Ukwafwa Bamukamfwilwa mu fya Kwesha Fyabo
ILYASHI limo ilyaishibikwa sana pa lwa bamukamfwilwa lyashi lya mu Baibolo ilya kwa Ruti na nafyala Naomi. Bonse babili bali ni bamukamfwilwa. Lelo, Naomi afwililwe umwina mwakwe na bana bakwe abaume babili, umo pali aba e wali muka Ruti. Apo baleikala mu ncende ya bulimi uko abantu bashintilile sana pa baume, icabacitikiile calibipile nga nshi.—Ruti 1:1-5, 20, 21.
Lelo, Naomi alikwete cibusa kabili kasansamusha waibela, uwali ni nafyala Ruti, uwakeene ukumusha. Mu kupita kwa nshita, Ruti abele “umusuma kuli [Naomi] ukucila abana baume cinelubali (7),” pantu alitemenwe sana Naomi e lyo na Lesa. (Ruti 4:15) Ilyo Naomi aebele Ruti ukubwelela ku lupwa lwakwe ne fibusa fyakwe abena Moabu, Ruti ayaswike amashiwi ya kufika pa mutima ayalangilile bucishinka ayabala ayalembwa aya kuti: “Uko mwakulaya nakulaya, no ko mwakulaikala nakulaikala; abantu benu e bantu bandi, na Lesa wenu e Lesa wandi; umo mukafwila, e mo nkafwila, kabili e ko nkashikwa. E fyo ancite Yehova, kabili e fyo alundeko, nga cimbi kano imfwa yeka e catupaatulanya ine na imwe.”—Ruti 1:16, 17.
Yehova Lesa alimwene imibele ya kwa Ruti. Alipaalile ulupwa lunono ulwa kwa Naomi na Ruti, kabili kuli pele pele Ruti aupilwe kuli Boasi umwina Israele. Umwana wabo uwaishilebe cikolwe ca kwa Yesu Kristu, alelelwe na Naomi kwati fye mwana wakwe. Ili lyashi lyaba ca kumwenako ca fyo Yehova atemwa bamukamfwilwa abapalamina kuli wene no kumucetekela. Na kabili Baibolo itwebo kuti abafwilisha bamukamfwilwa mu fya kwesha fyabo balicindama kuli Yehova. E co, ni shani fintu twingafwilisha bamukamfwilwa twakwata pali lelo?—Ruti 4:13, 16-22; Amalumbo 68:5.
Bafweni mu fyo Balekabila Lelo Mwilabatungulula
Ilyo muleafwa bamukamfwilwa, caliwama ukubafwa mu fyo balekabila lelo te kwesha ukubatungulula. Mwilabomfya amashiwi bengatwishika pamo nga, “mulenjishibisha nga pali ifyo mulekabila.” Ukulande fyo cimo no kweba uuli ne mpepo ne nsala ukuti, ‘kangabuka no kwikuta’ ukwabula ukumwafwa. (Yakobo 2:16) Abengi tabalomba ubwafwilisho ilyo balefwaya fimo; lelo, bafwila fye mu kati. Pa kwafwa aba musango yo mukabila ukushilimuka, ukwishiba ifyo balekabila. Nalyo line, ukulatungulula bamukamfwilwa mu mikalile yabo kuti kwalenga bakalipa nelyo kuti kwaimya ifikansa. E mulandu wine Baibolo ikomaila pa kulinga mu fyo tucitila bambi. Ilyo itukoselesha ukwangwa abantu ukwabula bukaitemwe, itucinkulako no kukanaibimba sana mu milandu ya bambi.—Abena Filipi 2:4; 1 Petro 4:15.
Ruti alilangile ukuti ali uwashikatala kuli Naomi. Nangu ca kutila alambatile kuli nafyala muli bucishinka, talemupatikisha ukucite fintu nelyo ukumutungulula. Aleitendekelako ukumucitila ifisuma, pamo ngo kufwaila Naomi no mwine ifya kulya, lelo alekonka ne fyo Naomi alefwaya.—Ruti 2:2, 22, 23; 3:1-6.
Kwena umo umo akabila ifyapusana. Sandra uo tulandilepo kale, atila: “Nalikwete ifyo nalekabila ilyo nalecula, e kuti ifibusa fyatemwikwa fyaleisa kuli ine.” Lelo, Elaine, uo tulandilepo kale, wena alefwaya ukuba eka. E co, uuleyafwa afwile ukuba uwashilimuka, kabili uushipumfyanya umo ilyo alefwaya ukuba eka na kabili alaba nankwe ilyo alekabila ubwafwilisho.
Ukwafwiwa no Lupwa
Ulupwa lwa nsansa kabili ulwakwate citemwiko, nga kuti e ko luli, kuti lwayafwa nga nshi mukamfwilwa ukushininwa ukuti akacimfya amafya ayo bumukamfwilwa buleta. Nangu ca kutila bamo mu lupwa kuti bayafwilisha sana ukucila bambi, bonse kuti bayafwa. “Lelo nga mukamfwilwa akwata abana atemwa abeshikulu, basambilile ukuti ica kubalilapo kucita aba ng’anda yabo iine umwabela bukapepa, kabili ukubweseshapo ubufubo ku bafyashi babo; pantu ici casekelelwa ku cinso ca kwa Lesa.”—1 Timote 5:4.
Limo te kuti bakabile ukwafwiwa mu fya ndalama nelyo “ukubalipila.” Bamukamfwilwa bamo balakwata indalama shalinga ku fyo bakabila, kabili mu fyalo fimo bambi baba pa bo ubuteko bupeela indalama sha kukumbusuka. Lelo uko bamukamfwilwa balekabila, aba mu lupwa bafwile ukubafwa. Nga ca kuti mukamfwilwa takwata ba lupwa bapalamisha aba kumwafwa nelyo nga ca kuti balupwa te kuti bakumanishe ukumwafwa, Amalembo yakoselesha abasumina banabo ukubafwa, yatila: “Ukupepa ukwasanguluka kabili ukushakowela ku menso ya kwa Lesa Shifwe ni uku: ukupempule nshiwa na bamukamfwilwa mu kucula kwabo.”—Yakobo 1:27.
Abakonka ifi fishinte fya Baibolo cine cine ‘balacindika bamukamfwilwa.’ (1 Timote 5:3) Tulingile ukulangilila ukuti twalicindika umuntu mu fyo tumucitila. Abacindikwa bayumfwa abacindama kabili abatemwikwa. Tabayumfwa ukuti umo alebafwila fye ico cine. Nangu line Ruti ali ni mukamfwilwa pa nshita ilya, alicindike Naomi icine cine pa kuitemenwa ukushininkisha ukuti ayafwa Naomi mu fyo alekabila lwa ku mubili na mu muntontonkanya. Na kuba, mu kwangufyanya imibele ya kwa Ruti yalengele aipangila ishina lisuma ica kuti uwaishileba umwina mwakwe amwebele ati: “Bonse abengilila mu mpongolo ya bantu bandi baishibo kuti uli mwanakashi wa cishinka.” (Ruti 3:11) Na kabili icalengele Ruti ukwafwa Naomi ne nsansa, ni co Naomi alitemenwe Lesa, talepinda ifingi ukufuma kuli Ruti, kabili aletasha sana pa fyo Ruti alemucitila. Mwandi Naomi aba ca kumwenako cisuma kuli bamukamfwilwa pali lelo!
Palameni Kuli Lesa
Kwena, ulupwa ne fibusa te kuti bafumyepo ukupelelwa uko imfwa ya mulume ileta. E mulandu wine cacindamina ku ufwililwe ukupalama maka maka kuli “Shifwe wa nkumbu kabili Lesa wa cisansamushi conse, uuletusansamusha pali conse ica bucushi icituponena.” (2 Abena Korinti 1:3, 4) Moneni ica kumwenako ca kwa Ana, mukamfwilwa waipeeleshe uwali ne myaka 84 ilyo Yesu afyelwe.
Ilyo umwina mwakwe afwile pa numa ya kwikala nankwe mu cupo imyaka 7, afwaile icisansamushi kuli Yehova. “Wene talefuma pe tempele; ubushiku na kasuba alepyungila Lesa, ukuleko kulya kabili ukupepa.” (Luka 2:36, 37) Bushe Yehova alyankwileko kuli bukapepa bwa kwa Ana? Cine cine! Alangile ifyo amutemenwe mu nshila yaibela sana pa kumusuminisha ukumona akanya akali no kukula ku kwisaba Umupusushi wa calo. Fintu ici calengele Ana ukucankwa no kusansamushiwa! E ico, aliimwenene ukuti amashiwi yaba pa Amalumbo 37:4 ya cine, ayatila: “Ilemene kuli Yehova, na o akakupeele fifwayo mutima obe.”
Lesa Abomba Ukupitila mu Bena Kristu Banensu
Elaine, atila: “Pa nshita ntali ilyo David afwile, nalekalipwa mu mubili, ubukali bwaleumfwika kwati mwele ulealauka mu mbafu. Naleti kufimbilwa kwalelenga. Bushiku bumo calikalipe sana ica kuti natontonkenye ukuti mfwile ukuyamona Dokota. Nkashi wa ku mupashi kabili cibusa wandi uwashilimuka atubulwile ukuti ubulanda bwandi napamo e bwalengele uko kukalipa kabili ankoseleshe ukulomba ukwafwa ne cisansamushi kuli Yehova. Nakonkele ukupanda amano kwakwe apo pene fye no kupepe pepo lya kufuma ku mutima mu mutalalila, nalombele ukuti Yehova angafwe mu bulanda bwandi. Na cine alingafwile!” Elaine atendeke ukumfwako bwino, kabili bwangu bwangu ne calekalipa mu mubili calilekele.
Baeluda ba mu cilonganino kuti baba maka maka fibusa fya cikuuku ifya bamukamfwilwa baleloosha. Pa kubafwa lwa ku mupashi no kubasansamusha mano mano kabili mu kushilimuka, baeluda kuti babafwa ukupalamina kuli Yehova te mulandu ne fya kwesha. Nga cakabilwa, baeluda kuti bapekanya no kuti bamukamfwilwa bafwiwe mu fya ndalama. Baeluda ba musango yo aba nkumbu, kabili abashilimuka cine cine baba “ngo mwa kufisama ku mwela.”—Esaya 32:2; Imilimo 6:1-3.
Ukusansamushiwa ku Ciyayaya ku Mfumu Ipya iye Sonde
Untu Ana wacikoloci acankiilwe pa kumumona apapitile ne myaka 2000, nomba aba ni Mfumu ya buMesia iya Bufumu. Ubu buteko bwalaswa bufumyepo fyonse ifilenga abantu ubulanda, ukusanshako fye ne mfwa. Pa lwa ici, Ukusokolola 21:3, 4 kutila: “Moneni, ubwikalo bwa kwa Lesa buli pamo na bantu . . . kabili akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka; pa kuti ifya ntanshi nafiya.” Bushe mwamona ukuti aya mashiwi yalelanda pa “bantu”? Cine cine, abantu bakelululwako ku mfwa na ku kuloosha konse no kukuuta uko ilenga.
Lelo kuli imbila nsuma na imbi! Baibolo yalaya no kubuuka kwa bafwa. “Inshita ileisa, iyo bonse aba mu nshishi bakomfwamo ishiwi lyakwe [Yesu], no kufumamo.” (Yohane 5:28, 29) Nga filya cali kuli Lasaro, uo Yesu abushishe ku bafwa, abakafumamo bakaba bantu, te mipashi iyo. (Yohane 11:43, 44) Pa numa ‘abakacite fisuma’ bakafwiwa ukufika ku kupwililika kwa buntunse no kuimwena ukusakamana kwa kwa Yehova ngo mufyashi ilyo ‘akafumbatule minwe yakwe no kwikusha conse ica mweo ifyo cilefwaya.’—Amalumbo 145:16.
Ukucetekela ili subilo lyashininkishiwa kulasansamusha sana abafwilwa abatemwikwa babo. (1 Abena Tesalonika 4:13) E ico, nga muli bamukamfwilwa, “pepeni no kukanaleka” pa kuti munonke icisansamushi no kwafwa mukabila cila kasuba ilyo mulepita mu mafya yalekanalekana. (1 Abena Tesalonika 5:17; 1 Petro 5:7) Kabili mulesangako inshita cila bushiku iya kubelenga Icebo ca kwa Lesa pa kuti amashiwi ya kwa Lesa yalemusansamusha. Nga mulecite fi, mukaimwena mwe bene ukuti, te mulandu na mesho na mafya mupitamo nga bamukamfwilwa, Yehova kuti amwafwe cine cine ukusango mutende.
[Amashiwi pe bula 5]
Kafwa tafwile ukupumfyanya umo ilyo alefwaya ukuba eka kabili alaba nankwe ilyo alekabila ubwafwilisho
[Icikope pe bula 7]
Ana, mukamfwilwa umukoloci alipaalilwe na Lesa