Imibombele Yatanununwa mu Kati ka Kubapo kwa kwa Kristu
“E lyo Imfumu ikeba aba ku kulyo kwa iko, ikatila, Iseni, mwe bapaalwa ba kwa Tata, kwateni ubufumu ubwateyanishiwe imwe ukufuma pa kulengwa kwa pano isonde.”—MATEO 25:34.
1. Ni mu nshila nshi pa·rou·siʹa, wa kwa Kristu abela nga “inshiku sha kwa Noa”?
UKUBAPO kwa kwa Kristu—ica kuponako calolelwa pa nshita yalepa! Inshita yapala “inshiku sha kwa Noa,” intu Yesu alandilepo mu kulundana no “kusondwelela kwa micitile ya fintu,” (NW) iyafikile mu mwaka wa 1914. (Mateo 24:3, 37) Lelo cinshi cintu ukubapo kwa kwa Kristu, nelyo pa·rou·siʹa, kwali no kupilibula ku bashalapo basubwa aba “musha wa cishinka kabili uwashilimuka”? (Mateo 24:45) Kwena, ukuti baali no kuba abacincila mu kwingilishako kwacilapo nga bakasenda ba lubuuto! Ifintu fya kusungusha fyali no kucitika! Umulimo wa kulonganika uushatala aubako wali mupepi no kutendeka.
2. Kusangulula nshi kwacitika mu kufikilishiwa kwa kwa Malaki 3:1-5?
2 Ica kubalilapo, nangu ni fyo, aba Bena Kristu basubwa bakabile ukusangululwa. Nga fintu Malaki 3:1-5 ali nasobela, Yehova Lesa ne ‘nkombe yakwe iya Cipingo,’ Yesu Kristu, aishile ku kupempula itempele lya ku mupashi muli shinde wa 1918. Ubupingushi bwali no kutendeka na “ba ŋanda ya kwa Lesa.” (1 Petro 4:17) Malaki 3:3 asobele ukuti: “[Yehova] akekala uwa kulopola kabili uwa kusangulula silfere, kabili akasangulula abana baume ba kwa Lebi no kubakamuna nga golde na silfere.” Cali ciputulwa ca nshita ica kulopolola no kusangulula.
3. Mulandu nshi cabelele cafwaikwa ukuti ukusangulula kwa ku mupashi kucitikeko?
3 Ukupita muli ubu bupingushi, ubwafikile pa kalume mu 1918, abashalapo abe bumba lya musha balisangulwilwe ukufuma ku kukoweshiwa kwa ku calo no kwa butotelo. Mulandu nshi Yehova abasangulwilile? Pantu itempele lyakwe ilya ku mupashi lyalibimbilwemo. Uku kwaba kutantika kwapale tempele ukwa kupepa Yehova pa cishinte ce lambo lya kukonsolwela ilya kwa Yesu Kristu. Yehova afwaile itempele lyakwe ukuba mu mibele yasanguluka pa kuti lintu impendwa shikalamba isha bakapepa ababa na masubilo ya pe sonde shaletwamo, kuti basanga icifulo kuntu bumulopwe bwakwe bwa mu kubumbwa konse bucindikwa, uko kuntu ishina lyakwe lya bulesa lishishiwa, kabili uko kuntu amafunde yakwe ayalungama yomfwilwa. Muli fyo, kuti batesekesha Yehova no kuilunda mu kulenga imifwaile yakwe ikalamba ukwishibikwa.
Amashuko Yalundwako
4, 5. (a) Ni shani fintu icipusho ca kwa Yesu Kristu cisonsomba umo umo uwa mwi bumba lya musha ilelo? (b) Ni mu nshila nshi umo inumbwilo “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” na “aba mu ŋanda yakwe” shili no kumfwikilwa? (c) Mulimo nshi Yesu apeele ku musha?
4 Mu 1919 ibumba lya musha lyasangululwa lyali na maka ya kulolesha ku ntanshi ku mibombele itanunuka lyonse. Ku numa mu 1914, Yesu Kristu, Shikulu wabo, aali napoka Ubufumu bwa mu muulu. Lintu abwelele ku babomfi ba mu ŋanda yakwe ku kupempula “aba mu ŋanda” yakwe bonse, afwikilwe ubukata bwa cifumu, ubo ashakwete lintu aali pano isonde. Cinshi asangile? Bushe ibumba lya musha lyali ilyapamfiwa ukusakamana amabuseko ya kwa Shikulu? Nga fintu calembwa pali Mateo 24:45-47, Yesu aipwishe icipusho icasonsombele umusambi wasubwa umo umo ukubebeta ukuipeelesha kwa pa lwakwe kuli Mesia wa kwa Yehova ati: “Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka, uo shikulu wakwe alaashile pa ba mu ŋanda yakwe, ku kubapeela ifya kulya mu nshita iyene? Alishuka umusha ulya, uo shikulu wakwe pa kwisa akamusanga alecite fi! Ndemwebe cine cine, nati, akamulaasa pali fyonse ifyo akwata.”
5 Ukwabulo kutwishika, ubulondoloshi bwa kwa Yesu ubwa uyu musha wa cishinka tabulinga umuntunse uuli onse umo. Iyo, lelo bulondolola icilonganino casubwa ica busumino ica kwa Kristu conse, nge bumba. Aba mu ŋanda bakonshi basubwa aba kwa Kristu nga bantu umo umo. Yesu alishibe ukuti aali no kushita aba bakonshi basubwa no mulopa wakwe wine, e co aloseshe mu kulinga kuli bene nge bumba pamo ngo musha wakwe. Pali 1 Abena Korinti 7:23 pasosa ulwa bene ukuti: “Mwashitilwe [ukulanda nge bumba] mu mutengo; mwilaba basha ba bantu.” Yesu atumine ibumba lyakwe ilya musha ku kuleka ulubuuto lwabo ukubalika ku kucebusha no kupanga abasambi bambi no kuliisha aba mu ŋanda yakwe mu kulundulukilako pa kubapeela ica kulya cabo ica ku mupashi pa nshita iyene.
6. Ni shani fintu umusha alambwilwe pamo nge ca kufumamo mu kupempula kwa kwa Yesu?
6 Ukufuma pa nshita ukubapo kwa kwa Kristu kwatendeke no kutentemuka ukufika ku 1918, ibumba lya musha, ukwabulo kusakamana ukukanatemwikwa, ukupakaswa, nelyo fye icimfulumfulu cimo, lyalefwaya ukupeele ca kulya calingana ne nshita ku ba mu ŋanda. Ici e cintu Shikulu asangile lintu ukupempula kwakwe kwatendeke. Shikulu Yesu aali uwatemunwa, kabili mu 1919 abilishe lilye bumba lyasuminishiwa ilya busumino ukube lya nsansa. Cinshi cali e cilambu ca kucankilwamo ica musha pa kucita cintu Shikulu wakwe amulaashile ukucita? Ukusumbulwa! Ee, ifishingamo fyakulilako fyalipeelwe mu kutwala pa ntanshi amabuseko ya kwa Shikulu wakwe. Apo Shikulu aali nomba ni Mfumu ya ku muulu, eya, lyene, ifyo akwata ifya pe sonde fyabele ifyacilapo no kuumo mutengo.
7, 8. (a) Finshi fyaba “fyonse ifyo akwata” ifya kwa Shikulu? (b) Cinshi cipindwa ku musha ku kwangalila ifi ifyo akwata?
7 E co, cinshi caba “fyonse ifyo akwata”? Ifi fyaba fyonse ifintu fya ku mupashi pe sonde ifyasanguka icikwatwa ca kwa Kristu mu kulundana no bulashi bwakwe pamo nge Mfumu ya mu muulu. Ici mu kushininkisha casanshishemo umulimo wa kupanga abasambi ba kwa Kristu, mu kuba ne shuko lyakulisha ilya kubomba nga beminishi ba Bufumu bwa kwa Lesa ubwaimikwa ku nko shonse isha pa calo.
8 Ukusumbulwa kwa musango yo ku bwangalishi bwa fyonse ifya kwa Shikulu kwapindile ukuti ibumba lya musha lipeele inshita yalundwako no kusakamana ku kubomba umulimo wa Bufumu kabili, ee, ukulundulula ifibombelo fyakulilako kuli uyo mulimo. Nomba lyalikwete ibala lyakulilako ilya kubombamo—isonde lyonse fye ilyaikalwamo.
Ukulonganike Mpaanga
9. Cinshi cafumamo mu kutanunuka kwa mibombele ya musha?
9 Mu cumfwila, lyene, ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka ilya kwa Kristu lyatanunwine imibombele ya liko. Ica kufumamo? Aba kulekelesha aba muli ba 144,000 balilonganikwe. Lyene icimonwa ca kwa Yohane nga fintu calembwa pa Ukusokolola 7:9-17 casangwike kwisushiwa kwa kucincimusha, ukwa kukafyo mutima. Ukucilisha ukutula 1935 e lintu ibumba lya musha lyaipakisha ukucitilo bunte ukufisululwa kwashikatala ukwa kufikilishiwa kwa ici cimonwa. Ukufuma mwi sonde lyonse, “ibumba likalamba” ilya mamilioni nomba balelongana mu mansa she tempele lya ku mupashi ilya kwa Yehova nga bakapepa bakwe. Malaika wa kwa Yehova aebele Yohane ukuti takwali uwali na maka ya kupenda ili bumba likalamba. Ico cilepilibulo kuti takwaba apa kupelela apabikwa pa mpendwa ya bantu abo ibumba lya musha lili no kwingisha mwi tempele lya kwa Yehova ilya ku mupashi. Ilyo lyonse inshila ili iyaisuka, umulimo wa kubalonganika ukatwalilila.
10. Ni mu mibombele nshi yabamo kutemwa intu umusha abimbwamo ilelo?
10 Ibumba lya musha wa cishinka lyalikwata icishingamo cafina mu kusakamana impendwa shileingilishiwako mu kutwalilila isha “mpaanga shimbi,” ukwishibo kuti aba bapale mpaanga abafuma mu nko shonse baliba aba mutengo nga nshi kuli Shikulu, Yesu. Mu cishinka baba mukuni wakwe. (Yohane 10:16; Imilimo 20:28; 1 Petro 5:2-4) E co mu kuba no kutemwa kwa kuli Shikulu no kwa ku mpaanga, ibumba lya musha mu nsansa lilasakamana ukukabila kwa ku mupashi ukwe bumba likalamba.
11-13. Kulandapo nshi kwalinga kuntu uwali pali iyo nshita presidenti wa Watch Tower Society acitile ukukuma ku mibombele ya musha?
11 Ee, ulubali lukalamba ulwa mulimo wa musha uwa kusendo lubuuto lubimbamo ukulonganika kwa aba batekwa ba pe sonde aba Bufumu bwa kwa Lesa. Ukulanda pa mibombele ilekulilako lyonse iya musha wa cishinka, F. W. Franz, uwali presidenti wa Watch Tower Society, alandile pa ntanshi fye ya mfwa yakwe mu December 1992 ati:
12 “Yesu Kristu alibomfya ukuteyanya mu kuwamisha kwacililako bukulu inshita yonse, ukulingana ne myaka yandi 99 iya ca kukumanya ca bumi. Tali muntu wa fye uuletungulula ukuteyanya, lelo afwile ukuba ni Shikulu Yesu Kristu. Pantu kwalibomba mu kukulisha kwacilishapo kabili mu kuwamisha ukucila fintu twabalile atutontonkanya. Ilelo natukwata ukuteyanya ukwatanunuka mu kusaalala kwa calo. Kulebomba mu Lubali lwe sonde ulwa ku Kuso no lwa ku Kulyo, ku Kabanga na ku Masamba. Muntu fye umo e wingaba uwashingamwa no ku kutanunuka kwamonekesha—Umwana wa kwa Lesa, uwangalila ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka. Alafikilisha ifishingamo fyakwe, kabili ico e calenga uku kutanunuka kwakulisha uko twacitilo bunte.
13 “Tacili ca muntu umo. Twakwata ukuteyanya ukuli kwa teokratiki, kabili kubomba mu musango wa teokratiki, mu musango utungululwa na Lesa. Takuli umuntu, nelyo fye ni kasanga wa Watch Tower Bible and Tract Society, engatunga nelyo engapeelwa ukushingamwa pa capwishishiwa mu nshila ya kusanshamo icibulungwa conse. Caba fye ca kusungusha.” Bushe abo bonse abe bumba likalamba tabalesuminishanya mu kuba no mutima onse na uko kuyumfwa kwa muyashi Munyina Franz? Ee, mu cine cine, bali abacishapo kutasha pa mibombele yatanununwa iya musha wa cishinka.
Abatekwa ba Bufumu
14, 15. (a) Cinshi Yesu alangilile mu mulumbe wa matalanti (Mateo 25:14-30)? (b) Mu kulingisha, cinshi cikonkapo muli Mateo icipandwa 25?
14 Muli Mateo icipandwa 25, icilangililo ca kwa Yesu ica mpaanga ne mbushi cilondololo yu mulimo uwa kulonganika abatekwa ba pe sonde aba Bufumu bwa kwa Lesa. Mu mulumbe utangilila cene, uwa matalanti, Yesu alangilila ukuti abasambi basubwa abasubila ukuteka pamo nankwe mu Bufumu bwakwe ubwa mu muulu bafwile ukubomba ku kwingilishako ifyo akwata pe sonde. Mu kulingisha, lyene, mu mulumbe wakonkapo, Yesu acite cikope icifwaikwa kuli abo abafwaya ukusanguka abatekwa ba Bufumu bwakwe ubwa mu muulu.
15 Moneni ukulandapo kwakwe pali Mateo 25:31-33: “Ilyo Umwana wa muntu akesa mu bukata bwakwe, na bamalaika bonse pamo nankwe, e lyo akekala pa cipuna ca bukata bwakwe, ne nko shonse shikalonganikwa ku cinso cakwe; kabili akabapaatukanya, ifyo umucemi apaatukanye mpaanga ku mbushi, no kubike mpaanga ku kulyo ne mbushi ku kuso.”
16. Ni shani fintu inko shilonganikwa na bantu ukupaatukanishiwa?
16 Yesu afikile mu bukata bwakwe mu 1914. Ukutendeko kulwisha, wene, na bamalaika bakwe bonse, asanshile no kutamfya ifibambe fyakwe fya buciwa ukufifumya mu muulu. Icikonkapo nomba mu mulumbe wakwe citwaafwa ukutesekesho kuti ukwikala kwa kwa Yesu pa cipuna ca bufumu ica bukata cimininako imikalile ya bupingushi mu kati ka kubapo kwakwe. Ukulonganikwa kwa nko shonse ku cinso cakwe kupilibulo kuti Yesu abomba ne nko ngo mukuni wakwe wenekelwa, ukulandila mu mampalanya. Uli mukuni uwapangwa ne mpaanga ne mbushi. Ilintu kuti casendako iciputulwa ca kasuba ukupaatukanye mpaanga ukufuma ku mbushi mu mukuni wa cine cine, ukupaatukanya kwa mu kusaalala kwe sonde ukwa bantu abali ba kuisalila kulasenda inshita yalepelako. Ici cili pa mulandu wa kuti ukupaatukanya kwashimpwa pa nshila sha ncitilo isha muntu umo umo.
17. Mulandu nshi imibele ilelo ibelele iyakakala ku bantu bonse?
17 Mu mulumbe, Imfumu Umucemi abika abapale mpaanga ku kulyo kwa iko na bapale mbushi ku kuso kwa iko. Ulubali lwa kulyo lusanguka ukuba ubupingushi bwakwate ca kufumamo ca kusenamina—ubumi bwa muyayaya. Ulubali lwa ku kuso lwimininako ubupingushi bwabulo kusenamina—ubo ubwa bonaushi bwa muyayaya. Ukupampamina kwa Mfumu ukwa mulandu kwakwata ifya kufumamo fyakakala.
18. Mulandu nshi ukukanamoneka kwa Mfumu kushipelela uuli onse ubwelelo?
18 Ukukanamoneka kwa Mwana wa muntu uuleteka mu kati ka kubapo kwakwe, nelyo pa·rou·siʹa, takupeela uuli onse ubwelelo. Abafulilako abapale mpaanga ilelo baleilunda kwi bumba lya musha mu kushimikila imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa mu kusaalala kwa calo, ukuleko lubuuto lwabo kubalika. Mu cine cine, ukucitilo bunte kwabo kwalifika ku fifutu fyabelo kutali ifya cibulungwa.—Mateo 24:14.
19. Mibele nshi iye bumba lya mpaanga yalangililwa mu mulumbe wa mpaanga ne mbushi?
19 Mulandu nshi Imfumu Umucemi ilambwila abo abe bumba lya mpaanga mu kuba ne nshita ya ku ntanshi yapaalwa? Pa mulandu wa kwafwilisha kwabo ukwa mutima onse ukwa mulimo wa kushimikila Ubufumu ne cikuuku balanga ukulola kuli bamunyina wakwe basubwa, cintu Yesu apenda nga icilecitwa ku mwine wine. E ico, Umwana wa muntu uwa cifumu alanda kuli bene ukuti: “Iseni, mwe bapaalwa ba kwa Tata, kwateni ubufumu ubwateyanishiwe imwe ukufuma pa kulengwa kwa pano isonde.”—Mateo 25:34; 28:19, 20.
Ukwaafwa Imfumu
20, 21. Bushininkisho nshi impaanga shipeela ubwa kuti baiminina ku lubali lwa Bufumu?
20 Moneni ukuti lintu Imfumu yalaalika ishi mpaanga ukupyana ubwikashi bwa pe sonde ubwa Bufumu bwa kwa Lesa, balapapa. Bamwipusha ukuti: ‘Mwe Shikulu, ni lilali twacitiile imwe ifi fintu fyonse?’ Ayasuko kuti: “Ndemwebe cine cine, nati, apo ponse mwacitiile umo wa muli aba bamunyinane abacepesha, mwacitiile ine.” (Mateo 25:40) Lintu Yesu amonekele kuli Maria umwina Magadala pa bushiku bwakwe ubwa kubuuka, alandile ulwa bamunyina bakwe aba ku mupashi lintu asosele kuli wene ukuti: “Kabiye kuli bamunyinane.” (Yohane 20:17) Mu kati ka nshita ya kubapo kwakwe ukwa kukanamoneka, Yesu akwata fye abashalapo banono aba muli bamunyina bakwe aba ku mupashi 144,000 abacili mu mubili pe sonde.
21 Apantu Yesu aba uushimoneka mu myulu, abantu bapale mpaanga bacitila ifi fintu fyabamo kutemwa mu kukanalungatika kuli wene. Bamumona pa cipuna cakwe ica bufumu na menso fye yabo aya citetekelo. Yesu alatasha ukubombesha konse uko bacita ku kwafwilisha bamunyina bakwe aba ku mupashi, abakasanguka impyani shinankwe isha ku muulu. Icicitwa kuli bamunyina bakwe acipenda nge cicitwa kuli wene pa lwakwe. Abapale mpaanga mu kuitemenwa bacite cisuma kuli bamunyina ba kwa Kristu pantu baishiba bene ukube fyo. Balitesekesha ukuti bamunyina ba kwa Yesu aba ku mupashi ni nkombe sha Bufumu bwa kwa Yehova, kabili balafwaya ukupeela ubushininkisho bwa cine cine ubwa kuti bali pamo na bene ku lubali lwa bulya Bufumu.
22. Ni shani fintu ibumba lya mpaanga lilambulwa? (Linganyeniko Ukusokolola 7:14-17)
22 Yehova amwenene libela ukuti ili bumba lya bapale mpanga lyali no kumoneka mu kati ka iyi nshita ya kubapo kwa Mwana wakwe, kabili alibabakila icilambu ca kusungusha! Ibumba likalamba likapyana amapaalo ya mutende pano pe sonde mu kati ka Kuteka kwa Myaka Ikana limo ku Mfumu ya kwa Yehova, Yesu Kristu.
23. Ni mu nshila nshi impaanga mu kwibukila bafwilishisha bamunyina ba Mfumu?
23 Lintu twalanguluka amasesemo ya Baibolo ayabomba pa nshita ya kubapo kwa kwa Kristu, capamo no mulumbe wa kwa Yesu uwa mpaanga ne mbushi, cinshi tumona? Ici: Tauli mulandu wa kubombe cisuma mu kukanaishiba kabili kuli cela mushuke kuli umo uwa bamunyina ba Mfumu aba ku mupashi e kulenga umuntu ukube mpaanga mu kuba no kwiminina kwalungama ku cinso ca kwa Lesa ne Mfumu yakwe. Abo aba mwi bumba lya mpaanga baleshiba cintu balecita, nelyo fye cingati tabamone Mfumu ileteka na menso yabo aya cine cine. Balatukuta ukwaafwa bamunyina ba Mfumu te mu nshila fye ya ku mubili lelo na kabili mu nshila ya ku mupashi. Shani? Pa kubafwilisha mu kushimikile mbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa no kutungulula amasambililo ya Baibolo pa kuti bengapanga abasambi ba kwa Kristu. Muli fyo, ilelo kuliko bakabilisha basenda ulubuuto ukucila pa mamilioni yane aba Bufumu bwa kwa Lesa.
Imibombele Yatanunuka
24. Kupikintika nshi kwabamo kutemwa kwalenga ibumba lya musha ukuba e bantu bacishapo kuba ne nsansa pe sonde ilelo?
24 Natulumbulepo imilimo imo ishaiwamina iye bumba lya musha wa cishinka. Intanshi, ibumba lya musha lyalilaaswa pali fyonse ifya kwa Shikulu—amabuseko ya Bufumu bwakwe pe sonde—kabili ifi ifyo akwata fitwalilila ukwingilishiwako. Ica cibili, lilye bumba lileliisha ica kulya ca ku mupashi te ba mu ŋanda basubwa beka lelo ne bumba likalamba ililetanunuka lyonse ilya mpaanga shimbi. Ica citatu, ibumba lya musha lilebuulo butungulushi mu kwananya ulubuuto lwa Bufumu. Ica bune, ukutanunuka kwa liko ukwacilishapo bukulu ukwa mibombele kuli mu kulonganikwa kwe bumba likalamba ilya mpaanga shimbi, ukubaleta kwi tempele lya ku mupashi ilya kwa Yehova. Ica cisano, ibumba lya musha, mu kuba no kwafwilisha kwa mutima onse ukwa bapale mpaanga, lilepayanya ifibombelo fyakushiwa ifya kuteyanya kwa misambo ukushinguluka icibulungwa conse, pamo pene na pa cishinte cikalamba mu United States. Ukupikintika kwa musango yo kwabamo kutemwa kwalenga ibumba lya musha ukuba e bantu bacishapo kuba ne nsansa pe sonde ilelo, kabili balilenga amamilioni ya bantu bambi ukuba aba nsansa nabo. Bonse aba bapeela ukutootela kuli Yehova Lesa na kuli Yesu Kristu, abatungulula imibombele yatanununwa iya musha washilimuka!
25. Ni shani fintu impaanga pambi bengatwalilila ukwafwilisha ibumba lya musha, mu kuba na cilolelo nshi mu cilolwa?
25 Ibumba lya musha lilebombesha ukucila na kale lyonse pa milimo yabo iyapeelwa na Lesa. Inshita isheleko pa ntanshi ya kubalamuka kwa “bucushi bukalamba” ili nge ipwile! (Mateo 24:21) Fintu cili icakatama ukuti aba abali impaanga sha kwa Lesa bekale ku lubali lwalungama ulwa kusenamina ulwa Mfumu Umucemi wakwe! E co, lyene, lekeni bonse batwalilile mu kupimpa ukwafwilisha umusha wa cishinka kabili uwashilimuka. Ni ku kucite ci kweka e kuntu kasuba kamo mu kwangufyanya nga nshi bonse abapale mpaanga bakaba na maka ya kumfwa ayo mashiwi ya nsansa aya kuti: “Iseni, mwe bapaalwa ba kwa Tata, kwateni ubufumu ubwateyanishiwe imwe ukufuma pa kulengwa kwa pano isonde.”
Bushe Kuti Wayasuka?
◻ Kupingula nshi ukwa kutendekelako ukwakonkele pa kubikwa pa cipuna ukwa Mfumu?
◻ Ni shani fintu Mateo 24:45-47 akwata ukufikilishiwa kwa muno nshiku?
◻ Ukukuma ku mibombele yatanununwa, ni pali cinshi ibumba lya musha ne bumba likalamba babesha aba kutasha?
◻ Ni shani fintu Mateo 25:34-40 afikilishiwa mu kati ka pa·rou·siʹa?
[Icikope pe bula 16]
Shikulu aseekesha fyonse ifyo akwata ku musha wa cishinka
[Icikope pe bula 18]
Yesu alikala pa cipuna ca bufumu ica bukata ku kupingula umutundu wa muntu