Abantu ba “Myumfwile Imo IIne nga Ifwe”
AALI mfumu, kasesema, kabili wishi wa kutemwa. Umo uwa bana bakwe abaume abele uwatuumikwa kabili uwa cilumba. Apo apampamine pa kwesha ukupoka ubufumu, aimishe inkondo ya bana calo, ne pange lya kwipaya wishi. Lelo ilyo inkondo yatendeke, umwana wine e wafwililemo. Ilyo wishi aumfwile imfwa ya mwana wakwe, aile mu ng’anda ya pa mutenge eka no kulila ati: “We mwana wandi Abishalomu! we mwana wandi, mwana wandi Abishalomu! Iye, nga ine napeelwo kufwila iwe, we Abishalomu, umwana wandi, umwana wandi!” (2 Samwele 18:33) Uyu wishi aali ni Mfumu Davidi. Ukupala bakasesema bambi aba kwa Yehova, aali “muntu wa myumfwile imo iine nga ifwe.”—Yakobo 5:17.
Mu nshita sha mu Baibolo, abaume na banakashi abalandiileko Yehova baali ba nyendelo sha misango yonse kabili abantu yawe yawe fye. Baali na mafya kabili tabapwililike nga ifwe bene fye. Ni bani bamo aba aba bakasesema, kabili ni shani imyumfwile yabo yali imo iine nga ifwe?
Mose Alekele Ukuicetekela Kwacishamo no Kuba Uwafuuka
Kasesema walumbuka uwa pa ntanshi ya buKristu aali ni Mose. Nangu cibe fyo, tafikilepo ukubomba ngo wa kulandilako Yehova na lintu aali fye ne myaka 40. Mulandu nshi? Ilintu Farao wa ku Egupti aletitikisha bamunyina, Mose akuliile mu ng’anda ya kwa Farao kabili “ali uwa maka mu cebo na mu mulimo.” Icalembwa citwebo kuti: “Na o aleti bamunyina kuti bailuko kuti Lesa ku kuboko kwakwe alebapeele pusukilo.” Aali uwacishamo ukuicetekela ica kuti ku maka apokolweleko umusha umuHebere, no kwipaya umwina Egupti.—Imilimo 7:22-25; Ukufuma 2:11-14.
Nomba Mose camupatikishe ukufulumuka, kabili apoosele imyaka yakonkelepo 40 mu Midiani wabela apatali, mu umulimo wa bukacema. (Ukufuma 2:15) Pa numa ilyo Mose nomba aabele ne myaka 80, Yehova amutumine ukuba kasesema. Lelo Mose taali na kabili uwacishamo ukuicetekela. Ayumfwile ushafikapo ica kuti atwishike fye no kutumwa kwakwe kuli Yehova ukuba kasesema, no kubomfya amashiwi pamo nga, “Ni ne ani, ukuti nje kuli Farao?” na “Bushe nkatila shani?” (Ukufuma 3:11, 13) Mose alile mu kubomba umulimo wakwe kabili alibombele bwino mu kuba no kukoselesha no kwaafwa kwa kutemwa ukwa kwa Yehova.
Bushe mwaliicetekelapo mu kucishamo nga Mose icamulengele ukucita nelyo ukusosa ifintu fyabula amano? Nga ni fyo, pokeleleni ukukanshiwa kwalundwapo mu kuicefya. Nelyo bushe mwaliyumfwapo abashafikapo ukubomba imilimo ya Bwina Kristu imo? Ukucila ukukaana umulimo, pokeleleni ukwafwa Yehova no kuteyanya kwakwe bapeela. Ulya wine uwaafwile Mose kuti amwafwa na imwe.
Eliya—Aali ne Myumfwile Imo Iine nga Ifwe mu Nshita ya Kusalapula
“Eliya ali muntu wa myumfwile imo iine nga ifwe; na o apepele ipepo ukuti peloka mfula, kabili imyaka itatu ne myeshi mutanda [6] tayalokele pa nshi.” (Yakobo 5:17) Ipepo lya kwa Eliya lyalyumfwene no kufwaya kwa kwa Yehova ukwa kusalapula uluko lwapumbwike kuli Wene. Nalyo line, Eliya alishibe ukuti icilala alepepela cali no kuletela bantu ubucushi. Uluko lwa Israele bali balimi; kabili imikalile ya bantu yashintilile pa mume ne mfula. Icilala ca nshita ntali cali no kuleta ukumanama kwabipisha. Ifimenwa fyali no kuma, takwali no kuba ifilimwa. Ifitekwa fyalebomfiwa ku ncito kabili ifyo balelyapo fyali no kufwa, kabili indupwa shali no kucula ku cipowe. Ni bani bali no kucula sana? Bantu yawe yawe. Pa numa, mukamfwilwa aebele Eliya ukuti ashele fye no bunga ubunono no tumafuta. Alishibe ukwabulo kutwishika ukuti wene no mwana wakwe baali no kufwa ku nsala. (1 Ishamfumu 17:12) Pa kuti Eliya apepe fyo, akabile icitetekelo cashangila ukuti Yehova aali no kusakamana ababomfi Bakwe abashapaaswike ku kupepa kwa cine nampo nga bakankaala nelyo ababusu. Eliya talengelwe insoni nge fyo icalembwa cilangilila.—1 Ishamfumu 17:13-16; 18:3-5.
Pa numa ya myaka itatu, ilyo Yehova alangilile fyo mu kwangufyanya aali no kuleta imfula, ukufwaisha kwaswatuka ukwa kwa Eliya ukumonako icilala ukupwa kuti kwamwenwa ku mapepo yakwe ayabwekeshiwabwekeshiwapo kabili aya mukoosha uku ninshi “akontamine na pa nshi, no kubike cinso cakwe pa kati ka makufi yakwe.” (1 Ishamfumu 18:42) Libili libili acincishe umulumendo wakwe ati: “Shi nina, uloleshe lubali kuli bemba” nga kuli icitontonshi ca kuti Lesa alyumfwile amapepo yakwe. (1 Ishamfumu 18:43) Fintu aali no buseko ilyo “iulu [lyasukile] lyapeele imfula, ne calo cameseshe ifisabo fya ciko,” ku kwasuka amapepo yakwe.—Yakobo 5:18.
Nga ca kuti muli bafyashi nelyo baeluda mu cilonganino ca Bwina Kristu, kuti napamo mwashomboka no kusakamikwa ilyo mulesalapula. Nangu cibe fyo, ukushininwa ukuti ukusalapula kulakabilwa inshita shimo no kuti ilyo kwapeelwa mu kutemwa, “kutwalako icisabo ca mutende, ica bulungami,” kufwile ukulenga uko kuyumfwa kwa buntunse ukuteuluka. (AbaHebere 12:11) Ififuma mu kumfwila amafunde ya kwa Yehova fya bunonshi lyonse. Ukupala Eliya, tulapepa ukufuma ku mutima ukuti tumfwile aya amafunde.
Yeremia—Alangishe Ukushipa Te Mulandu no Kufuupulwa
Pali bakalemba bonse aba Baibolo, nalimo Yeremia e walembele sana pa lwa myumfwile yakwe. Apantu aali umulumendo, alishimunwike ukusumina umulimo. (Yeremia 1:6) Nangu cibe fyo, ailebilisha icebo ca kwa Lesa mu kushipa nga nshi, ukwisaisanga fye alolenkene no kukaanya kwakaluka ukufuma ku bena Israele banankwe—ukutendekela ku mfumu ukufika na ku mulanda. Ukukaanya inshita shimo kwalemukalifya no kumulisha. (Yeremia 9:3; 18:20-23; 20:7-18) Inshita shalekanalekana alisanshilwe kwi bumba, ukupumwa, ukukakwa mu makusu, ukupooswa mu cifungo, ukutiinya ukumwipaya, no kupooswa mu cishima ca lutikiti pa kuti afwile mulya mwine. Inshita shimo no bukombe bwa kwa Yehova bwalimulungulwishe, nga fintu calangililwa na mashiwi yakwe aya ukuti: “Mu nda yandi, mu nda yandi! Ndeyolaula! Iye, ifitumba fya mutima wandi!”—Yeremia 4:19.
Nalyo line, alitemenwe icebo ca kwa Yehova, no kusosa ati: “Kabili ifyebo fyenu fyaisaba kuli ine ukusekelela, kabili ukwanga kwa ku mutima wandi.” (Yeremia 15:16) Pa nshita imo ine, ukufulunganishiwa kwamulengele ukulilila kuli Yehova ati: ‘Mwaba kuli ine ngo mumana wa bufi, nga menshi ayakama,’ kwati menshi ya kamulonga ayakama bwangu. (Yeremia 15:18) Nangu cibe fyo, Yehova alyumfwikishe ukuyumfwa kwa kwa Yeremia ukwalelwishanya kabili atwalilile ukumutungilila pa kuti engabomba umulimo wakwe.—Yeremia 15:20; kabili moneni 20:7-9.
Bushe mulalolenkana no kufulunganishiwa nelyo ukukaanya lintu mulebomba ubutumikishi nge fyo cali kuli Yeremia? Shintilileni pali Yehova. Twalilileni ukukonka ubutungulushi bwakwe, kabili Yehova akapaala ukubombesha kwenu na imwe bene.
Yesu Aali ne Myumfwile Imo Ine Nga Ifwe
Kasesema wakulisha ukucila bonse abaliko aali Mwana wa kwa Lesa, Yesu Kristu. Nangu ca kuti aali uwapwililika, tafishile inkuntu shakwe. Ilingi line tulabelenga ulwa kuyumfwa kwakwe ukwa lwa nkati, uko alangishe pa menso na mu nshila asungilemo bambi. Ilingi line Yesu “aiketwe inkumbu,” kabili abomfeshe aya mashiwi yamo yene mu kulondolola abantu ba mu filangililo fyakwe.—Marko 1:41; 6:34; Luka 10:33.
Afwile alikatishe shiwi lintu atamfishe bakashitisha ne nama mwi tempele ati: “Sendeni utu, tufumyeni muno.” (Yohane 2:14-16) Amashiwi ya kwa Petro aya kuti: “Ifyo te fyo, mwe Shikulu,” yalengele Yesu ukulanda ne shiwi lya maka ati, “Kabiye ku numa yandi, we Satana”!—Mateo 16:22, 23.
Yesu alitemenwe bamo icine cine, maka maka abapalamishe kuli wene. Umutumwa Yohane aishibikwe ngo “musambi, uo Yesu atemenwe.” (Yohane 21:7, 20) Kabili tubelengo kuti: “Awe Yesu atemenwe Marita ne nkashi mbiye, na Lasaro.”—Yohane 11:5.
Na o Yesu alelengwa ubulanda. Alyumfwile ubulanda lintu Lasaro afwile ica kuti “alilile ifilamba.” (Yohane 11:32-36) Ukusokolola ubulanda bwali mu mutima pa mulandu wa kufutukwa na Yuda Iskariote, Yesu ayambwile amashiwi ya kulengo bulanda aya mu Amalumbo ayatila: “Uulyako icilyo candi asumbwila pali ine icitende cakwe.”—Yohane 13:18; Ilumbo 41:9.
Na lintu fye alepita mu kukalipwa kwatapata pa cimuti ca kucushiwilwapo, Yesu alangishe ukuyumfwa kwakwe kwashika. Aseekeshe nyina mu nshila ya kusakamana ku “musambi uo atemenwe.” (Yohane 19:26, 27) Ilyo amwene umo uwa bancitatubi bapoopelwe nankwe alangisha ubushinino bwa kulapila, Yesu mu cililishi atile: “Uli no kuba na ine mu Paradaise.” (Luka 23:43, NW) Kuti twaumfwa ukukalipwa kwa mu nkuntu lintu alilile ati: “Lesa wandi, Lesa wandi, cinshi ico mwandekelesesha?” (Mateo 27:46) Amashiwi yakwe ilyo alefwa aya kuti, “Tata, mu minwe yenu e mo ndetuulo mupashi wandi,” yalangisha ukutemwa kwa ku mutima no kucetekela.—Luka 23:46.
Fintu ifi fyonse fitukoselesha! “Pantu tatuli na shimapepo mukalamba uushingatusakamana ku kunaka kwesu; lelo [Yesu] uwaeshiwe kuli fyonse ifyo fine na ifwe tweshiwako, no kubulo kubembuka.”—AbaHebere 4:15.
Yehova Alacetekela
Yehova talengelwe ubulanda pa lwa kusala kwakwe aba kumulandilako. Alishibe bucishinka bwabo kuli wene, kabili mu cililishi alilabileko ku mabunake ya bashapwililike. Nalyo line, abenekele ukubomba umulimo bapeelwe. Balibombele mu kuba no kwafwa kwakwe.
Shi natucetekele bamunyinefwe ba bucishinka ne nkashi mu kutekanya. Lyonse bakaba abashapwililika muli buno bwikashi nga fintu fye na ifwe twaba. Nalyo line, tatufwile ukupingula bamunyinefwe ukuti tabawaminwa ukubatemwa no kubasakamana. Paulo alembele ukuti: “Awe ifwe fwe ba maka tufwile ukusende fya kunakuka fya bashaba na maka, no kuitemuna iyo.”—Abena Roma 15:1; Abena Kolose 3:13, 14.
Bakasesema ba kwa Yehova baali ne nkuntu shonse isho twakwatako. Nangu cibe fyo, bacetekele Yehova, kabili Yehova alibatungilile. Ukucilanapo, Yehova abapeele imilandu ya kusekelelapo—e kuti kampingu musuma, ukwishiba ukuti bali no bubile bwakwe, ifibusa fya bucishinka ifyabatungilile, kabili ne subilo lya nshita ya ku ntanshi iya nsansa. (AbaHebere 12:1-3) Shi na ifwe natukakatile kuli Yehova no kucetekela kwakumanina ilyo tulepashanya icitetekelo ca bakasesema ba kale, abantu ba “myumfwile imo iine nga ifwe.”