Ukulubulwa Ukwingila mu Calo Cipya ica Bulungami
“[Bakailemeno] bwingi bwa mutende.”—ILUMBO 37:11.
1, 2. (a) Ni mu nshila nshi ukulubula kwa kwa Yehova mu nshiku shesu kukapusanina no kwa ku nshiku sha ku numa? (b) Ni mu calo ca musango nshi Yehova akengisha abantu bakwe?
YEHOVA ni Lesa uulubula. Mu nshiku sha ku kale, alilubwile abantu bakwe inshita ishingi. Kulya kulubula kwaleba fye kwa pa kashita, pantu muli kulya kulubula konse Yehova tabomfeshe amapingushi yakwe ku kulwisha Satana limo na limo ne calo cakwe conse. Lelo muno nshiku, nomba line fye Yehova ali no kubomba umulimo wa kulubula kukalamba ukwa babomfi bakwe bonse. Iyi nshita akonaula umulondo onse uwa micitile ya kwa Satana pe sonde lyonse, kabili akengisha ababomfi bakwe mu calo cipya icibelelela, ica bulungami.—2 Petro 2:9; 3:10-13.
2 Yehova alaya ukuti: “Pashala panono, e lyo umubifi takabepo . . . lelo abalanda bakapyaninine calo, no kuilemeno bwingi bwa mutende.” (Ilumbo 37:10, 11) Ukufika ku nshita nshi? “Abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe.” (Ilumbo 37:29; Mateo 5:5) Nangu cibe fyo, ilyo ico cishilacitika, cino calo cili no kupita mu nshita ya bucushi bwakulisha ubushatala abumonwapo.
“Ubucushi Bukalamba”
3. Ni shani fintu Yesu alondolwele “ubucushi bukalamba”?
3 Mu 1914 cino calo caingile mu “nshiku sha kulekelesha.” (2 Timote 3:1-5, 13) Papita nomba ne myaka 83 kabili tulepalamina ku mpela ya ishi nshiku, nga fintu Yesu asobele, icakonkapo e cili no kucitika: “Kukabo bucushi bukalamba ubushatala abubako ukutula pa kutendeka kwa pano isonde ukufika kuli nomba, nangu takwakabeko.” (Mateo 24:21) Ee, ubwabipisha ukucila fye na pa Nkondo ya Calo iya 2, umo abantu amamilioni 50 bafwile. Mwandi ni nshita ya kutenshe calo ilepalamina lubilo lubilo!
4. Mulandu nshi ubupingushi bwa kwa Lesa bukeshila “Babele mukalamba”?
4 “Ubucushi bukalamba” bukesa mu kashita nyunsu, “muli ora umo.” (Ukusokolola 18:10) Ukutendeka kwa buko kukeswila no bupingushi bwa kwa Lesa pa kupepa kwa bufi, uko Icebo ca kwa Lesa ciita “Babele mukalamba.” (Ukusokolola 17:1-6, 15) Icapulilemo sana muli Babele wa pa kale cali kupepa kwa bufi. Babele wa muno nshiku apala fye umunankwe uwa pa kale kabili emininako ubuteko bwa calo ubwa kupepa kwa bufi. Aba nga cilende ukupitila mu kufukila na ba mapolitiki. Alyafwilisha inkondo shabo kabili alipaala imilalo ya mabumba yalelwishanya, icalenga abantu ba mu mipepele imo ine baleipayana. (Mateo 26:51, 52; 1 Yohane 4:20, 21) Asuulako fye ku mibele yabotelela iya bantu bakwe kabili alipakasa Abena Kristu ba cine.—Ukusokolola 18:5, 24.
5. Ni shani fintu “ubucushi bukalamba” bukatendeka?
5 “Ubucushi bukalamba” bukatendeka lintu aba mapolitiki mu kupumikisha bakaalukila “Babele mukalamba.” ‘Bakapata uyo cilende, bakamupomona, no kumucito bwamba; bakalya no mubili wakwe, no kumulungulushisha mu mulilo.’ (Ukusokolola 17:16) Pa numa ya ico, abalemutungilila kale ‘bakalila no kupumapo imisowa.’ (Ukusokolola 18:9-19) Lelo ababomfi ba kwa Yehova pa nshita yalepa balyenekele ci, kabili bakabilikisha abati: “Aleluya, . . . pa kuti apingwile cilende mukalamba, uwalelufyanye calo ku bulalelale bwakwe, kabili alandwile umulopa wa basha bakwe ku minwe ya mwanakashi.”—Ukusokolola 19:1, 2.
Ababomfi ba kwa Lesa Basanswa
6, 7. Mulandu nshi ababomfi ba kwa Yehova bengabela abacetekela lintu basanswa mu “bucushi bukalamba”?
6 Pa kuba nabonaula ukupepa kwa bufi, aba mapolitiki bayalukila pa babomfi ba kwa Yehova. Satana “Goge mu calo ca Magoge” mu busesemo, atila: “Nkaninine calo ca mishi ya cansale, nkaila ababa tondolo abaikalo mutelelwe.” Pa kutontonkanya ukuti ca kutaakanya ica kutoola fye, abasansa no “mulalo ukalamba . . . , nge kumbi ku kukupe calo.” (Esekiele 38:2, 10-16) Abantu ba kwa Yehova balishiba ukuti uku kusansa kukafilililwa pantu balicetekela Yehova.
7 Lintu Farao ne milalo yakwe bayumfwile fyo balicilikile ababomfi ba kwa Lesa pali Bemba Wakashika, Yehova alilubwile abantu bakwe mu cipesha amano no konaula imilalo ya Egupti. (Ukufuma 14:26-28) Mu “bucushi bukalamba,” lintu inko shikayumfwe fyo nashikata abantu ba kwa Yehova, na kabili akabapokolola mu cipesha amano: “Mu bushiku ubo . . . icipyu candi cikema mu myona yandi; awe, ku kupimpa kwandi, ku mulilo wa kububuka kwandi, [nkasosa].” (Esekiele 38:18, 19) Lyene ninshi akalume ka “bucushi bukalamba” kakaba nakasungamina!
8. Finjelengwe nshi fimo fikacitika ilyo Yehova talaputunkanya ababifi, kabili kwambukila nshi fikakwata?
8 Pa nshita imo pa numa “ubucushi bukalamba” bube nabutendeka, lelo ilyo Yehova talabomfya amapingushi yakwe pa calo cashala, kukacitika ifinjelengwe fimo. Moneni ifyo fili no kucita. “E lyo kukamoneka ne cishibilo ca Mwana wa muntu [Kristu] mu muulu; e lyo ne nko shonse sha pano isonde shikapumapo imisowa, no kumono Mwana wa muntu aleisa pa makumbi ya mu muulu na maka yakalamba no bukata.” (Mateo 24:29, 30) “Pakabe fiishibilo pa kasuba no mweshi ne ntanda, . . . abantu bakaleko mweo ku mwenso, na ku kulolele fikesapona pa ba pano nse.”—Luka 21:25, 26.
“Ukulubuka Kwenu Nakupalama”
9. Mulandu nshi ababomfi ba kwa Yehova ‘bengenwina imitwe’ lintu ifinjelengwe fyacitika?
9 Pali yo ine nshita, ubusesemo bwa kwa Luka 21:28 bukabomba. Yesu atile: “Pa kutendeko kubako ifi fintu, inukeni, inuneni imitwe; pantu ukulubuka kwenu nakupalama.” Abalwani ba kwa Lesa bakalatutuma ku mwenso pantu bakeshiba ukuti ifi finjelengwe ifilecitika fya kuli Yehova. Lelo ababomfi ba kwa Yehova bakasekelela pantu bakeshiba ukuti ukulubuka kwabo nakupalama.
10. Ni shani fintu Icebo ca kwa Lesa cilondolola akalume ka “bucushi bukalamba”?
10 Yehova lyene apuma ulupumo lwa mfwiila pa micitile ya kwa Satana: “Nkapingushanya nankwe [Goge] ku cikuko na ku mulopa; ne mfula iisansantika na mabwe ya citalawe, umulilo na mabwe ya mingu, nkafilenga ukuloka pali wene na pali bacipipya bakwe . . . E lyo shikeshibo kuti ni ne Yehova.” (Esekiele 38:22, 23) Tonse utubufungau twa micitile ya kwa Satana twaonaulwa. Ubwikashi bwa buntunse ubwa bantu basuula Lesa bwalofiwa bonse. Ako e kalume ka Armagedone aka “bucushi bukalamba.”—Yeremia 25:31-33; 2 Abena Tesalonika 1:6-8; Ukusokolola 16:14, 16; 19:11-21.
11. Mulandu nshi ababomfi ba kwa Yehova bakalubwilwa ukupula mu “bucushi bukalamba”?
11 Abakalubulwa ukupula mu “bucushi bukalamba” bakaba mamilioni ya bakapepa ba kwa Yehova aba mwi sonde lyonse. Aba e bapanga “ibumba likalamba” “abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi.” Mulandu nshi balubwilwa mu nshila ya musango yo iya kutiinya? Pantu babombela Yehova “akasuba no bushiku.” E co bapusunsuka impela ya calo kabili batungululwa ukwingila mu calo cipya ica bulungami. (Ukusokolola 7:9-15) Muli fyo, bamonako ukufikilishiwa kwa bulayo bwa kwa Yehova ubwa kuti: “Lolela Yehova, no kukomena mu nshila yakwe, na o akakusansabika ku kupyaninine calo; ababifi pa kufitwa, ukamonako.”—Ilumbo 37:34.
Icalo Cipya
12. Finshi abakapusuka Armagedone bakalaenekela?
12 Mwandi iyo ikaba ni nshita ya kucincimusha—ukufumishiwapo kwa bubifi no kwisa kwa nshita yawamisha ukutula apo umuntunse abela pe sonde! (Ukusokolola 20:1-4) Fintu abakapusunsuka Armagedone bakatasha kuli Yehova pa kwingila mu kutumpuluka kwawamisha, ukwasanguluka ukwapangwa na Lesa, icalo cipya, pe sonde ilikasangulwa paradise! (Luka 23:43) Kabili takwakabe umulandu wa kufwila nangu panono! (Yohane 11:26) Icine cine, ukufuma lilya ukuya ku ntanshi, bakaba ne cilolelo ca kusungusha, icawamisha ica kwikala abomi ilyo lyonse Yehova akaba umumi!
13. Ni shani fintu Yesu akatendeka na kabili umulimo wa kuposha uyo atampile pe sonde?
13 Yesu, untu Yehova alaasa ukuba Imfumu ya mu muulu, akangalila amapaalo ya cipesha amano ayakaipakisha abakalubulwa. Lintu aali pe sonde, alishibwile amenso ya mpofu no kukomona amatwi yakoma kabili aleposho “bulwele bonse no kunakuka konse.” (Mateo 9:35; 15:30, 31) Mu calo cipya, akatendeka na kabili ulya mulimo ukalamba uwa kuposha lelo pali yo nshita mwi sonde lyonse. Pamo nge Ntumi ya kwa Lesa, akafikilisha ubulayo bwa kuti: “[Lesa] akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka; pa kuti ifya ntanshi nafiya.” (Ukusokolola 21:4) Takwakabe na kabili ukukabila bashiŋanga nelyo abatantika ifya fililo!—Esaya 25:8; 33:24.
14. Bushe ababomfi ba kwa Yehova abafwa kale kale bakalubulwa shani?
14 Na bambi abakalubulwa ni balya babomfi ba busumino aba kwa Lesa abafwile kale. Mu calo cipya, bakapokololwa ku kufyambata kwa nshishi. Yehova alyebekesha ati: “Kukabo kwima ku bafwa kwa balungama na bashalungama.” (Imilimo 24:15) Cimoneke fyo, “abalungama” e bakabalilapo ukubuushiwa no kutanununako Paradise. Fintu cikaba ica kucincimusha ku bakapusunsuka Armagedone ukumfwa ifyo aba ba busumino abafwile kale sana, abo nomba ababweshiwa ku bumi bapitilemo!—Yohane 5:28, 29.
15. Londololeni imibele imo tukakumanya mu calo cipya.
15 Abo bonse abakabamo bakamona cintu kemba wa malumbo alandile pa lwa kwa Yehova ati: “Ni mwe mufumbatule minwe yenu, no kwikusha conse ica mweo ifyo cilefwaya.” (Ilumbo 145:16) Takwakabe kabili insala: Isonde likabukululwa ku kuba ilyafunda kabili likamesha ifyapaka. (Ilumbo 72:16) Takwakabe kabili ababulwa amayanda: “Bakakuula amayanda no kwikalamo,” kabili umo na umo akekala “mwi samba lya mwangashi wakwe, kabili mwi samba lya mukunyu wakwe, tapakabe na wa kututumya.” (Esaya 65:21, 22; Mika 4:4) Takwakabe kabili umwenso: Takwakabe kabili inkondo, ulukaakala, nelyo imisoka. (Ilumbo 46:8, 9; Amapinda 2:22) “Pano isonde ponse napatusha, napaba tondolo, papongomoka akapundu.”—Esaya 14:7.
16. Mulandu nshi ubulungami bukandatila icalo cipya?
16 Mu calo cipya, ukusabankanya kwa bufi konse ukwa kwa Satana kukaba nakufumishiwamo. Mu cifulo ca ico, “abekashi ba pano nse [bakasambililo] bulungami.” (Esaya 26:9; 54:13) Mu kuba no kufunda kwa ku mupashi imyaka yonse, “icalo cikesulamo ukwishiba Yehova, ifyo amenshi yafimba pali bemba.” (Esaya 11:9) Umuntunse akandatilwa na matontonkanyo ya kukuulilila no kucita ifya kukuulilila. (Abena Filipi 4:8) Elenganyeni, ubwikashi bwa mu calo conse ubwa bantu abashaba na lukaakala, amatutumuko, akalumwa—bumunyina bwa pa kati ka nko umo bonse bakalatwala ifisabo fya mupashi wa kwa Lesa. Cine cine, nelyo fye ni nomba ibumba likalamba lilelundulula imibele ya musango yo.—Abena Galatia 5:22, 23.
Mulandu Nshi Cakokwele Fi?
17. Mulandu nshi Yehova apembelela pa nshita yalepe fi pa kuti apwishe ububifi?
17 Nangu cibe fyo, mulandu nshi Yehova apembelela pa nshita yalepe fi pa kuti afumyepo ububifi no kulubula abantu bakwe ukubengisha mu calo cipya? Langulukeni icafwile ukubombelwapo. Icakatamisha kwebelwa kwa bumulopwe bwa kwa Yehova, insambu yakwe iya kuteka. Ukupitila mu kusuminisha inshita yalinga ukupitapo, alilangilila ukwabula ukutwishika ukuli konse ukuti ukuteka kwa muntunse ukwabula bumulopwe bwakwe kwalifilililwa. (Yeremia 10:23) E co nomba Yehova nakwata imilandu isuma iingi iya kupyanikapo Ubufumu bwakwe ubwa ku muulu ubwa kuteka na Kristu pa kuteka kwa bantunse.—Daniele 2:44; Mateo 6:9, 10.
18. Ni lilali intuntuko sha kwa Abrahamu shali no kupyana icalo ca Kanaani?
18 Icacitika mu myanda ya myaka iyi yonse capala ku cacitike mu nshiku sha kwa Abrahamu. Yehova aebele Abrahamu ukuti intuntuko shakwe shali no kupyana icalo ca Kanaani—lelo ni pa numa ya myaka 400 “pantu yacili tayalaisula amampuulu ya bena Amore.” (Ukutendeka 12:1-5; 15:13-16) Pano ishina “abena Amore” (umukowa ukalamba) cilemoneke fyo limininako umutundu wa cina Kanaani onse. E co paali no kupita imyaka napamo 400 pa kuti Yehova aleke abantu bakwe ukupyana Kanaani. Pali iyi nshita yonse Yehova alekele inko sha mu Kanaani ukulundulula amekashi yabo. Cinshi cafuminemo?
19, 20. Mekashi ya musango nshi abena Kanaani bapangile?
19 Icitabo ca Bible Handbook, ica kwa Henry H. Halley, citila, abasambilila ifya cishawasha basangile pa Megiddo, ifitantaala fye tempele lya kwa Astarte, lesa umukashi wa kwa Baali. Alemba ukuti: “Intampulo fye sha kupenda ukufuma pali lino itempele paali inshishi, uko imisashi iingi yasangilwe, iyakwetemo amafupa ya tunya twapeelwe ilambo muli ili tempele . . . Bakasesema ba kwa Baali na Astarte baali ni nkomi shalaashikwa ukwipaya abana banono.” “Ica makankamike na cimbi cali [ni co] baleita ‘amalambo ya mufula.’ Lintu iŋanda ili no kukuulwa, umwana alepeelwa ilambo, ne citumbi cakwe ukukuulilwa mu cibumba.”
20 Halley alandapo ati: “Ukupepa kwa kwa Baali, Astarte, ne milungu imbi iya cina Kanaani kwalimo imitebeto ya bucisenene iyacishamo; amatempele ya iko yali fifulo fya bubifi. . . . Abena Kanaani bapepele, ku kuyobekamo kwa bucisenene, . . . kabili lyene, no kwipaya amabeli yabo, pamo nge lambo kuli iyi milungu imo ine. Cimoneko kuti, impanga ya Kanaani yasangwike apakalamba kwati ni Sodomu na Gomora mu luko fye lumo. . . . Bushe ubwikashi bwa busali bwa makankamike ubwa musango yo no bukatu bwalikwete insambu ishili shonse isha kutwalilila ukubako? . . . Abasambilila ifya cishawasha abemba mu fitantaala fya misumba ya mu Kanaani balapapa pa kuti Lesa taonawile yene mu kwangufyanya ukucila fintu Acitile.”—Linganyeniko 1 Ishamfumu 21:25, 26.
21. Bushe ifyacitike ku bena Kanaani fyapalana shani ne fya mu nshiku shesu?
21 Ububifi bwa bena Amore bwali ‘nabwisula.’ E co Yehova nomba alikwete umulandu usuma nga nshi uwa kubalofesha. E fyo caba na lelo. Cino calo caisulamo ulukaakala, bucisenene, no kusuula amafunde ya kwa Lesa. Kabili apantu tulatulumushiwilwapo pa malambo ya bana banono aya makankamike aya mu Kanaani wa pa kale, ni shani pa lwa bacaice amakumi ya mamilioni abapeelwa amalambo mu nkondo sha muli cino calo, ishabipisha ukucila icili conse icacitike mu Kanaani? Mu kushininkisha, Yehova nomba nakwata umulandu usuma nga nshi uwa kupwisha ino micitile ya fintu.
Ukupwishishisha Icintu na Cimbi
22. Cinshi ukutekanya kwa kwa Yehova kupwishishisha mu nshita yesu?
22 Ukutekanya kwa kwa Yehova muli shino nshiku sha kulekelesha kulepwishishisha icintu na cimbi. Alesuminisha inshita ya kulonganika no kusambilisha ibumba likalamba, ilyo kale kale ilifikile mu mpendwa ya mamilioni yasano. Pe samba lya butungulushi bwa kwa Yehova, balipangwa ukuba ukuteyanya ukuselela ku ntanshi. Abaume, abanakashi, ne misepela balakanshiwa ukusambilisha bambi icine ca mu Baibolo. Ukupitila mu kulongana kwabo ne mpapulo shashimpwa pali Baibolo, balasambilila inshila sha kwa Lesa ishabamo ukutemwa. (Yohane 13:34, 35; Abena Kolose 3:14; AbaHebere 10:24, 25) Ukulundako, balelundulula ukulamuka mu fya kukuula, ifya malaiti, ifya kupulinta, ne milimo imbi pa kuti bengatungilila umulimo wa kubila “imbila nsuma.” (Mateo 24:14) Cimoneka kwati ukulamuka kwa kusambilisha no kukuula ukwa musango yo fikabomfiwa apakalamba mu calo cipya.
23. Mulandu nshi cabela ishuko ukuba aba mweo ino nshita?
23 Ee, ilelo Yehova alepekanya ababomfi bakwe ku kupula mu “bucushi bukalamba” ukwingila mu calo cipya ica bulungami. Lyene takwakabe Satana ne calo cakwe icibifi ifya kushomboka na fyo, takwakabe ukulwala, ubulanda, ne mfwa. Mu kucincimuka kukalamba no kusekelela, abantu ba kwa Lesa bakatendeka umulimo wa nsansa uwa kukuula paradise, umo ubushiku bumo na bumo mukaba ‘ukuilemena.’ Fintu twashuka ukubako aba mweo pali ino nshita ya kalume ka nkulo, ukwishiba Yehova no kumubombela, no kwishiba ukuti nomba line fye tuli no ‘kwinune imitwe; pantu ukulubuka kwesu nakupalama’!—Luka 21:28; Ilumbo 146:5.
Amepusho ya Kupitulukamo
“Ubucushi bukalamba” cinshi, kabili bukatendeka shani?
Mulandu nshi ukusansa Goge akasansa ababomfi ba kwa Yehova kukafililwa?
Ni shani fintu “ubucushi bukalamba” bukapwa?
Bunonshi nshi bwawamisha ubo icalo cipya cikapeela?
Mulandu nshi Yehova apembelela pa nshita yalepe fi pa kuti apwishe ino micitile ya fintu?
[Icikope pe bula 16]
Isonde lyonse likasangulwa paradise