Cinshi Cintu Ukunakila mu Cupo Kupilibula?

LINTU umwanakashi wa Bwina Kristu aupwa, alingile ukupanga ukuteuluka ukwingi. Nakalimo ukwacilishapo pali uku kwambukila ubuntungwa bwakwe. Pamo ngo mukalamba umushimbe, kuti pambi aali umuntungwa ku kupanga ukupingulapo kwakwe ukwingi ukwabula ukwipusha uuli onse. Lelo nomba apo nakwata umulume, ali uwakakililwako ku kwipusha wene no kulomba insambu shakwe ku kucita ifintu ifingi ifyo alepingulapo umwine. Mulandu nshi ici cabele fyo?

Pa mulandu wa kuti lintu Kabumba wa mutundu wa muntu apeele umwanakashi wa ntanshi mu cupo ku mwaume wa ntanshi, Asontele umwaume ukuba umutwe wa mukashi wakwe na bana babo aba ku nshita ya ku ntanshi. Ici cali fye icabamo ukupelulula. Mwi bumba lya bantu ilili lyonse ilyateyanishiwa, umuntu umo alakabila ukubuula ubutungulushi no kupanga ukupingulapo kwa kupelako. Mu mulandu wa cupo, Kabumba apeele cipope ca kuti “umulume e mutwe wa mukashi.”—Abena Efese 5:23.

Mu kwafwilisha ici, ikambisho lya bulesa lilondolola ukuti: “Mwe bakashi, nakileni ku balume benu.” (Abena Efese 5:22) Ifyo umukashi ambukilwa kuli iyi mitantikile cashintilila pa fintu fibili: Ica kubalilapo, ni shani fintu ali uwaitemenwa ukunakila ku mitantikile? kabili ica cibili, ni shani fintu umulume wakwe akabelesha ubulashi bwakwe? Mu cishinka, lintu abanabo ba mu cupo bonse bamone mitantikile mu kulinga, basanga ukuti caba lipaalo ku mukashi, umulume, na bana babo.

Te wa Culukusu

Ni shani fintu umulume alingile ukubelesha ubulashi bwakwe? Pa kukonka ica kumwenako cishaiwamina ica Mwana wa kwa Lesa. Baibolo isoso kuti: “Umulume e mutwe wa mukashi, ifyo na Kristu e mutwe wa [cilonganino, NW], pa kubo mwine umupusushi wa Mubili. Mwe balume, temweni abakashi benu, ifyo na Kristu atemenwe [cilonganino, NW] no kuipeela pa mulandu wa [ciko].” (Abena Efese 5:23, 25) Ukubelesha bumutwe ukwa kwa Yesu Kristu kwali lipaalo ku cilonganino. Tali uwa culukusu. Talengele abasambi bakwe ukuyumfwa abamaninkishiwa nelyo abacitwo lumanimani. Mu cifulo ca ico, anonkele umucinshi wa bonse pa kubasunga mu nshila yabamo ukutemwa ne ya mutembo. Mwandi ca kumwenako cishaiwamina ku balume ukukonka mu kusunga kwabo abakashi babo!

Kwalibako abalume, nangu ni fyo, abashikonka ici ca kumwenako cishaiwamina. Babomfya bumutwe bwabo ubwapeelwa na Lesa mu nshila ya kaso, mu cifulo ca ku busuma bwa bakashi babo. Bateka abakashi babo mu musango wa culukusu, ukupinda ukunakila kwa mupwilapo kabili ilingi line ukwabula ukubasuminisha ukupanga ukupingulapo ukuli konse abene. Mu kumfwika, abakashi ba balume ba musango yo ilingi line bekala ubumi bwabulwe nsansa. Kabili umulume wa musango yo na o wine alacula mu kuti alafilwa ukunonka umucinshi wabamo ukutemwa uwa mukashi wakwe.

Ca cine, Lesa afwaya umukashi ukucindika icifulo ico umulume wakwe akwata pamo ngo mutwe wa lupwa. Lelo nga ca kuti umulume alefwaya ukuipakisha umucinshi wa mwanakashi uwa kufuma ku mutima pamo ngo muntu, alingile ukuunonka, kabili inshila yacilishapo ukuwama ku kucite co ni mu kubomba mu kubamo icishingamo no kulundulula imibele ishaiwamina, iya bukapepa pamo ngo mutwe wa ba mu ŋanda.

Ukunakila Kwaba Ukwaampanako

Ubulashi bwa mulume pa mukashi wakwe tabwaba ubwa mupwilapo. Mu nshila shimo ukunakila kwa bukashi kuti kwalinganishiwa ku kunakila kwa Mwina Kristu kuli kateka wa calo. Lesa akambisha ukuti Umwina Kristu afwile “anakile bakateka abacilamo.” (Abena Roma 13:1) Nalyo line uku kunakila kufwile lyonse ukulingana na cintu twalye misha kuli Lesa. Yesu asosele ukuti: “Ifya kwa Kaisare peeleni kuli Kaisare, ne fya kwa Lesa peeleni kuli Lesa.” (Marko 12:17) Nga ca kuti Kaisare (kamfulumende ya ku calo) apinda ukuti tumupeele ifya kwa Lesa, twibukisha ico umutumwa Petro asosele ukuti: “Tuli no kunakila Lesa [nga kateka, NW] ukucilo kunakila abantu.”—Imilimo 5:29.

Mu nshila yapalako, nga ca kuti umwanakashi Umwina Kristu alyupwa ku mwaume uushumfwikisha nelyo uufilwa ukucindika ifishinte fya Bwina Kristu, ali, nangu ni fyo, uwakakililwako ukunakila kuli wene. Mu cifulo ca kupondokela iyi mitantikile yabishiwa na Lesa, kuti acita bwino ukubomba ukulola kuli wene mu kuba no kutemwa no kulangulukilako na muli ifyo ukwesha ukunonka ukucetekela kwakwe. Nakalimo imyendele ya musango yo iishaiwamina ikalenga umulume wakwe ukwaluka; kuti nelyo yamunonka ku cine. (1 Petro 3:1, 2) Nga ca kuti umulume wakwe amukambisha ukucite cintu cimo icabindwa na Lesa, afwile ukwibukisha ukuti Lesa e Kateka wakwe uwacilapo ukucindama. Ku ca kumwenako, nga ca kuti apinda ukuti aibimbe mu mibele ya bucisenene bwa kwampana kwa bwamba, pamo nga ukukabushanya abakashi, ali uwakakililwako ukukananakilako. (1 Abena Korinti 6:9, 10) Ukunakila ku mulume wakwe kutungululwa na kampingu wakwe kabili na ku kunakila kwakwe ukwacilapo ukucindama kuli Lesa.

Mu nshita ya Mfumu Davidi, Abigaili aupilwe kuli Nabali, umwaume uushacindike ifishinte fya bukapepa kabili uwabombele mu bukalushi kabili mu nshila yabulwamo kutemwa ukulola kuli Davidi na baume ba kwa Davidi. Aba baali nabacingilila amakana ya mpaanga ne mbushi ifya kwa Nabali, lelo lintu Davidi alombele umusangulo wa ca kulya, Nabali alikeene ukupeela icili conse.

Pa kwishiba ukuti imibele ya mulume wakwe iya bupapa yali no kuleta akayofi pa ba mu ŋanda, Abigaili apingwilepo ukutwala ifya kulya umwine kuli Davidi. “Abigaili ayangufyenye, abuulile ne mikate imyanda ibili, ne nyambi shibili sha mwangashi, ne mpaanga shisano ishapekaniwa, ne milingo isano ya fyasalulwa, ne fisansangu fya myangashi iyayanikwa umwanda umo, ne mikama ya makunyu imyanda ibili, no kufibika pa mpunda. Kabili atile ku balumendo bakwe, Ntangilileni; moneni, ine ndeisa ndemukonka. Lelo taebele umulume wakwe Nabali.”—1 Samwele 25:18, 19.

Bushe Abigaili alilubile pa kubomba mu kupusanako no kufwaya kwa mulume wakwe? Te muli uyu mulandu. Ukunakila kwa kwa Abigaili takwafwaile ukuti abe uwabulwa ukutemwa ngo mulume wakwe, ukucilisha apantu inshila ya kwa Nabali iyabulwamo amano yabikile aba mu ŋanda yakwe bonse mu busanso. E ico, Davidi asosele kuli wene ukuti: “Abe uwacindikwa Yehova Lesa wa kwa Israele uwakutuma lelo ku kunkumanya! Kabili yabe ayapaalwa amano yobe.” (1 Samwele 25:32, 33) Mu kupalako, abakashi ba Bwina Kristu ilelo tabalingile ukusakamikwa no kupondokela bumutwe bwa balume babo, lelo aba nga babuula inshila ishili ya bwina kristu, abakashi tabalingile ukubakonkelela muli ici.

Ca cine, muli kalata yakwe ku abena Efese Paulo asoso kuti: “Ifyo [icilonganino cinakila, NW] kuli Kristu, e fyo na bakashi banakile ku balume babo mu fintu fyonse.” (Abena Efese 5:24) Pano ukubomfya kwa mutumwa ukwa mashiwi “fintu fyonse” takupilibula ukuti takwaba mwa kupelela ku kunakila kwa mukashi. Ukulumbulula kwa kwa Paulo ukwa kuti, “ifyo icilonganino cinakila kuli Kristu,” kulangilila ico akwete mu muntontonkanya. Ifintu fyonse ifyo Kristu afwaya pa lwa cilonganino cakwe fintu fyalungama, mu kumfwana no kufwaya kwa kwa Lesa. E ico, icilonganino kuti mu kwanguka kabili mu buseko caba mu kunakila kuli wene mu fintu fyonse. Mu kupalako, umukashi wa mulume wa Bwina Kristu uwesha na maka ukukonka ica kumwenako ca kwa Yesu akaba uwa nsansa ukunakila wene mu fintu fyonse. Umwanakashi aleshibo kuti umulume aliba uwaangwako mu mabuseko yakwe ayawamisha, kabili umulume mu kuba no kwishiba takabale epusha umukashi ukucite icintu cimo icapusanako no kufwaya kwa kwa Lesa.

Umulume akasunga ukutemwa no mucinshi wa mukashi wakwe lintu abelebesha pa mibele ya bukapepa iya mutwe wakwe, Yesu Kristu, uyo uwakambishe abakonshi bakwe ukutemwana. (Yohane 13:34) Nangu cingati umulume alapanga ifilubo kabili aba uushapwililika, nga ca kuti abomba bwino ubulashi bwakwe mu kumfwana na bumutwe ubwasumbuka ubwa kwa Kristu, acilenga icayanguka ku mukashi wakwe ukuba uwa nsansa ukumukwata ngo mutwe wakwe. (1 Abena Korinti 11:3) Nga ca kuti umukashi alundulula imibele ya Bwina Kristu iya bufuuke ne cikuuku cabamo ukutemwa, tacabe cayafya kuli wene ukunakila ku mulume wakwe.

Uwaicefya Kabili Uupelulula

Abalume na bakashi mu cilonganino ni bamunyina na bankashi aba ku mupashi mu kuba no kwiminina kwalingana pa ntanshi ya kwa Yehova. (Linganyeniko Abena Galatia 3:28.) Abaume, nangu cibe fyo, balipeelwa ulubali lwa mulimo na Lesa ukubelesha ubwangalishi pa cilonganino. Ici mu kubamo ubuseko cilapokelelwa ku banakashi ba mitima yalungama mu kunakila konse. Kabili ukukakililwako kwafina ici cibika pa baume ukukanaumyo lupaka pa mukuni kulapokelelwa mu kubamo ukuicefya ku baume bakosoka mu cilonganino.—1 Petro 5:2, 3.

Nga ca kuti uku e kwampana pa kati ka baume na banakashi mu cilonganino, ni shani fintu umulume wa Bwina Kristu engalungamika ukubomba kwakwe ngo wa culukusu pa mukashi wakwe, nkashi yakwe uwa ku mupashi? Kabili ni shani fintu umukashi engalungamika ukucimfyanya no mulume wakwe pali bumutwe? Ukucila, balingile ukusunga umo no munankwe nge fyo Petro akonkomeshe ifilundwa fyonse ifya cilonganino ukuti: “Bonse mube aba mutima umo, abalangulukilana, abatemwa aba bwananyina, aba mitima ya nkumbu, aba mitima ya bupete.” (1 Petro 3:8) Paulo na o afundile ukuti: “Fwaleni umutima wa nkumbu, icongwe, ubupete, ukunakilila, [ukushishimisha, NW]; mube abashipikishanya, no kubelelano luse nga umo aba na kafiimbo ku mubiye; ifyo [Yehova, NW] amubelelo uluse, e fyo na imwe mubelele uluse.”—Abena Kolose 3:12, 13.

Imibele ya musango yo ilingile ukulundululwa mu cilonganino. Kabili ilingile ukulundululwa ukucilisha pa kati ka mulume no mukashi mu ŋanda ya Bwina Kristu. Umulume kuti alanga umutima wa nkumbu no kunakilila kwakwe pa kukutika ku mitubululo ukufuma ku mukashi wakwe. Alingile ukulanguluka imimwene ya mukashi wakwe pa ntanshi ya kupanga ukupingulapo ukuleambukila ulupwa. Abakashi ba Bwina Kristu tababa abapelwa amano. Ilingi line kuti bapeela abalume babo imitubululo yacindama, nge fyo Sara acitile ku mulume wakwe, Abrahamu. (Ukutendeka 21:12) Pa lubali lumbi, umukashi wa Bwina Kristu takabe uwa kupinda mu kukanapelulula ku mulume wakwe. Umukashi akalanga icikuuku cakwe no bupete pa kukonka ubutungulushi bwa mulume no kwafwilisha ukupingulapo kwakwe, nangu cingati pambi pa nshita imo kuti kwapusana no kusobolapo kwakwe.

Umulume uupelulula, ukupala eluda uupelulula, aliba uwingatununukwa kabili uwa cikuuku. Umukashi wakwato kutemwa alankulako pa kuba uwa luse no ushishimisha, ukupokelela ukubombesha uko acita ku kufikilisha ifishingamo fyakwe te mulandu no kukanapwililika ne fya kutitikisha fya bumi. Lintu imibele ya musango yo yalundululwa kuli bonse umulume no mukashi, ukunakila mu cupo takwakabe ni mpika kuli umo umo. Ukucila, kuba ni ntulo ya buseko, ukucingililwa, no kwikushiwa kubelelela.