Inkama iyo Abena Kristu Bashilingile Ukufishilisha!
“Ine nanda pa mbilibili ku ba pano isonde. . . . Nshasosele nangu cimo mu bumfisolo.”—YOHANE 18:20.
1, 2. Cinshi cintu ishiwi lya ciGriki my·steʹri·on lipilibula ukulingana na fintu lyabomfiwa mu Malembo?
ISHIWI lya ciGriki ilya my·steʹri·on muli New World Translation of the Holy Scriptures lyapilibulwa imiku 25 ukuti “inkama yashila” ne miku itatu pamo nga “inkama.” Inkama iyo baita iyashila ifwile ukuba iyacindama icine cine! Uuli onse uwaba ne shuko lya kwishiba inkama ya musango yo alingile ukuyumfwa uwacindikwa apakalamba, apantu alingwa uwawaminwa ukwishiba ica nkama ca kwa Lesa Wapulamo mu bubumbo bonse.
2 Expository Dictionary of Old and New Testament Words iya kwa Vine ilasumina ukuti “inkama yashila” e numbwilo yacilapo ukulinga iya kupilibwilamo ukucila ukuti fye “inkama.” Pa lwe shiwi my·steʹri·on uyu dikishonari asoso kuti: “Mu [Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki] ili ishiwi lilangilila icintu ico umuntunse ashingomfwikisha pa lwakwe, icingeshibikwa fye pa numa ya kusokololwa na Lesa, kabili caishibishiwa mu nshila na pa nshita iyo Lesa atemenwe, kabili kuli abo abasanikilwa no Mupashi Wakwe, talipilibula ifya kupelenganya (pamo nge shiwi lya ciNgeleshi [ilya mystery]). Ili ishiwi lya ciNgeleshi lilosha ku fyebo fyafiswa; mu Malembo lipilibula icine casokololwa. E ico amashiwi ayo ilingi line yabomfiwa pa kulanda pa fya musango uyu ni aya ‘ukwishibisha,’ ‘ukumonekela,’ ‘ukusokololwa,’ ‘ukubilisha,’ ‘ukumfwika,’ ‘ukusabankanya.’”
3. Ni shani fintu icilonganino ca Bwina Kristu ica mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo capuseneko ku mabumba ya mipepele yamo aya mu bumfisolo?
3 Ubu bulondoloshi bwalenga ukuti ubupusano bukalamba bumoneke pa kati ka mabumba ya mipepele ayafishilisha imibombele yabo ayawile nge fishimu mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo ne cilonganino ca Bwina Kristu icapangilwe fye icipya. Ilintu abaleilunda ku fyakaniko fya mipepele ya mu bumfisolo ilingi line baali abakakililwako ukukanasokolola ifisambilisho fya mipepele yabo, Abena Kristu ba cine bena tabakwete icibindo ca musango yo. Ca cine ukuti umutumwa Paulo alandile pa lwa “Amano ya kwa Lesa aya mu nkama,” ukusoso kuti yali “ayafiswa,” e kutila, yali ayafiswa kuli “bakateka wa bwikashi buno.” Tayafiswa ku Bena Kristu abo yasokolwelweko ukupitila mu mupashi wa kwa Lesa pa kuti bengayabilisha apabuuta.—1 Abena Korinti 2:7-12; linganyeniko Amapinda 1:20.
“Inkama Yashila” Yaishibikwa
4. Ni muli nani muntu “inkama yashila” yakobama, kabili mu nshila nshi?
4 “Inkama yashila” iya kwa Yehova yakobama muli Yesu Kristu. Paulo alembele ukuti: “[Yehova atulengele] twishibe ica nkama ca kupanga kwakwe, umwabelo kubekwa kwakwe uko apangile muli wene ku kuleto kulondolola kwa mwisulo wa nshita, ku kulenga fyonse fya mu muulu ne fya pano nse fisonkanishiwe mu mutwe umo muli Kristu.” (Abena Efese 1:9, 10) Paulo alilungatike fye no kulungatika lintu alandile pa lwa “nkama yashila” ilyo alondolwele ukukabila kwa “kwishibe ca nkama ca kwa Lesa, ico ni Kristu wine.”—Abena Kolose 2:2.
5. Cinshi cabimbwamo mu “nkama yashila”?
5 Nangu cibe fyo, fingi fyabimbwamo apantu “inkama yashila” yaba ne mbali ishingi. Tacaba kwishiba fye Yesu ukuti e Bufyashi bwalaiwe nelyo Mesia; cilesanshamo umulimo apeelwa ukubomba mu mifwaile ya kwa Lesa. Cilesanshamo ubuteko bwa ku muulu, Ubufumu bwa kwa Lesa ubwa buMesia, nga fintu Yesu alondolwele mu kumfwika lintu aebele abasambi bakwe ukuti: “Kuli imwe kwapeelwo kwishibe fya nkama ifya bufumu bwa mu muulu, lelo kuli aba takwapeelwa.”—Mateo 13:11.
6. (a) Mulandu nshi cibelele icalungika ukusoso kuti “ica nkama” “cali mu bumfisolo ku nshita sha muyayaya”? (b) Ni shani fintu casokolwelwe panono panono?
6 Pali no kupita inshita iitali ukutula pantu imifwaile ya kwa Lesa ku kupayanya icitendekelo ca Bufumu bwa buMesia yalumbulwilwe no kufika lintu ‘cali no kufishiwapo ica nkama.’ (Ukusokolola 10:7; Ukutendeka 3:15) Ukufishiwapo kwali no kucitikako lintu Ubufumu bwali no kutendeka ukuteka, nga fintu ukulinganya Ukusokolola 10:7 na 11:15 kulangisha. Na kuba, mupepi ne myaka 4,000 yalipitilepo ukutula lintu ubulayo bwa kubalilapo ubwa Bufumu bwalaiwe mu Edene ukufika lintu Imfumu Yasalwa yamoneke mu 29 C.E. Imyaka imbi 1,885 yalipitilepo ilyo Ubufumu bwali no kutendeka ukuteka mu myulu mu 1914. E co “inkama yashila” yalesokololwa panono panono pa ciputulwa ca myaka ukucila 6,000. (Moneni ibula 16.) Mu cine cine Paulo alilungike lintu asosele pa lwa “kusokololwa kwa ca nkama icali mu bumfisolo ku nshita sha muyayaya, lelo nomba calengwo kumonekela . . . calengwo kwishibikwa.”—Abena Roma 16:25-27; Abena Efese 3:4-11.
7. Mulandu nshi twingacetekela ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka ukwabula ukushako?
7 Mu kupusanako na bantunse, abekala fye imyaka iinono, Yehova ena tasakamana ne nshita ica kuti camulenga ukusokolole fya nkama mu kususwa. Ici cishinka cilingile ukutwaafwa ukutekanya lintu ifipusho fya mu Baibolo fimo pali ino nshita tafilelondololwa bwino mu nshila twingomfwikisha. Pa kwishiba umwa kupelela, ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka ilyapeelwa umulimo wa kupayanishisha aba mu ng’anda ya Bwina Kristu ica kulya pa nshita iyene, taliituntumba no kutangila sana no kutunganye fintu ificili tafileumfwika mu kulengama. Ibumba lya musha lilasengauka ukuumina fye kumo. Talyaba ilya cilumba lelo lilasumina ukuti pali nomba te kuti lyasuke ifipusho fyonse, pa kwibukisha bwino bwino Amapinda 4:18. Lelo fintu caba ica kucincimusha ukwishiba ukuti Yehova, pa nshita yakwe iyalinga kabili mu nshila alefwaya, akatwalilila ukusokolole fya nkama ukukuma ku mifwaile yakwe! Tulekabila lyonse ukuba abatekanya mu mitantikile ya kwa Yehova, ukukanaesha mu butumpe ukutangilila Kasokolola wa fya nkama. Fintu caba ica kupembesula ukwishiba ukuti ibumba ilyo Yehova alebomfya pali lelo talicite co! Lya cishinka kabili ilyashilimuka.—Mateo 24:45; 1 Abena Korinti 4:6.
Inkama Iyasokololwa Ifwile Ukubilishiwa!
8. Twaishiba shani ukuti “inkama yashila” ifwile ukulengwa ukwishibwa?
8 Yehova tasokolwela Abena Kristu “inkama yashila” pa kuti bengaifishilisha. Ilingile ukwishibikwa, mu kumfwana ne cishinte cintu Yesu aimikile abakonshi bakwe bonse—te kuli bashimapepo fye abanono: “Imwe muli lubuuto lwa pano isonde. Umusumba uwabikwa pa muulu wa lupili tawingafiswa. Nangu bantu tabasanike nyali no kuikupikapo icipe; lelo baiteka pa ca kutekapo inyali, na yo yabalikila bonse abali mu ng’anda. E fyo ulubuuto lwenu lengeni lubalikile ku cinso ca bantu, ukuti bamone imilimo yenu iisuma, no kucindika Shinwe wa mu muulu.”—Mateo 5:14-16; 28:19, 20.
9. Cinshi cileshininkisha ukuti Yesu tali wa bumwaluka, nga fintu bamo batunga?
9 Yesu tali na mapange ya bumwaluka aya kupanga akabungwe ka mu bumfisolo aka bakonshi bakwe akali no kuba na mapange ya mu bumfisolo. Mu citabo ca kuti Early Christianity and Society, Robert M. Grant alembele ukukuma ku mashiwi ya kupokololako Abena Kristu ba mu kubangilila ayalandile ndubulwila wa mu mwanda wa myaka uwalenga ibili Justin Martyr aya kuti: “Nga ca kuti Abena Kristu baali bamwaluka bali no kutwalilila ukubomba mu bumfisolo pa kuti bafikilishe ico balefwaya.” Lelo ni shani fintu Abena Kristu ‘bengatwalilila ukubomba mu bumfisolo’ kabili pa nshita imo ine ukuba ngo “musumba uwabikwa pa muulu wa lupili”? Tabaali na kukupikila ulubuuto lwabo mu cipe! E co, ubuteko tabwali na kutiina icili conse pa lwa mulimo wabo. Uyu kalemba atwalilile ukubalondolola ukuti “e banku ba kwa kateka aba cine cine mu kufwaya ukusungilila umutende no muyano.”
10. Mulandu nshi Abena Kristu bashilingile ukuifisa?
10 Yesu talefwaya abasambi bakwe ukuifisa pamo nge filundwa fya caleitwa icakaniko ca mipepele. (Imilimo 24:14; 28:22) Ukufilwa ukuleka ulubuuto lwesu ukubalika ilelo kuti kwakalifya bonse babili Kristu na Wishi, Uusokolole fya nkama, kabili te kuti citulenge ukuba aba nsansa.
11, 12. (a) Mulandu nshi Yehova afwaila ukuti ubuKristu bwishibikwe? (b) Ni shani fintu Yesu aimike ica kumwenako calinga?
11 Yehova ‘tafwayo muntu ukonaika, lelo onse ukulola ku kulapila.’ (2 Petro 3:9; Esekiele 18:23; 33:11; Imilimo 17:30) Icishinte ca kulekelelwapo imembu sha bantunse balapila caba citetekelo mwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu, uwaipeele umwine nge cilubula pali bonse—te pa banono fye—pa kuti “onse uumutetekela eonaika, lelo abe no mweo wa muyayaya.” (Yohane 3:16) Cili icakatama ukuti abantu bafwiwe ukubombelapo mu nshila ilekabilwa ili no kubalenga ukufikapo ukupingulwa nge mpaanga, mu cifulo ca kupingulwa nge mbushi, mu bupingushi buleisa ku ntanshi.—Mateo 25:31-46.
12 UbuKristu bwa cine tabuli na kufiswa; bufwile ukwishibishiwa mu nshila yalinga iili yonse. Yesu umwine e waimike ica kumwenako calinga. Lintu shimapepo mukalamba amwipwishe pa lwa basambi bakwe ne sambilisho alesambilisha, atile: “Ine nanda pa mbilibili ku ba pano isonde; ine nsambilisha pe mu masunagoge na mwi tempele, umo abaYuda bonse balongana; kabili nshasosele nangu cimo mu bumfisolo.” (Yohane 18:19, 20) Pa mulandu wa ici ca kumwenako, muntu nshi uutiina Lesa uwingapama no kufisa cintu Lesa asosele ukuti cifwile ukubilishiwa apabuuta? Nani engapama ukuti afise “ulufungulo lwa kwishiba” uko kutungulula ku mweo wa muyayaya? Ukucite co, kuti kwamulenga ukuba nga ba bumbimunda ba fya mipepele aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo.—Luka 11:52; Yohane 17:3.
13. Mulandu nshi tulingile ukushimikila inshita iili yonse?
13 Shi kwiba nangu umo uwa kusoso kuti ifwe fwe Nte sha kwa Yehova twalifisa ubukombe bwa Bufumu bwa kwa Lesa! Nampo nga abantu basumina ubukombe nelyo bakaana, bafwile ukwishiba ukuti bwalishimikilwa. (Linganyeniko Esekiele 2:5; 33:33.) Lekeni kanshi tushukile akashita akali konse ukulanda ubukombe bwa cine kuli bonse, ukuli konse uko pambi twingabasanga.
Ukubika Ifinkobwe mu Nsekete sha kwa Satana
14. Mulandu nshi tushilingile ukushimunuka ilyo tulelangisha ukupepa kwesu apabuuta?
14 Mu ncende ishingi Inte sha kwa Yehova balecililako ukumfwika nga nshi mu fya kusabankanishishamo amalyashi. Ukupala ku cacitike ku Bena Kristu ba mu kubangilila, ilingi line balebamona bubi bubi no kubikwa mwi bumba limo line ilya mipepele ya kusefya na mabumba ya fyakaniko ayaba na mapange yalubana. (Imilimo 28:22) Bushe ukushimikila apabuuta kwatulenga ukuba mu mibele ya kusanswa? Mu kushininkisha kuti caba buwelewele, kabili kuti capusana no kufunda kwa kwa Yesu, ukuyobeka fwe bene pa kati na nkati ka balekansana ukwabula no mulandu wine wine. (Amapinda 26:17; Mateo 10:16) Nangu cibe fyo, umulimo wa kunonsha uwa kushimikila pa lwa Bufumu no kwaafwa abantu ukuwamyako imikalile yabo taufwile ukufiswa. Ulacindika Yehova, ukumusumbula, ukutonta amano yonse kuli wene na ku Bufumu bwakwe ubwaimikwa. Ukwankulako kwa nomba line ukwa kulengo buseko ku cine ca Baibolo ku fyalo fyabela ku Kabanga ka Bulaya ne mbali shimo isha mu Afrika maka maka fyaba pa mulandu wa kuti icine nomba cileshimikilwa apabuuta muli ishi ncende.
15, 16. (a) Cinshi cintu ukushimikila apabuuta uko tushimikila no lubanda lwa ku mupashi fipwishishisha, lelo bushe ici cilingile ukutusakamika? (b) Mulandu nshi Yehova abikila ifinkobwe mu nsekete sha kwa Satana?
15 Ca cine ukuti ukushimikila uko Inte sha kwa Yehova bashimikila apabuuta, paradise wa ku mupashi uo baipakisha, no lubanda lwabo—ponse pabili abantu bene e lyo ne fikwatwa fya ku mubili—filamoneka fye apabuuta tutu. Ilyo filacebusha aba mitima ya bufumacumi, ifi fine fintu kuti pambi fyakalifya abakaanya. (2 Abena Korinti 2:14-17) Na kuba, ici mu kuya kwa nshita kuti calenga abantu ba kwa Satana ukusansa abantu ba kwa Lesa.
16 Bushe ici cilingile ukutusakamika? Ukulingana no busesemo bwa kwa Yehova ubusangwa pali Esekiele icipandwa 38, ici tacilingile ukutusakamika iyo. Pasobela ukuti Goge wa ku Magoge, ukwimininako Satana Kaseebanya ukutula apo apooselwe pano isonde pa numa ya kwimikwa kwa Bufumu mu 1914, ali no kubalamuna ukusansa abantu ba kwa Lesa. (Ukusokolola 12:7-9) Yehova aeba Goge ukuti: “[Utila], Nkaninine calo ca mishi ya cansale, nkaila ababa tondolo abaikalo mutelelwe bonse bene, abaikala umushabe linga, kabili umupindo na makooma tabakwata. Ukapango kutape ca kutapa no kusampe ca kusampa, ukwalwilo kuboko kobe pa fibolya ifyaikalwamo, na pa bantu abalonganikwa ukufuma mu nko, abamone fitekwa ne fyuma, abaikala pa mutoto wa pano isonde.” (Esekiele 38:11, 12) Nangu cibe fyo, icikomo 4 cilondolola ukuti abantu ba kwa Lesa tabalekabila ukutiina uku kusansa, pantu ukaba mulimo wa kwa Yehova. Lelo mulandu nshi Lesa engasuminishisha—ukubalamuna fye no kubalamuna—ukusansa kwa kapeleko pa bantu bakwe? Mu cikomo 23 tubelengamo icasuko ca kwa Yehova ukuti: “Nkaikusha no kuishisha no kuilengo kwishibwa ku menso ya nko ishingi; e lyo shikeshibo kuti ni ne Yehova.”
17. Ni shani fintu tulingile ukumona ukusansa uko Goge alaswa asanse?
17 Muli fyo, mu cifulo ca kutiina ukusansa kwa kwa Goge, abantu ba kwa Yehova balolela mu kufulukisha ukufikilishiwa kwa ubu busesemo bwa Baibolo. Fintu caba ica kucincimusha ukwishibo kuti ukupitila mu kulenga ukuteyanya kwakwe ukumona ukusambala no kupaala kwene, Yehova alabike finkobwe mu nsekete sha kwa Satana no kumukululula capamo ne milalo yakwe ukubacimfya!—Esekiele 38:4.
Cilekabilwa Ukubilishiwa Apabuuta Nomba Ukucila Kale Lyonse!
18. (a) Cinshi cintu abantu abengi nomba bele baleiluka, kabili mulandu nshi? (b) Ni shani fintu ukwankula uko abantu baleankula ku kushimikila Ubufumu kulebomba nge ca kutuninkisha ca maka?
18 Muli shino nshiku Inte sha kwa Yehoba balilumbulula imimwene yabo iyashimpwa pali Baibolo apabuuta nga nshi, nangu cingati abengi tabatemwa ici cintu. Pa myaka amakumi ayengi balisoka pa lwa busanso bwaba mu kupeepa fwaka no kubomfye miti ikola, ubuwelewele bwaba mu kuba no mulekelesha pa kufunda abana, ifya kufumamo fyabipa ifya fya kusekesha umwaisula bucisenene no lukaakala, na masanso yaba mu kubikwamo umulopa. Na kabili balilondolola ukuipilika kwa cifundisho ca kusanguka. Abantu bafulilako nomba baleti, “Kwena ifi e fyo Inte sha kwa Yehova shalelanda.” Nga ca kuti tatwalelondolola imimwene yesu apabuuta, te kuti bankuleko muli iyi nshila. Kabili mwilaba icishinka ca kuti ukupitila mu kusosa amashiwi ya musango yo, balepalamina ku kusoso kuti, “Satana uli wa bufi; kanshi Yehova e walungika.” Mwandi kutuninkisha kwa maka ukuti tutwalilile ukukonka ica kumwenako ca kwa Yesu, ukulande cebo ca cine apabuuta!—Amapinda 27:11.
19, 20. (a) Mupampamina nshi untu abantu ba kwa Yehova balumbulwile mu 1922, kabili bushe aya mashiwi yacili yalebomba na nomba? (b) Ni shani fintu tulingile ukumona “inkama yashila” iya kwa Yehova?
19 Abantu ba kwa Yehova balyumfwikisha kale ukuti balikakililwako ukubomba uyu mulimo. Pe bungano lyalumbuka mu 1922, J. F. Rutherford, uwali pali iyo nshita presidenti wa Watch Tower Society, acincimwishe ibumba lyakwe pa kusoso kuti: “Ipeelesheni, loleni, cincileni, shipeni. Beni inte sha kwa Shikulu isha cishinka kabili isha cine. Twalilileni ukulwisha ukufikila umulondo onse uwa Babele abe amapopa. Bilisheni ubukombe mpanga yonse. Aba pano isonde bafwile ukwishiba ukuti Yehova ni Lesa no kuti Yesu Kristu ni Mfumu ya shamfumu kabili Shikulu wa bashikulu. Ino ni nshita yacindamisha iishatala aibako. Moneni, Imfumu ileteka! Imwe ni mwe fibombelo fyakwe ifya kusabankanya. E ico sabankanyeni, sabankanyeni, sabankanyeni, Imfumu no bufumu bwakwe.”
20 Aya mashiwi yaali ayacindama mu 1922, lelo fintu yacililepo kube fyo pa numa ya myaka 75, lintu inshita ya kusokololwa kwa kwa Kristu pamo nga Kapingula kabili Kalandula ipalamishe nga nshi! Ubukombe pa lwa Bufumu bwa kwa Yehova ubwaimikwa na pa lwa paradise wa ku mupashi uipakisha abantu ba kwa Lesa bwaba ni “nkama yashila” ubo tushifwile ukufishilisha. Nga fintu Yesu umwine alondolwele mu kumfwika, abakonshi bakwe pa kwafwiwa no mupashi wa mushilo, bafwile ukuba inte “ukufika ku mpela ya pano nse” ukushimikila pa lwa cifulo cikalamba ico aba na co mu mifwaile ya kwa Yehova iya ciyayaya. (Imilimo 1:8; Abena Efese 3:8-12) Na kuba, pamo nga babomfi ba kwa Yehova, Lesa uusokolole fya nkama, tatulingile ukusunga iyi nkama!
Kuti Mwayasuka Shani?
“Inkama yashila” cinshi?
Twaishiba shani ukuti ifwile ukubilishiwa?
Cinshi cili no kulenga Goge ukusansa abantu ba kwa Yehova, kabili ni shani fintu tulingile ukumone ci?
Cinshi cintu ifwe umo umo tulingile ukupampamina ukucita?
[Akabokoshi pe bula 16]
“Inkama Yashila” Yalesokololwa Panono Panono
◻ Pa numa ya 4026 B.C.E.: Lesa alaya ukuletako Ubufyashi ubwali no konaula Satana.—Ukutendeka 3:15
◻ 1943 B.C.E.: Icipingo ca kwa Abrahamu caikashiwa, ukulaya ukuti Ubufyashi bwali no kwishila muli Abrahamu.—Ukutendeka 12:1-7
◻ 1918 B.C.E.: Ukufyalwa kwa kwa Isaki pamo nge mpyani ya cipingo.—Ukutendeka 17:19; 21:1-5
◻ c. 1761 B.C.E.: Yehova aebekesha ukuti Ubufyashi buli no kwishila mu mwana wa kwa Isaki, Yakobo.—Ukutendeka 28:10-15
◻ 1711 B.C.E.: Yakobo alangilila ukuti Ubufyashi bwali no kwishila mu mwana wakwe Yuda.—Ukutendeka 49:10
◻ 1070-1038 B.C.E.: Imfumu Davidi aishibo kuti Ubufyashi buli no kuba intuntuko yakwe kabili ali no kuteka kuli pe na pe nge Mfumu.—2 Samwele 7:13-16; Ilumbo 89:35, 36
◻ 29-33 C.E.: Yesu aishibishiwa ukuti e Bufyashi, Mesia, uuli no kuba kapingula, kabili Imfumu Yasalwa.—Yohane 1:17; 4:25, 26; Imilimo 10:42, 43; 2 Abena Korinti 1:20; 1 Timote 3:16
◻ Yesu asokolola ukuti ali no kukwata bakateka banankwe na bapingushi, ukuti Ubufumu bwa ku muulu buli no kukwata abatekwa pe sonde, no kuti abakonshi bakwe bonse bali no kuba bakashimikila ba Bufumu.—Mateo 5:3-5; 6:10; 28:19, 20; Luka 10:1-9; 12:32; 22:29, 30; Yohane 10:16; 14:2, 3
◻ Yesu asokololo kuti Ubufumu buli no kwimikwa pa nshita ya kulungatika, icili no kushininkishiwa ku fya kuponako fya mu calo.—Mateo 24:3-22; Luka 21:24
◻ 36 C.E.: Petro aishibo kuti abashili baYuda na bo bene bali no kuba impyani sha Bufumu.—Imilimo 10:30-48
◻ 55 C.E.: Paulo alondololo kuti impyani sha Bufumu shili no kubuushiwilwa kuli bumunshifwa no kukanabola mu kubapo kwa kwa Kristu.—1 Abena Korinti 15:51-54
◻ 96 C.E.: Yesu, uyo kale kale aleteka abakonshi bakwe abasubwa, asokolola ukuti bonse pamo bali no kuba 144,000.—Abena Efese 5:32; Abena Kolose 1:13-20; Ukusokolola 1:1; 14:1-3
◻ 1879 C.E.: Zion’s Watch Tower yalondolola ukuti 1914 wali no kuba umwaka uwacindama nga nshi mu kufikilishiwa kwa “nkama yashila” iya kwa Lesa
◻ 1925 C.E.: The Watch Tower yalondolola ukuti Ubufumu bwafyelwe mu 1914; “inkama yashila” pa lwa ubu Bufumu ifwile ukubilishiwa.—Ukusokolola 12:1-5, 10, 17
[Ifikope pe bula 15]
Ukupala Intungulushi yabo, Yesu, Inte sha kwa Yehova balabilisha Ubufumu bwa kwa Yehova apabuuta