Icipandwa 17
Sanga Umutelelwe Pa Kati Ka Bantu Ba Kwa Lesa
1, 2. Ni shani fintu imibele ya mutundu wa muntu ipalile iya bantu bekala mu ncende iyonawilwe ku nkuuka?
ELENGANYA ukuti inkuuka yakalipisha nayonaula icifulo wikalako. Iŋanda yobe nayonaulwa, naulufya ne fipe fyobe fyonse. Ifya kulya naficepa. Takulemoneka ukubako isubilo. Lyene, ilyo mushileenekela, ifya kukumbusuka fyapayanishiwa. Ifya kulya ne fya kufwala fyapayanishiwa ifingi. Bakukuulila iŋanda ipya. Mu kushininkisha kuti waba uwa kutasha ku muntu uwalenga ukuti ifi fintu fyonse fibeko.
2 Icintu capalako e cilecitika ilelo. Ukupala iyo nkuuka, ubupondoshi bwa kwa Adamu na Efa bwalyonawile umushobo wa buntunse apakalamba. Umushi wa Paradise uwa mutundu wa muntu walilufiwe. Ukutule lyo, amabuteko ya buntunse yalifilwa ukucingilila abantu ku nkondo, imisoka, no lufyengo. Ukupepa kwa bufi takwaikusha insala ya bantu iya ca kulya ca ku mupashi. Nangu cibe fyo, lwa ku mupashi, Yehova Lesa nomba alepayanya ifya kulya, ifya kufwala, no bucingo. Ni mu nshila nshi alecitile ci?
“UMUSHA WA CISHINKA KABILI UWASHILIMUKA”
3. Ni shani fintu Yehova apayanishisha umutundu wa muntu ifya kukumbusuka, nga fintu calangililwa ku fya kumwenapo nshi?
3 Ilingi line nga kuli ukupayanya kwa kukumbusuka, kupayanishiwa ukupitila mu nshila yateyanishiwa, na Yehova mu kupalako alipayanishisha abantu bakwe ifya ku mupashi. Ku ca kumwenako, abena Israele baali “lukuta lwa kwa Yehova” pa myaka mupepi na 1,500. Pali bene pali abo ababombele nge nshila ya kwa Lesa ku kusambilisha Amalango yakwe. (1 Imilandu 28:8; 2 Imilandu 17:7-9) Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E., Yehova apangile ukuteyanya kwa Bwina Kristu. Ifilonganino fyalipangilwe, kabili fyaletungululwa ne bumba litungulula ilyapangilwe na batumwa na bakalamba. (Imilimo 15:22-31) Mu musango umo wine ilelo, Yehova abomba na bantu bakwe ukupitila mwi bumba lyateyanishiwa. Twaishiba shani?
4. Muno nshiku “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” nani, kabili ni shani fintu ifya kulya fya ku mupashi ifya kwa Lesa filengwa ukusangwako kuli bonse?
4 Yesu atile mu nshita ya kubapo kwakwe mu maka ya Bufumu, “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” aali no kusangwa alepeela abakonshi bakwe “ifya kulya mu nshita iyene.” (Mateo 24:45-47) Lintu Yesu abikilwe pa cipuna nge Mfumu ya mu muulu mu 1914, casangilwe ukuti uyu “musha” aali nani? Mu kushininkisha te bashimapepo ba mu Kristendomu. Pantu bena icikalamba ico baleliisha impaanga shabo cali kukubanya amalyashi ayo yaleafwilisha amabuteko yabo mu Nkondo ya Calo iya Kubalilapo. Lelo ica kulya calinga kabili ica pa nshita iyene calefuma kwi bumba lya Bena Kristu ba cine abasubilwe no mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa kabili ili bumba lyali lubali lwa balya Yesu aitile ati “umukuni unono.” (Luka 12:32) Aba Bena Kristu basubwa bashimikile pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa ukucila ukushimikila pa lwa mabuteko ya muntu. Nge ca kufumamo, mu kupita kwa myaka amamilioni ya “mpaanga shimbi” abalemenena ku bulungami baliilunda ku “musha” wasubwa mu kupepa kwa cine. (Yohane 10:16) Ukubomfya “umusha wa cishinka” ne Bumba Litungulula ilya uyu musha ilya muno nshiku, Lesa alatungulula abantu bakwe pa kuti bapeele ica kulya ca ku mupashi, ifya kufwala, no bucingo ku bantu abalefwaya ukukwatako ifi fintu.
“IFYA KULYA MU NSHITA IYENE”
5. Mibele nshi iya ku mupashi iyaba mu calo ilelo, lelo cinshi Yehova alecitapo?
5 Yesu atile: “Te ku cilyo ceka umuntu ekalila no mweo, lelo ku cebo conse icifuma ku kanwa ka kwa Lesa.” (Mateo 4:4) Ku ca bulanda nangula ni fyo, icinabwingi cakulisha ica bantu tabangwako ku filanda Lesa. Nga fintu casobelwe na kasesema wa kwa Yehova Amose, kwalibe “nsala . . . , te nsala ya cilyo kabili te cilaka ca menshi, lelo ica kuumfwe cebo ca kwa Yehova.” (Amose 8:11) Nangu fye bantu abatemwisha ukupepa balifwe nsala ya ku mupashi. Nangu ni fyo, ukufwaya kwa kwa Yehova kwa kuti ‘abantu bonse bapusuke no kufika ku kwishibe Cine.’ (1 Timote 2:3, 4) Muli ifyo, alepayanya ifya kulya fya ku mupashi ifingi. Lelo ni kwi fingasangwa?
6. Ni mu nshila nshi Yehova aleliishishamo abantu bakwe ku kale?
6 Ukutula fye na ku kale, Yehova apeela ifya kulya fya ku mupashi ku bantu bakwe abalonganikwa nge bumba, te ku muntu umo umo. (Esaya 65:13) Ku ca kumwenako, bashimapepo ba bena Israele balonganike abaume, abanakashi, na bana mwi bumba pa kuti bafundwe Amalango ya kwa Lesa. (Amalango 31:9, 12) Mu kutungululwa ne bumba litungulula, Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo bateyenye ifilonganino kabili balekwata ukulongana uko bonse balefundwa no kukoseleshiwa. (Abena Roma 16:5; Filemone 1, 2) Ici e cipasho ico Inte sha kwa Yehova bakonka. Ulelaalikwa mu kukaba ku kusangwako ku kulongana kwabo konse.
7. Bushe ukusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu lyonse kwayampana shani no kwishiba ne citetekelo?
7 Ukwabulo kutwishika, kuti limbi kale kale walisambilila ifyafula ukupitila mwi sambililo lya Baibolo ilya pa lobe. Napamo umo alikusambilisha. (Imilimo 8:30-35) Lelo icitetekelo cobe kuti capashanishiwa ku cilimwa ico cingabonsa no kuuma nga ca kuti tacisakamenwe bwino. E co, ufwile ukulalya ifya kulya fya ku mupashi ifyalinga. (1 Timote 4:6) Ukulongana kwa Bwina Kristu kwaba kutantika kwatwalilila ukwa kufunda ukwabelako ku kukunonsha lwa ku mupashi no kukwafwa ukutwalilila ukukula mu citetekelo ilyo uleingilishako ukwishiba Lesa.—Abena Kolose 1:9, 10.
8. Mulandu nshi twakoseleshiwilwa ukusangwa ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova?
8 Ukulongana kubomba imifwaile na imbi iyakatama. Paulo alembele ati: “Twetetule umwa kucincimushanisha ku kutemwa kabili ku kubombe milimo isuma; twiba abaleko kulongana.” (AbaHebere 10:24, 25) Ishiwi lya ciGreek ilyapilibulwa ‘ukucincimusha’ na kabili kuti lyapilibula “ukunona.” Ipinda lya mu Baibolo litila: “Icela cinone cela, no muntu anone cinso ca mubiye.” (Amapinda 27:17) Ifwe bonse tulakabila ‘ukunonwa’ mu kutwalilila. Ukutitikisha kwa cila bushiku ukwa ici calo kuti kwalenga icitetekelo cesu ukufuupa. Lintu twasangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu, kulabako ukukoseleshanya. (Abena Roma 1:11, 12) Ifilundwa fya cilonganino balakonka ukukonkomesha kwa mutumwa Paulo ukwa ‘kukoseleshanya kabili no kukuulana,’ kabili ifintu fya musango yo filanona icitetekelo cesu. (1 Abena Tesalonika 5:11) Ukusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu lyonse na co cine cilangililo kuti twalitemwa Lesa kabili cilatupeela amashuko ya kumulumba.—Ilumbo 35:18.
‘FWALENI UKUTEMWA’
9. Ni shani fintu Yehova aimika ica kumwenapo mu kulangisha ukutemwa?
9 Paulo alembele ati: ‘Fwaleni ukutemwa, e kukakila fyonse pamo mu kwitabana.’ (Abena Kolose 3:14) Yehova mu kusenamina alitupeela ici ca kufwala. Mu nshila nshi? Abena Kristu kuti balangisha ukutemwa pantu kwaba pa fisabo fipeelwa na Lesa ifya mupashi wa mushilo uwa kwa Yehova. (Abena Galatia 5:22, 23) Yehova umwine alilangisha ukutemwa kwakulisha pa kutuma Umwana wakwe uwafyalwa eka pa kuti twinganonka umweo wa muyayaya. (Yohane 3:16) Uku kulangisha kwapulamo ukwa kutemwa kwatupeele icipasho ca fintu tufwile ukulangisha iyi mibele. Umutumwa Yohane alembele ati: “Apo Lesa atutemenwe ifyo, na ifwe tufwile ukutemwana.”—1 Yohane 4:11.
10. Ni shani fintu twinganonkelamo mu ‘ba bwananyina bonse’?
10 Ukusangwa ku kulongana ku Ŋanda ya Bufumu kukakupeele shuko lyawamisha ilya kulangisha ukutemwa. Kulya ukakumanyako abantu balekanalekana. Mu kushininkisha ukatemwapo bamo aba bene ilyo line fye. Kwena, nelyo fye ni pali abo ababombela Yehova ubuntu bwalipusanapusana. Napamo ku nshita yapita walesengauka abantu abo bashatemwa ifyo watemwa na abo imibele yabo yapusana ne yobe. Abena Kristu bena, bali no ‘kutemwa aba bwananyina [bonse, NW].’ (1 Petro 2:17) Kanshi, cimike nge cikongwani cobe ukubeleshanya na bo abasangwa ku Ŋanda ya Bufumu—nelyo fye ni abo wapusana na bo imyaka ya bukulu, ubuntu, umushobo, nelyo fye amasomo. Nangu cibe shani ukasanga ukuti umo na umo alikwatapo imibele imo iisuma nga nshi.
11. Mulandu nshi ukupusanapusana kwa buntu pa kati ka bantu ba kwa Yehova kushilekabila ukupumfyanya icibote cobe?
11 Ukupusanapusana kwa buntu mu cilonganino takulekabila ukupumfyanya icibote cobe. Ku ca kumwenako, elenganya ukuti bamotoka abengi baleenda mupepi na untu uleensha mu musebo. Te bonse abalebutukila pamo pene, kabili te bonse abali mu mibele imo ine. Bamo balyenda bakilomita abengi, lelo ukupala iwe, bambi na bo e lintu batendeke fye. Nangu cibe fyo, te mulandu no ku kupusanapusana, bonse baleenda mu musebo. E fyo caba na ku bantu abapanga icilonganino. Te bonse abalundulula imibele ya ku mupashi pa musenselo umo wine. Mu kulundapo, te bonse abali mu mibele ya ku mubili nelyo iya mu nkuntu imo ine. Bamo balipepa Yehova pa myaka iingi; bambi na bo e lintu fye batendeke. Nalyo line, bonse baleenda mu musebo utwala ku mweo wa muyayaya, ‘abalundikana mu mucetekanya umo wine na mu kulinga kumo kwine.’ (1 Abena Korinti 1:10) Kanshi, fwayamo imibele yawamisha muli abo aba mu cilonganino ukucila ukufwayamo ubunake. Ukucite ci kukakafya umutima obe, pantu ukeluka ukuti Lesa mu cine cine aliba pali aba bantu. Kabili mu kushininkisha pali bene e po ukalafwaya ukuba.—1 Abena Korinti 14:25.
12, 13. (a) Nga ca kuti umo mu cilonganino akukalifya, kuti wacita shani? (b) Mulandu nshi cakatamina ukukanasunga icikonko ku mukoshi?
12 Apantu abantunse bonse tabapwililika, inshita shimo shimo umo mu cilonganino kuti asosa nelyo ukucita icintu cimo ica kukalifya. (Abena Roma 3:23) Umusambi Yakobo asosele icishinka lintu alembele ati: “Ifwe bonse tuipununa apengi. Umuntu nga taipununa mu kusosa, wene muntu uwapwililila.” (Yakobo 3:2) Ukacita shani nga ca kuti umo akukalifya? Ipinda lya mu Baibolo litila: “Ukushilimuka kwa muntu kumukokosho kukalipa; kabili ukuleka fye ku bupulumushi e kutakisha kwakwe.” (Amapinda 19:11) Ukuba uwashilimuka cipilibula ukulolekesha mu kushika pa mibele imo, ku kumfwikisha icilengele uyo muntu ukusosa mu nshila imo nelyo ukucite cintu cimo. Fwe bengi tulabomfya ukushilimuka ukwingi pa kusanga umwa kuilungamikila pa filubo fyesu. Mulandu nshi te kuti tubomfeshe ukushilimuka na mu kumfwikisha no kufimba pa filubo fya bambi?—Mateo 7:1-5; Abena Kolose 3:13.
13 Te kwesha ukulaba ukuti tufwile ukulekelela bambi nga ca kuti tulefwaya Yehova atulekelele na ifwe. (Mateo 6:9, 12, 14, 15) Nga ca kuti tulebomfya icine, tukalabomba na bambi mu nshila yabamo ukutemwa. (1 Yohane 1:6, 7; 3:14-16; 4:20, 21) E co kanshi, nga wakumanya ubwafya no muntu umo mu cilonganino, lwisha na maka pa kuti wilaenda ne cikonko ku mukoshi. Nga ca kuti wafwala ukutemwa, ukalatukuta ukupikulula impika, kabili tawakashimbe ukulombo kulekelelwa nga ca kuti ni we walufyenye.—Mateo 5:23, 24; 18:15-17.
14. Mibele nshi tulingile ukufwala?
14 Ifya kufwala fyesu ifya ku mupashi filingile ukusanshako imibele imbi iyayampana mu kupalamisha no kutemwa. Paulo alembele ati: “Fwaleni umutima wa nkumbu, icongwe, ubupete, ukunakilila, ukutekanya; mube abashipikishanya.” Iyi mibele, ukusaakanishiwa no kutemwa, yaba lubali lwa “buntu bupya” ubwa bukapepa. (Abena Kolose 3:10, 12) Bushe ukabombesha pa kuti ukafwale fi? Ukakwate cishibilo ca basambi ba kwa Yesu maka maka nga ca kuti wafwalilapo no kutemwa aba bwananyina, pantu atile: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.”—Yohane 13:35.
ICIFULO CA MUTELELWE
15. Ni mu nshila nshi umo icilonganino capalila umwa kuuba?
15 Icilonganino na kabili cibomba ngo mwa kuuba, icele lyacingililwa umo wingayumfwa uwacingililwa. Mu cilonganino e mo ukasanga abantu ba mitima ya bufumacumi abaletukuta ukucita icalungama mu menso ya kwa Lesa. Abengi balicimfya ifibelesho fyabipa fimo fine ne mibele ya mutima ifyo pambi ulelwisha ukucimfya. (Tito 3:3) Kuti bakwaafwa, pantu twaebwa ukutwalilila ‘ukusendelane fisendo.’ (Abena Galatia 6:2) Lelo kwena, mu kupelako ukukonkelela inshila iyo itwala ku mweo wa muyayaya cishingamo cobe we mwine. (Abena Galatia 6:5; Abena Filipi 2:12) Lelo, Yehova alitupeela icilonganino ca Bwina Kristu nge nshila yawamisha iya kutwafwilamo no kututungilila. Te mulandu na fintu amafya yobe yengaba aya kulengo kumanama, walikwata ukwa kwalukila ukwawamisha, no ko ni ku cilonganino cakwato kutemwa icikakwafwilisha mu nshita ya kumanama nelyo ukubulwa.—Linganyako Luka 10:29-37; Imilimo 20:35.
16. Kwaafwa nshi uko baeluda ba mu cilonganino bapeela?
16 Pa bengabutukila ku kukwaafwa paba “ifya bupe ku bantu,” e kuti baeluda basontwa aba mu cilonganino, nelyo bakangalila, abacema umukuni mu kuitemenwa kabili mu kucincila kwa mutima. (Abena Efese 4:8, 11, 12; Imilimo 20:28; 1 Petro 5:2, 3) Pa lwa aba, Esaya aseseme ati: “Umuntu no muntu akaba ngo mwa kufisama ku mwela, ngo mwa kubelama ku kupongoloka kwa mfula, nge mimana ya menshi apaumisha, nge cintelelwe ca cilibwe cikalamba mu calo icatembuka.”—Esaya 32:2.
17. (a) Kwaafwa kwa musango nshi uko Yesu afwaishe maka maka ukupeela? (b) Kupayanya nshi Lesa alaile ukucitila abantu bakwe?
17 Lintu Yesu aali pe sonde, intungulushi sha mipepele tashali na bukangalila bwabamo ukutemwa nangu panono. Imibele ya bantu yamulengele ukumfwa ubulanda nga nshi, kabili alefwaisha ukubaafwa lwa ku mupashi. Yesu abekatilwe inkumbu pantu “bali abalulunkaniwa kabili abapaswa, nge mpaanga ishishaba na kacema.” (Mateo 9:36) Fintu ici cilondolola bwino imibele yabipa iya bengi abo abashipikisha amafya ya kulenge nkumbabulili kabili abashakwata ukwa kwalukila ku kusanga ukwaafwa kwa ku mupashi! Lelo abantu ba kwa Yehova balikwata ukwaafwa kwa ku mupashi, pantu abalaile ati: “Nkemika pali shene abacemi abakashicema; tashakatiine kabili iyo, nangu kutentuka, kabili tashakabulilepo.”—Yeremia 23:4.
18. Mulandu nshi tulingile ukuyila kuli eluda uuli onse nga tulefwaya ukwaafwa kwa ku mupashi?
18 Beleshanya na baeluda basontwa aba mu cilonganino. Balibelesha apakalamba ukubomfya amano ya kwishiba Lesa, pantu balifikapo pa milingo ya bakangalila iyaimikwa muli Baibolo. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:5-9) Wishimba ukuya kuli umo uwa bene nga ca kuti ulekabila ukwaafwa kwa ku mupashi ku kucimfya icibelesho nelyo imibele iyo iilwishanya na cintu Lesa afwaya. Ukasanga ukuti baeluda balakonka ukukonkomesha kwa kwa Paulo ukwa kuti: “Kosheni abatompoke mitima, koselesheni abanaka, tekanyeni kuli bonse.”—1 Abena Tesalonika 2:7, 8; 5:14.
ILEMENE UMUTELELWE NA BANTU BA KWA YEHOVA
19. Mapaalo nshi Yehova abiika pali abo abafwaya umutelelwe mu kati ka kuteyanya kwakwe?
19 Nangula ca kuti nomba twikala pa kati ka mibele iishapwililika, Yehova alatupeela ifya kulya fya ku mupashi, ifya kufwala, no bucingo. Ukuba kwena, tufwile ukupembela icalo cipya ica kwa Lesa icalaiwa pa kuti tukakwate ubunonshi bonse ubwa paradise wa cine cine. Lelo abo ababa mu kuteyanya kwa kwa Yehova pali ino ine nshita baleilemena umutelelwe wa muli paradise wa ku mupashi. Esekiele aseseme pa lwa aba ati: “Bakekalo mutelelwe apashili na wa kututumya.”—Esekiele 34:28; Ilumbo 4:8.
20. Ni shani fintu Yehova akafuta icili conse ico twingaipusula pa mulandu wa kupepa kwakwe?
20 Fintu twingaba aba kutasha pa kuti Yehova alatupayanishisha ifya ku mupashi ukupitila mu Cebo cakwe no kuteyanya kwakwe! Palamina ku bantu ba kwa Lesa. Wibwelele numa pa mulandu wa kutiina ifyo ifibusa fyobe nelyo balupwa bengatontonkanya pa lwa iwe ilyo ulesambilila ukwishiba Lesa. Bamo kuti bakusuusha pantu ulebishanya ne Nte sha kwa Yehova no kusangwa ku kulongana ku Ŋanda ya Bufumu. Lelo Lesa akafuta apakalamba icili conse ico waipusula pa kuti wingamupepa. (Malaki 3:10) Ukulundapo, Yesu atile: “Takuli nangu umo uwashile ku mwabo, nangu ni bamunyina, nangu ni nkashi, nangu ni nyina, nangu ni wishi, nangu bana, nangu filime, pa mulandu wa ine na pa mulandu wa mbila nsuma, uushakapokelele nomba mu nshita ino ifya miku umwanda umo, amayanda, na bamunyina, ne nkashi, na banyina, na ’bana, ne filime, pamo ne fya kupakasa; na mu bwikashi ubukesa umweo wa muyayaya.” (Marko 10:29, 30) Ee, te mulandu na fintu washa ku numa nelyo ifyo uli no kushipikishako, kuti wasanga bucibusa bwawamisha no mutelelwe wa ku mupashi pa kati ka bantu ba kwa Lesa.
MONA NGA NAWISHIBA
“Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” nani?
Kupayanya nshi uko Yehova acita pa kuti engatuliisha lwa ku mupashi?
Ni shani fintu ababa mu cilonganino ca Bwina Kristu bengatwaafwa?
[Icikope pe bula 165]