ica pe kumi ca mu kasuba ka lelo tacilingile ukuba fye ca mu fye kumi. Mu milandu imo cikabe cacepako. Muli imbi cikabe cakulilako. Umuntu umo umo aleta cintu umutima wakwe wamukunta ukuleta na cintu imibele yakwe yasuminisha.

15, 16. Cinshi casanshiwa mu ca pe kumi cesu ica ku mupashi?

¹⁵ Cinshi casanshiwamo muli ici ca pe kumi ca ku mupashi? Ku cintu cimo, tulapeela Yehova inshita yesu na maka. Inshita tupoosa pa kulongana, mu kusangwa ku kulongana kukalamba na mabungano, mu mulimo wa mwi bala, fyonse fi fili cintu cimo icipeelwa kuli Yehova—ulubali lwa ca pe kumi cesu. Inshita na maka tupoosa ukupempula abalwele no kwaafwa bambi—na kabili, ifi fyaba lubali lwa ca pe kumi cesu. Ukwafwilisha mu kukuula Amayanda ya Bufumu no kwakana mu mulimo wa kusungilila no kuwamya umwa kulonganina fyaba mu kupalako lubali.

¹⁶ Ica pe kumi cesu na kabili cisanshamo imisangulo yesu ya mu fya ndalama. Mu kuba no kwingilishako kwakulisha ukwa kuteyanya kwa kwa Yehova mu myaka ya nomba line, ukukakililwako kwa mu fya ndalama kwalingilishiwako. Amayanda ya Bufumu ayapya yalekabilwa, capamo ne fikuulwa fipya ifya musambo na Mayanda yapya aya Kulongana Kukalamba, pamo no kusungilila kwa ifyo fyakuulwa kale. Ukufimba ifipooswa fya abo abailenga abene ukubomfiwa ku mulimo waibela—ilingi line abacita amalambo yakalamba aya pa lwabo pa kucite fyo—na fyo fiba kusonsomba kwakulisha. Mu 1991 umutengo wa kusungilila bamishonari, bakangalila benda, na bapainiya baibela beka wafikile ku madola amamilioni ukucila pali 40, shonse shapayanishiwe ne misangulo ya kuitemenwa.

17. Cinshi lyene tulingile ukupeela nge ca pe kumi cesu ca ku mupashi?

¹⁷ Cinshi lyene tulingile ukupeela nge ca pe kumi cesu ca ku mupashi? Yehova tabike cipimo. Nangu ni fyo, ukwiluka kwa kuipeela, ukutemwa kwa cine cine kwa kuli Yehova na bamunyina, pamo pene no kwiluke pamfya ukufuma ku kumwensekesha kwa kuti kuliko imyeo ili no kupusushiwa, fitukoselesha ukuleta ica pe kumi cesu ca ku mupashi conse. Tuyumfwa abakuntwa ukubombela Yehova ukufika pantu twingapesha. Nga twali no kucefyako nelyo ukuipa fwe bene mu kushimunuka nelyo ubukumu bwesu, ici kuti calingana no kufinsha kwesu Lesa.—Linganyeniko Luka 21:1-4.

Ukupaalwa Kukasuke Kukabule Ncende ya Kubapo

18, 19. Ni shani fintu abantu ba kwa Yehova bapaalwa pa kuleta ica pe kumi cabo conse?

¹⁸ Ukutula 1919, abantu ba kwa Yehova balyankulako muli bukapekape ne nshita yabo, amaka, no bukumu bwa mu fya ndalama ku kukabila kwa mulimo wa kushimikila. Mu cine cine balileta ica pe kumi conse mu ŋanda ya cipao. Nge ca kufumamo, Yehova alifikilisha ubulayo bwakwe no kupongolole paalo ukusuka kwabule ncende ya kubapo. Ici calimonwa mu nshila yamonekesha mu kukula kwabo ukwa mu mpendwa. Ukufuma ku makana yanono aya basubwa abalebombela Yehova lintu aishile kwi tempele lyakwe mu 1918, balikula ukufika kuli lelo abasubwa capamo na banabo, impaanga shimbi, bafika ku mpendwa ya bengi ukucila pa mamilioni yane mu fyalo fyalekanalekana 211. (Esaya 60:22) Aba nabo balipaalwa mu kuba no kukula kuletwalilila mu kumfwikishe cine. Icebo ca busesemo calikashiwa ukucilapo kuli bene. Ukucetekela kwabo mu kufikilishiwa kwa mifwaile ya kwa Yehova kwalipampamikwa mu kushangila. (2 Petro 1:19) Mu cine cine bali bantu “abasambilishiwa kuli Yehova.”—Esaya 54:13.

¹⁹ Ukupitila muli Malaki, Yehova asobele ipaalo lyalundwapo: “E lyo abali na katiina kuli Yehova balesoshanya; na o Yehova alepeepeka, no kuumfwa, ne buuku lya kwibukisha lyalembelwe ku cinso cakwe, ilya babela Yehova akatiina, ilya batontonkanye shina lyakwe.” (Malaki 3:16) Pa kuteyanya konse ukuitunga ukuba kwa Bwina Kristu, ni Nte sha kwa Yehova beka fye abatontonkanya pali fyonse fibili ishina lyakwe no kulikusha pa kati ka nko. (Amalumbo 34:3) Ifyo baba aba nsansa ukwebekeshiwo kuti Yehova alebukisho busumino bwabo!

20, 21. (a) Kwampana nshi kwapaalwa kuntu Abena Kristu ba cine baipakisha? (b) Ukukuma ku buKristu, kulekana nshi kuleba ukwalengaminako lyonse?

²⁰ Abashalapo basubwa bali bantu baibela aba kwa Yehova, kabili ibumba likalamba, abalekonkomokela ku kubishanya nabo, baseepa pamo nabo amapaalo ya kupepa kwasanguluka. (Sekaria 8:23) Ukupitila muli Malaki, Yehova alaile ati: “E fyo Yehova wa milalo asosa, Kabili bakaba bandi, icikwatwa candi icaibela, mu bushiku umo ine nkacitamo; kabili nkabalanguluka, ifyo umuntu alanguluka umwana wakwe umwaume uumubombela.” (Malaki 3:17) Mwandi lyaba lipaalo pa kuti Yehova abakwatilo kusakamana kwabondoka ukwa musango yo!

²¹ Mu cine cine, mu kukulilako ubupusano pa kati ka Bena Kristu ba cine na ba bufi buleya bulemoneka. Ilyo abantu ba kwa Yehova baletukuto kwikalila ku fipimo fyakwe, Kristendomu aleya aletikilako fye lyonse muli tefwetefwe wa ici calo uwa kukowela. Mu cine cine, amashiwi ya kwa Yehova yalishininkishiwo kuba ya cine aya kuti: “E lyo mukabwela no kumona apalekene umulungami no mubifi, apalekene uubombela Lesa no ushimubombela.”—Malaki 3:18.

22. Mapaalo nshi twingaba abacetekela ukuipakisha nga twatwalilila ukuleta ica pe kumi conse?

²² Mu kwangufyanya, akasuba ka kulubulula kakeshila Abena Kristu ba bufi. “Moneni, ubushiku buleisa ubulepya nge buku; kabili bonse aba miiya na bonse abacito bubifi, bakabe fisoso, no bo bushiku ubuleisa bukababilimya (e fyo Yehova wa milalo asosa).” (Malaki 4:1) Abantu ba kwa Yehova balishiba ukuti akabacingilila pali kalya kashita, nga fintu acingilile uluko lwakwe lwa ku mupashi ku numa mu 70 C.E. (Malaki 4:2) Ifyo baba aba nsansa ukukwata uko kwebekesha! E ico, ukufikile yo nshita lekeni umo umo wa ifwe tulange ukutesekesha kwesu no kutemwa kwa kuli Yehova pa kuleta ica pe kumi conse mu ŋanda ya cipao. Lyene kuti twaba abacetekela ukuti akatwalilila ukutupaala ukusuka kwabule ncende ya kubapo.

[Futunoti]

Bushe Kuti Walondolola?

◻ Mu nshita sha muno nshiku, ni lilali Yehova aishile kwi tempele ne nkombe yakwe ya cipingo?

◻ Nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka, kabili kusangululwa nshi bakabile pa numa ya 1918?

◻ Musango nshi wa fya kuninika fya ku mupashi untu Abena Kristu ba cine baleta kuli Yehova?

◻ Ca pe kumi nshi cintu Abena Kristu balaalikwako ukuleta ku ŋanda ya cipao?

◻ Mapaalo nshi abantu ba kwa Lesa baipakisha pa kupeela ifya pe kumi fya ku mupashi?

[Icikope pe bula 15]

Ifya pe kumi fyesu ifya ku mupashi fisanshamo ukupeela ubukose bwesu no bukumu ku kukuula Amayanda ya Bufumu

[Icikope pe bula 16]

Pa mulandu we paalo lya kwa Yehova pa bantu bakwe, amakuule ayengi yalikabilwa, ukusanshako Amayanda ya Bufumu na Mayanda ya Kulongana Kukalamba