Alisenaminwe Kuli Yehova

“MWAPOLENI, we wasenaminwa! [Yehova, NW] ali nobe.” We kuposha! Kalanda te umbi ukucila pali malaika Gabriele. Alelanda ku mukashana wapetama—Maria, umwana mwanakashi wa mwaume we shina lya Heli. Umwaka uli ni 3 B.C.E., kabili icifulo cili musumba wa Nasarete.—Luka 1:26-28.

Maria alikobekelwa kuli Yosefe kabasa wa mbao. Ukulingana ne funde lya ciYuda no mwata, Maria amonwa ngo mukashi wakwe. (Mateo 1:18) Ukupala Maria, Yosefe na o mubusu. Mulandu nshi, lyene, untu malaika aposesha Maria nga umo uwasenaminwa?

Ishuko Lyakwe Ilyawamisha

Gabriele alundako kuti: “Witiina, Maria, pantu nausango kusenaminwa kuli Lesa. Kabili mona, ukemite fumo, no kufyalo mwana mwaume, ne shina lyakwe ukamwinike Yesu. Wene akabo mukalamba, no kwitwa Umwana wa Wapulamo, kabili Shikulu Lesa akamupeele cipuna ca bufumu ica kwa Dabidi wishi: kabili akabe mfumu pa lupwa lwa kwa Yakobo umuyayaya, na ku bufumu bwakwe takwakabe impela.”—Luka 1:29-33.

Uwasunguka kabili uwapelenganishiwa, Maria aipusha ukuti: “Ici cikaba shani, apo nshiishibe umwaume?” Gabriele ayasuka ati: “Umupashi wa mushilo ukesa pali iwe, na ’maka ya Wapulamo yakakufimba; kabili e co icikafyalwa ciketilwa ica mushilo, Umwana wa kwa Lesa.” Pa kufumyapo ukutwishika ukuli konse, malaika alundako kuti: “Mona, Elisabete umuntu obe, na o naimito mwana mwaume mu bukote bwakwe, no yu e mweshi uwalenga mutanda ku witwe ŋumba; ico icebo conse icifuma kuli Lesa tacakabulwe amaka.”—Luka 1:34-37.

Maria mu kwangufyanya apokelela ili shuko lya mulimo ilya kusungusha. Mu kuitemenwa, lelo mu kuicefya, ayankulako kuti: “Moneni ndi musha wa kwa Shikulu; cimponene umwabele shiwi lyobe.” E lyo Gabriele afumapo. Maria ayangufyanya ukuya ku mushi ukalamba mu calo ca mpili ica Yuda. Ukufika pa ŋanda ya kwa shimapepo Sekaria no mukashi wakwe, Elisabete, asanga imibele ili fye nga fintu malaika ailondolwelelemo. Mwandi buseko bwaisula mu mutima wa kwa Maria! Imilimo yakwe yafukaukamo amashiwi ya kulumbanya Yehova.—Luka 1:38-55.

Aba Muka Yosefe

Nacisungu ali no kupayanya umubili wa buntunse uwa kwa Yesu, pantu ukufyalwa kwa musango yo e kwasobelwe. (Esaya 7:14; Mateo 1:22, 23) Lelo mulandu nshi nacisungu wakobekelwa e ulefwaikwa? Pa kuti engapayanya wishi umuleshi uwingapayanishisha umwana insambu sha mwi funde ku cipuna ca bufumu ica Mfumu Davidi. Bonse babili Yosefe na Maria baba ba mu mukowa wa kwa Yuda kabili ni ntuntuko sha Mfumu Davidi. E co insambu sha bupyani isha kwa Yesu shikapampamikwa mu mbali shibili. (Mateo 1:2-16; Luka 3:23-33) Uyu e mulandu malaika pa numa aebekesesha Yosefe ukuti talingile ukushimunuka ukubuula Maria ngo mukashi wakwe uwa mwi funde, nangu ca kuti naimita.—Mateo 1:19-25.a

Ikambisho lya misonko ilyapeelwe na Kaisare Augusti lyakakilila Yosefe na Maria ukuyalembesha mu Betlehemu. Ilintu bali kulya, Maria abeleka umwana mwaume. Bakacema baisa mu kumona akanya, kabili balumbanya Wishi, Yehova. Pa numa ya nshiku 40 isha kusangulula ukulingana ne Funde lya kwa Mose, Maria aya kwi tempele mu Yerusalemu ku kuikonsolwela imembu shakwe. (Ubwina Lebi 12:1-8; Luka 2:22-24) Ee, apantu taimitwe uwabula amampuulu, kabili muli fyo uushalubukako kufuma kwi toni lya lubembu, ukukanapwililika kwakwe ukwa cifyalilwa kufwile ukufimbwa ukupitila mu malambo ya kukonsolwela.—Ilumbo 51:5.

Ilintu Maria na Yosefe bali pe tempele, Sumeone wa cikoloci na kasesema mwanakashi Ana baba ne shuko lya kumona Umwana wa kwa Lesa. Maria te wapeelwako ukusakamana. (Luka 2:25-38) Pa numa, bakapendula ba ntanda bapeele umucinshi kuli Yesu te kuli Maria.—Mateo 2:1-12.

Pa numa ya kufulumukila ku Egupti no kutwalilila ukuba kulya ukufikila Herode wabipa afwa, abafyashi ba kwa Yesu babwelelamo no kwikala mu mushi unono uwa Nasarete. (Mateo 2:13-23; Luka 2:39) Cili ni kulya e ko Yosefe na Maria bakushisha Yesu pe samba ya mibele ya lupwa iya bukapepa.

Maria Alikwete Abana na Bambi

Mu kupita kwa nshita, Maria na Yosefe bapayanishisha Yesu bamunyina ba ku mubili ne nkashi. Lintu ubutumikishi bwa kwa Yesu bwamuleta ku mushi wa ku mwabo uwa Nasarete, aba kwishibana nankwe aba ku bwaice bamwibukisha. “Bushe uyu te mwana wa kwa kabasa?” e fyo baipusha. “Bushe nyina taitwa Maria, na bamunyina ni ba Yakobo na Yose na Simone na Yuda? Ne nkashi shakwe bushe tashaba kuno mwesu shonse?” (Mateo 13:55, 56) Abena Nasarete balelosha ku lupwa lwa ku mubili ulwa kwa Yosefe na Maria, ukusanshako abana baume bakwe na bana banakashi abo baishiba pamo nge ndume sha ku mubili isha kwa Yesu ne nkashi shakwe.

Aba bamunyina ne nkashi tabali baice ba kwa Yesu aba munda imbi. Kabili te basambi bakwe, nelyo bamunyina bakwe ne nkashi aba ku mupashi, pantu Yohane 2:12 ipangako ubupusano bwalengama pa kati ka mabumba yabili pa kulondolola ukuti: “Atentemukile ku Kapernahumu, wene [Yesu], na nyina, na bamunyina, na ’basambi bakwe.” Imyaka pa numa mu Yerusalemu, umutumwa Paulo amwene Kefa, nelyo Petro, kabili alundileko kuti: “Nshamwene uuli onse umbi uwa batumwa; namwene fye Yakobo, munyina wa kwa Shikulu.” (Abena Galatia 1:19, The Jerusalem Bible) Mu kulundapo, inumbwilo ya kuti Yosefe ‘taishibe [Maria] ukusukila afyalo mwana mwaume’ ilangilila ukuti wishi wa kwa Yesu umuleshi alimwishibe pa numa kabili afyele abana bambi. (Mateo 1:25) Mu kulinganako, Luka 2:7 ita Yesu umwana mwaume wa kwa Maria nga “ibeli.”

Nyina Uutiina Lesa

Pamo nga nyina uutina Lesa, Maria abombela capamo na Yosefe mu kufunda abana babo mu bulungami. (Amapinda 22:6) Icishinka ca kuti aliba musambi waswatuka uwa Malembo cilamonwa ukufuma ku numbwilo yakwe iyafumba lwa ku mupashi lintu Elisabete amuposeshe. Pali ilya nshita nyina kwa Yesu abwekeshapo amashiwi ya mu lwimbo lwa kwa Hana kabili alangisha ukwishiba kwa malumbo, ifyalembwa fya lyashi lya kale ne fya busesemo, na mabuuku ya kwa Mose. (Ukutendeka 30:13; 1 Samwele 2:1-10; Amapinda 31:28; Malaki 3:12; Luka 1:46-55) Maria alilamine ifya kuponako fya mu busesemo ne fisemo, ukufisungila mu mutima wakwe, no kwetetulapo mu muntontonkanya wakwe. Ali kanshi uwaipangasha ukwakana mu kupeela ukufunda kwa bufyashi kuli Yesu wacaice.—Luka 2:19, 33.

Yesu uwasambilishiwa bwino uwa myaka ya bukulu 12 alangisha ukwishiba kwa mu Malembo uko kwasungusha abaume basoma aba pe tempele. Pa mulandu wa kuti acipaatukako kufuma ku bafyashi bakwe mu kati ka ciputulwa ca nshita ya Ca kucilila, nyina atila: “We mwana, cinshi ico watucitile fi? Mona, wiso na ine twakufwaya natusakamikwa!” Yesu ayankulako kuti: “Ico mulemfwaila cinshi? Bushe tamwishibe ukuti ndi no kuba mu ŋanda ya kwa Tata?” Pa kukanaba na maka ya kwiluka ubupilibulo bwa uku kwankulako, Maria alama kwene mu mutima wakwe. Ilyo babwelela ku Nasarete, Yesu “alakula ku mano ne fumbi, na ku bubile kuli Lesa na ku bantu.”—Luka 2:42-52.

Maria Pamo ngo Musambi wa kwa Yesu

Fintu cili icalingisha ukuti Maria alingile mu kupelako ukuba umusambi waipeelesha uwa kwa Yesu! Aba uwafuuka kabili takwata amapange ya kufwaya ukulumbuka te mulandu no mulimo wakwe uwaibela uwapeelwe na Lesa. Maria alishiba Amalembo. Nga ca kuti wasokota yene we mwine, tawakasange wene ukulondololwa mu bukata, uwaikala pa cipuna pamo nga “namfumu mukata” kabili uwashingaukwa ubukata ubufuma kuli Kristu. Ukucila, uli no kusanga wene ukuba uushalumbuka sana, uushaishibikwa nga nshi.—Mateo 13:53-56; Yohane 2:12.

Yesu alicilikile icili conse icapala ngo kupakata Maria pa kati ka bakonshi bakwe. Ilintu aali acili alelanda pa kashita kamo, “umwanakashi ukufuma mwi bumba abilikishe ati, ‘Libe ilyapaalwa ifumo ilyakufyele na mabeele ayakonseshe!’ ‘Ukucila,’ ayankwileko ati, ‘abapaalwa ni abo abomfwa icebo ca kwa Lesa no kucibaka.’” (Luka 11:27, 28, The New American Bible, iyapilibulwa ne filundwa fya Catholic Biblical Association of America) Pa mutebeto wa bwinga, Yesu aebele Maria ukuti: “Mukwai, mwilantungulula. Inshita yandi icili tailafika.” (Yohane 2:4) Amabupilibulo yambi yabelengwo kuti: “Ndekeleni uyu mulandu.” (Weymouth) “Mwiesha ukuntungulula.” (An American Translation) Ee, Yesu alicindike nyina, lelo tamubikile pa cambaso.

Amashuko ya Muyayaya

Mwandi mashuko Maria aipakishe! Afyele Yesu. Lyene alelele no kukansha umwana munono. Mu kupelako, abeleshe icitetekelo, ukusanguka umusambi wa kwa Kristu kabili nkashi yakwe uwa ku mupashi. Mu kuceba kwesu pali Maria ukwa kulekeleshako ukwa mu Malembo, twamumona mu Yerusalemu. Ali kulya capamo na batumwa ba kwa Yesu, abana baume bakwe bambi, na banakashi ba busumino bamo—bonse bene bakapepa ba kwa Yehova.—Imilimo 1:13, 14.

Mu kupita kwa nshita, Maria alifwile kabili umubili wakwe walibwelele ku lukungu. Ukupala abakonshi basubwa bambi aba mu kubangilila aba mwana mwaume wakwe uwatemwikwa, alisendeme mu mfwa ukufikila inshita yalinga iya kwa Lesa ku kubuusha wene pamo nge cibumbwa ca ku mupashi mu kuba no bumi bwa bumunshifwa mu muulu. (1 Abena Korinti 15:44, 50; 2 Timote 4:8) Fintu uyu “uwasenaminwa” afwile nomba ukuba uwacankwa pa kuba pa cinso ca kwa Yehova Lesa na Yesu Kristu!

[Futunoti]

[Icikope pe bula 31]

Maria alisenaminwe pamo nga nyina wa kwa Yesu