Ukusambililako ku Fyalecitika Kale mu Roma

“APO nalwile ne fiswango mu Efese umwabelo buntunse.” Bamo batila aya mashiwi, ayalembwa pali 1 Abena Korinti 15:32, yalola mu kuti umutumwa Paulo apingwililwe ukulwa mu cibansa ca mu Roma. Nampo nga alilwile nelyo iyo, imbuli sha kwipaya mu fibansa shaliseekele ilya nshita. Cinshi ilyashi lya kale litweba pa lwa fibansa ne fyalecitika mulya?

Kuti mwaipusha ati, ‘Ni bani balelwa imbuli sha kwipaya?’ Napamo baleba basha, utupondo twapingwililwe ukufwa, abafungwa baleikatwa mu nkondo, nelyo fye abantungwa abalefwaisha ukusansamuka nelyo abaleenekela ukulumbuka no kukwata icuma. Bonse balekanshiwa mu masukulu yapala ififungo. Icitabo ca Giochi e spettacoli (Ifyangalo na baKulumba) cisosa ati pa kukanshiwa, abalelwa imbuli sha kwipaya “lyonse balebaceeceeta ku balinshi abalebasalapula mu lucu, ukubapeela amafunde ayakosesha, no kubakanda icabipisha . . . Ilingi line ici calelenga abantu ukuipaya, ukupondoka no kwimina abalashi.” Isukulu likalamba sana ilya mu Roma lyalesambilisha ifya kulwa imbuli sha kwipaya, lyakwete utumiputule umwa kusungila abafungwa napamo 1000. Umwaume umo na umo aleba ne fyo alamwikemo. Bamo balelwa ne fya kuicingilila, inkwela, no lupanga, bambi balekwata amafumo ya mabanga. Bambi nabo balekanshiwa ukulwa ne nama mpanga mu cangalo cimbi icaseekele icaleitwa ubulunshi. Bushe nalimo Paulo alelanda pali ishi shine mbuli?

Inshita ya lucelo mu cibansa yaleba ni nshita ya kusowa. Inama mpanga sha misango misango baleshitamfisha mu cibansa. Aba kutamba baletemwa sana ing’ombe ilume nga yalwa na bere. Ilingi balekaka ishi nama shibili capamo pa kuti shilwe mpaka imo yafwa, lyene iyapusuka baleipaya ku mulunshi. Mu fyangalo fimo ifyaseekele balelwikaanya inkalamo na tiger nelyo insofu na ba bere. Abalunshi baleilanga ukulamuka nga baipaya inama sha ku fyalo fimbi ifya muli bulya buteko, te mulandu ne cacitika. Ishi shaleba ni mbwili, bacipembele, imfubu, indyabuluba, bacimbwi, ingamali, imimbulu, kapoli ne mpelembe.

Ifyalecitwa mu cibansa filenga ubulunshi ukukanalabwa. Balebomfya amabwe, ifishiba, ne miti ku kupashanya impanga. Mu fibansa fimo, caleba kwati bacita fye amalele pa kuti inama shimoneke, isho baleletela mu fikwepe fya pa nshi ne fibi fiikomekela. Ifyo inama shalecita ifishingeshibikwa fyalesekesha sana, lelo icalelenga ubulunshi ukumoneka maka maka ubusuma bwali bunkalwe.