‘Citeni Ifibusa Kuli Mamone Uushalungama’

“Icitileni ifibusa kuli mamone uushalungama . . . Uwa cishinka ku cacepesha e wa cishinka na ku fingi.”—LUKA 16:9, 10.

1. Ni shani fintu Mose na bana ba Israele balumbenye Yehova pa numa ya kulubuka ukufuma mu Egupti?

UKUPUSUSHIWA mu cisungusho—we ca kukumanya ca kukosha icitetekelo! Ukufuma kwa kwa Israele mu Egupti te kuti kulundanishiwe ku uuli onse ukucila pali Yehova, Uwa maka yonse. E mulandu wine Mose na bena Israele baimbile ukuti: “Ukukosa kwandi kabili ukulumba kwandi ni Yehova, kabili aisabe pusukilo lyandi; uyu ni Lesa wandi, ndemutootela, ni Lesa wa kwa tata, ndemutonda.”—Ukufuma 15:1, 2; Amalango 29:2.

2. Finshi fintu abantu ba kwa Yehova baile na fyo ilyo balesha Egupti?

² Fintu ubuntungwa bwasangilwe ubupya ubwa kwa Israele bwapuseneko ne mibele yabo mu Egupti! Nomba kuti bapepa Yehova ukwabula ukupumfyanishiwa. Kabili tabafumine mu Egupti minwe mikutwa. Mose ashimika ukuti: “Abana ba kwa Israele . . . balombele ku bena Egupti ifisamo fya silfere ne fisamo fya golde, ne fya kufwala: kabili Yehova apeele abo bantu ububile mu menso ya bena Egupti, na bo babapeele ifyo balombele. Awe batapile abena Egupti.” (Ukufuma 12:35, 36) Lelo ni shani fintu babomfeshe ifi fyuma fya mu Egupti? Bushe fyafuminemo ‘ukutonda Yehova’? Cinshi tulesambilila ukufuma ku ca kumwenako cabo?—Linganyako 1 Abena Korinti 10:11.

“Ica Musangulo ca kwa Yehova”

3. Ukubomfya kwa kwa Israele ukwa golde mu kupepa kwa bufi kwabalamwine ukwankulako nshi ukufuma kuli Yehova?

³ Mu kati ka lwendo lwa kwa Mose ulwalepa inshiku 40 ku lupili lwa Sinai ku kupokelela amakambisho ya kwa Lesa kuli Israele, abantu balepembelela pa nshi babele abayafya ukulama. Ukufyantula utwa ku matwi twabo utwa golde, bakambishe Aarone ukupanga icimpashanya ca kuti balepepa. Aarone na kabili abakuulile icipailo, kabili mu kubangilila akasuba kakonkelepo, baninike amalambo palya. Bushe iyi mibomfeshe yabo iya golde yalilengele Kalubula wabo ukubatemwa? Napacepa! “Nomba leka mbe,” e fyo Yehova abilishe kuli Mose, “no bukali bwandi bulebemina, no kubapwisha.” Cali fye ni pa kupaapaata kwa kwa Mose e po Yehova atengele uluko, nangu ca kuti bakasongelekanya ba bucipondoka baliwile ku cikuko ukufuma kuli Lesa.—Ukufuma 32:1-6, 10-14, 30-35.

4. Cinshi cali “ica musangulo ca kwa Yehova,” kabili ni bani bapeele cene?

⁴ Pa numa, Israele alikwete ishuko lya mu nshita ilya kubomfya ifyuma banonkele mu nshila iyo yatemwine Yehova. Bapeele “ica musangulo ca kwa Yehova.”a Golde, silfere, umukuba, ubushishi bwa kafifi, insalu shalekanalekana ishakashikila, imikupo ya basukusuku, imikupo ya batehashi, ne fimuti fya mushita fyali pa kati ka fya bupe fya bukuule no kuyemfya kwa ca kwikalamo. Ubulondoloshi bwalwila ukusakamana kwesu ku mibele ya mutima ya balesangula. “Onse uwaitemenwa mu mutima acilete, ca musangulo ca kwa Yehova.” (Ukufuma 35:5-9) Israele alyankwileko mu kucincimuka. E ico, ica kwikalamo cali cikuulwa ca “lulumbi lwayemba kabili ulwapelako,” ukwambula amashiwi ya wasoma umo.

Imisangulo ye Tempele

5, 6. Mu kulundana ne tempele, ni shani fintu Davidi abomfeshe ifyuma fyakwe, kabili ni shani fintu bambi bayankwileko?

⁵ Nangu ca kuti Imfumu Solomone iya bena Israele yakambishe ubukuule bwa ŋanda ibelelela iya kupepa Yehova, Davidi, wishi, aali nacita amapekanyo yakulisha ukulosha kuli bwene. Davidi alongenye golde uushaifulila, silfere, umukuba, icela, ifimuti, na mabwe yaumo mutengo. “Kabili pa kutemwa kwandi ku ŋanda ya kwa Lesa wandi,” e fyo Davidi aebele abantu bakwe, “apo ninkwate fyuma golde na silfere, nafipeela ku ŋanda ya kwa Lesa wandi, pa mupili wa conse ico napekanishishe ŋanda ya mushilo—bakikari ba golde amakana yatatu . . . na silfere uwakamunwa bakikari amakana cinelubali, ku kupaminako ku fibumba fya mayanda.” Davidi akoseleshe bambi ukuba bakapekape na bo bene. Ukwankulako kwali ukwakulisha: golde wa fya golde, silfere wa fya silfere, umukuba wa fya mukuba, icela ca fya cela, na tunakabwe twaumo mutengo. “Ne mitima ya cishinka,” abantu bapeele “ku kuitemenwa kuli Yehova.”—1 Imilandu 22:5; 29:1-9.

⁶ Ukupitila muli iyi misangulo ya kuitemenwa, abena Israele balumbulwile ukutesekesha kwashika ukwa kupepa kwa kuli Yehova. Davidi mu kuicefya apepele ukuti: “Lelo ni ’ne ani, kabili ni bani abantu bandi, ukuti twingaba na ’maka aya kupeela ku kuitemenwa ifya bupe nge fi?” Mulandu nshi? “Pantu fifuma kuli imwe fyonse, kabili ifyafuma mu kuboko kwenu e fyo tupeelako kuli imwe. . . . Ine pano mu kutambalala kwa mutima wandi napeela ku kuitemenwa ifi fyonse.”—1 Imilandu 29:14, 17.

7. Lisambililo nshi ilya kusoka tusambilila ukufuma ku kasuba ka kwa Amose?

⁷ Nalyo line, imikowa ya kwa Israele yafililwe ukusungilila ukupepa Yehova mu cifulo ca ntanshi mu mintontonkanya yabo ne mitima. Ukufika mu mwanda wa myaka walenga pabula B.C.E., Israele wayakanikana alisangwike uwa mulandu wa mulekelesha wa ku mupashi. Ukukuma ku bufumu bwa mikowa ikumi iya kwa Israele ubwa ku kapinda ka ku kuso, Yehova abilishe ukupitila muli Amose ukuti: “Kalanda ku ba cibote ba mu Sione, ku baikalo mutende ku lupili lwa Samaria.” Abalondolwele pamo nga bantu “abasendama pa fya kukuwamapo ifya meno ya nsofu, abailekelesha pa masanshi yabo; abalya abana ba mpaanga ba mu mukuni, na ’bana ba ŋombe aba mu kati ke tanga; . . . abanweno mwangashi muli bamafukula.” Lelo ubusambashi bwabo tabwali bucingo iyo. Lesa abasokele ati: “Mu bakasendwa bunkole bakaba e ba ntanshi; kukafumapo ukuwowota kwa bailekelesha.” Mu 740 B.C.E., Israele aliculile pa maboko ya bena Ashuri. (Amose 6:1, 4, 6, 7) Kabili mu kupita kwa nshita ubufumu bwa ku kapinda ka ku kulyo ubwa Yuda na bo bwine bwabele icinakabupalu ca kutemwe fimoneka.—Yeremia 5:26-29.

Ukubomfya Kwalinga Ukwa Bukumu mu Nshita sha Bwina Kristu

8. Ca kumwenako nshi icisuma cintu Yosefe na Maria batupayanisha ukukuma ku kubomfya ubukumu?

⁸ Mu kupusanako, imibele iyo mu kwampanako yali iya bubusu iya babomfi ba kwa Lesa mu nshita sha pa numa tayabacilikile ku kulangisha ukupimpa ku kupepa kwa cine. Languluka Maria na Yosefe. Mu kumfwila ikambisho lya kwa Kaisare Augusti, baimine ubulendo ukuya kwi tauni lya ku mwabo, Betlehemu. (Luka 2:4, 5) Kulya e ko Yesu afyalilwe. Inshiku 40 pa numa, Yosefe na Maria batandalile itempele mu Yerusalemu wali lwa mupepi ku kuninika ica kuninika catubulwilwe ica kusangulula. Ukulangilila imibele yabo iya bubusu, Maria aninike ifyuni fibili ifinono. Wene na Yosefe tababepekeshe mu bupiina. Ukucila, mu cumfwila babomfeshe ubukumu bwabo ubwapelela.—Ubwina Lebi 12:8; Luka 2:22-24.

9-11. (a) Amashiwi ya kwa Yesu pali Mateo 22:21 yapayanya ubutungulushi nshi ukukuma ku fintu tubomfya indalama? (b) Mulandu nshi umusangulo unono uwa kwa mukamfwilwa ushapeelelwe ibusha?

⁹ Pa numa, abaFarise na bakonshi ba mu kabungwe ka kwa Herode baeseshe ukubeleleka Yesu, ukusoso kuti: “E ico utwebe, Uleti shani? Bushe catuwamino kutuule mituulo kuli Kaisare, nalimo ukukanatuula?” Ukwankulako kwa kwa Yesu kwasokolwele ukwiluka kwakwe. Ukulosha ku ndalama bamupeele, Yesu aipwishe ukuti: “Fya kwa ani icipasho ici ne cilembo ici?” Batile: “Fya kwa Kaisare.” Mano mano asondwelele ukuti: “E ico peeleni ifya kwa Kaisare kuli Kaisare, ne fya kwa Lesa kuli Lesa.” (Mateo 22:17-21) Yesu alishibe ukuti ubulashi bwalepanga indalama bwaenekele imisonko ukusonkelwa. Lelo palya ayafwile abakonshi bakwe capamo na balwani ukwiluko kuti Umwina Kristu wa cine alatukuta na kabili ukupeele “fya kwa Lesa kuli Lesa.” Ici cisanshamo ukubomfya kwalinga ukwa fikwatwa fya ku mubili ifya umo.

¹⁰ Ica kucitika cintu Yesu aikalile ubunte mwi tempele cilangilila ici. E lyo fye asenwike bakalemba bafunuka abo ‘abaleliila bamukamfwilwa amayanda.’ “Awe pa kwinuna amenso, amwene aba fyuma balepoosa ifya bupe fyabo mu cipao,” e filondolola Luka. “Kabili [Yesu] amwene mukamfwilwa mubusu alepoosamo utunyampuku tubili twa ndalama. E lyo atile, Ndemwebe cine cine, nati, uyu mukamfwilwa mubusu apooselemo icacilamo kuli bonse; pantu bonse bene ni ku fipakile fyabo bapooselemo ifya bupe, lelo wene ni ku kubulwa kwakwe apooselemo fyonse ifya maliila ifyo akwete.” (Luka 20:46, 47; 21:1-4) Abantu bamo balumbulwile ukuti itempele lyaliyemfiwe na mabwe yaumo mutengo. Yesu ayankwileko ukuti: “Ifi mulelolesha, inshiku shikesa ilyo tapakashale ilibwe pa muulu wa libwe libiye ilishakapooswe pa nshi.” (Luka 21:5, 6) Bushe ulya musangulo unono uwa kwa mukamfwilwa wali wa fye? Mu cine cine iyo. Ayafwilishe imitantikile iyo Yehova akwete pali ilya nshita.

¹¹ Yesu aebele abakonshi bakwe aba cine ukuti: “Takuli mubomfi uwingabombela bashikulu wakwe babili; pantu nalimo engapata umo no kutemwo mubiye, nalimo engabisha umo no kusuulo mubiye. Te kuti mubombele Lesa na Mamone.” (Luka 16:13) Muli fyo, ni shani fintu twingalangisha ukushikatala kwalinga mu kubomfya ubukumu bwesu ubwa fya ndalama?

Bakapitao ba Cishinka

12-14. (a) Abena Kristu baba ni bakapitao ba bukumu nshi? (b) Ni mu nshila nshi ishapulamo abantu ba kwa Yehova ilelo muli bucishinka balangishishamo bukapitao bwabo? (c) Ni kwi kuntu indalama sha kwafwilisha umulimo wa kwa Lesa ilelo shifuma?

¹² Lintu twapeela ubumi bwesu kuli Yehova, nge ca kufumamo tusosa ukuti icili conse ico twakwata, ubukumu bwesu bonse, fyakwe. Ni mu nshila nshi, lyene, tulingile ukubomfeshamo fintu twakwata? Pa kulanda pa mulimo wa Bwina Kristu mu cilonganino, Munyina C. T. Russell, presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Society, alembele ukuti: “Umo na umo ali no kuilanguluka umwine ngo wasontwa na Shikulu ku kuba kapitao wa nshita yakwe ine, ubulashi, indalama ne fyalundwapo, kabili umo na umo afwile ukufwaya ukubomfya uku ukulamuka ukufika apo engapesha, ku bukata bwa kwa Shikulu.”—The New Creation, ibula 345.

¹³ “Icafwaikwa muli bakaangalila, ca kuti umuntu abe uwa cishinka,” e filondolola 1 Abena Korinti 4:2. Pamo ngo kuteyanya kwa pa kati ka nko, Inte sha kwa Yehova balatukuta ukwikala mu kumfwana no bo bulondoloshi, ukubomfya inshita yabo iikalamba ukufika apo bengapesha mu butumikishi bwa Bwina Kristu, mu kusakamanishisha ukulundulula ukulamuka kwabo ukwa kusambilisha. Mu kulundapo, amabumba ya ba kuitemenwa pe samba lya bwangalishi bwa Makomiti ya Makuule aya mu Fitungu mu kuitemenwa balapeela inshita yabo, ubukose, no bwishibilo ku kupanga amayanda ya kulonganinamo ku kupepa. Mu kuba ne fi fyonse, Yehova alatemunwa.

¹⁴ Ni kwi kuntu indalama sha kwafwilisha uyu kampeini wakulisha uwa kusambilisha no mulimo wa bukuule shifuma? Ukufuma ku ba mitima ya kuitemenwa, nga fintu fye cali na mu nshiku sha bukuule bwa ca kwikalamo. Ngo muntu umo umo, bushe tuleakanamo? Bushe inshila tubomfeshamo ubukumu bwesu ubwa fya ndalama ilalangisha ukuti umulimo wa kwa Yehova wa bucindami bukalamba kuli ifwe? Mu milandu ya fya ndalama, lekeni tube bakangalila ba cishinka.

Icipasho ca Bukapekape

15, 16. (a) Ni shani fintu Abena Kristu ba mu kasuba ka kwa Paulo balangishe bukapekape? (b) Ni shani fintu tulingile ukumona ukulanshanya kwesu ukwa lelo?

¹⁵ Umutumwa Paulo alembele pa lwa mupashi wa bukapekape uwa Bena Kristu ba mu Makedonia na Akaya. (Abena Roma 15:26) Nangu cingati baali abalanda abene, mu kuitemenwa balisangwilileko ku kwaafwa bamunyinabo. Paulo akoseleshe Abena Kristu ba mu Korinti mu kupalako ukupeela muli bukapekape, ukusangwilako ifyapulilemo ku kwafwako ukubulisha kwa bambi. Takwali nangu umo uwingapeela Paulo umulandu wa kupinda. Alembele ukuti: “Uutanda aleceefya, akaseepe fyaceepa; kabili uutanda alefusha, akaseepe fyafula. Onse acite umo apangile mu mutima wakwe; te kupeela no mutimako nangu mu kupatikishiwa, pantu Lesa atemwo mupe wa nsansa.”—2 Abena Korinti 8:1-3, 14; 9:5-7, 13.

¹⁶ Imisangulo ya bukapekape iyo bamunyinefwe na bantu balesekelela bacita ukulola ku mulimo wa Bufumu uwa mu kusaalala kwa calo ilelo ipeela ubushininkisho bwa fintu basenda ili shuko mu kukatama. Lelo, nga fintu Paulo acinkwileko abena Korinti, kuti caba bwino kuli ifwe ukulanguluka kuno kulanshanya pamo nge ca kucinkulako.

17. Mitantikile nshi iya kupeela iyo Paulo akoseleshe, kabili bushe ici kuti cabomfiwa ilelo?

¹⁷ Paulo acincishe bamunyina ukukonka imitantikile imo mu kupeela kwabo. “Ku bwa ntanshi bwa mulungu no mulungu,” e fyo asosele, “bonse mupaatulepo fimo no kubika, umo mwingakwatila.” (1 Abena Korinti 16:1, 2) Ico kuti cabomba nge ca kumwenako kuli ifwe na ku bana besu mu kusangula kwesu, nampo nga twacita cene ukupitila mu cilonganino nelyo mu kulungatika kwi ofesi lya musambo ilyapalamisha ilya Watch Tower Society. Bamishonari baupana babili abapeelwe ukushimikila mwi tauni lya mu East Africa balaalike abalesekelela ukuilunda kuli bene kwi sambililo lya Baibolo. Pa kupwa kwa uku kulongana kwa kubalilapo, bamishonari mu kushilimuka babikile indalama shimo mu kabokoshi akalembelwepo ukuti “Imisangulo ya mulimo wa Bufumu.” Abasangilweko bambi na bo bacitile cimo cine. Pa numa, aba abapya babe nabateyanishiwa ku kube cilonganino ca Bwina Kristu, kangalila wa muputule alitandele kabili alondolwele fintu imisangulo yabo yali iya lyonse.—Ilumbo 50:10, 14, 23.

18. Ni shani fintu twingaafwa bamunyinefwe abali mu kumanama?

¹⁸ Na kabili twalikwata ishuko lya kubomfya ubukumu bwesu ku kwaafwa ifinakabupalu fya masanso ya fyabumbwa pe sonde na abo abekala mu ncende shalepaulwa ku nkondo. Fintu twali abacincimushiwa ukubelenga pa lwa fya kukumbusuka ifyatuminwe ku Eastern Europe ilyo icimfulumfulu ca fya ndalama ne ca bupolitiki capyangile ukupulinkana cilya ciputulwa ca calo! Imisangulo ya fyonse ifipe ne ndalama yalangishe bukapekape bwa bamunyinefwe no kwikatana na Bena Kristu bapusulwa.b—2 Abena Korinti 8:13, 14.

19. Fintu nshi ifibomba ifyo twingacita ku kwaafwa abo ababa mu mulimo wa nshita yonse?

¹⁹ Tulakatamika nga nshi umulimo wa bamunyinefwe ababomba mu mulimo wa nshita yonse pamo nga bapainiya, bakangalila benda, bamishonari, na ba kuitemenwa aba pa Bethel, bushe te ifyo? Ilyo imibele yesu yasuminisha, kuti pambi twaba na maka ya kubaafwako lwa ku mubili mu kulungatika. Ku ca kumwenako, lintu kangalila wa muputule atandalila icilonganino cenu, kuti pambi mwaba na maka ya kumupayanishisha umwa kusendama, ifya kulya, nelyo ukwaafwa ukulola ku fipooswa fya myendele yakwe. Bukapekape bwa musango yo ubo bulamonwa kuli Shifwe wa ku muulu, uufwaya ababomfi bakwe ukusakamanwa. (Ilumbo 37:25) Imyaka imo ku numa munyina umo uwali fye na maka ya kutambika utwa kulya twayanguka alaalike kangalila enda no mukashi wakwe ku ŋanda ku mwakwe. Lintu abaupana babili baile mu mulimo wa mwi bala uwa cungulo bushiku, munyina apeele abatandashi bakwe enifulupu. Mu kati mwali ipepala lya ku banki (ilyalingene na dola umo uwa ku United States) capamo na ka kalata kalembwa ku minwe: “Mukwai kuti bashitamo tii nelyo utumafuta twa muli motoka.” We kutesekesha kushaiwamina ukwalumbulwilwe muli iyi nshila yabamo kuicefya!

20. Lishuko nshi ne cishingamo tushingafwaya ukulekelesha?

²⁰ Lwa ku mupashi, abantu ba kwa Yehova balipaalwa! Tulaipakisha umutebeto wa ku mupashi pa kulongana kwesu ukukalamba na mabungano, apo tupokelela impapulo shipya, ukusambilisha kushaiwamina, no kufunda kubomba. Mu kuba ne mitima iyaisulamo ukutasha pa mapaalo yesu aya ku mupashi, tatulaba ishuko lyesu ne cishingamo ku kusangwilako indalama ku kubomfiwa ku kutwala pa ntanshi amabuseko ya Bufumu bwa kwa Lesa mu kusaalala kwa calo.

‘Citeni Ifibusa Kuli Mamone Uushalungama’

21, 22. Cinshi cikacitika mu kwangufyanya kuli “mamone uushalungama,” ukufwaya ifwe ukucita cinshi pali nomba?

²¹ Mu cine cine, kwalibako inshila ishingi isho twingalangishishamo ukuti ukupepa Yehova kulesa intanshi mu bumi bwesu, imo iya isho nshila iishili iyacepesha ibimbamo ukumfwila ukupanda amano kwa kwa Yesu ukwa kuti: “Icitileni ifibusa kuli mamone uushalungama, ukuti ilyo akapwa, bakamusekelele mu nsakwe sha muyayaya.”—Luka 16:9.

²² Mona ukuti Yesu alandile ulwa kupwa kwa mamone uushalungama. Ee, ubushiku bukesa lintu indalama sha ino micitile shikaba isha fye. “Bakapoosa silfere wabo mu misebo, na golde wabo akabe ca makombela,” e fyaseseme Esekiele. “Silfere wabo na golde wabo akafilwo kubapokolola mu bushiku bwa kububuka kwa kwa Yehova.” (Esekiele 7:19) Ukufikila ici cacitika, tufwile ukubelesha amano no kushilimuka mu nshila tubomfeshamo ifikwatwa fyesu ifya ku mubili. Muli fyo tatwakaloleshe ku numa no kulilishika pa kufilwa kwesu ukumfwila ukusoka kwa kwa Yesu ukwa kuti: “Nga tamwaba aba cishinka kuli mamone uushalungama, n’ ani akaseekesha kuli imwe ifyuma fine fine? . . . Te kuti mubombele Lesa na Mamone.”—Luka 16:11-13.

23. Cinshi tulingile ukubomfya mano mano, kabili cinshi cikaba icilambu cesu?

²³ Lekeni ifwe bonse, lyene, muli bucishinka tumfwile ifi ifya kucinkulako ku kubika ukupepa kwa kwa Yehova pa ntanshi mu bumi bwesu no kubomfya bwino ubukumu bwesu bonse. Muli fyo kuti pambi twasungilila bucibusa bwesu na Yehova na Yesu, abalaya ukuti lintu indalama shapwa bakatupokelela mu “nsakwe sha muyayaya,” mu kuba ne cilolelo ca bumi bwa ciyayaya atemwa mu Bufumu bwa mu muulu nelyo pe sonde lya paradise.—Luka 16:9.

[Amafutunoti]

Bushe Uleibukisha?

◻ Ni shani fintu Israele ayankwile ku bwite bwa kwa Yehova ubwa kusangwila ku bukuule bwa ca kwikalamo?

◻ Mulandu nshi umusangulo wa kwa mukamfwilwa ushabele uwa fye?

◻ Cishingamo nshi cintu Abena Kristu basenda mu nshila babomfeshamo ubukumu bwabo?

◻ Ni shani fintu twingasengauka ukwisalanguluka pa mibomfeshe yesu iya ndalama?

[Icikope pe bula 15]

Umusangulo wa kwa mukamfwilwa, te mulandu no kuba uunono, tawali wa fye

[Ifikope pe bula 16, 17]

Imisangulo yesu ilafwilisha umulimo wa Bufumu uwa mu kusaalala kwa calo