Ukubwela kwa kwa Kristu

Ubulondoloshi: Intanshi talasha isonde, Yesu Kristu alaile ukubwela. Ifiponako fya kucincimusha mu kulundana no Bufumu bwa kwa Lesa fyalyampana na bulya bulayo. Cilingile ukumonwa ifyo palibapo ubupusano pa kati ka kwisa no kubapo. Muli fyo, ilintu ukwisa kwa muntu (ukwaampana no kufika kwakwe nangu ukubwela) kwisa pa ntanshi yapampamikwa, ukubapo kwakwe kuti pa numa nalimo kwatanunuka pa cipimo ca myaka. Muli Baibolo ishiwi lya ciGreek erʹkho·mai (ilipilibula “ukwisa”) na kabili libomfiwa mu kulosha ku kupeela kwa kwa Yesu ukusakamana kwakwe ku mulimo wacindama pa nshita yasontwa mu kati ka kubapo kwakwe, ukuulumbula, ku mulimo wakwe nga kaputunkanya wa kwa Yehova pa nkondo ya bushiku bukalamba ubwa kwa Lesa Wa maka yonse.

Bushe ifya kucitika ifyaampana no kubapo kwa kwa Kristu fibako mu nshita yaipipisha nelyo pa ciputulwa ca myaka?

Mat. 24:37-39: “Ifyo inshiku sha kwa Noa shali, e fyo kukaba no [kubapo] kwisa [“ukwisa,” RS, TEV; “ukubapo,” NW, Yg, Ro, ED; ciGreek, pa·rou·siʹa] kwa Mwana wa muntu. Pantu ifyo cali mu nshiku shilya pa ntanshi ya lyeshi, abantu balelya no kunwa, baleupa no kuupwa, ukufika pa bushiku Noa aingile mu cibwato, kabili tabaishibe lyasukile ilyeshi lyaisa no kusenda bonse; e fyo kukaba no kwisa kwa Mwana wa muntu.” (Ificitika ifya “nshiku sha kwa Noa” ifyalondololwa pano fyacitike pa ciputulwa ca myaka iingi. Yesu alingenye ukubapo kwakwe ku cacitike ku numa lilya.)

Pali Mateo 24:37 ishiwi lya ciGreek pa·rou·siʹa lyalibomfiwa. Mu kukonke shiwi lipilibula “ukuba pamo na.” Greek-English Lexicon iya kwa Liddell na Scott (Oxford, 1968) ilangilila “ukubapo, ukwa bantu,” pamo ngo bulondoloshi bwa iko ubwa kubalilapo ubwa pa·rou·siʹa. Imfundo ye shiwi yalangililwa mu kulengama pa Abena Filipi 2:12, apo Paulo acilanya ukubapo kwakwe (pa·rou·siʹa) no kukanabapo kwakwe (a·pou·siʹa). Pa lubali lumbi, muli Mateo 24:30, apalanda ulwa “Mwana wa muntu [ukwisa] pa makumbi ya mu mulu na maka yakalamba no bukata” nga kaputunkanya wa kwa Yehova pa nkondo ya Armagedone, ishiwi lya ciGreek er·khoʹme·non e lyabomfiwa. Bakapilibula bamo babomfya ‘ukwisa’ kuli yonse yabili amashiwi ya ciGreek, lelo abo bacilapo kusakamanisha bapeelako ubupusano pa kati ka ayo yabili.

Bushe Kristu akabwela mu musango wa kumoneka ku menso ya buntunse?

Yoh. 14:19: “Kushele inshita inono, na ba pano isonde tabakamone kabili; lelo imwe [abatumwa ba busumino aba kwa Yesu] mukamona; pantu ine ndi no mweo, na imwe mukaba no mweo.” (Yesu ali nalaya abatumwa bakwe ukuti aali no kwisa na kabili no kubasenda ku mulu ku kuba nankwe. Baali no kumumona pantu baali no kuba ifibumbwa fya ku mupashi nga fintu aba. Lelo icalo tacali na kumumona na kabili. Linganyako 1 Timote 6:16.)

Imil. 13:34: “[Lesa] amubushishe [Yesu] ku bafwa, ukubulo ukubwelela kabili ku kubola.” (Imibili ya buntunse mu cifyalilwa yaba iingabola. E mulandu wine 1 Abena Korinti 15:42, 44 abomfesha ishiwi “ukubola” mu milandile ya kwampanya no “mubili wa cifyalilwa.” Yesu takatale akwata na kabili umubili wa musango yo.)

Yoh. 6:51: “Ine ndi mukate uuli no mweo uwaika mu mulu; ngo muntu alyako umukate uyu akaba no mweo wa muyayaya: kabili umukate uyo ine nkapeela mubili wandi, uukapelelwo mweo wa ba pano isonde.” (Pa kuba napeela wene, Yesu taubula na kabili. Muli fyo tapusula umutundu wa muntu ukumwenamo kwe lambo lya bumi bwakwe ubwapwililika ubwa buntunse.)

Mona kabili amabula 364, 365, pe samba lya “Ukusendwa mu Butuntulu.”

Cinshi caba ubupilibulo bwa kwisa kwa kwa Yesu “umusango uyu wine” nga fintu aninine ku mulu?

Imil. 1:9-11: “Bene [abatumwa ba kwa Yesu] balelolesha, asendelwe aye mu mulu, ne kumbi lyamupokelele mu menso yabo. Kabili batontele amenso mu mulu pa kuya kwakwe, e lyo abaume babili baishileiminina kuli bene nabafwale fyabuuta buu, abo batile, Mwe bena Galili, cinshi mwiminine mulelolesha mu mulu? Uyu Yesu uwasendwa pali imwe no kutwala mu mulu, akesa ifi fine umusango uyu wine mwamumwenamo aleya mu mulu.” (Mona ifyo apa patila “Umusango uyu wine,” te mubili umo wine. Wali “musango” nshi uwa kunina kwakwe? Nga fintu icikomo 9 cilangilila, alekele ukumoneka pa mulola ukuya kwakwe ukumonwa fye ku basambi bakwe. Icalo mu cinkumbawile tacaishibe icacitike. Cikaba cimo cine no kubwela kwa kwa Kristu.)

Cinshi cipilibulwa ku ‘kwisa kwakwe na makumbi’ ne ‘linso lyonse ukumumona’?

Ukus. 1:7: “Moneni, aleisa na makumbi, ne linso lyonse likamumona, na balya abamulashile, ne mikowa yonse ya pano nse ikamupuminapo imisowa.” (Na kabili Mateo 24:30; Marko 13:26; Luka 21:27)

Cinshi calangililwa ku “makumbi”? Kukanamoneka. Lintu indeke ili mwi kumbi lyafitula nangu pa mulu wa makumbi, abantu pa nshi ilingi line te kuti baimone, nangu cingatila kuti pambi baumfwa ukululuma kwa injini. Yehova aebele Mose ukuti: “Ndeisa kuli iwe mu kutikama kwa makumbi.” Mose tamwene Lesa, lelo lilye kumbi lyalangilile ukubapo kwa kwa Yehova ukwa kukanamoneka. (Ukufu. 19:9; mona kabili Ubwina Lebi 16:2; Impendwa 11:25.) Nga Kristu aali no kwisa mu kumoneka mu mulu, cili icamonekesha ukuti te “linso lyonse” lingamumona. Nga amonekele pa Australia, ku ca kumwenapo, te kuti amoneke mu Europe, Africa, na baAmerica, te fyo?

Ni mu mano nshi ‘ilinso lyonse likamumwena’? Bakakutuluka ukufuma ku fiponako fya pe sonde ukuti e po ali mu kukanamoneka. Na kabili ukulosha kukumona ukushili kwa ku mubili, Yohane 9:41 ashimika ati: “Yesu atile kuli bene [abaFarise], Amube mpofu, nga tamukwete lubembu; lelo nomba muleti, Tulemona; ulubembu lwenu lucilipo.” (Linganyako Abena Roma 1:20.) Ukukonka pa kubwela kwa kwa Kristu, abantu bamo balangisha icitetekelo; baleshiba icishibilo ca kubapo kwakwe. Bambi balakaano bushinino, lelo lintu Kristu aya mu ncitilo nga kaputunkanya wa kwa Lesa uwa babifi, nangu nibo bakakutuluka ukufuma ku kulanga kwa maka yakwe ukuti ubonaushi tabufumine ku bantu lelo bufumine ku mulu. Bakeshiba icilecitika pantu balisokelwe kabela. Pa mulandu wa cikabaponena, “[bakapumapo imisowa].”

Ni bani “balya abamulashile”? Mu mano ayatuntulu, abashilika ba ciRoma e bacitile ci pa nshita ya kuputunkanishiwa kwa kwa Yesu. Lelo balifwa kale sana. Kanshi ici cifwile ukulosha ku bantu abo mu kubalako bacusha, nelyo ‘ukulasa’ abakonshi ba cine aba kwa Kristu mu kati ka “nshiku sha kulekelesha.”—Mat. 25:40, 45.

Bushe mu cituntulu kuti casoswa ukuti umuntu ‘naisa’ nelyo ‘epo ali’ nga talemoneka?

Umutumwa Paulo asosele ulwa kuba kwakwe “uushabako mu mubili lelo uwabako mu [mupashi]” mu cilonganino mu Korinti.—1 Kor. 5:3.

Yehova asosele ulwa ‘kwika’ kwakwe ku kufulunganya ululimi lwa bakakuula ba lupungu lwa Babele. (Ukute. 11:7) Na kabili alandile ukuti aali no “[kwika]” ku kupokolola Israele ukufuma muli bunkole bwa ku Egupti. Kabili Lesa aebekeshe Mose, “Ukubapo kwandi kukaya nobe” ukutungulula Israele ku Mpanga Yalaiwa. (Ukufu. 3:8; 33:14) Lelo takwali umuntunse uwatalile amona Lesa.—Ukufu. 33:20; Yoh. 1:18.

Fya kucitika nshi fimo fintu Baibolo yayampanya no kubapo kwa kwa Kristu?

Dan. 7:13, 14: “Umo uwaba ngo mwana wa muntu [Yesu Kristu] aleisa na makumbi ya mu mulu, aisa afika na ku mukote wa nshiku ne nshiku [Yehova Lesa], e lyo apalamikwa pali wene, no kupeelwo kuteka, no bukata, no bufumu, ukuti abantu na bantu bonse, na bantu ba nko, ne ndimi, bamupyungile.”

1 Tes. 4:15, 16: “Pantu tulemwebela ici mu cebo ca kwa [Yehova], ica kuti ifwe fwe ba mweo, fwe bashalapo ukufika ku kwisa kwa kwa Shikulu, tatwakatangilile abalaala nakalya. Ico Shikulu umwine akeka mu mulu no kubilikisha kukalamba, kwi shiwi lya mfumu-malaika kabili ku ntandala ya kwa Lesa; na bafwila muli Kristu bakabalilapo ukubuka.” (E co, abo bakateka pamo na Kristu baali no kubuushiwa ku kuba pamo na wene mu mulu—intanshi abo bafwile mu myaka ya ku numa e lyo lyene abafwile pa numa ya kubwela kwa kwa Shikulu.)

Mat. 25:31-33: “Ilyo Umwana wa muntu akesa mu bukata bwakwe, na bamalaika bonse pamo nankwe, e lyo akekala pa cipuna ca bukata bwakwe, ne nko shonse shikalonganikwa ku cinso cakwe; kabili akabapatukanya, ifyo umucemi apatukanye mpaanga ku mbushi, no kubike mpaanga ku kulyo ne mbushi ku kuso.”

2 Tes. 1:7-9: “Kuli imwe, mwe balecushiwa, ukutaulukila pamo na ifwe, ilyo Shikulu Yesu akasokololwa ukufuma mu mulu pamo na bamalaika ba maka yakwe mu mulilo uulebilima, ukucite cilandushi ku bakaano kwishiba Lesa, na ku bashinakila mbila nsuma ya kwa Shilulwifwe Yesu; bantu abakamono kukandwa, uboni bwa muyayaya, ukufuma ku cinso ca kwa Shikulu na ku bukata bwa maka yakwe.”

Luka 23:42, 43: “Kabili [imbifi yakulangulukilako iyapoopelwe pamo na Yesu], yati Mwe Yesu, mukanjibukishe ilyo mukesa mu bufumu bwenu. Na o Yesu atile kuli yene, Icine cine ndekweba [ilelo, nati ukaba NW] na ine mu Paradise.” (Pe samba lya kuteka kwa kwa Yesu, isonde lyonse likasanguka paradise; abafwa ababa mu cibukisho ca kwa Lesa bakabuushiwa mu kuba ne shuko lya kuipakisha ubumi bwapwililika pe sonde mu ciyayaya.)

Mona na kabili amabula 171-176, pe samba lya mutwe “Inshiku sha Kulekelesha.”