Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Katabo ka Mikalile no Mulimo Tubomba
JULY 2-8
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | LUKA 6-7
“Muleba Bakapekape”
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 6:37
Mule-elela, na imwe bakamwelela: Nelyo “Mwipingula, lyena tamwakapingulwe.” Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti ‘ukweleela’ lyalola mu kuti “ukusuulako; ukuleka aya; ukukakula (ku ca kumwenako umufungwa).” Ili ishiwi nga balibomfya pa kupingula nelyo pa kupeela umuntu umulandu, lilosha ku kufuuta umulandu nelyo ukumweleela nangu ca kuti uyo muntu ico acitile alingile ukukandilwapo.
w08 5/15 amabu. 9-10 amapara. 13-14
Twalilileni Ukulacitila Bambi Ifisuma
13 Ukulingana ne fyo Mateo alembele, Yesu atile: “Mwilapingula pa kuti mwipingulwa.” (Mat. 7:1) Luka ena atila Yesu asosele ukuti: “Mwilapingula, lyene tamwakapingulwe nakalya; kabili mwilasuusha, kabili tamwakasekwe nakalya. Mulelekelela, na imwe mukalekelelwa.” (Luka 6:37) Mu nshita ya batumwa, abaFarise balepingula abantu bubi bubi, balekonka intambi shabo ishapusene na malembo. Bonse abalekutika kuli Yesu abatemenwe ‘ukulapingula’ abanabo balingile ukuleka. Lelo, balekabila ‘ukulalekelela,’ e kutila ukulalabako fye ku filubo fya bambi. Nge fyo tusambilile, umutumwa Paulo na o afundile Abena Kristu ukuti bafwile ukulalekelela bambi.
14 Abasambi ba kwa Yesu nga balebelela abantu uluse, bambi bali no kusambililako kuli bena no kutendeka ukubelela abanabo uluse. Yesu atile: “Ku bupingushi ubo mupingula, e ko mukapingwilwa; kabili ku mulingo uo mulingilako, e ko bakamulingila.” (Mat. 7:2) Ifyo tucita ku banensu e fyo na bambi bakulacita kuli ifwe.—Gal. 6:7.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 6:38
Mulepeela: Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfya kuti lyalola na mu kuti “ukupeela” kabili lilosha na mu kutwalilila ukupeela.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 6:38
tumba wenu: Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfya kuti lyalola na mu kuti “icifuba cobe,” lelo pali ici cikomo lilosha ku mfunga iishala kwi samba lya cakufwala nga bakaka umushipi mu musana. ‘Ukupeela muli tumba’ kulosha kuli filya bashimakwebo bamo balebika ifyo umuntu ashita mu mfunga ya ku cakufwala cakwe.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Kuti Mwaba Shani Umwina Lesa Wine Wine?
Ilingi line Yesu alepoosa inshita ikalamba alepepa. (Yoh. 17:1-26) Ica kumwenako fye, ilyo talasala abaume 12 abaishileba abatumwa bakwe, Yesu “aile ku lupili ku kupepa, kabili aikele ubushiku bonse alepepa kuli Lesa.” (Luka 6:12) Nangu ca kuti tabapepa ubushiku bonse, abena Lesa bene bene balapashanya Yesu. Ilyo tabalapingula fimo ifyacindama, balapoosa inshita iikalamba ukupepa kuli Lesa ukulomba umupashi wa mushilo ukuti ubaafwe ukupingula ifingalenga bucibusa bwabo na Lesa ukukosa.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 7:35
ifyo umuntu acita: Ifya mano ifyo umuntu acita e kutila ifyo Yohane Kabatisha na Yesu balecita fyalengele abantu bamona ukuti imilandu babapeele yali ya bufi. Mu mashiwi yambi Yesu alelanda ukuti: ‘Nga mwamona ifyalungama ifyo umuntu acita mukamona ukuti imilandu bamupeele ya bufi.’
JULY 9-15
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | LUKA 8-9
“Finshi Tulingile Ukucita pa Kuti Tube Abasambi ba kwa Yesu?”
it-2 ibu. 494
Icinsa
Ilyo kalemba umo aebele Yesu ati: “Mwe Kasambilisha, ndemukonka konse uko muleya,” Yesu amwebele ati: “Bamumbwe balikwata ifilindi umo bekala ne fyuni fya mu muulu fyalikwata ifisansala, lelo Umwana wa muntu takwata na pa kusaisha umutwe.” (Mat. 8:19, 20; Luka 9:57, 58) Pali ici cikomo Yesu alelanda ukuti umuntu pa kuti abe umusambi wakwe alingile ukuitemenwa ukusha ifilenga imikalile yayanguka, kabili alingile ukucetekela sana Yehova. Ifi Yesu alandile e fyaba mwi pepo lya cilangililo ilyo asambilishe abasambi bakwe, atile: “Tupeeleni lelo ifya kulya ifya buno bushiku,” kabili atile “E ico mwishibe ukuti, takuli nangu umo pali imwe uwafilwa ukusha fyonse ifyo akwata uwingaba umusambi wandi.”—Mat. 6:11; Luka 14:33.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 9:59, 60
njeshiika batata: Amashiwi yaba pali ili lembo yalangilila ukuti nalimo bawishi ba uyu mwaume bali tabalafwa kabili talelomba ukuti aye abashiike. Nga ca kuti bawishi balifwile nga taile na kuli Yesu ku kulanda nakwe. Kale ku Middle East umuntu nga afwa tabalekokola ukumushiika, na kuba baleshiika ubushiku bulya bwine afwa. Kanshi bawishi ba uyu mwaume nalimo balwele fye nelyo bali bakalamba sana. Kabili Yesu nga taebele uyu mwaume ukulekelesha bawishi abalwele kabili abalefwaya ubwafwilisho, kanshi kufwile kwali balupwa bambi abali no kubomba umulimo wa kubasakamana mu fyo balekabila. (Marko 7:9-13) Kanshi mu mashiwi yambi uyu mwaume aleeba Yesu ukuti, ‘Te kuti imukonke ilyo batata bacili no mweo. Loleleni batata bakafwe nkabashiike no kubashiika.’ Na lyo line, Yesu ena alemona ukuti uyu mwaume ali no kupanya ishuko lya kubika Ubufumu bwa kwa Lesa intanshi.—Luka 9:60, 62.
Leka abafwa bashiike abafwa babo abene: Nga fintu tulandilepo pa ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 9:59, bawishi ba mwaume uo Yesu alelandako nalimo bali abalwele nelyo balikulile lelo kufwa kwena tabafwile. Kanshi ico Yesu alelandapo ca kuti: ‘Leka abashaba ifibusa fya kwa Lesa bashike abafwa babo abene,’ e kutila uyu mwaume alingile ukuleka balupwa wakwe basakamana bawishi ukufikila imfwa. Uyu mwaume alikwete ishuko lya kwisaba no mweo wa muyayaya e lyo no kuba cibusa wa kwa Lesa nga akonka Yesu. Amashiwi Yesu alandile pa kwasuka uyu mwaume yalanga ukuti ukubika Ubufumu bwa kwa Lesa intanshi no kubila pa Bufumu konse konse kwalicindama sana pa kutwalilila ukuba ifibusa fya kwa Lesa.
nwtsty ifya kutamba
Ukulima na plao
Ilingi line balebomfya plao pa kulima imfula nga yaloboka ninshi nainashako panono umushili uwakosele pa mulandu wa kasuba ka mu lusuba. (Moneni Akatabo ka Kutwafwa Ukusambilila Icebo ca kwa Lesa ibula 64.) Amaplao yamo yalekwata icimuti icitwa ku ntanshi, nalimo balekwikako ne cela icitwa kabili balecikulika ku cimuti ico inama imo nelyo shibili shaletinta. Nga balima balebyala imbuto. Mu Malembo ya ciHebere, balelanda pa kulima ukubomfya plao nga balelanda ifilangililo. (Esa. 2:4; Mika 4:3) Yesu alelanda sana ifilangililo fya mulimi pa kusambilisha amasambililo yacindama. Ku ca kumwenako, ilyo Yesu alandile pa fyo cacindama ukuba umusambi uwaipeela no mutima onse abomfeshe icilangililo ca plao. (Luka 9:62) Nga ca umwaume uulelima na plao apumbulwa, imikolwa te kuti ibe iyaololoka. Ifi fine e fyo cingaba na ku musambi wa kwa Kristu, nga ca kuti apumbulwa nelyo aleka ukubomba umulimo apeelwa te kuti engile mu Bufumu bwa kwa Lesa.
w12 4/15 amabu. 15-16 para. 11-13
Twalilileni Ukubombela Yehova No Mutima Onse
11 Lekeni tulande pa fintu na fimbi ifingatwafwa ukumfwikisha icilangililo ca kwa Yesu pa kuti tusambilileko fimo. Tutile umubomfi alelima, ilyo alelima te kuti aleke ukutontonkanya pa fya ku ng’anda, pa lupwa lwakwe, pa fibusa, ifya kulya, inyimbo, pa fyo baseka pa ng’anda e lyo kuti afwaya no kuba mu cintelelwe. Nga alima sana, alafwaisha ifi fintu ica kutila kuti atendeka no “kulolesha ku fya ku numa.” Nga acili ne milimo iingi ukubikako fye no kubyala, umubomfi nga aletontonkanya pa fya ku ng’anda, ninshi napumbulwa kale ne milimo ninshi yalaala. Ukwabula no kutwishika umwine we bala kuti aumfwa sana ububi pa fyo umubomfi alekela imilimo pa kati.
12 Nomba natulande umo ici cilangililo cingalola muno nshiku. Umulimi emininako Umwina Kristu onse uubomba bwino mu fya kwa Lesa lelo uo umutima wakwe wakwata ubwafya. Ku ca kumwenako, natulande pali munyinefwe uwacincila mu kushimikila. Nangu ca kuti alalongana no kushimikila lyonse, te kuti aleke ukutontonkanya pa mikalile ya mu calo imo iyo amona ukuti isuma sana. Nangu nga alibombela Lesa pa myaka iingi, umutima wakwe nga ucili ulefwaisha fimo ifya mu calo, kuti apilibuka no “kulolesha ku fya ku numa.” Nangu cingati kucili ifingi ifya kucita mu mulimo wa kushimikila, kuti aleka “ukwikatisha icebo ca mweo,” kabili kuti aleka no kubombela Lesa nge fyo alecita kale. (Fil. 2:16) Yehova, “Umwine wa kulobolola,” alomfwa ububi nga umubomfi wakwe afilwa ukushipikisha.—Luka 10:2.
13 Isambililo nalyumfwika. Kanshi cisuma ukulabomba imilimo ya kwa Lesa pamo nga ukulaya lyonse mu kulongana na mu kushimikila. Lelo ukubombela Yehova ne mitima yesu yonse, te kushimikila fye no kulongana. (2 Imila. 25:1, 2, 27) Nga ca kuti Umwina Kristu atwalilila ukutemwa sana “ifya ku numa” e kutila ukutemwa fimo ifya mu calo, ninshi bucibusa bwakwe na Lesa kuti bwapwa. (Luka 17:32) Kuti twaba fye ‘abalinga ukwingila mu bufumu bwa kwa Lesa’ nga ‘twapatisha icabipa, [no] kwikatisha icisuma.’ (Rom. 12:9; Luka 9:62) Nangu ca kuti fimo mu calo ca kwa Satana fingamoneka shani ifisuma, tatulingile ukuleka nangu cimo ukutulesha ukubombela Yehova no mutima wesu onse.—2 Kor. 11:14; belengeni Abena Filipi 3:13, 14.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 8:3
abalemwafwilisha: Nelyo “abalebatungilila.” Ishiwi lya ciGriki di·a·ko·neʹo kuti lyalola ku kufwaila abantu ifyo balekabila, ukubepikila, ukubapekanishisha ifya kulya kabili no kubacitila ifintu fimbi. Balilibomfya mu nshila imo ine pali Luka 10:40 (‘ukubomba’), Luka 12:37 (“ukubapekanishisha ifya kulya”), Luka 17:8 (“ukulandetela ifyo ndefwaya”), e lyo na pa Imil. 6:2 (“ukula-akanya ifya kulya”), lelo kuti lyalosha na ku milimo imbi iyapalako. Abanakashi abo balandapo pali Luka 8:2, 3 baletungilila Yesu na basambi bakwe pa kuti balebomba bwino umulimo Lesa abapeele. Ifi aba banakashi bacitile balelumbanya Lesa, kabili alitashishe pa fyo bacitile no kulemba ifyo bacitile mu Baibolo pa kuti abantu ba nkulo shonse bakalebelengamo. (Amapi. 19:17; Heb. 6:10) Ishiwi limo line ilya ciGriki balilibomfya na ku mwanakashi balandapo pali Mat. 27:55; Marko 15:41.
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Luka
9:49, 50 Cinshi Yesu ashakaanishe umwaume uwalefumya ifibanda, nangu ca kutila talemukonka? Yesu takeenye uyu mwaume pantu ilya nshita ninshi icilonganino ca Bena Kristu tacilapangwa. Kanshi, pa kuba ne citetekelo muli Yesu no kulafumya ifibanda tacalepilibula ukuti umuntu afwile ukulakonka konse uko Yesu aya.—Marko 9:38-40.
JULY 16-22
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | LUKA 10-11
“Icilangililo ca Mwina Samaria Musuma”
nwtsty Ifya kutamba
Umusebo Uwafumine ku Yerusalemu Ukuya ku Yeriko
Umusebo (1) uo balangile muli iyi vidio iipi nalimo e musebo umo wine uwaliko na kale uwafumine ku Yerusalemu ukuya ku Yeriko. Uyu musebo walepele amakilomita 20 kabili wali uwashokana, kabili ukufuma ku Yerusalemu ukuya ku Yeriko uyu musebo wali uwasuluka apalepele kilomita imo. Ifipondo fyalesansa sana abantu balepita muli uyu musebo ica kuti balibikileko abashilika pa kuti balecingilila abapita nshila. Yeriko iya bena Roma (2) yabelele apatendekele umusebo waile mu ciswebebe ca Yudea. Apo umusumba wa kale uwa Yeriko (3) wabelele, palepele amakilomita mupepi na yabili ukufuma ku musumba wa Roma.
w02 9/1 amabu. 16-17 amapara. 14-15
“Tasosele Kuli Bene Apabulo Mulumbe”
14 Ica bubili, ibukisheni umulumbe wa mwina Samaria musuma. Pa kutampa Yesu atile: “Umuntu umo afumine ku Yerusalemu, alatentemukila ku Yeriko; awilile na mu fipondo no kushingwa; ilyo fyamufuula no kumupume mpumo, fyafuminepo no kumushe mpondo.” (Luka 10:30) Yesu alandile pa nshila ‘yafumine ku Yerusalemu ukuya ku Yeriko’ ku kwafwa ukumfwikisha icishinka cakwe. Pa kushimika uyu mulumbe, aali mu Yudea, ukushali ukutali sana na ku Yerusalemu; kanshi bakoomfwa wakwe bafwile balishibe inshila alelandapo. Iyi nshila yaishibikwe bubi bubi, maka maka ku muntu uleenda eka. Mwali ifinshoko ifingi ukupulinkana mu mpanga yatalalila kabili calelenga mulesangwa ifipondo.
15 Pali na cimbi icacindama pali filya Yesu alandile pa nshila ‘yafumine ku Yerusalemu, ukutentemukila ku Yeriko.’ Ukulingana no yu mulumbe, intanshi shimapepo e wapitile muli ilya nshila e lyo pakonkele umwina Lebi—nangu ca kuti bonse babili tabaiminine ku kwafwa uwapuminwe. (Luka 10:31, 32) Bashimapepo balebombela pe tempele mu Yerusalemu, no mwina Lebi aleafwa bashimapepo. Bashimapepo abengi na bena Lebi baleikala ku Yeriko ilyo bashilebomba pe tempele, pantu Yeriko yatalwike fye amakilomita 23 ukufuma ku Yerusalemu. Kanshi, ukwabula no kutwishika inshita shimo balepita ilya nshila. Moneni no kuti, ulya shimapepo no mwina Lebi ‘baletentemuka’ mu nshila ilya, e kutila balefuma kwi tempele. E ico tapali uwingatila kulya kusuulako kwa balya bantu kwali fye bwino pantu, ‘Tabalefwaya ukusakamana ulya mwaume wacenenwe ico alemoneka ngo wafwa, kabili ukwikata icitumbi nga kwalibakoweseshe no kubalenga ukukanabomba pe tempele pa nshita inono.’ (Ubwina Lebi 21:1; Impendwa 19:11, 16) Bushe tacimoneke fye apabuuta ukuti imilumbe ya kwa Yesu yalelanda pa fintu bakoomfwa wakwe baishibe?
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 10:33, 34
umwina Samaria umo: AbaYuda balisuulile sana abena Samaria kabili tabaleumfwana. (Yoh. 4:9) AbaYuda bamo balebomfya ne shiwi lya kuti “umwina Samaria” nga balesaalula umuntu nelyo nga na bamufulilwa. (Yoh. 8:48) Amashiwi kasambilisha umo umuYuda alandile baliyabika mu citabo ca Mishna, atile: Ukulya ifya kulya pamo no mwina Samaria cimo no kulya inkumba.” (Shebith 8:10) AbaYuda abengi tabalesumina ubunte bwa mwina Samaria nelyo ukusumina ubwafwilisho ku mwina Samaria. Apo Yesu alishibe ifyo abaYuda balemona abena Samaria, alilandile icilangililo icaishibikwa no kuti umwina Samaria umusuma.
akakile ifilonda fyakwe, aitilepo na mafuta no mwangashi: Luka kondapa alilembele bwino icilangililo ico Yesu alandile, ifyo alondolwele bwino fyalilingana ne fyo balecita pa kundapa ifilonda muli shilya nshiku. Amafuta no mwangashi balefibomfya pa kundapa ifilonda. Limo balebomfya amafuta ku kunasha ifilonda (Linganyeniko Esa. 1:6), kabili umwangashi baleubomfya ku kwipaya utushiishi pa filonda. Luka alilondolwele ne fyo balekakila ifilonda pa kuti tafikokwele ukupola.
ing’anda ya beni: Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfya lyalola mu kuti “icifulo uko uuli onse bengamupokelela.” Abapita nshila kumo ne nama shabo baleya mu kutushisha muli ifi fifulo. Shibweni alepeela abeni ifyo balekabila kabili alelipilisha nga bamushila ukusakamana abantu bamo.
Umwina Samaria Abo Mwina Mupalamano Musuma
Umulumbe wa kwa Yesu ulangililo kuti umuntu uwatambalala mu cine cine tanakila fye ku mafunde ya kwa Lesa lelo alapashanya ne mibele yakwe. (Abena Efese 5:1) Ku ca kumwenako, Baibolo itwebo kuti “Lesa taba na kapaatulula ka bantu.” (Imilimo 10:34) Bushe na ifwe tulapashanya Lesa muli ici? Umulumbe wa kwa Yesu ulangililo kuti aba luko lumbi, intambi shimbi, na ba mipepele imbi kuti baba abena mupalamano besu. Na kuba, Abena Kristu bakambishiwa ‘ukubombe icisuma kuli bonse’—te ku banabo, ku mushobo wabo, nelyo ku luko lwabo epela kabili te ku basumina banabo fye.—Abena Galatia 6:10.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 10:18
Namwene Satana alepona nga filya fipona inkuba mu muulu: Ukwabula no kutwishika Yesu alesesema, alemona Satana balemupoosa pa nshi ukufuma ku muulu kwati no kucitika na ficitika. Mu Ukus. 12:7-9 balilondolola ubulwi ubwali ku muulu ne fyo bapoosele Satana pa nshi ilyo Ubufumu bwa kwa Mesia bwatendeke ukuteka. Pali ili lembo Yesu alelanda ifyo Satana ne fibanda fyakwe bali no kubacimfya mu bulwi ku ntanshi, pantu Lesa alipeele abasambi 70 abashapwililika amaka ya kufumya ifibanda.—Luka 10:17.
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Luka
10:18—Cinshi Yesu alelandapo ilyo aebele abasambi bakwe 70 ukuti: “Namwene Satana alepona nge nkuba mu muulu”? Yesu talelanda ukuti Satana balimutamfishe kale mu muulu. Bamutamfishe mu muulu pa numa fye lintu Kristu bamubikile pa Bufumu mu 1914. (Ukus. 12:1-10) Nalimo ico Yesu alandile pa fyali no kucitika ku ntanshi kwati fyalicitika kale, alelanga ukuti nangu cibe shani fikacitika.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 11:5-9
Mune, njashimako imikate itatu: Ukulingana ne ntambi sha ku Middle East, abantu baletemwa sana ukupokelela abeni, nga fintu ici cilangililo cilanga. Nangu ca kuti umweni afikile pa kati ka bushiku, icilanga ukuti tabaleenekela ukuti alafika pali ilya nshita, uwa mupokelele aliitemenwe ukumufwaila ifya kulya. Amwene ukuti mulimo wakwe ukumufwaila ifya kulya ica kuti aile mu kulomba ku munankwe.
Wilampamfya: Umunankwe uo balandapo muli ici cilangililo talefwaya ukumwafwa pantu alileele kale, te kuti ni co tatemenwe bantu. Amayanda pali ilya nshita maka maka aya bapiina, ilingi line yalekwata fye umuputule umo. Nga ca kuti aima ali no kubusha ulupwa lonse kumo na bana abaleele.
Mupampamina: Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfya pali ili shiwi lilosha na “ku kukanaicefya” nelyo “ukukanaba ne nsoni.” Lelo muli ili lembo ili shiwi lilosha ku kuba no mupampamina nelyo ukukananenuka bwangu. Umwaume uo Yesu alandilepo mu cilangililo taleumfwa insoni kabili tanenwike bwangu ilyo alelomba ubwafwilisho, e ico Yesu aleeba abasambi bakwe ukuti balingile ukuba no mupampamina ilyo balepepa.—Luka 11:9, 10.
JULY 23-29
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | LUKA 12-13
“Mwalicindama Ukucila Inseba Ishingi”
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 12:6
inseba: Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula strou·thiʹon lilosha ku tuni utunono sana uto basuulile, lelo ilingi line lilosha ku nseba isho baleshita pa ndalama ishinono.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 12:7
ne mishishi ya ku mitwe yenu yalipendwa yonse: Umuntu akwata imishishi ukucila pali 100,000. Ifi Yehova aishiba no tuntu utunono filanga ukuti alibika sana amano ku musambi wa kwa Kristu umo na umo.
Tapali ‘Icingatupaatululako ku Kutemwa kwa kwa Lesa’
4 Intanshi, Baibolo ilandilapo fye aiti Lesa alamonamo ubucindami muli umo na umo uwa babomfi bakwe. Ku ca kumwenako, Yesu atile: “Bushe inseba shibili tashishitwa ku kalikobili kamo kanini? kabili nangu lumo pali isho te kuti lupone pa nshi ukwabula Shinwe ukusuminisha: lelo ne mishishi ya ku mitwe yenu yalipendwa yonse. E ico mwitiina; imwe umutengo mwacilamo apakalamba ku nseba.” (Mateo 10:29-31) Tontonkanyeni ifyo bakoomfwa wa kwa Yesu aba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo baumfwile ayo mashiwi.
5 Kuti twapapa umulandu umuntu engashitila inseba. Kwena, mu nshiku sha kwa Yesu inseba shali e tuni balelya utwanakisha umutengo. Moneni ukuti ku kalikobili kamo akanini, umuntu aleshitamo inseba shibili. Lelo pa nshita imbi Yesu atile ngo muntu alefwaya ukupoosa amakobili yabili, tabalemupa inseba shine, lelo balemupa shisano. Inseba balebikapo nge mbasela cali kwati te ya mutengo nangu umo. Napamo utuni twa musango yo twali twa cabe cabe mu menso ya bantu, lelo bushe Kabumba aletumona shani? Yesu atile: “Talulabwapo nangu lumo mu menso ya kwa Lesa [na lulya lwine balebikapo nge mbasela].” (Luka 12:6, 7) Nomba kuti twatampa ukumfwikisha icishinka ca kwa Yesu. Nga ca kuti Yehova alicindamika nga nshi uluseba lumo, kanshi umuntu alicilapo sana ukucindama! Nga fintu Yesu alondolwele, Yehova alishiba tonse fye pali ifwe. Pantu no mushishi wa mu mitwe yesu aliupenda!
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 13:24
Bombesheni: Nelyo “Twalilileni ukupilikita.” Ilyo Yesu alandile aya mashiwi akomaile pa cishinka ca kuti tulingile ukutwalilila ukubombesha no mutima onse pa kuti tukengile pa mwiinshi wa kamfyemfye. Mu maBaibolo yambi aya mashiwi bayapilibula ukuti “Muleipatikisha pa kwingila.” Ishiwi lya ciGriki a·go·niʹzo·mai lyalipalana ne shiwi na limbi ilya ciGriki ilya kuti a·gonʹ, ilyo babomfya nga balelanda pa bangala ifyangalo fya kucimfyanya. Pa AbaHebere 12:1 ili ishiwi balilibomfya mu mampalanya pa kulanda pa “lubilo” Abena Kristu babutuka ulwa ku mweo. Na kabili babomfya ishiwi lya kuti “ukushomboka” (Fil. 1:30; Kol. 2:1) nelyo “ubulwi” (1 Tim. 6:12; 2 Tim. 4:7) nga balelanda pa fintu fye fimbi. Amashiwi ya ciGriki ayo babomfya pali Luka 13:24 pa malembo yambi bayapilibula ukuti “uuli mu mangalo ya kucimfyanya” (1 Kor. 9:25), “ukupilikita” (Kol. 1:29; 4:12; 1 Tim. 4:10) e lyo na “ubulwi” (1 Tim. 6:12). Pa mulandu wa kuti bafumishe ili shiwi ku fyo abangala amangalo ya kucimfyanya balecita, bamo batila Yesu alekoselesha abasambi bakwe ukulaibikilishako sana nga filya abangala amangalo ya kucimfyanya babombesha pa kuti bapoke icilambu.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 13:33
tafwile: Nelyo “tacilolelemo (te kuti cicitike).” Nangu ca kuti takwaba ubusesemo nangu bumo ubulanda mu kulungatika ukuti Mesia ali no kufwila mu Yerusalemu, nalimo ifyo alandile fyaba pali Dan. 9:24-26. Na kabili nga ca kuti abaYuda bali no kwipaya kasesema maka maka Mesia, ninshi bali no kumwipaila muli uyu musumba. Icilye icikalamba ica Sanhedrini umwali bashimafumu 71, cabelele mu Yerusalemu, kanshi bonse abo baletunga ukuba bakasesema ba bufi balebalubulwishisha muli uyu musumba. Yesu afwile aletontonkanya no kuti mu Yerusalemu emo balepeelela amalambo kuli Lesa lyonse kabili emo baleipaila ne mpaanga ya pa ca Kucilila. Ifi Yesu alandilepo e fyacitike. Yesu balimutwele ku cilye ca Sanhedrini mu Yerusalemu no kumupeela umulandu. Kabili mwali ni mu Yerusalemu mwine ku nse ya musumba emo Yesu afwile nge “impaanga ya pa ca kucilila.”—1 Kor. 5:7.
JULY 30–AUGUST 5
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | LUKE 14-16
“Icilangililo ca Mwana Walubile”
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 15:11-16
Umuntu umo ali na bana abaume babili: Ifyebo fimo pa cilangililo ca mwana wapondweke (icaishibikwa no kuti “umwana walubile”) fyaliibela. Ici cilangililo caba pa filangililo fyalepa sana ifyo Yesu alandile. Cimo icaibela sana muli ici cilangililo ni fintu alondolwele ifyo ulupwa lwali. Mu filangililo fimbi, Yesu ilingi line alelanda pa fintu ifishipema pamo nge nseke, umushili, e lyo ne fyo ifintu fyali pali shikulu no musha. (Mat. 13:18-30; 25:14-30; Luka 19:12-27) Nomba muli ici cilangililo, Yesu alilondolwele ifyo wishi atemenwe sana abana bakwe abaume. Abengi ababelenga ili lyashi tabakwete bashibo abali ne cikuuku. Ici cilangililo cilanga ifyo Shifwe wa ku muulu aba ne cikuuku no kutemwa ku bana bakwe aba pano isonde, abatwalilila ukuba aba cishinka kuli ena e lyo na babwelela kuli ena pa numa ya kumupondokela.
umwaice: Ukulingana na Ifunde lya kwa Mose, ibeli balelipeela ifiputulwa fibili. (Amala. 21:17) Nga ca kuti umwana umukalamba muli ici cilangililo ali libeli, ninshi ubupyani ali no kupoka bwali ubukalamba ukucila ubo umwaice wakwe ali no kupoka.
aileonaula: Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfya pali ici cikomo lyalola mu kuti “ukusalanganya (mu ncende shonse).” (Luka 1:51; Imil. 5:37) Ili shiwi pali Mateo 25:24, 26 balilemba ukuti ‘ukwela.’ Ifi balibomfya pali ili ilembo lyalola mu kuti ukonaula, ukubomfya bubi bubi.
imikalile yabipa: Nelyo ukwikala imikalile ya “kuyonaula (ukuilekelesha; ukuiposaika).” Ishiwi lya ciGriki ilyapalana ne li lisangwa pali aya malembo, Efes. 5:18; Tito 1:6; 1 Pet. 4:4. Apo ishiwi lya ciGriki kuti lyalola na mu kuti, ukulaonaula indalama, amaBaibolo yambi yapilibula ili shiwi ukuti “mu mikalile ya buwelewele.”
inkumba: Ukulingana na Mafunde ishi nama shali ishakowela, kanshi abaYuda balisuulile sana umulimo wa ku kucema inkumba.—Lebi 11:7, 8.
amapaapa: Ifisabo nelyo amapaapa ayabeka, ayakosa ayamoneka ayafitulukila, kabili ukulingana ne ciGriki ishina lya ifi fisabo (ke·raʹti·on, “insengo ishinono”), lilanga ukuti fyalyongama. Na muno nshiku mwine balapeela bakabalwe, ng’ombe e lyo ne nkumba ifi fipaapa. Uyu mwana aliculile ica kuti alekumbwa no kulya ifya kulya ifyo nkumba shalelya.—Moneni ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 15:15.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 15:17-24
nimembukila imwe: Ishiwi lya ciGriki ilya kuti e·noʹpi·on, lyalola mu kuti “pa ntanshi ya cinso cenu” balilibomfya mu nshila imo ine na pali 1 Sam. 20:1 muli Septuagint. Muli ici cikomo Davidi aipwishe Yonatani ati: “Lubembu nshi ncitile kuli wiso?”
abantu abo tata aingisha incito: Ilyo umwana umwaice abwelele ku ng’anda, apangile ukuti wishi amupokelele, lelo talefwaya ukuti bamupokelele ngo mwana lelo nga bantu abo wishi aingishe incito. Umuntu baingishe incito takwete insambu pa fyuma fya kwa shikulu wakwe nga filya umusha ali, lelo ali fye muntu uo baleingisha ukubomba pa bushiku bumo.—Mat. 20:1, 2, 8.
alimutomwene: Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti ‘ukutomona’ lyaishibikwa ukuti lyafuma kwi shiwi lya kuti phi·leʹo (Mat. 26:48; Marko 14:44; Luka 22:47). Ilingi line lilosha ku kutomona umuntu pa mulandu wa ‘kumutemwa’ (Yoh. 5:20; 11:3; 16:27). Filya wishi wa mu cilangililo apokelele umwana ne nsansa, alangile ukuti aliitemenwe ukupokelela umwana wakwe uwalapile.
mwinjita umwana wenu: Mu mamanyuskripti yamo balilundako amashiwi ya kuti: “Muncite fye ngo mubomfi wa incito,” na lyo line amamanyuskripti ya kale yalikwata aya mashiwi ayaba mu maBaibolo muno nshiku. Abasambilila bamo bamona kwati aya mashiwi bayalundileko fye pa kuti yaleumfwana na mashiwi yaba pali Luka 15:19.
ica kufwala . . . inindaminwe . . . indyato: Ici ca kufwala tacali fye ca kufwala ica cabecabe lelo cali icisuma sana nalimo balicibilile bwino sana kwati ni cilya balepeela umweni uo bacindikisha sana. Filya wishi afwikile umwana wakwe inindaminwe fyalangile ukuti alimutemenwe, alimucindike, kabili alimubweseshe ne cifulo ico akwete pa kubala. Ilingi line abasha tabalefwala inindaminwe ne ndyato. Kanshi ifi umufyashi acitile fyalangile ukuti alipokelele umwana wakwe mu lupwa.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa:
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Luka 14:26
pata: Mu Baibolo ishiwi ‘ukupata’ lyalikwata amabupilibulo ayengi. Kuti lyalola na mu kupata sana umuntu ica kuti wacita ne fyabipa kuli uyo muntu. Nelyo ukupata sana umuntu nelyo icintu cimo ica kuti taulefwaya ukumumona nangu ukucimona. Nelyo kuti lyalola na ku kukanatemwa sana icintu. Ku ca kumwenako, filya Baibolo yalanda ukuti Yakobo ‘apatile’ Leya kabili atemenwe Rakele cipilibula ukuti Yakobo alitemenwe sana Rakele ukucila Leya (Ukute. 29:31; Amala. 21:15), kabili ili ishiwi balilibomfya mu mabuuku yambi aya kale aya baYuda. Kanshi Yesu taloseshe mu kuti abasambi bakwe balingile ukupata indupwa shabo nelyo ukuipata abene, pantu ukucita ifi nga kwalepusana ne fyo Amalembo yalanda. (Linganyeniko Marko 12:29-31; Efes. 5:28, 29, 33) Pali ici cikomo ishiwi ‘ukupata’ kuti lyalola mu kuti “ukukanatemwa sana umuntu.”
Ifyo Twingacita pa Kufwaya Ifyuma fya Cine Cine
7 Belengeni Luka 16:10-13. Umubomfi uo Yesu alandilepo mu cilangililo aipangiile ifibusa pa kuti fikamwafwe ku ntanshi. Lelo Yesu akoseleshe abasambi bakwe ukupanga ifibusa ku muulu. Amashiwi ayo Yesu alandile pa numa ya kulanda icilangililo yalanga ukuti ifyo tubomfya “ifyuma ifishalungama” kuti fyalanga nampo nga tuli ba cishinka kuli Lesa nelyo iyo. Ico Yesu alelandapo ca kutila kuti ‘twaba aba cishinka’ na lintu tuli ne cuma, nelyo kuti twaishiba ifya kucibomfya nga twacikwata. Kuti twacita shani ifi twalandapo?
8 Inshila imo iyo twingalangilamo ukuti tulabomfya bwino ifyuma fyesu, kulasangwilako ku mulimo wa mwi sonde lyonse uo Yesu alandilepo. (Mat. 24:14) Akakashana kamo aka ku India kalesunga indalama mu kabokoshi, ica kuti kalilekele no kushita utulubi twa kwangasha. Ilyo akabokoshi kaiswile, aka akakashana kalisangwilile ishi ndalama ku mulimo wa mwi sonde lyonse. Munyinefwe umo ku India uwakwata ifarmu lya makokonati alisangwilileko ifi ifisabo ifingi nga nshi ku ba bwananyina ababombela pa maofeshi ya bakapilibula ba lulimi lwa ciMalayalam. Atontonkenye ukuti apo aba bwananyina balashita amakokonati, kuti cawama ukulasangula fye ifi ifisabo ukucila ukusangula indalama. Ifi uyu munyinefwe acita filanga ukuti acita ifintu mano mano. Aba bwananyina aba ku Greece nabo balasangwilako amafuta ya miolife, umukaka uwatikama, ne fya kulya fimbi ifyo batwala ku Bethel.