Ukupusushiwa Aba Mweo Ukupula mu Bucushi Bukalamba

“Aba e bafuma mu Bucushi bukalamba, kabili basambile amalaya yabo, no kuyabuutusha mu mulopa wa Mwana wa mpaanga.”—UKUSOKOLOLA 7:14.

1. Ni bani bakasengela abakabuushiwa mu kwima ku bafwa ukwa pe sonde?

LINTU amamilioni yashingapendwa yabuushiwa mu “kwima ku bafwa kwa balungama na ’bashalungama,” tabakabweshiwe kwi sonde lyabulamo akantu. (Imilimo 24:15) Bakabuukila mu fyashingulukako fyawamishiwa no kusanga ukuti umwa kwikala, ifya kufwala, ne fya kulya ifingi fyalipekanishiwa. Ni bani bakacita uko kupekanya konse? Mu kumonekesha, kukabako abantu abakabako aba mweo mu calo cipya ilyo ukwima ku bafwa ukwa pe sonde takulatendeka. Ni bani? Baibolo ilangilila ukuti bakaba ni bakapusunsuka ba bucushi bukalamba ubuleisa. Pali fyonse ifisambilisho fya Baibolo, ukwabulo kutwishika ici e cimo ica fyacilapo kucincimusha—ica kuti bamo aba busumino bakapusushiwa aba mweo ukupula mu bucushi bukalamba kabili tabakatale abafwa. Ili subilo lyalicitilwo bunte bwino mu Amalembo ya Mushilo.

Ukupala Inshiku sha kwa Noa

2, 3. (a) Kupalanya nshi kwacitwa pa kati ka nshiku sha kwa Noa ne nshita yesu? (b) Cinshi calangililwa ku kupusunsuka kwa kwa Noa no lupwa lwakwe ukupula mu Lyeshi?

² Pali Mateo 24:37-39, Yesu Kristu alingenye inshiku sha kwa Noa ne nshiku sha kulekelesha, umo nomba tuisanga fwe bene. Atile: “Ifyo inshiku sha kwa Noa shali, e fyo kukaba no kwisa kwa Mwana wa muntu. Pantu ifyo cali mu nshiku shilya pa ntanshi ya lyeshi, abantu balelya no kunwa, baleupa no kuupwa, ukufika pa bushiku Noa aingile mu cibwato, kabili tabaishibe lyasukile ilyeshi lyaisa no kusenda bonse; e fyo kukaba no kwisa kwa Mwana wa muntu.”

³ Ilyeshi lya mu cibulungwa lyasendele bonse abo abashapeeleko ukusakamana ku bukombe bwa kusoka ubwa kwa Lesa. Nangu cibe fyo, talyasendele Noa no lupwa lwakwe. ‘Baingile mu cibwato,’ nga fintu Yesu asosele. Pa mulandu wa kuipeelesha kwabo ukwa bukapepa, Yehova abapayanishishe inshila ya kupusunsukilamo. Petro wa Cibili 2:5, 9 alosha ku kupusunsuka kwa kwa Noa no lupwa lwakwe lintu atila: “[Lesa] . . . abakile Noa kabila wa bulungami na bambi cinelubali, ilyo aletele ilyeshi pano isonde pa bashipepa. [Yehova, NW] aishibo kupokolola bakapepa ku ca kwesha.” Yesu alingenye akasuba ka kwa Noa ne nshiku sha kulekelesha ukulanga ukuti abantu mu cinkumbawile tabali na kumfwila ubukombe bwa kusoka ubwa kwa Lesa. Nangu ni fyo, mu kucite fyo alicikoseshe ukuti Noa no lupwa lwakwe balyumfwilile Yehova Lesa, baingile mu cibwato, kabili bapusunswike Ilyeshi likalamba. Ukupusunsuka kwa kwa Noa no lupwa lwakwe kusonta ku kupusunsuka kwa babomfi ba busumino aba kwa Lesa pa kupwa kwa ici calo.

Icipasho ca Mwanda wa Myaka uwa Kubalilapo

4. Mu kufikilishiwa kwa mashiwi ya kwa Yesu, fya kuponako nshi fyatungulwile ku bonaushi bwa Yerusalemu mu 70 C.E.?

⁴ Yesu na kabili alandile ulwa fya kuponako ifili no kucitika pa kupwa kwa cino calo. Pali Mateo 24:21, 22, tubelengo kuti: “Lilya kukabo bucushi bukalamba ubushatala abubako ukutula pa kutendeka kwa pano isonde ukufika kuli nomba, nangu takwakabeko. Inshiku shilya ashibulaipifiwa, nga tengapusuka umuntunse nangu umo; lelo, pa mulandu wa basalwa, inshiku shilya shikepifiwa.” Aya mashiwi yakwete ukufikilishiwa kwa kubalilapo mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo uwa Nshita yesu Iyaishibikwa. Mu 66 C.E., umusumba wa Yerusalemu walishingilwe ku milalo ya bena Roma pe samba lya kwa Cestius Gallus. Ifita fya ciRoma fyafikile fye na ku kusuula ilinga lye tempele, kabili abaYuda abengi bali abaipekanya ukucimba. Ukwabula ukwenekela, kabili ukwabula umulandu wine wine, nangu cibe fyo, Cestius Gallus alifumishemo ifita fyakwe. Batile bashimona fye abena Roma babwelelamo, Abena Kristu balibombeele pa mashiwi ya kwa Yesu, ayalandilwe imyake ingi mu kubangilila aya kuti: “Ilyo mukamona Yerusalemu naushingwa ku milalo, e lyo ishibeni ukuti ukupomonwa kwa uko nakupalama. E lyo abali mu Yudea bafulumukile ku mpili; na ’bali mu kati ka uko bafumemo; na ’bali mu mapanga beingilamo.” (Luka 21:20, 21) AbaYuda basangwilwe Abena Kristu, abasalwa, ilyo line balishiile umusumba washama uwa Yerusalemu kabili muli yo nshila balipusushiwe ku bonaushi bwabipisha ubo mu kwangufyanya bwali no kwisa pali wene. Mu 70 C.E., abashilika ba ciRoma balibwelele pe samba lya kwa Mushika Titus. Basakile nsakwe ukushinguluka Yerusalemu, ukushinga umusumba, no kuonaula.

5. Ni mu nshila nshi ubucushi pali Yerusalemu bwaipifiwe mu 70 C.E.?

⁵ Kalemba wa lyashi lya kale ilya ciYuda Josephus ashimika ukuti abaYuda 1,100,000 balifwile, ilintu 97,000 balipusunswike kabili balyulwilwe ukuya muli bunkole. Balya baYuda bapusunswike abashali Bena Kristu mu cine cine tabali e “basalwa” aba mu busesemo bwa kwa Yesu. Ukulanda kuli lulya luko lwa ciYuda ulwa bucipondoka, Yesu aali nasosa ukuti: “Moneni, iŋanda yenu yashilwa imwe icipompa. Pantu ndemweba, nati, tamwakamone ine kabili iyo, mukasuke amutila, Alipaalwa uuleishila mwi shina lya kwa [Yehova, NW].” (Mateo 23:38, 39) Takwaba icalembwa ca kuti abo baYuda, abaiswile mu Yerusalemu, mu kulekelesha balipokelele Yesu nga Mesia, ukusanguka Abena Kristu, no kupokelela ububile bwa kwa Yehova. Nangu ni fyo, ubucushi ubwaishile pali Yerusalemu mu 70 C.E. bwalipifiwe. Ukushinga kwa kupelako kwa mulalo wa cina Roma takwakokwele. Ici casuminishe abaYuda bamo ukupusunsuka, lelo ukutumwa fye mu mbali shalekanalekana isha Buteko bwa ciRoma nga basha.

Ibumba Likalamba Ilya Bakapusunsuka

6, 7. (a) Musumba ukalamba nshi uwa butotelo uucili no konaulwa, pamo ngo lubali lwa bucushi nshi ubushingalinganishiwako? (b) Cinshi cintu Yohane aseseme pa lwa bucushi bukalamba ubuleisa pali cino calo?

⁶ Ilintu ubonaushi bwa Yerusalemu mu 70 C.E. mu cituntulu bwaliletele “bucushi bukalamba” pali ulya musumba wa butotelo, ukufikilishiwa kukalamba ukwa mashiwi ya kwa Yesu kucili no kwisa. Umusumba wa butotelo uwacilapo bukulu, Babiloni Mukalamba, ubuteko bwa calo ubwa butotelo bwa bufi, buli no kukumanya ubucushi bukalamba ubwa kulenge mfwa ukukonkwapo ilyo line no bucushi bushingalinganishiwako pa micitile ya fintu yonse iya kwa Satana. (Mateo 24:29, 30; Ukusokolola 18:21) Mupepi ne myaka 26 pa numa ya bonaushi bwa Yerusalemu, umutumwa Yohane, pa Ukusokolola 7:9-14, alembele pa lwa ubu bucushi bukalamba ubwa calo conse. Alangishe ukuti ibumba likalamba ilya bantu lili no kupusunsuka bwene.

⁷ Aba bakapusunsuka, abetwa “ibumba likalamba,” baishibikilwa ku ncitilo shabo shimo ishabulo kutwishika isho babuula. Ukulingana no Ukusokolola 7:14, umo uwa bakalamba 24 mu muulu aebele Yohane ukuti: “Aba e bafuma mu Bucushi bukalamba, kabili basambile amalaya yabo, no kuyabuutusha mu mulopa wa Mwana wa mpaanga.” Ee, ibumba likalamba bawila Yehova nge ntulo ye pusukilo lyabo. Babelesha icitetekelo mu mulopa wasuumiwa uwa kwa Yesu kabili balikwata ukwiminina kwalungama pa ntanshi ya kwa Kabumba wabo ne Mfumu yakwe iyasontwa, Yesu Kristu.

8. Kwampana nshi kushaiwamina ukwabapo pa kati ke “bumba likalamba” na bashalapo aba bamunyina basubwa aba kwa Yesu?

⁸ Ilelo, mupepi ne filundwa amamilioni yasano ifye bumba likalamba baleikala pe samba lya butungulushi bwacincila ubwa Mfumu ya ku muulu, Yesu Kristu. Baba mu kunakila kuli Kristu kabili baba mu kwampana kwapalamisha na bamunyina basubwa abacili pe sonde. Ukukuma ku misungilwe iyo ibumba likalamba bapeela kuli aba basubwa, Yesu atila: “Ndemwebe cine cine, nati, apo ponse mwacitiile umo wa muli aba bamunyinane abacepesha, mwacitiile ine.” (Mateo 25:40) Pa mulandu wa kuti balapeela ukwaafwa ukwabula akaso kuli bamunyina basubwa aba kwa Kristu, abo abe bumba likalamba bapingwilwa nga balecita icisuma kuli Yesu umwine. Ici cibafwilisha ukukwata ukwampana kwacingililwa na Yesu Kristu na Yehova Lesa. Balipeelwa ishuko lya kuilunda ku bashalapo basubwa mu kusanguka Inte sha kwa Lesa na bakasenda be shina lyakwe.—Esaya 43:10, 11; Yoele 2:31, 32.

Ukutwalilila Ukuba Abalola

9, 10. (a) Cinshi tufwile ukucita pa kusungilila ukwiminina kwesu ukwalungama ku menso ya Mwana wa muntu? (b) Ni shani fintu tufwile ukubomba pa ‘kutwalililo kuba abalola’?

⁹ Ibumba likalamba lifwile ukusungilila ukwiminina kwalungama pa cinso ca Mwana wa muntu ukwabula ukuleka, icifwaya ukutwalilila ukuba abalola ukufika na ku mpela. Yesu alondolwele ici mu kumfwika lintu atile: “Muyangwe, epali imitima yenu yalemenenwa ku buliili no kukolwakolwa na ’masakamika ya bwikashi buno, no bushiku bulya bwaisa pali imwe no kupumikisha kwati citeyo; pantu cikesa pali bonse abaikala pano nse ponse. Lelo loleni mu nshita yonse, mube abapaapaata ukuti mukose ku kupusuka kuli ifi fyonse ifikesapona, no kwiminina ku menso ya Mwana wa muntu.”—Luka 21:34-36.

¹⁰ Pa kutunguluka mu kwiminina pa cinso ca Mwana wa muntu, tufwile ukukwata ukusuminisha kwakwe, uko tushingakwata nga ca kuti twaisuminisha ukusongwa no kutontonkanya kwa ici calo. Ukutontonkanya kwa ku calo kwaliba ukwa kucebusha kabili kuti kwapatikisha umuntu ku kuyobeka mu kucishamo mu musamwe wa bumubili nelyo ukuba uwalemenenwa sana ne mpika sha mu bumi ica kuti tabika na kabili amabuseko ya Bufumu intanshi. (Mateo 6:33) Inshila ya musango yo ilanasha umuntu lwa ku mupashi kabili kuti yamusha uushayangwako pa lwa fishingamo fyakwe ukulola kuli Lesa na kuli bambi. Kuti aleko kubomba nelyo ukubika icifulo cakwe mu cilonganino mu busanso pa mulandu wa kucita ulubembu lwabipisha, nakalimo no kulangisha fye imibele ya mutima iyabula ukulapila. Umo na umo mwi bumba likalamba afwile ukuyangwa. Afwile ukupaatukako ukufuma kuli ici calo cabulwa bukapepa ne fibelesho fya ciko.—Yohane 17:16.

11. Kubomfya fishinte nshi ifya mu Malembo ukukatwaafwa ukupusunsuka Armagedone?

¹¹ Ukufika kuli ubo buyo, Yehova alipayanya ifyo tukabila ukupitila mu Cebo cakwe, umupashi wakwe uwa mushilo, no kuteyanya kwakwe ukumoneka. Tufwile ukushukila fyene. Mu kulundapo, tufwile ukulapepa no kuba aba cumfwila kuli Lesa nga tuleenekela ukukwata ububile bwakwe. Ku cintu cimo, tufwile ukulundulula ulupato lwakosa ulwa cabipa. Kemba wa malumbo atile: “Nshaikele na ’bantu ba bufi, kabili nshingengila pamo na ’ba bumbimunda. Napato lukuta lwa ncitatubi, kabili nshingekala na ’babifi. Mwilonganikila mutima wandi pamo na ’babembu, nangu mweo wandi pamo na ’bantu ba milopa.” (Ilumbo 26:4, 5, 9) Mu cilonganino ca Bwina Kristu, abanono na bakalamba bakabila ukusengauka ukubishanya na bo abashaipeela kuli Yehova. Pa kupokelela ububile bwa kwa Lesa, tutukuta ukuba ababulwa akalema kabili ababulwa akabi ku fya pano isonde. (Ilumbo 26:1-5; Yakobo 1:27; 4:4) Muli ifyo, tukaba abaebekeshiwa ukuti pa Armagedone, Yehova takatwipaile capamo na bashipepa.

Bamo ‘Tabakafwe Umuyayaya’

12, 13. (a) Ilyo talabuusha Lasaro, Yesu alandile mashiwi nshi yantu Marita ashaumfwikishe? (b) Cinshi cishapilibwilwe ku mashiwi ya kwa Yesu pa lwa ‘kukanafwa umuyayaya’?

¹² Cili ca kucincimusha ukutontonkanya pa kupusunsuka impela ya ino micitile ya fintu no kucitikako kwa kukanafwa na kabili. Ici e cilolelo catambikwa na Yesu kuli ifwe. Pa ntanshi fye ya kubuusha cibusa wakwe uwafwile Lasaro, Yesu aebele nkashi kwa Lasaro Marita ukuti: “Ni ’ne kubuuka kabili umweo: uuntetekela, nangu afwa, akaba no mweo; na onse uuli no mweo kabili antetekela, takafwe umuyayaya. Bushe watetekela ici?” Marita alitetekele mu kubuuka, lelo taumfwikishe fyonse ifyo Yesu alesosa.—Yohane 11:25, 26.

¹³ Yesu tapilibwile ukuti abatumwa bakwe aba busumino baali no kutwalilila ukwikala mu mubili no kuti tabakatale abafwa. Mu kupusanako, alangilile pa numa ukuti abasambi bakwe baali no kufwa. (Yohane 21:16-23) Mu cine cine, ukusubwa kwabo no mupashi wa mushilo pa Pentekoste 33 C.E. kwapilibwile ukuti bali no kufwa ku kupokelela ubupyani bwabo ubwa ku muulu pamo nge shamfumu na bashimapepo. (Ukusokolola 20:4, 6) Muli fyo, mu kupita kwa nshita, Abena Kristu bonse aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo balifwile. Nangu cibe fyo, cintu Yesu asosele acisosele ku mifwaile imo. Amashiwi yakwe pa lwa kuba uwa mweo ukwabula ukufwa yakafikilishiwa.

14, 15. (a) Ni shani fintu amashiwi ya kwa Yesu aya kuti bamo ‘tabakafwe umuyayaya’ yakafikilishiwa? (b) Cinshi cili e mibele ya cino calo, lelo lisubilo nshi abalungami bakwata?

¹⁴ Ku cintu cimo, Abena Kristu ba busumino abasubwa tabakatale abapita mu mfwa ya muyayaya. (Ukusokolola 20:6) Na kabili, amashiwi ya kwa Yesu yalosha ku nshita yashininkishiwa lintu Lesa akacilima mu milandu ya buntunse no kupyangapo ububifi pe sonde nga fintu fye acitile mu kasuba ka kwa Noa. Abantu ba busumino abakasangwa balecita ukufwaya kwa kwa Lesa pali ilya nshita tabali no kufwa ku mibombele ya bupingushi iya kwa Lesa. Mu cifulo ca ico, ukupala Noa no lupwa lwakwe, bali no kukwata ishuko lya kupusunsuka ubonaushi bwa calo. Isubilo lya musango yo lyalikosa, pa kuba ilyashimpwa pa fisambilisho fya Baibolo no kulangililwa ku fya kumwenako. (Linganyako AbaHebere 6:19; 2 Petro 2:4-9.) Ukufikilishiwa kwa masesemo ya Baibolo kulangisha ukuti mu kwangufyanya nga nshi icalo ca ndakai icapangwa na sosaite wa bantunse bashalungama cili no kupwila mu bonaushi. Imibele ya ndakai te kuti ibwelele numa, icalo cili icabipa ica kuti te kuti cilungikwe. Cintu Lesa asosele pa lwa calo mu kasuba ka kwa Noa na kabili e fili ne calo ca lelo. Ububifi bwaisula imitima ya cinabwingi ca bantunse, kabili amatontonkanyo yabo yabipa fye inshiku shonse.—Ukutendeka 6:5.

¹⁵ Yehova alisuminisha umuntu ukutungulula isonde pa myanda ya myaka ukwabula ukucilima kwa bulesa, lelo inshita yabo naipwa. Mu kwangufyanya Yehova akalofya ababifi bonse ukufuma pe sonde, nga fintu fye Baibolo isosa. (Ilumbo 145:20; Amapinda 2:21, 22) Nangu cibe fyo, takonaule abalungama capamo na babifi. Lesa tatala acitapo icintu ca musango yo! (Linganyako Ukutendeka 18:22, 23, 26.) Mulandu nshi engonawila abo abaletukuta ukumubombela mu busumino, mu kuba na katiina ka bukapepa? Caliba fye ica kupelulula ukuti bakapepa ba kwa Yehova aba busumino abakaba aba mweo lintu ubucushi bukalamba bwatendeka bakasanga ububile mu menso yakwe kabili tabakonaulwe, kwati fye ni fintu Noa no lupwa lwakwe bashaonawilwe lintu icalo cibifi ica mu kasuba kakwe caishile ku mpela yabamo akayofi. (Ukutendeka 7:23) Bakakwata ukucingilila kwa bulesa kabili bakapusunsuka impela ya cino calo.

16. Fintu fya kupapusha nshi fikacitika mu calo cipya, ukupilibula cinshi kuli bakapusunsuka?

¹⁶ Cinshi lyene cikakonkapo? Mu calo cipya, amapaalo ya kuposha yakakonkolokela ku mutundu wa muntu ilyo ukumwenamo kwe lambo lya cilubula ilya kwa Yesu kukabomfiwa mu kukumanina. Mu mampalanya Baibolo ilanda ulwa “mulonga wa menshi ya Mweo, ayabengeshima nga krustali, yalefuma mu cipuna ca bufumu ca kwa Lesa ne ca Mwana wa mpaanga, yalepita mu kati ka musebo wa Musumba; ubushilya buno bwa mulonga no bushilya bulya kwali umuti wa Mweo, uutwale fisabo fya misango ikumi na ibili, umweshi uyu umusango wa uko no mweshi uyu umusango wa uko; na ’mabuula ya miti yabela ku kuposhe nko.” (Ukusokolola 22:1, 2) Ca kusungusha ukusosa, ukuti uko ‘kuposha’ kusanshamo ukucimfya ne mfwa ine iya buAdamu! “Akamine mfwa ukumina kwa pe. Shikulu Yehova akafuuta ne filamba pa finso fyonse.” (Esaya 25:8) Muli fyo, abo abakapusunsuka ubucushi bukalamba ukwingila mu calo cipya tabakakabile ukulolenkana ne mfwa!

Isubilo Lyashininkishiwa

17. Lyaba shani lyashininkishiwa isubilo lya kuti bamo bakapusunsuka Armagedone no ‘kukanafwa umuyayaya’?

¹⁷ Bushe kuti twacetekela mu kukumanina muli ili subilo lya kupapusha? Mu cituntulu! Yesu alondolwele kuli Marita ukuti kwali no kubako inshita lintu abantu baali no kwikala ukwabula ukufwa. (Yohane 11:26) Mu kulundapo, mu Rev cipandwa 7 ica Ukusokolola uko Yesu apeele kuli Yohane, casokolwelwe ukuti ibumba likalamba likafuma mu bucushi bukalamba, ukupusunsuka bwene. Bushe kuti twacetekela amashiwi ya kwa Yesu Kristu no bulondoloshi bwa mu lyashi lya kale ubwa Lyeshi lya mu kasuba ka kwa Noa? Ukwabulo kutwishika! Mu kulundapo, Baibolo yalikwata ubulondoloshi bumbi ubwa tushita lintu Lesa apuswishe ababomfi bakwe abomi ukupula mu ciputulwa ca bupingushi no kuwa kwa nko. Bushe icacepako e cingenekelwa ulwa wene muli ino nshita ya mpela? Bushe kwaba icili conse icishingacitwa kuli Kabumba?—Linganyako Mateo 19:26.

18. Ni shani fintu twingebekeshiwa ulwa bumi mu calo cipya ica bulungami ica kwa Yehova?

¹⁸ Pa kubombela Yehova mu busumino nomba, twalikwata ukwebekesha kwa bumi bwa muyayaya mu calo cakwe icipya. Ku mamilioni yashingalumbulwa, ubumi muli cilya calo cipya bukesa ukupitila mu kubuuka. Nalyo line, mu kasuba kesu, amamilioni ya bantu ba kwa Yehova—ee, ibumba likalamba ilishingapendwa ku muntu nangu umo nelyo ukupeleshiwa—likakwata ishuko lyaibela ilya kupusushiwa aba mweo ukupula mu bucushi bukalamba. Kabili tabakatale abafwa.

Twapaapaata Londolola

◻ Ni shani fintu ukupusunsuka Armagedone kwacitilwe icinshingwa mu kasuba ka kwa Noa?

◻ Cinshi tufwile ukucita pa kutwalilila ukwiminina lintu Yesu aisa ku kuputunkanya amapingushi ya kwa Yehova?

◻ Mulandu nshi twingasosela ukuti bakapusunsuka ba Armagedone tabakabila ‘ukufwa umuyayaya’?

[Icikope pe bula 15]

Abena Kristu bafyukile ubucushi bwa Yerusalemu