Imimwene ya Baibolo

Imifwalile Yenu no Kupempenkana—Bushe Fyaliba Mulandu Kuli Lesa?

“Filya icisontelelo cilangilila ifilimo mu citabo, . . . e fyo ne mimonekele ne fya kufwala fya mwaume nelyo umwanakashi fitulangilila ulwa muntontonkanya wa muntu.”—Amashiwi ya kwa kalemba wa fyangalo umuNgeleshi Philip Massinger.

MU MWANDA wa myaka uwalenga itatu C.E., kalemba uwe calici Titus Clemens atantike amafunde ayengi aya mifwalile no kupempenkana. Alibindile ifya kuikobeka no kufwala ifyaumo mutengo nelyo ifyabalabata. Abanakashi tabali no kwalula umushishi wabo nangu “ukushinga ku menso ifintu fya kubeleleka ifya bucenjeshi,” uku e kutila, “ukusuba ifya kusubasuba ku menso.” Abaume bakambishiwe ukubeya umushishi wabo pa mulandu wa kuti “cilango mucinshi ngo mushishi naubeewa ku mutwe,” lelo umwefu ku kalefulefu tawali no kubeewa, pantu “upeela icinso umucinshi na maka ya bushitata.”a

Imyanda ya myaka iyakonkelepo intungulushi ya ciProtestanti John Calvin yapangile amafunde yapampamike ilangi no musango wa fya kufwala abasambi bakwe baali no kufwala. Ifisamo ifyaumo mutengo ne nseela tafyalefwaikwa, kabili umwanakashi alepooswa mu cifungo nge misakwile yakwe yafika ku “cipimo ca bucisenene.”

Imimwene yacishamo iya musango yu, iyatungililwe ne ntungulushi sha mapepo pa myaka iingi, yalenga abengi abafumaluka ukwipusha ati, Bushe imifwalile yandi yaliba mulandu kuli Lesa? Bushe Lesa tasuminisha imifwalile imo nelyo ifya kusubasuba? Cinshi ico Baibolo isambilisha?

Ukuipingwila

Icawamako fye ca kuti pali Yohane 8:31, 32, Yesu aebele abasambi bakwe ati: “Nga imwe mwaikalilila mu cebo candi, . . . mukeshibe cine, ne cine cikamulenga abantungwa.” Ca cine, Yesu afundile icine ku kulubula abantu ku fisendo fya mutitikisha ifyalengelwe ne fifundisho fya cishilano kabili ifya bufi. Icine cabeleleko ku kupembesula “abacucutika kabili abafinwa.” (Mateo 11:28) Yesu nelyo Wishi, Yehova Lesa, tabafwaya ukulama imikalile ya bantu ukufika ku cipimo ca kuti bafilwa no kuicitila ifintu no kuipingwila mu milandu yabo. Yehova afwaya abantu babe abakosoka abo “bakansho kulingulula kwabo pa kweshaesha ukupaatululo busuma ukubulekanya no bubi.”—AbaHebere 5:14.

Kanshi Baibolo taipayanya amafunde yakolobonda mu fya mifwalile no kupempenkana nelyo mu fya kusubasuba, ilalandapo pa mifwalile imo iyo abaYuda bakambishiwe mu Amalango ya kwa Mose pa kuti bengapaatukako ku nko shabashingulwike ishakwete imibele yabipa. (Impendwa 15:38-41; Amalango 22:5) Mu cilonganino ca Bwina Kristu, cila muntu afwile ukuipingwila mu fya mifwalile yakwe no kupempenkana.

Nangu cibe fyo, ico tacilolele mu kuti, Lesa tayangwako ku mifwaile yesu nelyo ukuti ‘icili conse calisuminishiwa.’ Mu kupusanako, Baibolo yalikwata imitubululo iya mano iilangilila fintu Lesa amona imifwalile no kupempenkana.

“No Bufuuke no Kutekanya”

Umutumwa Paulo alembele ukuti abanakashi Abena Kristu balingile ‘ukufwala ifiyene, pamo no bufuuke no kutekanya; beipulamikila imishishi iyalukwa, nangu ni golde, nangu ni bamargariti, nangu malaya ayaumo mutengo.’ Mu kupalako, Petro afundile pa lwa kutalukako ku “kusaama kwa ku nse, ukwa kuluke mishishi, no kwa kufwale fya golde.”—1 Timote 2:9; 1 Petro 3:3.

Bushe Petro na Paulo baloseshe mu kuti abanakashi na baume Abena Kristu tabalingile ukuiwamya? Awe nakalya! Na kuba, Baibolo ilumbula abaume na banakashi aba busumino abafwele ifisamo ifyaumo mutengo nelyo ukusuba amafuta ayanunkila. Ilyo Estere ashilamonekela ku cinso ca Mfumu Ahasuerusi, balimuyemfeshe nga nshi ku mafuta ayanunkila na ku mikushilo. Kabili Yosefe bamufwikile ifya kufwala fya kolokondwe no kumukobeko munyololo wa golde mu mukoshi.—Ukutendeka 41:42; Ukufuma 32:2, 3; Estere 2:7, 12, 15.

Fintu Paulo abomfeshe ishiwi “ukutekanya,” cilatwaafwa ukumfwikisha ukukonkomesha kwakwe. Ishiwi lya ciGriki ca kutendekelako lipilibula ukunakilila no kuilama. Lilosha ku kuisakamana, ukwabula ukuilolekesha mu kucishamo. Amabupilibulo yambi aya Baibolo yapilibula ili shiwi ukuti “ukushilimuka,” “mano mano,” “ukulopololwa,” nelyo “ukuilama.” Iyi mibele yacindama ilafwaikwa kuli baeluda ba Bwina Kristu.—1 Timote 3:2.

E co, ilintu Amalembo yatwebo kuti imifwalile yesu no kupempenkana filingile ukuba mu bufuuke kabili ifyayana, yaletukoselesha ukusengauka imifwalile yacishamo iingakalifya bambi no kuleta umuseebanya kuli ifwe na ku cilonganino ca Bwina Kristu. Mu cifulo ca kubika fye amano ku mimonekele yabo ukupitila mu kuiwamya, abaitunga ukucindika Lesa balingile ukutekanya no kwangwako ku “muntu uwabelama uwa mu mutima, icisamo icishingabola ica mutima uwafuuka kabili uwatalala.” Petro asondwelelo kuti uyu muntu uwabelama, “wabo wafinisha ku cinso ca kwa Lesa.”—1 Petro 3:4.

Abena Kristu baba “ca kutamba ku ba pano isonde.” Bakabila ukupempwila ku fintu bamonwa kuli bambi, maka maka ukulosha ku mulimo bapeelwa uwa kushimikila imbila nsuma. (1 Abena Korinti 4:9; Mateo 24:14) E ico tabakaleke icili conse, ukusanshako ne mimonekele yabo, ukuti fitalushe bambi ku kukutika kuli ubo bukombe bwacindama.—2 Abena Korinti 4:2.

Nangu cingati incende shalekanalekana shalikwata imifwalile ya shiko, Baibolo itambika ku bantu umo umo imitubululo yaumfwika kabili iyalondoloka iingabaafwa ukusalapo mano mano. Nga abantu balambatila kuli ifi fishinte, Lesa mu kutemwa bonse alabasuminisha ukuipingwila mu kusala imifwalile yabo no kupempenkana.

[Amafutunoti]