Ukwibukisha Inshiku sha Kulekelesha Isha kwa Yesu pe Sonde

NI PA bushiku bwalenga 7 ubwa mweshi wa ciYuda uwa Nisani mu mwaka wa 33 C.E. Elenganyeni ukuti mulemona ifilecitika mu citungu ca Roma ica Yudea. Yesu Kristu na basambi bakwe baleenda mu musebo wa lukungu kabili uwanyongana ukufumu mu Yeriko umwaba ifilimwa fyatemfuma. Abengi abali pa lwendo na bo baleya ku Yerusalemu ku kusangwa ku kusefya kwa ca Kucilila ukwa cila mwaka. Nangu cibe fyo, abasambi ba kwa Kristu baletontonkanya pa cintu na cimbi te pa kuninika umulundu wa kunasha kweka fye.

AbaYuda bafwaisha Mesia uwingafumyapo ikoli lya bena Roma. Abengi basumina ukuti Yesu wa ku Nasarete e Mupusushi walolelwa pa nshita ntali. Pa myaka itatu na hafu, alanda pa Bufumu bwa kwa Lesa. Aundapa abalwele no kuliisha abali ne nsala. Nacine, alisansamusha abantu. Lelo bashimapepo tabatemenwe ukwebaula kwa maka ukwa kwa Yesu kabili bapampamine fye pa kumwipaya. Lelo, uyo, aleenda mu kuba ne mifwaile mu musebo wauma natangilila na basambi bakwe.—Marko 10:32.

Ilyo akasuba kaleya kalewa ku numa ya Lupili lwa Miolife akatalamukila, Yesu ne fibusa fyakwe bafika mu mushi wa Betani, uko bali no kusendama inshiku 6 ishilekonkapo. Kulya ababapokelela bali fibusa fyabo ifyatemwikwa Lasaro, Maria na Marita. Icungulo catalala cabapembesulako ku lwendo lwa kupifye cibe kabili caishibisha intendekelo ye Sabata lya Nisani 8.—Yohane 12:1, 2.

Nisani 9

Pa numa ye Sabata, mu Yerusalemu mwakaba na se. Amakana ya beeni nababungana kale kale mu musumba ku kusangwa ku ca Kucilila. Lelo icongo tuleumfwa te fyo ciba lyonse pali iyi nshita ya mwaka, nacicilamo. Amabumba yalefwaya ukumonekesha yaletentemukila mu kwangufyanya ku bwingililo bwa ku musumba. Ilyo baleipatinkisha ukupula pa bwingililo bwiswilemo abantu, we cintu ubusuma bamona! Bamona abantu abengi abali ne cimwemwe baletentemuka Ulupili lwa Miolife mu musebo wafuma ku Betfage. (Luka 19:37) Bushe fyonse ifi filepilibula nshi?

Moneni! Yesu wa ku Nasarete aisa pa mpunda. Abantu baanshika ifya kufwala pa musebo ku ntanshi yakwe. Bambi balepeepeesha imisambo ya tuncindu iiteku no kupunda mu buseko ukuti: “Apaalwe uuleishila mwi shina lya kwa Shikulu, Imfumu ya kwa Israele!”—Yohane 12:12-15.

Ilyo ibumba lyapalamina ku Yerusalemu, Yesu alolesha umusumba kabili aikatwa ubulanda apakalamba. Atendeka ukulila, kabili twamumfwa alesobela ukuti uyu musumba uli no konaulwa. Ilyo Yesu afika pe tempele pa numa ya kashita akanono, asambilisha amabumba no kundapa impofu ne filema abaleisa kuli wene.—Mateo 21:14; Luka 19:41-44, 47.

Bashimapepo bakalamba na bakalemba balemona ifilecitika. Fintu bakalifiwa ukumona ifipapwa Yesu acita ne cimwemwe ca mabumba! Apo bafilwa ukufisa ukuti nabakalifiwa, abaFarise basosa ukuti: “Mwe Kasambilisha, kalipileni abasambi benu.” Yesu aasuka ukuti: “Aba nga batalala, amabwe yalebilikisha.” Ilyo talaya, Yesu amona ubukwebo buli mwi tempele.—Luka 19:39, 40; Mateo 21:15, 16; Marko 11:11.

Nisani 10

Yesu afika ku maca pe tempele. Mailo, alikalipe pa makwebo ayengi nga nshi ayo basakaanya no kupepa kwa kwa Wishi, Yehova Lesa. E co, no kupimpa nga nshi, atendeka ukutamfya balya abaleshita no kushisha mwi tempele. Lyene apenuna amatebulo ya bakakabula ba ndalama abafunushi na mabenchi ya baleshisha inkunda. Yesu abilisha ukuti: “Calembwa, aciti, Ing’anda yandi iketwe ing’anda ya kupepelamo, lelo imwe mwaicite ninga ya fipondo.”—Mateo 21:12, 13.

Bashimapepo bakalamba, bakalemba, na bakalamba bakalamba bakalifiwa ne ncitilo sha kwa Yesu no kusambilisha kwa pa cintubwingi. Fintu balefwaisha ukumwipaya! Lelo icabalesha fye libumba pantu abantu balasunguka pa misambilishishe ya kwa Yesu kabili batwalilila ‘ukumucenamina, ukubikako amatwi.’ (Luka 19:47, 48) Ilyo buleya buleila, Yesu ne fibusa fyakwe baipakisha ukwenda ukubwelela ku Betani ku kuyasendamako utulo twa kupembesula.

Nisani 11

Ni ku maca, kabili Yesu na basambi bakwe kale kale balepita pa Lupili lwa Miolife ukuya ku Yerusalemu. Ilyo bafika pe tempele, bashimapepo na bakalamba ukwabula ukwikata na ku cani, batununuka Yesu. Baleibukisha bwino ifyo acitile kuli bakakabula ba ndalama na bashisha mwi tempele. Abalwani bakwe baipusha bukali bukali ukuti: “Ni ku maka nshi ucitile fi fintu? Kabili ni ani uwakupeela amaka aya?” Yesu abasuka ukuti: “Na ine ndeipusha imwe icebo cimo; nga mwanjeba ico, na ine ndemweba amaka ayo ncitilamo ifintu ifi. Bushe ulubatisho lwa kwa Yohane lwafumine kwi? ku muulu, nalimo ku bantu?” Bakakaanya baibunganya pamo no kupelulula ukuti: “Nga twatila, Ni ku muulu, aletila kuli ifwe, Nga kanshi cinshi ico tamwamutetekelele? Kabili nga twatila, Ni ku bantu, tuletiine bumba; pantu bonse batunga Yohane ukuti ni kasesema.” Bafilwa, baasuka mulele melele ukuti: “Tatwishibe.” Yesu mu kutekanya aasuka ukuti: “Nangu ni ne nshamwebe amaka ayo ncitilamo ifintu ifi.”—Mateo 21:23-27.

Abalwani ba kwa Yesu nomba baesha ukumupita pa mano ukuti engasosa cimo ico bengamwikatilapo. Baipusha ukuti: “Bushe catuwamino kutuule mituulo kuli Kaisare, nalimo ukukanatuula?” Yesu aasuka bukali bukali ati: “Nangeni indalama ya mutuulo.” Aipusha ukuti: “Fya kwa ani icipasho ici ne cilembo ici?” Basosa ukuti, “fya kwa Kaisare.” Apo abapelenganya, pa kuti bonse bomfwe, Yesu asosa bwino bwino mu kupongomoka ukuti: “E ico peeleni ifya kwa Kaisare kuli Kaisare, ne fya kwa Lesa kuli Lesa.”—Mateo 22:15-22.

Apo ashimya abalwani bakwe ica kuti tabakwete na pa kukaanina, Yesu nomba abasenuka na maka pa ntanshi ya mabumba na basambi bakwe. Umfweni ilyo alesenuka mu kushipa bakalemba na baFarise. Atila: “Mwicita umwabele milimo yabo. Pantu balasosa, lelo tabacita.” Mu kushipa, alanda utulanda pali bene, ukubeshibisha nge ntungulushi impofu na ba bumbimunda. Yesu atila: “Mwe nsoka! mwe bufyashi bwa mafwafwa, mukapusuka shani ku kupingulwo kuya ku Gehena?”—Mateo 23:1-33.

Ukwebaula kwa musango yu ukwa maka takulepilibula ukuti Yesu taishiba pa lwa mibele isuma iya bambi. Cilya papite nshita, amona abantu baletuula indalama mu cipao ca pe tempele. Fintu cili ica kufika pa mutima ukumona mukamfwilwa umupiina abikamo akaliilo kakwe konse—amakobili yabili ayanono aya mutengo unono! Mu kutasha kwakabilila, Yesu atila, cili kwati, abikamo ukucila bonse abasangwileko ifingi ukufuma mu “fipakile fyabo.” Apo wa cililishi, Yesu alatasha sana ifyo uuli onse engacita.—Luka 21:1-4.

Yesu nomba alefuma pe tempele umuku wa kulekelesha. Abasambi bakwe bamo balanda pa lwa busuma bwe tempele, ukuti ‘lyalipulamikwa ku mabwe yasuma ne fya bupe ifyashishiwe.’ Ku ca kupapa, Yesu atila: “Inshiku shikesa ilyo tapakashale ilibwe pa muulu wa libwe libiye ilishakapooswe pa nshi.” (Luka 21:5, 6) Ilyo abasambi bakwe balekonka Yesu ukufuma mu musumba wiswilemo abantu, balelanguluka pa fyo alepilibula.

Pa numa ya kashita kanono Yesu na batumwa bakwe baikala no kuipakisha umutelelwe ne cibote pa Lupili lwa Miolife. Ilyo balemona ukuyemba kwa Yerusalemu ne tempele, Petro, Yakobo, Yohane na Andrea balefwaya ukumfwikisha ukusobela kwa kupapusha ukwa kwa Yesu. Batila: “Twebeni, ni lilali ifi fintu fikabako? Kabili cinshi iciishibilo ca [kubapo, NW] kwenu, ne ca kupwa kwa pano isonde.”— Mateo 24:3; Marko 13:3, 4.

Kasambilisha Mukalamba abasuka ukupitila mu kubeba ubusesemo bwa kusungusha. Asobela pa lwa nkondo shabipisha, ifinkukuma, ifipowe, ne fikuko. Yesu asobela no kuti imbila nsuma iya Bufumu ikabilwa mwi sonde lyonse. Asoka ukuti: “Lilya kukabo bucushi bukalamba ubushatala abubako ukutula pa kutendeka kwa pano isonde ukufika kuli nomba, nangu takwakabeko.”—Mateo 24:7, 14, 21; Luka 21:10, 11.

Abatumwa bane balekutikisha ilyo Yesu alelanda pa lwa mbali shimbi isha ‘ciishibilo ca kubapo kwakwe.’ Akomaila pa kukabila kwa kuba ‘abalola.’ Mulandu nshi? Asosa ukuti: “Pa kuti tamwaishibo bushiku Shikulwinwe akesamo.”—Mateo 24:42; Marko 13:33, 35, 37.

Ubu bwaciba bushiku bushakalabwe kuli Yesu na batumwa bakwe. Na kuba, bushiku bwa kulekelesha ubwa butumikishi bwa pa cintubwingi ubwa kwa Yesu ilyo talaikatwa, ukulubulwishiwa no kwipaiwa. Apantu bwatendeka ukwila, batendeka ukubweluluka ukupita pa lupili ukuya ku Betani ukushalepele.

Nisani 12 na 13

Yesu apoosa ubushiku bwa Nisani 12 eka fye na basambi bakwe. Naishiba ukuti bashimapepo balefwaisha ukumwipaya, kabili talefwaya ukuti bacilikile ukusefya ica Kucilila cakwe icungulo cikakonkapo. (Marko 14:1, 2) Ubushiku bwakonkapo, Nisani 13, abantu bali ne milimo ukupekanishisha ica Kucilila. Mu kubangilila kwa kasuba, Yesu atuma Petro na Yohane ku kubapekanishisha ica Kucilila mu muputule wa pa muulu mu Yerusalemu. (Marko 14:12-16; Luka 22:8) Ilyo kwashala akashita kanono ukuti akasuba kawe, Yesu na batumwa bakwe bambi 10 babakumanya kulya ku kusefya kwa ca Kucilila ica kulekelesha.

Nisani 14, pa Numa ya Kuwa kwa Kasuba

Bwaila mu Yerusalemu, no mweshi uwabulungana uletula ukumonekela pa Lupili lwa Miolife. Mu muputule ukalamba uwayanswa, Yesu na bali 12 bakuwama pe tebulo lipekanishiwe. Asosa ukuti: “Ukufuluka nafuluke cibi ukulya na imwe ica kucilila ici, apo nshilacula.” (Luka 22:14, 15) Pa numa ya kashita abatumwa bapapa ukumona Yesu aima no kufumyako tambatamba abika pa mbali. Abula itaulo ne beseni lya menshi, atendeka no kusamba amakasa yabo. Mwandi lisambililo lishakalabwe ilya mulimo wa kuicefya!—Yohane 13:2-15.

Nangu cibe fyo, Yesu naishiba ukuti umo pali aba baume—Yuda Iskariote—napekanya kale ukumufutuka kuli bashimapepo. Nga fintu twingenekela, aleshikitika icibi. Asokolola ukuti: “Umo wa muli imwe alemfutuka.” Abatumwa baikatwa ubulanda sana pa lwa ici. (Mateo 26:21, 22) Pa numa ya kusefya ica Kucilila, Yesu aeba Yuda ukuti: “Ico ulecita, cita bwangu.”—Yohane 13:27.

Ilyo Yuda afuma, Yesu atendeka icilyo ku kwibukisha imfwa yakwe iipaleme. Abuula umukate uushatutumuka, apepa ipepo lya kutootela, aumokaula, no kweba abali 11 ukulya. Asosa ukuti: “Uyu mubili wandi uulepeelwa pa mulandu wa imwe; citeni ici ku kunjibukisha.” Lyene abuula ulukombo lwa mwangashi wakashika. Pa numa ya kulupaala, abapeela ulukombo, ukubeba ukunwamo. Yesu alundapo ukuti: “Ulu mulopa wandi uwa cipingo cipya, uulesuumina abengi ku kulekelelwe membu.”—Luka 22:19, 20; Mateo 26:26-28.

Muli ico cungulo cacindama, Yesu asambilisha abatumwa bakwe amasambililo ayengi ayakatama, kabili ne sambililo lya bucindami bwa kutemwa aba bwananyina. (Yohane 13:34, 35) Abalaya ukuti bakapokelela “ubukota,” umupashi wa mushilo. Ukabacinkulako fyonse ifyo abebele. (Yohane 14:26) Pa nshita imbi mu cungulo, bafwile bakoseleshiwa sana ukumfwa Yesu alebapepelako ipepo lyafumaluka. (Yohane, icipandwa 17) Pa numa ya kwimba inyimbo sha malumbo, bafuma mu muputule wa pa muulu no kukonka Yesu pa nse mu kamwela akasuma aka bushiku.

Ilyo bayabuka umupokapoka wa Kedrone, Yesu na batumwa bakwe baya ku ncende batemenwe sana, ibala lya Getsemane. (Yohane 18:1, 2) Ilyo abatumwa balelolela, Yesu atala abasha panono ku kupepa. Kuti wafilwa no kulondolola ukukanshika kwa mu nkuntu ilyo alepaapaatila ubwafwilisho kuli Lesa no kupimpo kwacila. (Luka 22:44) Itontonkanyo fye lya museebanya uuli no kuletwa pali Wishi wa ku muulu uwatemwikwa nga ca kuti afilwa lili ica kulungulusha nga nshi.

Yesu ashipwisha fye ukupepa na Yuda Iskariote afika ne bumba ilili na mapanga, inkoli ne fyenge. Ninshi alefyompa Yesu, Yuda asosa ukuti: “Mwapoleni, mwe Rabi!” Ici cishibilo pa kuti abaume bekate Yesu. Apo pene fye, Petro auma no lupanga lwakwe no kuputula ukutwi kwa musha wa kwa shimapepo mukalamba. Ilyo Yesu aleundapa ukutwi kwa mwaume atila: “Bwesesho lupanga lobe umo lwikala; pantu bonse ababuulo lupanga bakafwa ku lupanga.”—Mateo 26:47-52.

Fyonse fyacitika bwangu! Yesu aikatwa no kukakwa. Abatumwa basha Shikulu wabo no kubutuka pa mulandu wa mwenso no kupelenganishiwa. Yesu atwalwa kuli Anasi, uwalipo shimapepo mukalamba. Lyene atwalwa ku kulubulwishiwa kuli Kayafa, uuli ni shimapepo mukalamba nomba. Ku maca, icilye ca Sanhedrin cabepesha Yesu ukuti wa miponto. Icakonkapo ca kuti Kayafa amutwala kuli kateka wa ciRoma Ponti Pilato. Atuma Yesu kuli Herode Antipa, kateka wa Galili. Herode na bashilika bakwe bapumya Yesu. Lyene abweshiwa kuli Pilato. Pilato ashininkisha ukuti Yesu wa kaele. Lelo bashimapepo ba ciYuda bamupatikisha ukuti apingwile Yesu imfwa. Pa numa ya kumwebaula no kumupuma, Yesu atwalwa ku Golgota uko bamupoopela ukwabula ne cikuuku ku cimuti ca kucushiwilwapo kabili uko afwa imfwa ya kulungulushiwa.—Marko 14:50–15:39; Luka 23:4-25.

Yesu afwililila nga cali kayofi kabipisha ukutula apo umuntu abelako. Ku ca nsansa, ifyo te fyo cali. Pa Nisani 16, 33 C.E., abasambi bakwe balipapile ukwishiba ukuti nabuushiwa ku bafwa. Mu nshita, abantu ukucila pali 500 balishininkishe ukuti Yesu ali no mweo na kabili. Kabili inshiku 40 pa numa ya kubuushiwa, ibumba lya bakonshi ba busumino balimumwene alenina ku muulu.—Imilimo 1:9-11; 1 Abena Korinti 15:3-8.

Fintu Ubumi bwa kwa Yesu Bwamwambukila

Bushe ici camwambukila shani—na kuba cambukila shani bonse ifwe? Kwena, ubutumikishi bwa kwa Yesu, imfwa, no kubuushiwa fileta umucinshi kuli Yehova Lesa kabili fyalikatama ku kufikilisha kwa mifwaile Yakwe iikalamba. (Abena Kolose 1:18-20) Fyalicindama nga nshi kuli ifwe pa mulandu wa kuti imembu shesu kuti shaelelwa pe shintililo lye lambo lya kwa Yesu na muli fyo kuti twakwata ukwampana kwa pa lwesu na Yehova Lesa.—Yohane 14:6; 1 Yohane 2:1, 2.

Na baafwa na bo balyambukilwa. Ukubuushiwa kwa kwa Yesu kwisula inshila ya kubuushiwa muli Paradaise walaiwa pe sonde uwa kwa Lesa. (Luka 23:39-43; 1 Abena Korinti 15:20-22) Nga ca kuti mulefwaya ukwishiba ifyafulilako pa lwa ifi fintu, tulemulaalika ukusangwa ku Cibukisho ca mfwa ya kwa Kristu pa April 11, 1998, pa Ng’anda ya Bufumu iya Nte sha kwa Yehova mu ncende mwikala.

[Akabokoshi pe bula 6]

“Ininga Ya Fipondo”

YESU alikwete imilandu iingi iya kusosela ukuti bakashisha bafunuka basangwile itempele lya kwa Lesa ukuba “ininga ya fipondo.” (Mateo 21:12, 13) Pa kulipila umusonko we tempele, abaYuda ne nsangu ukufuma ku fyalo fimbi balekabila ukukaabula indalama shabo ne ndalama shasuminishiwe. Mu citabo cakwe ica The Life and Times of Jesus the Messiah (Ubumi ne Nshita ya kwa Yesu Mesia), Alfred Edersheim alondolola ukuti bakakabula ba ndalama baletendeka amakwebo yabo mu fitungu pa Adar 15, umweshi pa ntanshi ya ca Kucilila. Ukutendeka pa Adar 25, baleya mu ncende ye tempele mu Yerusalemu ku kupanga indalama ilyo abaYuda ne nsangu abengi baleisa. Ubukwebo bwa bakashisha bwalelunduluka, ukumwenamo pa ndalama iili yonse iyo bakaabula. Filya Yesu abetile ati ifipondo kulangilila ukuti napamo umutengo balelipilisha walilumine ica kuti cali kwati, baleliila ababusu pa mutwe.

Bamo tabaleiletela inama sha kupeela ilambo. Uuli onse uwailetela inama, iyo nama yalekabila ukuceeceetwa na kaceeceeta pe tempele—no kulipila. Apo tabalefwaya ukusanga ukuti inama yabo baikaana pa numa ya kuileta ukwalepe fi, abengi baleshita “iyasuminishiwa” na bena Lebi iyo bakashisha ababotelela aba pe tempele baleshisha. Uwasoma umo asosa ukuti: “Kulya abapiina abengi balebaliila pa mutwe.”

Kwaliba ubushininkisho bwa kuti uwalipo shimapepo mukalamba Anasi no lupwa lwakwe balemwenamo muli bakashisha ba mwi tempele. Ifyalembwa fya ciRabi fisosa pa lwa “kushisha kwa pe [tempele] ukwa bana ba kwa Anasi.” Umusonko ukufuma kuli bakakabula ba ndalama na ku kushisha kwa nama mu lubansa lwe tempele e kwali kumo uko balefumya indalama ishingi. Uwasoma umo asosa ukuti incitilo ya kwa Yesu iya kutamfya bakashisha “tayatontele fye pa cilumba ca bashimapepo lelo no konaula uko balefumya.” Te mulandu ne co, abalwani balefwaya fye ukumwipaya!—Luka 19:45-48.

[Charti pe bula 4]

Inshiku Sha Kulekelesha Isha Bumi Bwa Kwa Yesu Ngo Muntunse

Nisani 33 C.E. Ifyacitike Umuntu Wakulisha*

16 Pa Mulungu Yesu abuushiwa 128

* Ifitantikwe apa manambala ya kwishibisha ifipandwa mu citabo ca Umuntu Wakulisha Uwabalile Abako uwa Mweo. Charti uukwete ifya kuloshako fya Malembo ifyashika ifya butumikishi bwa kwa Yesu ubwa kulekelesha, moneni icitabo ca “Amalembo Yonse Yantu Yapuutwamo Kuli Lesa, Kabili ya Kunonsha,” ibula 290. Ifi fitabo fyasabankanishiwa na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.