Mulandu Nshi uwa Kuseba Icabipa?

“UYO asokolola umulandu asanguka umulwani wa bantu,” e fisosa insoselo imo ku masamba ya ku Afrika. Ici e cacitike kuli Olu ilyo apeele umukalamba wakwe umulandu wa kulaala na nkashi yakwe. Umukalamba wakwe apundile ati: “Uli wa bufi!” Lyene aumine Olu ububi sana, ukumutamfya mu ng’anda ya lupwa, no kumocela ifya kufwala fyakwe fyonse. Abekala mushi basuminishe umukalamba wa kwa Olu. Nomba Olu alekabila ukufuma mu mushi pa mulandu wa kuti tabalemufwaya. Abantu baishileiluko kuti Olu asosele icine lintu bamwene umukashana ukuti naimita. Umukalamba wa kwa Olu alisumine na Olu alibweshiwe ku mushi. Ifintu nga fyaishilelola fye mumbi. Olu nga alipaiwe.

Cili icamonekesha ukuti, abashatemwa Yehova ilingi line te kuti batemwe umulandu wabo nga wasokololwa. Ukukongamina kwa muntu ukwa lubembu kwaba kukaana uwamwebaula no kupata abo bebaula. (Linganyeniko Yohane 7:7.) Te ca kupapa ukuti abengi batalala nga mabwe nga caisa ku kusokolola ifilubo fya bambi kuli abo bakwata amaka ya kubalungika.

Ukutesekesha Ubucindami bwa Kwebaula

Nangu cibe fyo, abantu ba kwa Yehova, bamona ukwebaula mu nshila yapusanako. Abaume na banakashi aba bukapepa balatesekesha sana ukutantika kwa kwa Yehova ku kwafwa abacite filubo mu cilonganino cakwe ica Bwina Kristu. Bamona uku kusalapula nge cishibilo ca cikuuku cakwe ica kutemwa.—AbaHebere 12:6-11.

Ici kuti calangililwa ne cacitike mu bumi bwa Mfumu Davidi. Nangu ca kuti ali umulungami ukufuma ku bwaice bwakwe, kwaishile inshita aishileponena mu kulufyanya kwakulisha. Mu kubalilapo, acitile ubucende. Lyene mu kwesha ukuti afise icilubo cakwe, apekenye ukuti umulume wa mwanakashi epaiwe. Lelo Yehova alisokolwele ulubembu lwa kwa Davidi kuli kasesema Natani, uyo wailelolenkana na Davidi mu kushipa pa lwa mulandu. Ukubomfya icilangililo ca maka, Natani aipwishe Davidi icali no kucitwa ku mwaume umukankala uwakwete impaanga ishingi lelo abulile impaanga ya mwaume umupiina intu akwete fye yeka, iciteekwa cintu atemwishe no kwipaila umubiye. Davidi, uwalipo umucemi kale, alikalipe. Asoselo kuti: “Afwile ukufwa umuntu uwacitile ici.” Lyene Natani abomfeshe icilangililo kuli Davidi, ukusoso kuti: “Uyo muntu ni mwe!”—2 Samwele 12:1-7.

Davidi tafuliilwe Natani; nelyo ukwesha ukuipokolola atemwa ukwalukila ku kufwailisha imilandu ya kupeela Natani. Mu cifulo ca ico, ukushimaula kwa kwa Natani kwaliseseshe sana kampingu wakwe. Apo camufikile ku mutima, Davidi asumine ukuti: “Nimembuka kuli Yehova.”—2 Samwele 12:13.

Ukusokolola ulubembu lwa kwa Davidi kuli Natani, ukukonkwapo no kwebaula kwa bukapepa, kwaletele ifisuma. Nangu ca kuti Davidi tacingililwe ku fyali no kufuma mu kubembuka kwakwe, alilapile no kuwikishiwa kuli Yehova. Davidi ayumfwile shani pa kwebaulwa kwa musango yu? Alembele ukuti: “Uwalungama nga aŋuma, kuti caba cikuuku ca kutemwa; kabili nga anjebaula, kuti caba mafuta ku mutwe, ayo umutwe wandi ushingakaana.”—Ilumbo 141:5, NW.

Na mu nshiku shesu shine, ababomfi ba kwa Yehova kuti bacita ifilubo fyakulisha, nangu fye ni abo aba busumino pa myaka iingi. Pa kwishiba ukuti baeluda kuti baafwilisha, abengi balaitendekelako ukuyalomba ubwafwilisho kuli bene. (Yakobo 5:13-16) Lelo inshita shimo kacita wa fibi kuti aesha ukufisa ulubembu lwakwe, nga fintu Imfumu Davidi yacitile. Cinshi tufwile ukucita nga ca kuti twaishiba pa lwa kulufyanya kwakulisha mu cilonganino?

Bushe Cishingamo ca Bani?

Lintu baeluda baishiba pa lwa kulufyanya kwakulisha, balalanshanya na uyo asanshiwemo no kumupeela ukwafwa kulekabilwa no kulungika. Caba cishingamo ca baeluda ukupingula aba ifi mu cilonganino ca Bwina Kristu. Ukutwalilila ukupempwila pa mibele ya ku mupashi iya ciko, balaafwa no kusoka uuli onse uuleluba.—1 Abena Korinti 5:12, 13; 2 Timote 4:2; 1 Petro 5:1, 2.

Lelo ni shani nga ca kuti te imwe baeluda kabili mwaisaishiba pa lwa kulufyanya kwakulisha ukwa Mwina Kristu umbi? Ifya kutungulula fisangwa mu Malango ayo Yehova apeele ku luko lwa Israele. Amalango yasoselo kuti nga umuntu ali ni nte ku busangu, ukupinuno buteko, ukwipaya, nelyo bumpulamafunde bumbi ubwabipisha, cali cishingamo cakwe ukuseba ico cintu no kwikalilo bunte ku fyo aishibe. Ubwina Lebi 5:1 busosa ukuti: “Umuntu nga ali ni nte, nalimo alimwene nangu kwishiba, nga talumbwile ilyo aumfwe shiwi lya mulapo, ninshi abembuka no kushingamwa amampuulu yakwe.”—Linganyeniko Amalango 13:6-8; Estere 6:2; Amapinda 29:24.

Nangu ca kuti Abena Kristu tabakonka Amalango ya kwa Mose, kuti batungululwa ne fishinte fyabamo. (Ilumbo 19:7, 8) E ico, nga mwaishiba pa kulufyanya kwakulisha ukwa Mwina Kristu munenu, cinshi mufwile ukucita?

Ifya Kubomba no Mulandu

Pa kubala, caliba icakatama ukushininkisha ukuti kuli umulandu washininkishiwa uwa kuti ukulufyanya kwakulisha cine cine kwalicitika. Umuntu wa mano asosele ukuti: “Wiba nte ya kushinino mubiyo apa fye, kabili wifutikila abantu ku milomo yobe.”—Amapinda 24:28.

Kuti mwapingulapo ukuya fye mwe bene kuli baeluda. Te cilubo ukucite co. Nangu cibe fyo, ilingi line, inshila yakwatisho kutemwa yaba ukulanshanya no muntu uusanshiwemo. Nalimo ifishinka tafili nge fyo filemoneka. Nelyo nalimo baeluda balebombelapo pa mulandu kale kale. Lanshanyeni umulandu no yo muntu mu kutekanya. Nga ca kuti kucili umulandu uwa kusuminino kuti icilubo cabipisha calicitwa, mukoselesheni ukuya kuli baeluda ukuti bamwafwe, no kumulondolwela fintu mwaba amano mu kucite ci. Te kulanshanya na bambi umulandu, pantu ico kuti caba lwambo.

Nga ca kuti umuntu tebele baeluda mu nshita yalinga, lyene mufwile ukubeba. Eluda umo nelyo babili lyene kuti balanshanya uyu mulandu nankwe. Baeluda balekabila ‘ukumona nga ca cine’ umulandu walicitwa. Nga ca cine, balabomba no mulandu ukulingana no kutungulula kwa mu Malembo.—Amalango 13:12-14.

Inte shibili nelyo ukucilapo shilakabilwa ku kwimika umulandu wa kulufyanya. (Yohane 8:17; AbaHebere 10:28) Nga uyo muntu akaana umulandu no bunte bwenu e buliko fye bweka, umulandu ukashiilwa mu maboko ya kwa Yehova. (1 Timote 5:19, 24, 25) Ici cicitwa pa mulandu wa kwishibo kuti fyonse ‘filakupukulwa’ kuli Yehova no kuti umuntu nga nakwata umulandu mu kupelako imembu shakwe ‘shikamusanga.’—AbaHebere 4:13; Impendwa 32:23.

Lelo tutile umuntu akaana umulandu kabili nimwe nte fye mweka iimushinine. Nomba bushe kuti batila mwacitile ubukwakwa? Iyo, kano nga mwalicitilepo ulwambo ukweba abashibimbilwemo. Tacaba bukwakwa ukufisha imibele iilekuma icilonganino kuli abo bakwete amaka ne cishingamo ca kulolekesha pa milandu no kuilungika. Na kuba, cumfwana no kufwaya kwesu ukwa kucita icalungama lyonse ne ca bucishinka.—Linganyeniko Luka 1:74, 75.

Ukusungilila Bumushilo mu Cilonganino

Umulandu umo uwa kuseba ukulufyanya wa kuti kusungilila ubusaka bwa cilonganino. Yehova ni Lesa wa busaka, Lesa wa mushilo. Akabila bonse abalemupepa ukuba aba busaka mu mibele na lwa ku mupashi. Icebo cakwe icapuutwamo cisosa ukuti: “Nga bana ba cumfwila, mwilaicita nge fya lunkumbwa fya kale ifya mu nshita ya kukanaishiba kwenu; lelo filya uwamwitile abo washila, e fyo na imwe mube abashila mu mibele yenu yonse; pantu calembwa, aciti, Beni aba mushilo; pa kuti ine ndi wa mushilo.” (1 Petro 1:14-16) Abantu abacita ifishasanguluka nelyo ukulufyanya kuti bakowesha icilonganino conse no kulenga Yehova aleka ukucisenamina kano nga babombelapo no kubalungika nelyo ukubatamfya.—Linganyeniko Yoshua, icipandwa 7.

Bakalata ba mutumwa Paulo ku cilonganino ca Bwina Kristu ku Korinti balangilila fintu ukuseba ukulufyanya kwabombele ku kusangulula abantu ba kwa Lesa kulya. Muli kalata wakwe uwa kubalilapo, Paulo alembele ukuti: “Cine cine nabalando kuti muli imwe mwabo bulalelale, kabili bulalelale bwa musango uushaba nangu ni mu nko shisenshi, ubwa kuti umo aba no mukashi wa kwa wishi.”—1 Abena Korinti 5:1.

Baibolo taitweba abaebele umutumwa Paulo ifi. Napamo ni Stefana, Fortunati, na Akaiki, abafumine ku Korinti ukuya ku Efese kuntu Paulo aleikala. Na kabili Paulo alipokelele kalata wa kwipusha ukufuma ku cilonganino ca Bwina Kristu mu Korinti. Te mulandu no ko lyafumine, ilyo ilyashi lyafikile fye kuli Paulo ne nte shingashintililwapo, lyene ali na maka ya kubomba no mulandu. Alembelo kuti: “Fumyeni muli imwe bene imbifi iyo.” Uyo muntu alitamfiwe mu cilonganino.—1 Abena Korinti 5:13; 16:17, 18.

Bushe ukukambisha kwa kwa Paulo kwaletele ifya kufumamo fisuma? Ee! Cimoneka kwati, kacita wa fibi aishileiluka ukuti alilufyenye. Muli kalata wakwe uwa cibili ku bena Korinti, Paulo akonkomeshe cilya cilonganino “ukumubelelo luse no kumusansamusha,” uyo walapile. (2 Abena Korinti 2:6-8) Na muli fyo ukuseba ukulufyanya kwalengele icilonganino ukusangululwa no kulenga umuntu uwaonawile ukwampana kwakwe na Lesa ukubwesha ububile bwa kwa Lesa na kabili.

Tulasanga na cimbi ica kumwenako muli kalata wa kwa Paulo uwa kubalilapo ku cilonganino ca Bwina Kristu ku Korinti. Uno muku umutumwa ashimbula amashina ya nte shamwebele uyu mulandu. Alembele ukuti: “Mwe bamunyinane, ninshibulwa ku bena Kloe ulwa imwe, ukuti mwabe fikansa muli imwe.” (1 Abena Korinti 1:11) Paulo alishibe ukuti ifi fikansa, pamo no kucindikisha abantu, kwalengele ukwakanikana ukwasansalike ukwikatana kwa cilonganino ku busanso. E ico, pa mulandu wa kusakamanisha ubutuntulu bwa ku mupashi ubwa batetekela banankwe, Paulo alibombelepo mu kwangufyanya no kulemba ukufunda kwa kulungika ku cilonganino.

Ilelo, bamunyina na bankashi abengi mu filonganino ukupulinkana isonde lyonse balabombesha ukusungilila ubusaka bwa ku mupashi ubwa cilonganino ukupitila mu kutwalilila ukwiminina bwino pa cinso ca kwa Lesa. Bamo balaculilapo pa kucite co; bambi balifwilapo pali bumpomfu. Mu kushininkisha ukusuminisha nelyo ukufimba pa kulufyanya kuti kwalangisha ukukaanatesekesha ukubombesha kwa musango yu.

Ubwafwilisho ku Balufyanya

Mulandu nshi bamo abacita ulubembu lwabipisha bafililwa ukwishibisha baeluda? Ilingi line mulandu wa kuti tabaishiba ifya kunonsha fyaba mu kwishibisha baeluda. Bamo batetekela mu kuluba ukuti nga bayebelela, ulubembu lwabo lukasansalikwa ku cilonganino conse. Bambi nabo balaifutaika ukuti cintu bacitile tacabipisha sana. Bamo nabo batontonkanya ukuti kuti baipuupuutula ukwabula ubwafwilisho bwa baeluda.

Lelo bakacita wa fibi ba musango yo balakabila ukwafwa kwabamo ukutemwa ukufuma kuli baeluda mu cilonganino. Yakobo alembele ukuti: “Bushe umuntu wa muli imwe nalwala? Ete abakalamba ba lukuta bese, na bo bapepe pali wene, no kumusubila amafuta mwi shina lya kwa Shikulu; ne pepo lya citetekelo likapususho mulwele, na Shikulu akamubuusha; kabili imembu isho acita shikalekelelwa kuli wene.”—Yakobo 5:14, 15.

Mwandi kupayanya kusuma ukwa kwafwa abacite filubo ukubwesha bumupashi bwabo! Ukupitila mu kubomfya ukufunda kusuma ukufuma mu Cebo ca kwa Lesa no kubapepelako, baeluda kuti baafwilisha abo balelwala lwa ku mupashi ukutaluka ku nshila shabo isha filubo. E ico, mu cifulo ca kuyumfwa abasenukwa, abalapila ilingi line balayumfwa abapembesulwa no kwilululwa ilyo balanshanya na baeluda ba kutemwa. Umulumendo wa ku masamba ya Afrika alicitile ubulalelale no kufisa ulubembu lwakwe pa myeshi. Pa numa lintu ulubembu lwakwe lwaishibikwe, asosele kuli baeluda ukuti: “Nga cali bwino umo anjipushapo pa kwampana kwandi na ulya mukashana! Ca kwafwa sana ukutumbula uyu mulandu.”—Linganyeniko Ilumbo 32:3-5.

Ukutemwa uko Kutungululwa ne Fishinte

Ababomfi ba kwa Lesa ababatishiwa ‘balifuma mu mfwa no kwingila mu mweo.’ (1 Yohane 3:14) Lelo nga bacita ulubembu lwabipisha ninshi babwelela ku nshila ya mfwa. Nga tababaafwile, kuti bakunkuma mu kulufyanya, ukukaanafwaya no kulapila no kubwelela ku kupepa Lesa wa cine.—AbaHebere 10:26-29.

Ukuseba ukulufyanya kwaba mulimo wa kulangulukilako kacita wa fibi. Yakobo alembele ukuti: “Mwe bamunyinane, umo wa muli imwe nga aluba afuma mu cine, kabili umbi amubwesha, eshibe ukuti pa kubwesho mubembu mu kuluba kwa mibele yakwe, akapususho mweo ku mfwa, no kufimba pa membu ishingi.”—Yakobo 5:19, 20.

E ico, lyene mulandu nshi wa kuseba icabipa? Pantu kulalete ifya kufumamo fisuma. Naciine, ukuseba umulandu kwaba kutemwa ukwa Bwina Kristu uko kutungululwa ne fishinte ukulangishiwa kuli Lesa, ku cilonganino, na kuli kacita wa fibi. Ilyo uuli onse mu cilonganino atwalilila ukusumbula ifipimo fya kwa Lesa ifyalungama muli bucishinka, Yehova akapaala apakalamba icilonganino conse fye. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Uyo [Yehova] akamwikasha ukufika na ku mpela ababulo mulandu mu bushiku bwa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu.”—1 Abena Korinti 1:8.

[Icikope pe bula 26]

Cilangisha ukutemwa ukukoselesha Nte uulufyenye ukulanshanya na baeluda

[Icikope pe bula 28]

Baeluda balafwilisha abalufyenye ukubwelela ku bubile bwa kwa Lesa