Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w94 6/1 amabu. 28-31
  • “Yesu Kristu E Shikulu”—Shani Kabili Lilali?

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • “Yesu Kristu E Shikulu”—Shani Kabili Lilali?
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1994
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Yesu Kristu nga “Shikulu”
  • Ukulekanya Yesu Kristu nga Shikulu
  • Yehoba Alipulamo Pali Bonse
  • Mulandu Nshi Tufwile Ukulakonkela “Kristu”?
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2009
  • Cinshi Cintu Amalembo Yasosa pa lwa “Bulesa bwa kwa Kristu”?
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1992
  • Icine Pali Lesa na Kristu
    Ulupungu lwa kwa Kalinda (Ulwa bantu bonse)—2020
  • Ubukombe Tufwile Ukubila
    Nonkelenimo mu Masambililo ya Isukulu lya Butumikishi Ilya Bulesa
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1994
w94 6/1 amabu. 28-31

“Yesu Kristu E Shikulu”—Shani Kabili Lilali?

“SHIKULU aebele Shikulu ati, Ikala ku kwa kulyo kwandi, nkasuke ncita abalwani bobe icipuna ca makasa yobe.” Uku e kupilibula kwa Ilumbo 110:1 ukulingana na King James Version. Nani “SHIKULU” pano, kabili ni kuli ani alelanda?

Ubupilibulo bwacilapo ukulungika ubwe lembo lya ciHebere mu kwangufyanya bulasuka ico cipusho ca kubalilapo. “Icisemo ca kwa Yehova kuli Shikulu: . . .” Muli ifyo, “SHIKULU” mu filembo ifikulu ilosha kuli Lesa wa maka yonse, Yehova umwine. Nangu ca kuti King James Version ileshiba ishina lya bulesa pa kubomfya “SHIKULU” ukupusana na “Shikulu,” tayali e ya kubalilapo ukufulunganya aya malumbo, pantu Septuagint ya pa kale iya ciGreek, iyapilibwilwe ukufuma ku ciHebere, yabomfeshe “Shikulu” mu cifulo ca Yehova mu makope ya iko aya pa numa. Mulandu nshi? Pantu ilumbo “Shikulu” lyapyanikwepo ne shina lya bulesa, Tetragrammaton (יהוה). E fisosa uwasoma A. E. Garvie ukuti: “Ukubomfiwa kwe lumbo Shikulu [kyʹri·os] kulondololwa mu kucilapo ukwanguka kabili napamo kulondololwa ukufuma mu kubomfiwa kwe lumbo mwi sunagoge lya ciYuda mu cifulo ce shina lya cipingo Yahveh [Yehova], lintu Amalembo yalebelengwa.”

Baibolo ishibisha Yehova nga “Shikulu [Mulopwe, NW].” (Ukutendeka 15:2, 8; Imilimo 4:24; Ukusokolola 6:10) Na kabili etwa “Shikulu wa cine” kabili “Shikulu wa calo conse.” (Ukufuma 23:17, NW; Yoshua 3:13; Ukusokolola 11:4) Nani, lyene, uyu “Shikulu” umbi uwa pa Ilumbo 110:1, kabili ni shani fintu aishileishibikwa nga “Shikulu” kuli Yehova?

Yesu Kristu nga “Shikulu”

Yesu etwa nga “Shikulu” mu Malandwe yane, ilingi line nga nshi muli Luka na Yohane. Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E., ili lumbo lyali lya mucinshi kabili ilya kunakilila, ilyalingana na “Kanabesa.” (Yohane 12:21; 20:15, Kingdom Interlinear) Mwi Landwe lya kwa Marko inumbwilo “Kasambilisha,” nelyo Rab·boʹni, ilabomfiwa libili libili mu kulosha kuli Yesu. (Linganyako Marko 10:51 na Luka 18:41.) Nelyo fye cipusho ca kwa Sauli pa kuya ku Damaseke, “Ni mwe bani, mukwai [“Shikulu,” NW]?” cakwete ili tontonkanyo limo line ilya munsaunte ilya kwipusha kwa mucinshi. (Imilimo 9:5) Lelo ilyo abakonshi ba kwa Yesu baishile ku kwishiba Intungulushi yabo, cili icamonekesha ukuti ukubomfya kwabo ilumbo “Shikulu” kwalumbulwile icacila pa mucinshi fye.

Ukukonka pa mfwa yakwe no kubuushiwa lelo pa ntanshi ya kunina kwakwe ukuya ku muulu, Yesu amonekele ku basambi bakwe no kucita uku kubilisha kwa kupapusha: “Kuli ine kwapeelwa amaka yonse mu muulu na pano isonde.” (Mateo 28:18) Lyene, pa bushiku bwa Pentekoste, pe samba lya kusonga kwa mupashi wa mushilo wapongolwelwe, Petro aloseshe kwi Ilumbo 110:1 no kutila: “E ico lekeni bonse aba ŋanda ya kwa Israele beshibe bwino bwino, ukuti, Yesu uo imwe [mwapoopele, NW], Lesa acita wene Shikulu kabili Kristu.” (Imilimo 2:34-36) Pa mulandu wa busumino bwakwe ukufika ku cipimo ca mfwa yatapata pa cimuti ca kucushiwilwapo, Yesu alibuushiwe no kupeelwa icilambu casumbukisha. Lyene aingile muli bushikulu bwakwe mu myulu.

Umutumwa Paulo aikeshe amashiwi ya kwa Petro lintu alembele ukuti Lesa ‘amubikile [Kristu] ku kwa kulyo kwakwe mu myulu, pa muulu wa Bukateka bonse, no Lupaka, na Maka, na Bumulopwe, ne Shina lyonse ililumbulwa, te mu bwikashi buno fye iyo, lelo na muli ubo ubukesa.’ (Abena Efese 1:20, 21) Bushikulu bwa kwa Yesu Kristu bwalicila pali bushikulu bonse bumbi, kabili bukatwalilila ukwingila na mu calo cipya. (1 Timote 6:15) ‘Alisansabikwe’ no kupeelwa “ishina ilyacila amashina yonse” pa kuti bonse bakasumine ukuti “Yesu Kristu e Shikulu; kube ubukata kuli Lesa Shifwe.” (Abena Filipi 2:9-11) Ulubali lwa kubalilapo ulwa Ilumbo 110:1 muli ifyo lwalifikilishiwe, kabili “bamalaika, na ba lupaka, na ba maka” balengelwe ukulamba kuli bushikulu bwa kwa Yesu.—1 Petro 3:22; AbaHebere 8:1.

Mu Amalembo ya ciHebere, inumbwilo “Shikulu wa bashikulu” ibomfiwa fye ukulosha kuli Yehova. (Amalango 10:17; Ilumbo 136:2, 3) Lelo Petro pe samba lya kupuutwamo atile ulwa kwa Kristu Yesu: “Wene e Shikulu wa bonse [nelyo, “Shikulu wa ifwe bonse,” Goodspeed].” (Imilimo 10:36) Mu cine cine wene ni “Shikulu wa bafwa na ba mweo.” (Abena Roma 14:8, 9) Abena Kristu mu kwanguka balapokelela Yesu Kristu nga Shikulu wabo kabili nga Cibinda kabili mu kuitemenwa balangisha wene icumfwila pamo nga batekwa bakwe, abashitilwe ku mulopa wakwe uwaumisho mutengo. Kabili Yesu Kristu aliteka nge Mfumu ya shamfumu kabili Shikulu wa bashikulu pa cilonganino cakwe ukutula Pentekoste 33 C.E. Lelo pali ino nshita, ukutula mu 1914, alipeelwa ubulashi bwa cifumu ku kuteka muli ulo lubali mu kuba na balwani bakwe ukubikwa nge ‘cipuna ca makasa yakwe.’ Inshita nomba yalifikile kuli wene ‘ukuba no bufumu mu kati kabo,’ fyonse mu kufikilishiwa kwe Ilumbo 110:1, 2.—AbaHebere 2:5-8; Ukusokolola 17:14; 19:16.

Ni shani, lyene, amashiwi ya kwa Yesu aya kuti “ifintu fyonse napeelwa kuli Tata,” ayalandilwe pa ntanshi ya mfwa yakwe no kubuushiwa, yali no kumfwikishiwa? (Mateo 11:25-27; Luka 10:21, 22) Ubu tabuli bulondoloshi bwa mu munsaunte nge fyo ukupala bulya bulanshanishiwepo kale. Muli Mateo na Luka, amashiwi yashingulukako yasokololo kuti Yesu alelanda pa lwa kwishiba ukwafiswa ukufuma ku ba mano aba ku calo lelo ukwasokololwa ukupitila muli wene pantu ‘aishiba’ Wishi. Lintu alebatishiwa mu menshi no kufyalwa ngo Mwana wa ku mupashi uwa kwa Lesa, Yesu ali na maka ya kwibukisha ukubako kwakwe ukwa pa ntanshi ya buntunse mu muulu no kwishiba konse ukwaendele pamo na kwene, lelo ici cali icapusanako ukufuma kuli bushikulu bwakwe ubwa pa numa.—Yohane 3:34, 35.

Ukulekanya Yesu Kristu nga Shikulu

Amabupilibulo yamo aya Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGreek yalapeela impika lintu yalepilibula ukwambula ukufuma mu Amalembo ya ciHebere ayo mu kumfwika yalosha kuli “SHIKULU,” Yehova Lesa. Linganya, ku ca kumwenako, Luka 4:19 na Esaya 61:2 atemwa muli King James Version nelyo The Jerusalem Bible. Abantu bamo basumina ukuti Yesu alipokolwele ilumbo lya “Shikulu” ukufuma kuli Yehova no kuti Yesu mu munofu mu cituntulu ali Yehova, lelo uku kuli kukansana ukushakwata ukwafwilisha kwa mu Malembo. Yehova Lesa no Mwana wakwe, Yesu Kristu, lyonse balalekanishiwa mu kusakamanisha ukufuma kuli umo no munankwe mu Malembo. Yesu alengele ishina lya kwa Wishi ukwishibikwa kabili aiminineko wene.—Yohane 5:36, 37.

Mu fya kumwenako fikonkelepo, mona ukwambula ukufuma mu Amalembo ya ciHebere nga fintu kumoneka mu Amalembo ya ciGreek. Yehova Lesa no Wasubwa wakwe, nelyo Mesia, bonse babili balilumbulwa pa Imilimo 4:24-27, apo ukwambula kwafuma mu Ilumbo 2:1, 2. Amashiwi yashingulukako aya Abena Roma 11:33, 34 mu kumfwika yalelosha kuli Lesa, Intulo ya mano yonse no kwishiba, mu kuba no kwambula ukufuma pali Esaya 40:13, 14. Ilyo alelembela icilonganino ca bena Korinti, Paulo abwekeshapo ukwambula, “Nani uwaishibe fya mu mutima wa kwa [Yehova, NW]?” kabili lyene alundapo ukuti: “Lelo ifwe umutima wa kwa Kristu tuli na o.” Shikulu Yesu asokolwele ku bakonshi bakwe umuntontonkanya wa kwa Yehova pa milandu yakatama iingi nga nshi.—1 Abena Korinti 2:16.

Inshita shimo shimo ilembo mu Amalembo ya ciHebere lilosha kuli Yehova, lelo pa mulandu wa kupeela Kwakwe amaka no lupaka, lifikilishiwa muli Yesu Kristu. Ilumbo 34:8, ku ca kumwenako, litulaalika ‘ukusonda no kumono kuti aliwama Yehova.’ Lelo Petro abomfya ili kuli Shikulu Yesu Kristu lintu atila: “Apo mwasondo kuti Kristu musuma.” (1 Petro 2:3) Petro abuula icishinte no kulangisha ifyo caba ica cine na kuli Yesu Kristu kwine. Pa kwingisha ubwishibilo bwa bonse babili Yehova Lesa na Yesu Kristu no kubombela pali bwene, Abena Kristu kuti baipakisha amapaalo yafumba ukufuma kuli bonse babili Wishi no Mwana wakwe. (Yohane 17:3) Ukubomfya kwa kwa Petro takulenga Shikulu Mulopwe Yehova ukuba umuntu umo wine na Shikulu Yesu Kristu.—Mona utulembo twa pe samba utwa 1 Petro 2:3.

Icifulo cayampanako ica kwa Yehova Lesa no Mwana wakwe, Yesu Kristu, fyalengwa ukumfwika bwino nga nshi ku mutumwa Paulo lintu atila: “Lelo kuli ifwe kwaba Lesa umo fye, Shifwe, ni uyo fyonse fyafuma kuli wene, na ifwe tulola kuli wene; kuli na Shikulu umo fye, ni Yesu Kristu, uyo fyonse fiishila muli wene, na ifwe muli wene.” (1 Abena Korinti 8:6; 12:5, 6) Pa kulembela icilonganino ca Bwina Kristu mu Efese, Paulo aishibishe “Shikulu umo,” Yesu Kristu, ngo wali uwapusanininako ukufuma kuli “Lesa umo Shibo wa bonse.”—Abena Efese 4:5, 6.

Yehoba Alipulamo Pali Bonse

Ukutula mu mwaka wa 1914, amashiwi ya Ukusokolola 11:15 yalishinina ukuba aya cine ayatila: “Ubufumu bwa pe sonde bwaisabo bwa kwa Shikulwifwe [Yehova Lesa], no bwa kwa Kristu wakwe, na o akulabe Mfumu umuyayaya umuyayaya.” The New International Dictionary of New Testament Theology (Volyumu 2, ibula 514) itila: “Lintu Kristu acimfya abalwani bonse (1 Kor. 15:25), akainashisha kuli Lesa Wishi. Muli ifyo bushikulu bwa kwa Yesu bukaba nabupwishishisha ubuyo bwa buko kabili Lesa akaba fyonse muli fyonse. (1 Kor. 15:28).” Pa mpela ya Kuteka kwakwe ukwa Myaka Ikana, Kristu Yesu abwesesha kuli Wishi, Lesa Wa maka yonse, amaka no lupaka ifyo kale ifyapeelwe kuli wene. Muli ifyo, ubukata bonse no kupepa mu kulungika fikapeelwa kuli Yehova, “Lesa wa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu.”—Abena Efese 1:17.

Nangula ca kuti Yesu nomba ni Shikulu wa bashikulu, tetwa Umulungu wa milungu nangu panono. Yehova atwalilila ukuba e wapulamo pali bonse. Muli iyi nshila, Yehova akaba “fyonse muli fyonse.” (1 Abena Korinti 15:28) Bushikulu bwa kwa Yesu bumupeela icifulo cakwe icamulinga ngo Mutwe wa cilonganino ca Bwina Kristu. Nangu cingati kuti twamona “bashikulu” ba maka abengi mu fifulo fyasumbuka muli cino calo, tubika ukucetekela kwesu muli uyu umo uwaba Shikulu wa bashikulu. Nalyo line, Yesu Kristu, mu cifulo cakwe icasumbulwa kabili icasansalikwa, acili atwalilila ukuinashisha kuli Wishi, “ukuti Lesa akateke pali fyonse.” (1 Abena Korinti 15:28, The Translator’s New Testament) We ca kumwenako cishaiwamina ica kupetama ico Yesu aimikila abasambi bakwe ukukonka, nga fintu fye basumina wene nga Shikulu wabo!

[Akabokoshi pe bula 30]

“Lintu bakalemba ba Cipingo Cipya balanda ulwa kwa Lesa bapilibula Lesa kabili Wishi wa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu. Lintu balanda ulwa kwa Yesu Kristu, tabalanda ulwa wene, kabili tabatontonkanya ulwa wene nga Lesa. Ni Lesa wa kwa Kristu, Umwana wa kwa Lesa, Amano ya kwa Lesa, Cebo wa kwa Lesa. Nelyo fye Ifyebo fya Ntendekelo ifya Mutakatifu Yohane, ifyaba mu kupalamisha ku Cifundisho ca Nicea, fifwile ukubelengwa mu lubuuto lwa kuba uwa bubili ukwalumbululwa mwi Landwe lyonse; kabili Ifyebo fya Ntendekelo tafipelenganya sana mu ciGreek lintu tafibomfiwe ne shiwi [the·osʹ] ukucila fintu fimoneka mu ciNgeleshi.”—“The Divinity of Jesus Christ,” kuli John Martin Creed.

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi