Bushe Uleiluka Icaba Ubufumu bwa kwa Lesa?
“No watandwa mu mushili usuma, uyu e waumfwe cebo no kwiluka.”—MATEO 13:23.
1. Fisumino nshi fimbi ifyaseeka ukukuma ku ‘bufumu bwa mu myulu’?
BUSHE ‘waliiluka’ cintu Ubufumu bwa kwa Lesa bwaba? Kwalibako imfundo shalekanalekana nga nshi pa lwa ‘bufumu bwa mu myulu’ pa myanda ya myaka iingi. Icisumino caseeka pali bamo aba mu macalici ilelo caba ca kuti Ubufumu cintu cimo ico Lesa abika mu kati ka mutima wa muntu lintu umuntu apilibuka. Bambi bayumfwe fyo caba cifulo uko abantu basuma baya pa numa ya mfwa ku kuipakisha icimwemwe ca pe. Bambi na bo batungo kuti Lesa ashila ku bantu ukuletako Ubufumu pano isonde ukupitila mu mibombele yabo iya kulimba ifisambilisho ne fibelesho fya buKristu mu milandu ya mu bwikashi ne ya makamfulumende.
2. Ni shani fintu Baibolo ilondolola Ubufumu bwa kwa Lesa, kabili cinshi cintu bukapwilikisha?
2 Nangu cibe fyo, Baibolo mu kumfwika ilango kuti Ubufumu bwa kwa Lesa tabwaba cintu cimo icaimikwa pe sonde. Kabili tayaba mibele ya ku mutima nangu ukusangula ubwikashi bwa bantunse ukuba ubwa Bwina Kristu. Ca cine, ukumfwikisha kwalungama ukwa cintu ubu Bufumu bwaba kutungulula ku kwaluka kukalamba mu myeo ya abo babelesha ubusumino muli bwene. Lelo Ubufumu ubwine bwine bwaba ni kamfulumende waimikwa na Lesa uwa mu muulu uukafishapo ukufwaya kwa kwa Lesa, ukufumyapo ifyafuma mu lubembu ne mfwa no kubwesha imibele yalungama pe sonde. Kale kale ubu Bufumu bwalitendeka ukuteka mu myulu, kabili mu kwangufyanya “bukashonaula no kupesha aya mabufumu [ya buntunse] yonse, kabili bukeminina umuyayaya.”—Daniele 2:44; Ukusokolola 11:15; 12:10.
3. Lintu Yesu atendeke ubutumikishi bwakwe, cinshi caiswike ku bantunse?
3 Kalemba wa lyashi lya kale H. G. Wells alembele ukuti: “Ici cifundisho ca Bufumu bwa mu Muulu, icali cisambilisho cikalamba ica kwa Yesu, kabili icibomba fye ulubali lunono nga nshi mu fisumino fya Bwina Kristu, mu kushininkisha ni cimo ica fifundisho fyapusanininako fye icabalile acikumbamo no kwalula itontonkanyo lya buntunse.” Pa kutendeka fye pene, umutwe wa butumikishi bwa kwa Yesu wali wa kuti: “Lapileni, pantu ubufumu bwa mu muulu nabupalama.” (Mateo 4:17) Wene aali pano isonde nge Mfumu yasubwa, kabili mwandi buseko, inshila nomba yaleisulwa ku bantunse te ku kwakanako fye amapaalo ya bulya Bufumu lelo na kabili ukuti bakabe bakateka banankwe kabili bashimapepo banankwe aba kwa Yesu muli bulya Bufumu!—Luka 22:28-30; Ukusokolola 1:6; 5:10.
4. Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ni shani fintu bacinkupiti bayankwile ku “mbila nsuma ya bufumu,” ukutungulula ku kupingulwa nshi?
4 Ilintu bacinkupiti e baumfwile “mbila nsuma ya bufumu” iya kubimbula, banono fye e basumine. Icalengele cimo cali ni pa mulandu wa kuti intungulushi sha fya mapepo ‘baisalile ubufumu bwa mu muulu ku cinso ca bantu.’ “Balifumishepo ulufungulo lwa kwishiba” ku fisambilisho fyabo ifya bufi. Pa mulandu wa kuti icinabwingi ca bantu cakeene Yesu nga Mesia kabili Imfumu yasubwa iya Bufumu bwa kwa Lesa, Yesu atile kuli bene: “Ubufumu bwa kwa Lesa bukapokwa kuli imwe no kupeelwa ku luko ululetwale fisabo fya buko.”—Mateo 4:23; 21:43; 23:13; Luka 11:52.
5. Ni shani fintu ubwingi bwa abo baumfwile imilumbe ya kwa Yesu balangishe ukuti tabaumfwile no kukutuluka?
5 Lintu alesambilisha ibumba ilikalamba pa kashita kamo, Yesu, ukulingana no mwata wakwe, akonkenye imilumbe ku kwesha ibumba no kunukulamo abashakwete ubuseko bwashika mu Bufumu. Umulumbe wa kubalilapo mwali katanda uwatandile imbuto mu misango ine iya mushili. Imisango itatu iya kubalilapo tayali iyawamina ukubyalamo ifilimwa, lelo umo uwa kupelako wali “mushili usuma” uwatwele ifisabo fisuma. Uyu mulumbe uwipi wapwile no kukonkomesha kwa kuti: “Uuli na matwi, omfwe.” (Mateo 13:1-9) Icinabwingi ca abo balipo baleumfwa uko alelanda, lelo ‘tabakutiike.’ (NW) Tabakuntilwe, tabakwete ubuseko bwine bwine ubwa kwishiba fintu ulubuto ulwabyelwe mu mibele yalekanalekana lwingaba Ubufumu bwa mu myulu. Babwelele ku myabo ku mibombele yabo iya cila kasuba, nakalimo ukulatontonkanya ukuti imilumbe ya kwa Yesu yali fye malyashi yasuma ayakwete mitwe ya mibele isuma. We kumfwikisha kwakatama kabili we mashuko ulakula yantu bapanishe pa mulandu wa kuba ne mitima iyakutwa!
6. Mulandu nshi ukumfwikisha “ifya nkama ifya bufumu” kwapeelelwe fye ku basambi ba kwa Yesu?
6 Yesu aebele abasambi bakwe ati: “Ni kuli imwe kwapeelwo kwishibe fya nkama ifya bufumu bwa mu muulu, lelo kuli aba takwapeelwa.” Ukwambula Esaya, alundilepo kuti: “Pantu imitima ya aba bantu yalikutwa, na ’matwi yabo bomfwa no bwafya, na ’menso yabo nabashibatika, epali bamona ku menso yabo, no kuumfwa ku matwi, no kwiluka ku mitima, no kwaluka no kuleka mbaposhe. Lelo yalishuka amenso yenu, pa kuti yalamona; na ’matwi yenu, pa kuti yalomfwa.”—Mateo 13:10-16; Marko 4:11-13.
‘Ukwiluka Ubufumu’
7. Mulandu nshi cacindamina ‘ukwiluka’ icaba Ubufumu?
7 Yesu alondolwele icali impika. Cakumine ku ‘kwiluka’ ubukombe bwa Bufumu. Ku basambi bakwe pa mbali atile: “E ico imwe umfweni umulumbe wa katanda. Onse uuleumfwe cebo ca bufumu no kwiluka iyo, umubifi aisako, asompola ne cebo icitandilwe mu mutima wakwe.” Atwalilile ukulondololo kuti imisango ine iya mushili yaleimininako imibele yalekanalekana iya mutima umwingatandwa “icebo ca bufumu.”—Mateo 13:18-23; Luka 8:9-15.
8. Cinshi cacilikile “imbuto” ishatandilwe mu misango itatu iya mushili ukukanatwale fisabo?
8 Isho “mbuto” mu mushili umo umo shaleba ishisuma, lelo ifisabo fyaleshintilila pa mibele ya mushili. Nga ca kuti umushili wa mu mutima wapalile inshila iipitapo abantu abengi, iyashindaika, iyakoshiwa ku mibombele ishili ya ku mupashi, kuti cayanguka kuli uyo uuleumfwa ubukombe bwa Bufumu ukusango mwa kulesesha, ukusoso kuti Ubufumu taabukwatile inshita. Imbuto shalekeleshiwa kuti bwangu bwangu shasompolwa ilyo shishilapuuka. Lelo ni shani nga imbuto shabyelwe mu mutima uwapala umushili wa mabwe? Imbuto kuti pambi shamena, lelo kuti cayafya kuli shene ukwanda imishila apalepa apo shiingasanga ica kulya no kushansha. Icilolelo ca kuba umubomfi wa cumfwila uwa kwa Lesa, maka maka lintu kuli ukupakasa kwaluma, kuti caleta ubwafya ubwine bwine, kabili umuntu kuti aipununa. Na kabili, nga ca kuti umushili wa mutima waiswilemo na masakamika yapale myunga nelyo ukufulukisha ukukwate cuma, icilimwa ca Bufumu icalulumuka kuti bacitabilila. Muli iyi mibele ya cine cine itatu iya mu bumi, ifisabo fya Bufumu tafingatwala nakalya.
9. Mulandu nshi imbuto shatandilwe mu mushili usuma shatwalile ifisabo fisuma?
9 Nangu cibe fyo, ni shani pa lwa mbuto sha Bufumu ishatandilwe mu mushili usuma? Yesu ayasuka ati: “No watandwa mu mushili usuma, uyu e waumfwe cebo no kwiluka; uyu wena atwala, acita apa umwanda, na apa amakumi mutanda, na apa amakumi yatatu.” (Mateo 13:23) Mu ‘kwiluka’ icaba Ubufumu, bali no kutwala ifisabo fisuma ukulingana ne mibele babamo.
Ukumfwikisha Kuletako Icishingamo
10. (a) Ni shani fintu Yesu alangishe ukuti ‘ukwiluka’ icaba Ubufumu kuletako fyonse fibili amapaalo no kushingamwa? (b) Bushe umulimo wa kwa Yesu uwa kuya no kupanga abasambi wabombele fye ku basambi ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo kweka?
10 Pa numa ya kupeela ifilangililo na fimbi 6 pa kulondolola imbali shalekanalekana isha Bufumu, Yesu aipwishe abasambi bakwe ati: “Bushe mwailuka ifi fyonse?” Ilyo bayaswike abati “ee,” na o atile: “E ico, kalemba onse uwabo musambi wa mu bufumu bwa mu muulu apalo muntu umwine ŋanda, uufumya mu fipao fyakwe ifintu fipya ne fikote.” Ukusambilisha no kukansha ukwapeelwe na Yesu kwali no kukuula abasambi bakwe ukuba Abena Kristu bakosoka abaali no kufumya mu ‘cipao’ cabo ukupayanya kwalekanalekana ukwa ca kulya cafumba ica ku mupashi. Ubwingi ubwa uku kupayanya bwakumine ku Bufumu bwa kwa Lesa. Yesu acilengele ukumfwika ukuti ‘ukwiluka’ icaba Ubufumu takwali no kuleta fye amapaalo yeka yeka lelo no kushingamwa. Akambishe ati: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, . . . mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele. Kabili, moneni, ine nakulaba na imwe ukufika na pa kupwa kwa nshita.”—Mateo 13:51, 52; 28:19, 20.
11. Lintu umwaka wa 1914 wafikile, fya kucitika nshi ifyayampana no Bufumu ifyaliko?
11 Nga fintu alaile, Yesu alitwalilila ukuba na basambi bakwe aba cine ukupulinkana imyanda ya myaka ukufika na kuli kano kasuba. Muli shino nshiku sha kulekelesha, alibapeela ukumfwikisha kwa panono panono, kabili alibashingamika ukulalundako ulubuuto ku cine. (Luka 19:11-15, 26) Mu 1914, ifya kucitika ifyakuma ku Bufumu fyatendeke ukulasokoloka mu kwangufyanya kabili mu kumonekesha. Muli ulya mwaka, takwaishile fye “ukufyalwa” kwa Bufumu ubwalelolelwa pa nshita yalepa lelo “ukupwa kwa nshita” kwalitendeke. (Ukusokolola 11:15; 12:5, 10; Daniele 7:13, 14, 27) Abena Kristu ba cine, apo baliiluka ifyo ifya kuponako fya ndakai fipilibula, baliimya kampeni wakulisha pa makampeni yonse uwa kushimikilo Bufumu no kusambilisha. Yesu asobele ici, ilyo atile: “Imbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.”—Mateo 24:14.
12. (a) Cinshi cafuma mu kucitilo bunte ukwatanunuka ukwa muno nshiku? (b) Muli cino calo citwishika, busanso nshi bwabako ku Bena Kristu?
12 Uku kucitilo bunte bwa Bufumu ukwakulisha kwalifika mu fyalo ukucila pali 230. Kale kale, ukucila pa basambi ba cine amamilioni yasano baleakana muli uyu mulimo, na bambi na bo bacili balelonganikwa. Lelo nga twalinganya impendwa ya basambi e lyo na bekashi ba mu calo amabilioni 5.6, cili icamonekesha ukuti nga fintu cali mu kasuba ka kwa Yesu, icinabwingi ca mutundu wa muntu ‘tabeluka’ icaba Ubufumu. Nga fintu casobelwe, abengi balapumya no kusoso kuti: “Kuli kwi ukulaya kwa kwisa kwakwe?” (2 Petro 3:3, 4) Ubusanso buntu ifwe tulimo nga Abena Kristu buli bwa kuti imibele yabo iya kukanasakamana, iya kutwishika, iya kutemwe fikwatwa kuti panono panono yayambukila ifyo tumona amashuko ya Bufumu. Pa kushingulukwa na bantu ba muli ici calo, kuti mu kwanguka twatendeka ukupokelela imo imo iya mibele yabo ne fibelesho. Fintu cili icakatama ukuti ‘twiluke’ Ubufumu bwa kwa Lesa no kwikatilila kuli bwene!
Ukuibebeta fwe Bene Ukukuma ku Bufumu
13. Ukukuma ku mulimo wa kushimikila imbila nsuma iya Bufumu, ni shani fintu twingayesha ukumona nga tuletwalilila ‘ukumfwa’ no kukutuluka?
13 Yesu alandile ulwa nshita ya kulobolola intu tuleikalamo ukuti: “Umwana wa muntu akatuma bamalaika bakwe, na bo bakalonganika ukubafumya mu bufumu bwakwe bonse ababe fya kupunwisha, na ’bacito bupulumushi, . . . E lyo abalungama bakabalika nga ’kasuba mu bufumu bwa kwa Shibo. Uuli na ’matwi, omfwe.” (Mateo 13:41, 43) Bushe uletwalilila ‘ukumfwa’ no kwankulako mu cumfwila kwi kambisho lya kushimikila Ubufumu no kupanga abasambi? Ibukisha, “uwatandwa mu mushili usuma” ‘aumfwile cebo no kwiluka’ kabili atwele ifisabo fisuma.—Mateo 13:23.
14. Lintu amakambisho yapeelwa, ni shani fintu tulanga ukuti ‘tuleluka’ ukufunda kupeelwa?
14 Lintu tulesambilila isambililo lya pa lwesu no kusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu, tulingile ‘ukwalwile mitima yesu ku mucetekanya.’ (Amapinda 2:1-4) Lintu ukufunda kwapeelwa pa myendele, pa mifwalile, pa nyimbo ne fya kusekesha, tufwile ukukusuminisha ukwingila mu mitima yesu no kutusesha ukuteuluka monse umulekabilwa. Te kwesha ukulailungamika, nelyo ukusango mwa kulesesha, nelyo mu nshila imbi ukufilwa ukwankulako. Nga ca kuti Ubufumu bwaliba bwa cine cine mu myeo yesu, tukekalila ku fipimo fya buko no kubilisha bwene mu kupimpa kuli bambi. Yesu atile: “Te onse uutila kuli ine, Shikulu, Shikulu, akengila mu bufumu bwa mu muulu iyo; kano uucite cifwaya Tata wa mu muulu.”—Mateo 7:21-23.
15. Mulandu nshi cacindamina ‘ukufwaya intanshi ubufumu no bulungami bwa kwa Lesa’?
15 Ubuntunse bwakongamina ku kusakamikwa pa lwa fya kulya fikabilwa, ifya kufwala, no mwa kwikala, lelo Yesu atile: “Lelo mubale mufwaye ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe, ne fi fyonse fikalundwako kuli imwe.” (Mateo 6:33, 34) Pa kwimike fili no kwise ntanshi, bika Ubufumu intanshi mu bumi bobe. Sungilila ubumi bobe ubwayanguka, uwaikushiwa fye ne fikabilwa. Tacingabamo amano ukwisushe myeo yesu ne mibombele ishakatama ne fyuma, nakalimo ukulailungamiko kuti ukucite fyo kuli fye bwino, apantu ifi fintu mu fine fyeka tafyabipa nge fyo. Ilintu ico kuti caba ca cine, cinshi cintu ukunonka no kubomfya ifintu fya musango yo ifishakatama kwingacita ku kutantika kwesu isambililo lya pa lwesu, ukusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu, no kuibimba mu mulimo wa kushimikila? Yesu atile Ubufumu bwapalo muntu wa makwebo uwasangile “margariti umo uwaumo mutengo, [kabili] ailepoosa fyonse ifyo akwete no kumushita.” (Mateo 13:45, 46) Ifyo e fyo tulingile ukuyumfwa pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa. Tulingile ukupashanya Paulo te Dema iyo, uwashile ubutumikishi ‘pantu wene atemenwe ubwikashi buno.’—2 Timote 4:10, 18; Mateo 19:23, 24; Abena Filipi 3:7, 8, 13, 14; 1 Timote 6:9, 10, 17-19.
“Abashalungama Tabakapyane Ubufumu bwa kwa Lesa”
16. Ni shani fintu ‘ukwiluka’ icaba Ubufumu bwa kwa Lesa kukatwaafwa ukusengauka imyendele yalubana?
16 Lintu icilonganino ca bena Korinti caletekelesha bucisenene, Paulo ukwabulo kulamba abebele ati: “Yangu! bushe tamwaishibo kuti abashalungama tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa? Mwitumpikwa; nangu ba bulalelale, nangu abapepo tulubi, nangu bacende, nangu ababembuka na ’baume banabo, nangu bapupu, nangu ba lwinso, nangu abakolwo bwalwa, nangu ba nsele, nangu fipondo, tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” (1 Abena Korinti 6:9, 10) Nga ‘twailuka’ icaba Ubufumu bwa kwa Lesa, tatwakaleibepa fwe bene mu kutontonkanyo kuti Yehova akatekelesha imisango imo iya bucisenene ilyo lyonse aletumona tuli abapamfiwa mu mulimo wa Bwina Kristu. Ukukowela takulingile fye no kulumbulwa muli ifwe. (Abena Efese 5:3-5) Bushe ulasanga ukuti ukutontonkanya kumo ukwakowela ukwa cino calo nelyo ifibelesho filetendeka ukongolokela mu bumi bobe? Fiputule ku bumi bobe apo pene fye! Ubufumu bwalyumisho mutengo ica kuti tatwingabulufisha fye pa fintu fya musango yo.—Marko 9:47.
17. Ni mu nshila nshi umo ukutesekesha Ubufumu bwa kwa Lesa kukalundulwilamo ukuicefya no kufumyapo ifya kupunwisha?
17 Abasambi ba kwa Yesu baipwishe abati: “Nga kanshi umukalamba n’ ani mu bufumu bwa mu muulu?” Yesu ayaswike pa kwimika akana mu kati kabo no kusoso kuti: “Ndemwebe cine cine, nati, nga tamupilibwike, no kuba ngo twana, tamwakengile nakalya mu bufumu bwa mu muulu. E ico onse uuleipetamika no kuba nga aka kaice, wene e mukalamba mu bufumu bwa mu muulu.” (Mateo 18:1-6) Aba cilumba, abapinda mu kucishamo, abashisakamana bambi, na bampulamafunde tabakabemo mu Bufumu bwa kwa Lesa, kabili tabakabe batekwa ba Bufumu. Bushe ukutemwa kobe ukwa kuli bamunonko, ukuicefya kobe, akatiina kobe aka bukapepa, filakusesha ukusengauka ukupunwisha bambi ku myendele yobe? Nelyo bushe uminina fye pa “nsambu” shobe te mulandu na fintu iyi mibele ya mutima ne myendele fingambukila bambi?—Abena Roma 14:13, 17.
18. Cinshi cikafumamo ku mutundu wa muntu uwa cumfwila lintu Ubufumu bwa kwa Lesa bwalenga ukufwaya Kwakwe ukucitwa “pano nse nga mu muulu”?
18 Shifwe wa ku muulu, Yehova, mu kwangufyanya akaasuka ipepo lyacincila ilya kuti: “Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe pano nse nga mu muulu.” Mu kwangufyanya nga nshi Imfumu ileteka, Yesu Kristu, akesa mu mano ya kwikala pa cipuna cakwe ica bupingushi, ku kupaatukanya “impaanga” ku “mbushi.” Pali iyo nshita yasontwa, “Imfumu ikeba aba ku kulyo kwa iko, ikatila, Iseni, mwe bapaalwa ba kwa Tata, kwateni ubufumu ubwateyanishiwe imwe ukufuma pa kulengwa kwa pano isonde.” Imbushi ‘shikafumapo, shikaya ku kulimunwa kwa muyayaya; lelo abalungami bakaya ku mweo wa muyayaya.’ (Mateo 6:10; 25:31-34, 46) “Ubucushi bukalamba” bukatandulapo imicitile ikote pamo na bonse abakaana ‘ukwiluka’ icaba Ubufumu. Lelo amamilioni ya bakapusunsuka ba “Bucushi bukalamba” na mabilioni abakabuushiwa bakapyana amapaalo ya Bufumu ayabulo kupwa muli Paradise wabweshiwa. (Ukusokolola 7:14) Ubufumu bwaba ni kamfulumende umupya uwe sonde, uuteka ukufuma mu myulu. Bukafishapo imifwaile ya kwa Yehova iya kwi sonde no mutundu wa buntunse, fyonse ukutwala ku kushishiwa kwe shina lyakwe ilyabesha ilya mushilo. Bushe ubo tabuli bupyani ubwawamina ukubombela, ukubupeelelapo amalambo, no kubulolela? Ici e co ‘ukwiluka’ icaba Ubufumu cilingile ukupilibula kuli ifwe!
Kuti Wayasuka Shani?
◻ Ubufumu bwa kwa Lesa cinshi?
◻ Mulandu nshi icinabwingi ca baleumfwa kuli Yesu ‘bashailukile’ icali Ubufumu?
◻ Ni shani fintu ‘ukwiluka’ icaba Ubufumu kuletako fyonse fibili amapaalo no kushingamwa?
◻ Ukukuma ku kushimikila, cinshi cilangilila nampo nga ‘twaliiluka’ icaba Ubufumu?
◻ Ni shani fintu tulanga ku myendele yesu ukuti ‘twaliiluka’ ukufunda twapeelwa?
[Ifikope pe bula 17]
Abasambi ba kwa Yesu ‘baliilwike’ icali Ubufumu kabili batwele ifisabo ifisuma