Icipandwa 21
Yesu Asokolola “Amano Yafuma Kuli Lesa”
1-3. Ni shani fintu abaali abena mupalamano ba kwa Yesu bayankwileko kwi sambilisho lyakwe, kabili cinshi bafililwe ukwiluka pa lwa wene?
IBUMBA lyalipapile. Umulumendo Yesu aiminine pa ntanshi yabo mwi sunagoge alesambilisha. Balimwishibe bwino sana—akuliile mu musumba wabo, kabili pa myaka iingi bamwishibe ukuti ni kabasa. Napamo bamo baleikala mu mayanda ayo Yesu ayafwileko ukukuula, atemwa balelimina kuli baplao na makoli ayo apangile.a Lelo kuti bacita shani pe sambilisho lya kwa uyu wali kabasa?
2 Abengi abalemumfwa balipapile, no kwipusha abati: ‘Bushe amano aya ayakwata uyu yafuma kwi?’ Lelo basosele no kuti: ‘Uyu ni kabasa, umwana wa kwa Maria.’ (Mateo 13:54-58; Marko 6:1-3) Ku ca bulanda, aba abaali abena mupalamano ba kwa Yesu batile, ‘Uyu kabasa wa muno mushi fye nga ifwe bonse.’ Ukwabula ukutontonkanya na pa mano yali mu fyebo fyakwe, balimukeene. Tabaishibe ukuti amano alebashimikilako tayali yakwe.
3 Ni kwi Yesu afumishe aya mano? Atile: “Isambilisho lyandi te lyandi, lelo lya wantumine.” (Yohane 7:16) Umutumwa Paulo alondolwele ukuti Yesu ‘aisaba kuli ifwe amano yafuma kuli Lesa.’ (1 Abena Korinti 1:30, NW) Amano ya kwa Yehova yasokolwelwa mu Mwana wakwe, Yesu. Ici cali cishinka ica kuti Yesu kuti asosa no kuti: “Ine na Tata tuli bamo.” (Yohane 10:30) Natubebete ifintu fitatu umo Yesu alangile “amano yafuma kuli Lesa.”
Ifyo Asambilishe
4. (a) Ubukombe bwa kwa Yesu bwali no mutwe nshi, kabili mulandu nshi bwabelele ubwacindamisha? (b) Mulandu nshi ukufunda kwa kwa Yesu lyonse kwabelele ukwingabomba kabili ukwalewamina bakoomfwa wakwe?
4 Ica kubalilapo, tontonkanyeni pa fyo Yesu asambilishe. Umutwe wa bukombe bwakwe waleti “ubufumu bwa kwa Lesa.” (Luka 4:43) Ubu bwali ubwacindama nga nshi pa mulandu wa fintu Ubufumu bwali no kubomba mu kwebela bumulopwe bwa kwa Yehova no kuletela abantunse amapaalo yabelelela. Mwi sambilisho lya kwa Yesu, mwali no kupanda amano pa lwa mikalile ya lyonse. Alangile ukuti e “Kabilo wa cipesha amano” uwasobelwe. (Esaya 9:6) Cine cine bushe ukufunda kwakwe teti kube fye kwa cipesha amano? Alishibe bwino Icebo ca kwa Lesa no kufwaya kwakwe, alishibe sana imipangilwe ya bantu, kabili atemenwe sana abantunse. Kanshi ukufunda kwakwe lyonse kwaleba ukwingabomba kabili kwalewamina bakoomfwa wakwe. Yesu alelanda “ifyebo fya mweo wa muyayaya.” Cine cine, ukumfwila ukufunda kwakwe kutungulula ku kupusuka.—Yohane 6:68.
5. Fintu nshi fimo Yesu alandile mu Lyashi lya pa Lupili?
5 Ilyashi lya pa Lupili lyaba ca kumwenako capulamo ica mano yashingalinganishiwako ayaba mu masambilisho ya kwa Yesu. Ili lyashi, nga fintu lyalembwa pali Mateo 5:3–7:27, kuti lyasenda fye amaminiti 20 ukulilanda. Lelo ukufunda kwa liko, kulabomba imyaka ne myaka—kulabomba ilelo nga fintu fye kwalebomba ilya ine nshita kwalandilwe. Yesu alandile pa fintu fyapusanapusana, ukusanshako ne fya kucita pa kulaumfwana bwino na bambi (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12), ifya kuba ne mibele yasanguluka (5:27-32), ifya kwikala imikalile yaba no bufwayo (6:19-24; 7:24-27). Lelo Yesu tashimikile fye bakoomfwa wakwe ifyebo fya mano; alibalangile ukupitila mu kulondolola, ukupelulula, no kulandapo ubushininkisho.
6-8. (a) Milandu nshi maka maka Yesu alanda iya kukanasakamikilwa? (b) Cinshi cilanga ukuti ukufunda kwa kwa Yesu kulanga amano yafuma ku muulu?
6 Ku ca kumwenako, tontonkanyeni pa kufunda kwa mano ukwa kwa Yesu pa fya kucita pa masakamika ya fikwatwa, nga fintu calondololwa muli Mateo icipandwa 6. Yesu atupanda amano ati, “Mwilasakamikilwe myeo yenu ico mwingalya ne co mwinganwa, nangu mibili yenu ico mwingafwala.” (Icikomo 25) Ifya kulya ne fya kufwala fintu fikabilwa, kabili caliba fye bwino ukwangwa ku kukwata ifi fintu. Lelo Yesu atweba ati ‘mwilasakamikwa’ pa fya musango yu.b Mulandu nshi?
7 Kutikeni ilyo Yesu alelondolola ukulondolola kwa kushinina. Apo Yehova alitupa ubumi no mubili, bushe teti atupe ifya kulya ifya kutungilila ubo bumi ne fya kufwala fya kufwika uyo mubili? (Icikomo 25) Nga Lesa aliisha ifyuni no kufwika amaluba iciyembo, akacilanapo ukusakamana abantunse abamupepa! (Ifikomo 26, 28-30) Kanshi, ukusakamikwa kushalinga takwafwa kantu. Te kuti kulundeko ubumi bwesu nangu panono.c (Icikomo 27) Kuti twacita shani pa kuti twilasakamikwa? Yesu atufunda ati: Muletangishako ukupepa Lesa mu mikalile yenu. Abacite fyo kuti bacetekela ukuti ifyo bafwaya cila bushiku “fikalundwako” kuli bene kuli Shifwe wa ku muulu. (Icikomo 33) Mu kulekelesha, Yesu alanda pa mitubululo iibomba bwino sana ukuti mwilaleta amasakamika ya bushiku bwa mailo pa bushiku bwa lelo. Mulandu nshi uwa kusakamikwa lelo ifya bushiku bwa mailo? (Icikomo 34) Na kuba, mulandu nshi uwa kusakamikwa pa fintu ifyo napamo ifishakacitike no kucitika? Ukukonka uku kufunda kwa mano kuti kwatupusushako ku kukalipwa imitima muli cino calo cafulamo amasakamika.
8 Kanshi ukufunda kwa kwa Yesu kulabomba na lelo nga fintu fye kwalebomba imyaka 2,000 iyapitapo lilya line afundile. Bushe ubo te bushininkisho bwa mano yafuma ku muulu? Ukupanda amano kwa bantunse nangu kuwame shani kulaleka ukubomba kabili kulapitulukwamo nelyo fye ukupyanikwapo. Lelo, isambilisho lya kwa Yesu liikokole. Ico tacilingile no kutupapusha, pantu uyu Kabilo wa Cipesha amano alandile “ifyebo fya kwa Lesa.”—Yohane 3:34.
Imisambilishishe Yakwe
9. Cinshi abashilika bamo basosele pa lwa kusambilisha kwa kwa Yesu, kabili mulandu nshi uku kushabelele kukukumya?
9 Ica bubili ico Yesu alangilemo amano ya kwa Lesa misambilishishe yakwe. Pa nshita imo, abashilika batuminwe ukuyamwikata babweleleko minwe mikutwa, abati: “Takwatala akuba untu alandile ngo yu muntu.” (Yohane 7:45, 46) Iyi milandile te ya kukukumya. Yesu, uwafumine “mu muulu,” e wakwete ubutala bwa mano no kubelesha ukucila abantunse bonse abatala ababako. (Yohane 8:23) Cine cine takwatala akuba umuntu uwasambilishe nga wene. Moneni fye pa misambilishishe ibili iya kwa uyu Kasambilisha wa mano.
10, 11. (a) Mulandu nshi twingasungukila pa fyo Yesu alebomfya ifilangililo? (b) Imilumbe finshi, kabili ca kumwenako nshi cilanga ukuti imilumbe ya kwa Yesu yalesambilisha bwino?
10 Ukubomfya bwino ifilangililo. Twaebwa ukuti “asoseele mu milumbe [“ifilangililo,” NW] ku mabumba; tasosele kuli bene apabulo mulumbe.” (Mateo 13:34) Tulasunguka pa maka yakwe ayashingalinganishiwako aya kusambilisha icine cashika ukubomfya ifintu fya cila bushiku. Ifintu pamo nga abalimi baletanda imbuto, abanakashi balepekanya ukufumbika umukate, abana baleangala pa mushiika, abalondo balepoosa amasumbu pa menshi, abacemi balefwaya impaanga yaluba—fyonse fintu bakoomfwa wakwe bamwene imiku ne miku. Ilyo ku fintu fyabeleshiwa nge fi kwalundwa ifishinka fyacindama, abantu balebukisha ifishinka fya musango yo kabili filashika no kwikalilila mu mintontonkanya ne mitima.—Mateo 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.
11 Ilingi line Yesu aleshimika imilumbe, e kutila amalyashi ayepi ayengasambilisha imibele isuma nelyo icine ca ku mupashi. Apo amalyashi yalyanguka ukuumfwa no kwibukisha ukucila ifyebo fya kulanda fye, imilumbe yalyafwilishe ukubakilila isambilisho lya kwa Yesu. Mu milumbe iingi, Yesu alondolwele Wishi ukubomfya ifilangililo fishingalabwa bwangu. Ku ca kumwenako, onse umuntu kuti aumfwikisha icishinka caba mu mulumbe wa mwana walubile—icishinka ca kuti uwaluba nga alapila icine cine, Yehova akamwikatilwe nkumbu no kumupokelela no kutemwa.—Luka 15:11-32.
12. (a) Bushe Yesu abomfeshe shani amepusho mu kusambilisha kwakwe? (b) Ni shani fintu Yesu atalalike abamwipwishe pa lwa maka yakwe?
12 Ukulamuka pa kwipusha amepusho. Yesu aleipusha amepusho ku kuleka bakoomfwa wakwe baisangile ifyasuko, ukubebete ifili mu mitima yabo, nelyo ukuisalila abene ica kucita. (Mateo 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Ilyo bashimapepo baipwishe nampo nga ni Lesa wamupeele amaka, Yesu ayaswike ati: “Ulubatisho lwa kwa Yohane, bushe lwafumine mu muulu, nalimo ni ku bantu?” Pa kupapushiwa ne ci cipusho, baletontonkanya abene beka abati: “Nga twatila, Ni ku muulu, aletila kuli ifwe, Nga kanshi cinshi ico tamwamutetekelele? Kabili nga twatila, Ni ku bantu tuletiine bumba; pantu bonse batunga Yohane ukuti ni kasesema.” Basukile bayasuka ati: “Tatwishibe.” (Marko 11:27-33; Mateo 21:23-27) Yesu alibatalalike ne co cipusho cayanguka, no kusokolola ukufutika kwali mu mitima yabo.
13-15. Ni shani fintu umulumbe wa mwina Samaria musuma ulanga amano ya kwa Yesu?
13 Inshita shimo Yesu alesansha amepusho yabalamuna ukutontonkanya mu filangililo fyakwe. Ilyo shimafunde umuYuda aipwishe Yesu icalefwaikwa pa kukwata umweo wa muyayaya, Yesu amwebele ifyaba mu Malango ya kwa Mose, ayafunda ukutemwa Lesa no mubiyo. Apo alefwaya ukuilungamika, ulya muntu aipwishe ati: “Ngo munandi nani?” Pa kwasuka Yesu ashimike ilyashi. UmuYuda umo ali pa lwendo eka ilyo asanshilwe ku fipondo, fyamusha ne mpondo. Kwaishile abaYuda babili, uwa ntanshi ni shimapepo e lyo umbi mwina Lebi. Aba babili tabamwangilweko. Lelo kwaishile umwina Samaria umo. Pa kwikatwe nkumbu, amukakile ifilaso kabili ku mulandu wa kutemwa amusendele ukuyafika ku ng’anda ya beni uko engondapwa. Pa kusondwelela ilyashi, Yesu aipwishe uwamwipwishe ati: “Uleti nani wa muli aba batatu abo mubiye wa wawile mu fipondo?” Ulya mwaume ayaswike fye ati: “Uwamubelele uluse.”—Luka 10:25-37.
14 Bushe uyu mulumbe ulanga shani amano ya kwa Yesu? Mu nshiku sha kwa Yesu, abaYuda baleti ‘abanabo’ ni balya fye balekonka ifishilano fya buYuda—abena Samaria bena tabalebapendelako. (Yohane 4:9) Bushe ilyashi lya kwa Yesu nga lyali lya kuti umwina Samaria e wapuminwe e lyo umuYuda amwafwa, bushe impatila nga yalifumishiwepo? Yesu ashikile ilyashi pa kuti libe lya kuti umwina Samaria e watesenshe umuYuda no kutemwa. Moneni ne cipusho Yesu aipwishe pa mpela ya lyashi lyakwe. Ayalwile ukutontonkanya kwa bantu pe shiwi lya kuti ‘umubiyo.’ Kuti twatila, ico ulya shimafunde aipwishe ca kuti: ‘Bushe nani ningile ukutemwa ngo munandi?’ Lelo Yesu aipwishe ati: “Uleti nani wa muli aba batatu abo mubiye wa wawile mu fipondo?” Yesu talandile sana pa wabelelwe uluse, e kuti uwapuminwe, lelo pa wabelele uluse, e kuti umwina Samaria. Icibusa cine cine cilaitendekelako ukutemwa bambi te mulandu no mushobo wabo. E nshila yawamishe Yesu alengelemo icishinka ukumfwika bwino bwino.
15 Bushe kuti twapapa umulandu abantu bapapile “imisambilishishe [ya kwa Yesu]” no kupalama kuli wene? (Mateo 7:28, 29) Pa kashita kamo “ibumba likalamba” lyaikele nankwe, ukwabula ne fya kulya!—Marko 8:1, 2.
Imikalile Yakwe
16. Ni mu nshila nshi Yesu ‘alangile’ ukuti aletungululwa na mano ya bulesa?
16 Icintu ca butatu umo Yesu alangile amano ya kwa Yehova ni mu mikalile yakwe. Amano yamonekela ku fintu yacita; ku fifumamo. Umusambi Yakobo aipwishe ati: “Nani uwa muli imwe uwa mano?” E lyo ayaswike icipusho cakwe ati: “Lekeni imyendele yakwe iyalungama ilange fyo.” (Yakobo 3:13, The New English Bible) Imyendele ya kwa Yesu ‘yalangile’ ukuti aletungululwa na mano ya bulesa. Natumone ifyo alelingulula, mu mikalile yakwe na mu fintu alecita kuli bambi.
17. Finshi filanga ukuti Yesu alelinga bwino bwino mu mikalile yakwe?
17 Bushe mwalimona ukuti abashaishiba ukulingulula ilingi line balacisha mu cipimo? Pa kuba pa kati, kano umuntu ali na mano. Apo Yesu akwete amano ya bulesa, alelinga bwino bwino. Pali fyonse, aletangishako ifya ku mupashi mu mikalile yakwe. Alyobelwe no mulimo wa kubilisha imbila nsuma. Atile: “E co mfumiine.” (Marko 1:38) Ifikwatwa fyena te fintu fyacindeme sana kuli wene; cimoneka kwati akwete fye ifikwatwa ifinono sana. (Mateo 8:20) Lelo, tali mutukami. Yesu aali muntu wa nsansa kwati fye ni Wishi, uwaba ni “Lesa [wa nsansa, NW],” kabili alengele na bambi na bo ukulasekelela. (1 Timote 1:11; 6:15) Ilyo asangilwe ku mutebeto wa bwinga—e kutila uko lyonse ukuba ukulisha inyimbo, ukwimba, no kusekelela—taile ku kupwishisha bambi insansa. Ilyo umwangashi wapwile, asangwile amenshi ukuba umwangashi usuma, “uulenge mitima ya bantunse ukusamwa.” (Amalumbo 104:15; Yohane 2:1-11) Yesu aleya ukwingi uko bamwitile ku ca kulya, kabili abomfeshe isho nshita ku kusambilisha.—Luka 10:38-42; 14:1-6.
18. Ni shani fintu Yesu alangile ukulingulula kwabula ukuluba mu fyo alecita ku basambi bakwe?
18 Yesu alelingulula ukwabula ukuluba mu fyo alecita kuli bambi. Ifyo aishibe pa bantunse fyamulengele ukwishiba bwino abasambi bakwe. Alishibe ukuti tabapwililika. Lelo, alemona imibele yabo iisuma. Alimwene ifisuma ifingacita aba bantu abo Yehova akulile. (Yohane 6:44) Yesu aliitemenwe ukubacetekela te mulandu no kupelebela kwabo. Pa kulanga uko kubacetekela, apeele abasambi bakwe umulimo ukalamba. Abatumine ku kubila imbila nsuma, kabili alicetekele ukuti bali na maka ya kubomba uyu mulimo. (Mateo 28:19, 20) Ibuuku lya mu Baibolo ilya Imilimo lilanga ukuti balibombele ulya mulimo batuminwe ukwabula ukulekela pa kati. (Imilimo 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Kanshi, cali ca mano kuli Yesu ukubacetekela.
19. Ni shani fintu Yesu alangile ukuti aali “uwafuuka kabili uwapetama umutima”?
19 Nga fintu twamwene mu Cipandwa 20, mu Baibolo, ukuicefya no bufuuke fyalyampana na mano. Kwena, Yehova e waba ca kumwenako cawamisha muli fi. Lelo nga Yesu wena? Ca kusansamusha ukumona ukuicefya kwa kwa Yesu mu fintu alecita ku basambi bakwe. Apo aali uwapwililika, alibacilile nga nshi. Lelo, tabasuulile. Talefwaya ukubalenga ukumfwa kwati balicepa nelyo kwati balipelebela. Lelo, alebalangulukilako pa kupelebela kwabo no kubatekanishisha pa filubo fyabo. (Marko 14:34-38; Yohane 16:12) Bushe ifi abana bali abayangukililwa ukuba na Yesu, taciletusambilisha fimo? Cine cine balefwaya ukumupalama pantu bailwike ukuti aali “uwafuuka kabili uwapetama umutima.”—Mateo 11:29; Marko 10:13-16.
20. Ni shani fintu Yesu alangile ukuti taumine kumo ilyo umwanakashi Umwina fyalo uwali no mwana wakwete ciwa amubingile?
20 Yesu alangile ukuicefya kwa bulesa mu nshila na imbi iyacindama. Taleumina kumo nga ca kuti inkumbu e shilekabilwa. Ku ca kumwenako, ibukisheni inshita ilyo umwanakashi Umwina fyalo amupaapeete ukundapa umwana wakwe umukashana uwali ne ciwa. Pa kubala, mu nshila shalekanalekana shitatu Yesu alangile ukuti taali na kumwafwa—intanshi, alifindile; ica bubili, alandiilepo fye ukuti tatuminwe ku Bena fyalo, lelo ku baYuda; ica butatu, alandile icilangililo ico mu kunakilila calangile ukuti taali no kucita ifyo umwanakashi alelomba. Lelo, ulya mwanakashi akoselepo fye, icali bushininkisho bwa citetekelo cikalamba. Pa kulanguluka iyi mibele yaibela, cinshi Yesu acitile? Acitile filya fine pa kubala atile taali na kucita. Aundepe umwana wa ulya mwanakashi. (Mateo 15:21-28) Bushe uko te kuicefya kwapulamo? Kabili ibukisheni ukuti, ukuicefya e shintililo lya mano yene yene.
21. Mulandu nshi tufwile ukwesesha ukupashanya imibele ya kwa Yesu, imilandile, ne micitile yakwe?
21 Fintu tufwile ukutasha pa kuti Amalandwe yatusokolwela ifyebo ne micitile ya muntu wa mano ukucila bonse abatala ababako pe sonde! Natuleibukisha ukuti Yesu aali cipasho cine cine ica kwa Wishi. Nga tulepashanya imibele ya kwa Yesu, imilandile, ne micitile yakwe, tukaba na mano yafuma ku muulu. Mu cipandwa cikonkelepo, tuli no kumona ifyo twingabomfya amano ya bulesa mu mikalile yesu.
[Amafutunoti]
a Mu nshita sha mu Baibolo, bakabasa balekuulako na mayanda, ukupanga ifya mbao, ne fya kubomfya mu bulimi. Justin Martyr, uwa mu mwanda wa myaka uwalenga ibili C.E., alembele ulwa kwa Yesu ati: “Aalebomba bukabasa ilyo ali pano isonde, ukupanga baplao na makoli.”
b Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ‘ukusakamikwa’ lipilibula “ukupumbulwa.” Nga fintu lyabomfiwa pali Mateo 6:25, lilosha ku kusakamikwa kwa kuletelo mwenso ukupumbula umuntu nelyo ukumulenga ukuba ne mitima ibili, ukulenga ubuseko aali na bo ukupwa.
c Na kabushe, ukufwailisha kwa basayansi kulanga ukuti ukucishamo ukusakamikwa kuti kwalenga umuntu alwala amalwele ya ku mutima ne ntenda shimbi ishingi ishingamwipaya bwangu.
Amepusho ya Kutontonkanyapo
Amapinda 8:22-31 Ni shani fintu ukulondolola amano ngo muntu kwalingana na fintu Baibolo isosa pa lwa Mwana wa kwa Yehova ibeli?
Mateo 13:10-15 Ni shani fintu ifilangililo fya kwa Yesu fyalebomba bwino ku kulanga ifyali mu mitima ya bakoomfwa wakwe?
Yohane 1:9-18 Mulandu nshi Yesu abelele na maka ya kusokolola amano ya kwa Lesa?
Yohane 13:2-5, 12-17 Ni shani fintu Yesu asambilishe ku micitile yakwe, kabili cinshi asambilishe abatumwa bakwe kuli yo micitile?
[Icikope pe bula 210]
“Amabumba yapapile imisambilishishe yakwe”