Ukucitilo Bunte ku “Nko Shonse”

“Imbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.”—MATEO 24:14.

1. Mulandu nshi amashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Mateo 24:14 yafwile yabelele aya kupapusha ku bakonshi bakwe?

FINTU yafwile yali aya kupapusha amashiwi yali pa muulu aya kwa Yesu ku basambi bakwe aba ciYuda! Itontonkanyo line fye ilya baYuda bashishiwa ukuya ku kulanda ku Bena fyalo ‘bakowela,’ “abantu ba mu nko,” (NW) lyali ilyeni ku muYuda, nangu fye ilya makankamike.a Yangu, umuYuda waibukila tengatontonkanya ukwingila mu ŋanda ya Mwina fyalo! Balya basambi ba ciYuda bacili balikwete ifingi nga nshi ifya kusambilila pa lwa kwa Yesu, ukutemwa kwakwe, no mulimo wakwe. Kabili bacili balikwete ifingi ifya kusambilila pa lwa kukanakwata kapaatulula ukwa kwa Yehova.—Imilimo 10:28, 34, 35, 45.

2. (a) Bwaba shani ubwatanunuka ubutumikishi bwa Nte? (b) Fya kusangwilako nshi fitatu ifya citendekelo ifyasangwila ku kulunduluka kwa Nte?

² Inte sha kwa Yehova balishimikila imbila nsuma pa ba mu nko, ukusanshako na muli Israele wa muno nshiku, kabili balebilisha yene nomba mu fyalo fyafulilako ukucila kale lyonse. Mu 1994 Inte ukucila pa mamilioni yane na citika baleshimikila mu fyalo mupepi na 230. Baletungulula amasambililo ya Baibolo aya mu ŋanda ku bantu balesekelela mupepi na mamilioni yane na citika. Ici cilecitwa mu kulolenkana ne mpatila sha mu kusaalala kwa calo, ilingi line ishishimpwa pa kukanaishiba ifisambilisho ne nkuntu sha Nte. Nga fintu casoselwe ulwa Bena Kristu ba mu kubangilila, e fyo cingasoswa na kuli bene ukuti: “Pantu icakaniko ici caishibikwa kuli ifwe ukuti konse konse cisoselwo bubi.” (Imilimo 28:22) Lyene cinshi calengo butumikishi bwabo ukutunguluka? Kwalibako mu kucefyako ifya kusangwilako fitatu ifisangwila ku kulunduluka kwabo—ukukonka ukutungulula kwa mupashi wa kwa Yehova, ukupashanya inshila shibomba isha kwa Kristu, no kubomfya ifibombelo fyalinga ku kumfwana kwa kufumamo cimo.

Umupashi wa kwa Yehova ne Mbila Nsuma

3. Mulandu nshi tushingaitakishisha pa lwa capwishishiwa?

³ Bushe Inte sha kwa Yehova balaitakisha pa kutunguluka kwabo, kwati ni ku maka yaibela ayo pambi bengakwata? Iyo, pantu amashiwi ya kwa Yesu yalabomba aya kuti: “Ilyo mwacita fyonse ifyo mwaebwa, mutile, Tuli finangwa fya basha; ico tufwile ukucita, ni ’co cine twacita.” Pamo nga Abena Kristu baipeela, ababatishiwa, Inte sha kwa Yehova mu kuitemenwa balipokelela icishingamo ca kubombela Lesa, te mulandu ne fingaba imibele yabo. Kuli bamo, ico cipilibula umulimo wa nshita yonse pamo nga bamishonari nelyo nga aba kuitemenwa mu maofesi ya misambo ne fikuulwa fya kupulintilamo impapulo sha Bwina Kristu. Kuli bambi ukuitemenwa kwa musango yo ukwa Bwina Kristu kubatwala ku mulimo wa bukuule pa fikuulwa fya butotelo, ku kushimikila kwa nshita yonse nga batumikishi ba bupainiya, nelyo ku kushimikila kwa nshita lubali nga bakasabankanya ba mbila nsuma mu filonganino fya pa mwabo. Takuli nangu umo uwa ifwe uyo mu kulinga engaitakisha pa lwa kucita umulimo wesu, “ico tufwile ukucita.”—Luka 17:10; 1 Abena Korinti 9:16.

4. Ni shani fintu ukukaanya kwa mu kusaalala kwa calo ku butumikishi bwa Bwina Kristu kwacimfiwa?

⁴ Ukutunguluka ukuli konse uko twakwata kuti kwaloshiwa ku mupashi wa kwa Yehova, nelyo amaka yabomba. Calibamo ubucindami ukusosa ilelo nga fintu cali mu nshiku sha kwa kasesema Sekaria ukuti: “Ici e cebo ca kwa Yehova kuli Serubabele, ica kutila: Te ku bulamba, kabili te ku maka, kano ku Mupashi wandi, e fyo asosa Yehova wa milalo.” Muli fyo, ukukaanya kwa mu kusaalala kwa calo ku mulimo wa Nte uwa kushimikila kwalicimfiwa, te ku kubombesha kwa buntunse, lelo ku butungulushi bwa kwa Yehova no kucingilila.—Sekaria 4:6.

5. Lubali nshi Yehova abomba mu kukwata ubukombe bwa Bufumu ukwananishiwa?

⁵ Ukukuma kuli abo bankula ku bukombe bwa Bufumu, Yesu atile: “Calembwa muli bakasesema, aciti, Kabili bonse bakasambilishiwa kuli Lesa. Umuntu onse uwaumfwa no kusambilila kuli Tata esa kuli ine. . . . Takuli uwingesa kuli ine, kano apeelwa fye kuli Tata.” (Yohane 6:45, 65) Yehova kuti aishiba ifili imitima ne mintontonkanya, kabili alishiba abo mu kupalishako bakankula ku kutemwa kwakwe nangu cingati tabalati pambi bamwishibe. Alabomfya na kabili bamalaika bakwe ku kutungulula ubu butumikishi bwaibela. Uyo e mulandu wine mu cimonwa Yohane amwene ukubuulamo lubali kwa bumalaika kabili alembele ukuti: “Namwene malaika umbi alepupuka mu kati ka muulu, akwete imbila nsuma ya muyayaya ya kubila ku baikala pe sonde, na ku luko lonse no mukowa no lulimi na ’bantu.”—Ukusokolola 14:6.

Abaibukila ku Kukabila kwa ku Mupashi

6. Mibele nshi ya mutima iya citendekelo ikabilwa ku muntu ukwankula ku mbila nsuma?

⁶ Ica kusangwilako cimbi ku kupeela kwa kwa Yehova ishuko ku muntu ku kupokelela imbila nsuma ni cilya icalumbululwa na Yesu ukuti: “Balishuka [abaibukila ulwa kukabila kwabo ukwa ku mupashi, NW]; pantu ubufumu bwa mu muulu bwabo.” (Mateo 5:3) Umuntu uwaikushiwa pa lwakwe nelyo uushilefwaya icine takabe uwaibukila ulwa kukabila kwa ku mupashi. Wene atontonkanishisha fye mu nshila sha bumubili, isha munofu. Ukuicetekela kusanguka icipindami. Kanshi, lintu abengi abo tukumanya ilyo tuleya ukufuma ku ŋanda ne ŋanda bakaana ubukombe, tufwile ukulanguluka pa milandu yalekanalekana iyo abantu bengakwata ku kwankulako kwabo.

7. Mulandu nshi abengi bashankwila ku cine?

⁷ Abengi balakaana ukukutika pa mulandu wa kuti mu bumankonso bakakatila ku butotelo ubo bapyene kabili tabali abaitemenwa ukulanshanya. Bambi balikobwa ku butotelo ubo bulinga ubuntu bwabo—bamo bafwaya ifya kupandapanda, bambi bankula ku kubimbulwe nkuntu, bambi na bo bafwaya fye imibombele ya kwangalila pamo iye calici lyabo. Abengi ilelo balisala inshila ya bumi iyaba mu kupinkana ne fipimo fya kwa Lesa. Nakalimo bekala ubumi bwa bucisenene, uwaba e mulandu wabo uwa kusoselo kuti, “nshili uwasekelela.” Bambi na bo, abo pambi bengaitunga ukuba abasambilila kabili aba busayansi, balakaana Baibolo pamo nge yaangukisha.—1 Abena Korinti 6:9-11; 2 Abena Korinti 4:3, 4.

8. Mulandu nshi ukukaanwa kushilingile ukucefesha ukupimpa kesu? (Yohane 15:18-20)

⁸ Bushe ukukaana kwa cinabwingi kulingile ukucefyako icitetekelo cesu no kupimpa mu butumikishi bwa kupususho bumi? Kuti twanonka ukusansamusha mu mashiwi ya kwa Paulo ku bena Roma aya kuti: “Pantu pali nshi nga bamo tabatetekele? bushe ukukanatetekela kwabo kukafulunganye cishinka ca kwa Lesa? Nakalya! Lesa wene abe uwa cine, no muntu onse uwa bufi; ifyo calembwa, aciti, E kuti mulungamikwe mu kulubulula kwenu, no kwebelwa mu kupingulwa kwenu.”—Abena Roma 3:3, 4.

9, 10. Bushininkisho nshi bwabako ubwa kuti ukukaanya kwalicimfiwa mu fyalo ifingi?

⁹ Kuti twasangamo ukukoselesha mu fya kumwenako ifingi ukushinguluke calo mu fyalo ifyo fyamoneka ukuba ifishingankulako kabili nalyo line, mu kupita kwa nshita, fyashininkisha ukuba ifyapusanako nga nshi. Yehova na bamalaika balishiba ukuti mwalibamo aba mitima isuma abali no kusangwa—lelo Inte sha kwa Yehova baali no kuba aba mukoosha no kushipikisha mu butumikishi bwabo. Buula, ku ca kumwenako, ifyalo fimo uko buKatolika bwamoneke ukubika icipindami cishingacilukwa imyaka 50 iyapitapo—Argentina, Brazil, Colombia, Ireland, Italy, Mexico, Portugal, na Spain. Inte bali abanono ku numa mu 1943, 126,000 epela mu kusaalala kwa calo, mu kuba na 72,000 aba aba mu United States. Ukukanaishiba ne mpatila ifyalolenkene ne Nte fyamoneke nge cibumba ca njelwa icishingapekwamo. Nangu cibe fyo, ilelo fimo ifya fya kufumamo fyacilapo kutunguluka ifya kushimikila fyaba muli ifi fine fyalo. Caba cimo cine na mu fyalo ifyo fyali kale ifya ciKomyunisimu. Mu 1993 ukubatishiwa kwa 7,402 pe bungano mu Kiev, Ukraine, kulepeela ubushininkisho bwa ici.

¹⁰ Ni nshila nshi Inte shabomfya mu kulenga imbila nsuma ukumfwika ku bena mupalamano babo? Bushe balibomfya ifya kunashanasha ifya ku mubili pa kukwata insangu, icaba ni cimo ico bamo batunganya? Bushe batandalila fye abapiina na bashasambilila epela, nga fintu bambi batunga?

Inshila Shatunguluka Isha Kupishishamo Imbila Nsuma

11. Ca kumwenako nshi cishaiwamina cintu Yesu aimike mu butumikishi bwakwe? (Mona Yohane 4:6-26.)

¹¹ Yesu na basambi bakwe baimike icipasho ico Inte bakonka ukufika na kano kasuba mu mulimo wabo uwa kupanga abasambi. Yesu aile apali ponse apaali abantu, abakankaala nelyo abapiina—ku mayanda, ku fifulo fya cintubwingi, ku naamba sha babemba, ku mbali sha mpili, nangu fye ku masunagoge.—Mateo 5:1, 2; 8:14; Marko 1:16; Luka 4:15.

12, 13. (a) Ni shani fintu Paulo apayenye icipasho ku Bena Kristu? (b) Ni shani fintu Inte sha kwa Yehova bakonka ica kumwenako ca kwa Paulo?

¹² Ukukuma ku butumikishi bwakwe bwine, umutumwa Paulo kuti alanda mu kulungika ukuti: “Imwe mwaishiba inshita yonse ukufuma ku bushiku bwa ntanshi umo nanyantile mu Asia, [nalepyungila] Shikulu ngo musha . . . , ne fyo nshakwindile ukulondolola kuli imwe conse ica kumwafwa, no kumusambilisha pa bantu na mu ŋanda ne ŋanda.”—Imilimo 20:18-20.

¹³ Inte sha kwa Yehova shaishibikwa icalo conse ku kukonka kwabo icipasho ca batumwa, ubutumikishi bwa ku ŋanda ne ŋanda. Ukucila ukukoselela pa butumikishi bwa pa TV bwaumo mutengo, ubwaeluka, ubushili bwa kukumana na bantu, Inte baya ku bantu, abakankaala na bapiina, no kukumana na bene impumi ne mpumi. Bafwaya ukulanshanya pa lwa kwa Lesa ne Cebo cakwe.b Tabesha ukupanga Abena Kristu ba kaliilo, ukubomfya ifya kukumbusuka kwa ku mubili. Kuli abo abali abaitemenwa ku kupelulula, balalondolola ukuti ukupikulula fye kwa cine ku mpika sha mutundu wa muntu caba mitekele ku Bufumu bwa kwa Lesa, iyo iikaalula imibele pe sonde lyesu ku kuwaminako.—Esaya 65:17, 21-25; 2 Petro 3:13; Ukusokolola 21:1-4.

14. (a) Ni shani fintu bamishonari abengi na bapainiya baimika icitendekelo cakosa? (b) Cinshi tusambilila ku ca kukumanya ca Nte sha kwa Yehova mu Japan?

¹⁴ Pa kukwata umulimo ukupwilikishiwa mu fyalo ifingi nga nshi, bamishonari na bapainiya balimika apa kufuma mu nko ishingi. Balimika icitendekelo, kabili lyene Inte sha cikaya balibuula ubutungulushi. Muli fyo, tacakabila impendwa shikalamba isha Nte sha cilendo ku kutwala pa ntanshi ukushimikila no kusungilila kwene ukwateyanishiwa bwino. Ica kumwenako cimo icapulamo ni cilya ica Japan. Ku numa ku kupwa kwa ba 1940, ukucilisha bamishonari ba ku Australasia na bena Britain e baileko, ukusambilila ululimi, ukuteulukila ku mikalile yapala iya butuutu iya pali ilya nshita ya pa numa ya nkondo, kabili batendeke ukucitilo bunte ku ŋanda ne ŋanda. Mu kati ka Nkondo ya Calo iya II, Inte baali nababindwa no kupakaswa mu Japan. E co bamishonari bafikile ukusanga fye abanono baNte bacincila aba cina Japan. Nomba ilelo balikula ukucila pali 187,000 mu filonganino fyacila pali 3,000! Cinshi cali e nkama ku kutunguluka kwabo ukwa mu kubangilila? Mishonari umo uwa myaka 25 iya mulimo kulya asosele ukuti: “Cali icacindamisha ukusambilila ukulanshanya na bantu. Pa kwishiba ululimi lwabo, twali na maka ya kupalana na bo, ukumfwikisha no kutesekesha inshila yabo iya bumi. Twali no kulanga ukuti twalitemenwe abena Japan. Mu kuicefya twaeseshe ukusanguka ulubali lwa bwikashi bwa cikaya ukwabula, kwena, ukunenuna ifishinte fyesu ifya Bwina Kristu.”

Imyendele ya Bwina Kristu na yo Bunte

15. Ni shani fintu Inte shalangisha imyendele ya Bwina Kristu?

¹⁵ Nangu cibe fyo, abantu tabayankula fye ku bukombe bwa Baibolo epela. Na kabili balimona ubuKristu mu kubomba. Balimona ukutemwa, ukumfwana, na buumo bwa Nte nangu fye ni pe samba lya mibele yacilapo ukwesha, pamo nga mu nkondo sha bana calo, ukukansana kwa mikowa, no bulwani bwa mu mishobo. Inte balisungilila ukwiminina kwalengama ukwa kukanabuulamo lubali kwa Bwina Kristu mu kukangana konse kabili balifikilisha amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Ifunde lipya ndemupeela, lya kuti muletemwana: ifyo namutemenwe, na imwe mutemwane. Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.”—Yohane 13:34, 35.

16. Ca kukumanya nshi cilangilila ukutemwa kubomba ukwa Bwina Kristu?

¹⁶ Ukutemwa kwa mwina mupalamano kwalangililwe mu mulandu wa mwaume wa cikoloci umo uwalembeele kwi pepala lya cikaya pa lwa kwa “Muntu Musuma no Mwina mwakwe.” Alondolwele ukuti abena mupalamano bakwe bali aba cikuuku kuli wene lintu umukashi wakwe ali mupepi no kufwa. “Ukutula apo afwila . . . baliwamisha,” e fyo alembele. “Ukutule lyo baba ‘baleshi’ kuli ine . . . , ukubombo tumilimo twa misango yonse utwa pa ŋanda no kwafwilisha ukupikulule mpika sha walambuka uwa myaka 74. Icilenga ici ukucilapo kube ceni cili ca kuti bene bantu bafiita, ine ndi musungu. Baba ni Nte sha kwa Yehova, ine ndi Katolika cifilwa.”

17. Ni nshila nshi tulingile ukusengauka?

¹⁷ Ici ca kukumanya cilangilile fyo kuti twapeelo bunte mu nshile shingi, ukusanshako ne myendele yesu iya cila bushiku. Na kuba, kano fye imyendele yesu yaba iyapala Kristu, nga te ifyo, ubutumikishi bwesu kuti bwaba ubwa buFarise, ubwabule ca kufumamo. Tatulefwaya ukupala balya bantu Yesu alondolwele ukuti: “Fyonse ifyo bamweba, citeni no kubaka; lelo mwicita umwabele milimo yabo. Pantu balasosa, lelo tabacita.”—Mateo 22:37-39; 23:3.

Ibumba lya Musha Lipayanya Ifibombelo Fyalinga

18. Ni shani fintu impapulo sha Baibolo shitupangasha ku kwaafwa abantu ba mitima ya bufumacumi?

¹⁸ Ica kusangwilako cimbi icakatama mu kushimikile mbila nsuma ku nko shonse caba kubako kwa mpapulo sha Baibolo ishipangwa na Watch Tower Bible and Tract Society. Twalikwata ifitabo, amabroshuwa, amatrakiti, na bamagazini ifingekusha mupepi na kepusha wafumaluka uuli onse. Nga ca kuti twakumanya umuShilamu, umuHindu, umuBuddha, umuTao, nelyo umuYuda, kuti twabomfya icitabo Ukusapika Lesa Ukwa Mutundu wa Muntu nelyo imisango yalekanalekana iya matrakiti no tutabo ku kutendeka ukulanshanya kabili mu kucitikako isambililo lya Baibolo. Nga ca kuti uwasumina mu kusanguka aipusha pa lwa bubumbo, kuti twabomfya icitabo Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? Nga ca kuti uwacaice aipusha ukuti, ‘Cinshi caba e mifwaile ya bumi?’ kuti twamulosha ku citabo Ifipusho Abacaice Bepusha—Ifyasuko Fibomba. Nga ca kuti umo ali uwabipilwa apakalamba ne mpika sha pa lwakwe—ukupopomenwa, ukunakuka, ukwampana kwa bwamba ukwa kwikata kama, ukulekana—twalikwata bamagazini ababomba mu nshila ibomba ne milandu ya musango yo. Mu cine cine, ibumba lya musha wa cishinka lintu Yesu asobele ukuti lyali no kupeela “ifya kulya mu nshita iyene” lilefikilisha ulubali lwa liko.—Mateo 24:45-47.

19, 20. Ni shani fintu umulimo wa Bufumu walundako umusenselo mu Albania?

¹⁹ Lelo pa kufika ku nko, caliba icafwaikwa ukufumya ishi mpapulo mu ndimi ishingi. Ni shani fintu caba icingacitikako ukupilibula Baibolo ne mpapulo sha mu Malembo mu ndimi shacila pali 200? Ukulanguluka kwipi ukwa ca kumwenako cimo, Albania, kulangilila fintu ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka lyaba na maka ya kutwala pa ntanshi imbila nsuma te mulandu na mafya yakalamba kabili ukwabula Pentekoste wa muno nshiku ku kupeela ukulandila mu ndimi ukwa mu kupumikisha.—Imilimo 2:1-11.

²⁰ Imyaka fye inono iyapitapo, Albania aali acili alemonwa nga icalo fye ceka icali mu cine cine ica bumukanalesa ica ciKomyunisimu. Magazini wa National Geographic alondolwele mu 1980 ukuti: “Albania alibinda [ubutotelo], ukuibilisha umwine mu 1967 ‘ubuteko bwa kubalilapo ubwa bumukanalesa mu calo conse.’ . . . Inkulo ipya iya Albania yaishiba fye bumukanalesa.” Nomba apo Komyunisimu naibotelela, abena Albania abaishiba ukukabila kwabo ukwa ku mupashi baleankula ku kushimikila ukucitwa ne Nte sha kwa Yehova. Ibumba linono ilya kupilibula ilyakwetemo Inte shacaice no bwishibilo bwa ciItalian ne ciNgeleshi lyalipangilwe mu Tiranë mu 1992. Bamunyina bafikapo abatandele ukufuma ku fyalo fimbi babasambilishe ukubomfya bakompyuta banono ku kutaipa ifilembo mu ciAlbanian. Batendekele pa kupilibula amatrakiti na magazini wa Ulupungu lwa kwa Kalinda. Ilyo balenonka ukubelesha, babombela pa kupilibula impapulo shacindama shimbi isha Baibolo. Pali ino nshita kuliko mupepi na 200 Inte shacincila muli kalya kacalo kanono (ubwingi bwa bekashi 3,262,000), kabili 1,984 e basangilwe ku Cibukisho mu 1994.

Ifwe Bonse Twalikwata Icishingamo

21. Ni mu ciputulwa ca musango nshi tuleikala?

²¹ Ifya kuponako fya mu calo filefika pa kalume. Mu kuba no kwingilishiwako kwa lukaakala, ukwipaulula no kwampana kwa bwamba ukwa kwikata kama mu nkondo sha cikaya, imibele yanenuka iileanana ne fisabo fya iko ifya malwele yapishiwa ku bwamba, ukubulwo mucinshi ku bulashi bwa mwi funde, icalo cilemoneka ukusanguka ica cimfulumfulu, icishingalamwa. Tuli mu ciputulwa ca nshita icalingana ne nshita sha pa ntanshi ya Lyeshi icalondololwa mu Ukutendeka ukuti: “Yehova ilyo amono kuti bwafulo bubi bwa bantu pano isonde, no kuti ukulinga konse kwa matontonkanyo ya mitima yabo kwabipa fye inshiku shonse, e lyo Yehova aikatwo kulanguluka ico acitile abantu mu calo, no kulunguluka ku mutima wakwe.”—Ukutendeka 6:5, 6; Mateo 24:37-39.

22. Cishingamo nshi ica Bwina Kristu ico Inte sha kwa Yehova shonse shakwata?

²² Pamo fye nga mu nshiku sha kwa Noa, Yehova akabuula incitilo. Lelo mu bulungi bwakwe no kutemwa, afwaya imbila nsuma no bukombe bwa kusoka ukushimikililwa kabela ku nko shonse. (Marko 13:10) Muli kuno kuloshako Inte sha kwa Yehova shalikwata icishingamo—ukusanga abawamina umutende wa kwa Lesa no kubasambilisha inshila shakwe isha mutende. Mu kwangufyanya, mu nshita yalinga iya kwa Lesa, umulimo wa kushimikila ukapwishishiwa mu kutunguluka. “E lyo impela ikesa.”—Mateo 10:12, 13; 24:14; 28:19, 20.

[Amafutunoti]

Bushe Uleibukisha?

◻ Kutunguluka nshi Inte sha muno nshiku bakwata mu butumikishi bwabo?

◻ Mulandu nshi abengi bakaanina ubukombe bwa Bwina Kristu?

◻ Ni nshila nshi iya batumwa iya kushimikila intu Inte babomfya?

◻ Fibombelo nshi twakwata ku butumikishi bwa kufumamo cimo?

◻ Cinshi ifwe bonse tufwile ukucita mu kumfwana na Marko 13:10?

[Akabokoshi pe bula 19]

ICALO INTE SHACINCILA MU 1943 MU 1993

Argentina 374 102,043

Brazil 430 366,297

Chile 72 44,668

Colombia ?? 60,854

France Nkondo ya Calo II—takwali calembwa 122,254

Ireland 150? 4,224

Italy Nkondo ya Calo II—takwali calembwa 201,440

Mexico 1,565 380,201

Peru Takwali calembwa ca Mibombele 45,363

Philippines Nkondo ya Calo II—takwali calembwa 116,576

Poland Nkondo ya Calo II—takwali calembwa 113,551

Portugal Takwali calembwa ca Mibombele 41,842

Spain Takwali calembwa ca Mibombele 97,595

Uruguay 22 9,144

Venezuela Takwali calembwa ca Mibombele 64,081

[Icikope pe bula 17]

Inte sha kwa Yehova baleingilishiwako mu fyalo ifingi ifya buKatolika, pamo nga Spain

[Ifikope pe bula 18]

Inte sha kwa Yehova bali abacincila mu fyalo ukushinguluka icibulungwa