Ukumoneka Ukufuma ku Mpanga ya Bulayo

Nasarete—Umushi wa kwa Kasesema

“AMABUMBA yatile, Uyu ni kasesema Yesu wa ku Nasarete wa mu Galili.” Ee, nangu fye ni mu kati ka butumikishi bwa kwa Yesu, ukulumbula kwa fye pa lwa wene kwaletele ku muntontonkanya umusumba nomba uwalumbuka uwa Nasarete. Muli fyo, abo abaishile ku kumwikata tabasosele ukuti balefwaya Yesu lelo: “Yesu umwina Nasarete.”—Mateo 21:11; 26:71; Yohane 18:3-5; Imilimo 26:9.

Icikope pa mulu cilelangilila cintu wingasanga nga watandalila Nasarete ilelo. Uli uukalambako ukucila pa fintu wali lintu malaika aishile “mu mushi wa mu Galili, ishina lya uko ni Nasarete,” ku kweba Maria ukuti ali no kufyala Umwana wa kwa Lesa. (Luka 1:26-33) Ku numa lilya, Nasarete yapalile nga nshi umushi uulangililwe pe bula likonkelepo, amayanda ya fifutu yalonganikwe pa mbali ya lupili. Yosefe na Maria nakalimo baikele mu ŋanda iyapalako kuli shi. Lelo pa ntanshi fye Maria talapaapa, bali no kuya ku kapinda ka ku kuso ku Betlehemu, kabili kulya Yesu alifyelwe. Pa numa babutukile ku Egupti ku kucingililo mwana ukufuma ku mapange ya kwa Herode aya bukomi. Pa numa ya ico, “babweleele ku Galili, ku mushi wabo wine Nasarete.”—Luka 2:4, 39; Mateo 2:13-23.

Yesu muli fyo alikulile, te mu cifulo ca pa kati icapamfiwa ica Yerusalemu nelyo Tiberia, lelo mu ncende ya mutalalila. Nasarete aali mu cibwandanshi icashingulukwako impili sha Galili wa Pe Samba, kuntu imbuto, imyangashi, imiolife, ne mikunyu yatemfwime. Fyaipakishe ulusuba lwatalala, nalyo line amainsa tayali ayabipisha nga mu Galili wa Pa Mulu.

Yosefe aafwilishe umukashi wakwe, abana bakwe abaume, na bana bakwe abanakashi pa kubomba nga kabasa, nakalimo ukukwata umuputule wa mbao uwapala uyu umo uwa mu Nasarete wa muno nshiku. Nalimo pambi apekenye insonta sha mitenge ne fibi fya mbao ifya mayanda ya mu tauni, nelyo amatebulo, ifipuna, na fimbi ifipe fya mbao. Twalishibo kuti Yesu alemonako no kusambilila, pantu na o wine aishile mu kwitwa “kabasa.” (Marko 6:3; Mateo 13:55) Umulimo wa bulimi ukushinguluka Nasarete mu kupalako watungulwile ku ncito shimbi. Nakalimo Yesu apangile ikoli ukupala ilyo ililemoneka pali shi nama. Pali iyi nshita, Yosefe pambi alebomfya ifibombelo ukupanga bapulao nelyo ifya kupulila ku kutintwa ku numa ye koli.—2 Samwele 24:22; Esaya 44:13.

Nga kalume, Yesu nakalimo aleenda mu cifulo ukushinguluka Nasarete, pamo nga ku “Kana wa mu Galili,” amakilomita ikumi limo na yatatu ku kapinda ka ku kuso, uko kuntu pa numa acitile icipesha mano cakwe ica kubalilapo. (Yohane 2:1-12) Ukwenda mupepi na makilomita ikumi limo pa kati ka kapinda ka ku kulyo na ku kabanga ukulola ku Mupokapoka wa Yesreele no Lupili lwa More, Yesu kuti afika ku musumba wa Naini, uulemonwa pe bula 17.a (Abapingushi 6:33; 7:1) Ibukisho kuti mu kati ka kutandala kwakwe ukwa kubalilapo pa lwendo lwa kushimikila, Yesu akumenye icililo mupepi na ku Naini. Ukuseshiwa no bulanda, abuushishe umwana mwaume uwa kwa mukamfwilwa.—Luka 7:11-16.

Nasarete tayali pa musebo ukalamba uuli onse ukupulinkane calo, nalyo line yalikwete imyendele yaanguka ukulola ku misebo ya musango yo. Kuti wamone ci ukufuma ku nkupo ya pali mapu wa 1990 Kalenda wa Nte sha kwa Yehova, iikwete na kabili icikope icikalamba ica Nasarete ilelo. Umusebo wa kufuma ku kabanga ukulola ku masamba ukupulinkana Umupokapoka wa Yesreele wasuntinkenye icabu ca Ekere, nelyo Tolemai, na Bemba wa Galili no Mupokapoka wa Yordani. Ukucilinganya pali umusebo ukufuma ku kapinda ka ku kulyo ukufuma ku Damaseke no kupita ukupula Samaria ukuya ku Yerusalemu.

Nasarete aliikwatile isunagoge lya uko, kabili mu kubangilila mu butumikishi bwakwe, Yesu aile kulya “umwabelele umwata wakwe.” Abelengele Esaya 61:1, 2, ukubomfya lyene ku mwine wine. Ni shani fintu abantu ba mu musumba bali no kwankulako, bamo aba bene abamumwene alekula kabili pambi fye no kumulipila pa mulimo wakwe uwa bukabasa? Balifulilwe kabili baeseshe fye no kumupoosa ukufuma pa kantongolilo, lelo Yesu alibutwike. (Luka 4:16-30) Mu kushininkisha, ilyashi pa lwa cintu acitile mu Naini no kuli konse kumbi lyalifikile mu Nasarete, pantu lintu abwelulwike no kusambilisha mwi sunagoge lya pa mwabo, takwali uwalandile ulwa ku mwipaya. Nalyo line, “tacitile kulya ifya maka ifingi,” pantu abaishibene nankwe mu Nasarete tababikile icitetekelo muli wene nga kasesema.—Mateo 13:53-58.

Marko alemba ukwankulako kwa kwa Yesu ukuti: “Kasesema tabulwa mucinshi, kano mu calo ca ku mwabo, na mu bantu bakwe, na mu ŋanda yakwe.” We bulanda ukuti ici cali ica cine ku bengi mu Nasarete. Nalyo line, kuti twatontonkanya pa lwa ulya musumba ngo mushi wa kwa Kasesema uo twasalapo ukucindika.—Marko 6:4.

[Futunoti]

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.