Ni Lesa Nshi Upepa?

UKUSHINGULUKA icalo, abantu kuti baasuka ico cipusho mu nshila ishingi ishapusanapusana. Umutumwa Paulo amwene ukuti: “Kuli [tulesa utwingi, NW] na bashikulu abengi,” kabili ilelo tulesa utupepwa twafika ku mpendwa ya mamilioni. (1 Abena Korinti 8:5) Bushe walishiba, nangu cibe fyo, ukuti abantu abengi bapepa lesa wapusanako ukufuma kuli uyo batontonkanya ukuti e o bapepa? Kabili bushe walishibe ukuti bamukanalesa abengi baliba abaipeelesha ukucila abo abasumina muli lesa? Ni mu nshila nshi?

Cisuma, ubupilibulo bumo ubwa kupepa “kusunga mu kukatama, kabili mu mucinshi wacilamo, ukucindikisha, nelyo ukuipeelesha.” Mu ndimi sha kutendekelako isha Baibolo, amashiwi ya kupepa yasenda itontonkanyo lya mulimo nelyo ukukontama pa ntanshi ya muntu umbi. Mu kuba ne ci mu muntontonkanya, natumone ifyo abantu bengalufiwa ukukuma kuli uyo nelyo cintu balepepa mu cine cine.

Ukupepa Kwatumbinkanishiwa

Buule ca kumwenako ca bena Samaria ba pa kale. Ubwingi ubwa aba baali beni abo abena Ashuri baletele mu Palestine ku kupyana imikowa ikumi iya bankole ba kwa Israele aba ku kapinda ka ku kuso. Kale, bakonkele tulesa utusenshi, lelo nomba bacitile ukubombesha ku kusambilila pa lwa kwa Yehova, Lesa wa kwa Israele. Bushe lyene balishiile ubutotelo bwabo ubwa kale? Iyo. Baibolo icita lipoti ukuti: “Kano umwabelele intambi shabo isha ntanshi e mo balecitila. Awe inko isho shaletiina Yehova, kabili shalebombele fimpashanya ifyabaswa fya shiko.” (2 Ishamfumu 17:40, 41) E co abena Samaria, ilintu pa kashita kamo kene baishibe Yehova mu kulinga, baali bacili balebombela tulesa twabo utwa kale, muli ifyo ukubelesha umusango wa butotelo bwatumbinkanishiwa.

Icintu cimo icapalako calicitike lintu bamishonari baletele buKatolika bwa ciRoma mu South America. Baalwile icinabwingi ca bantu, lelo ukupala abena Samaria ba pa kale, icinabwingi ca bantu tabalabile tulesa twabo utwa kale. Muli ifyo, mu Brazil ukusefya kwa butotelo ukwa cisenshi ukwa manga kucili kulabakwa na “Bena Kristu,” nge fyaba ukusefya kwa kucindika imilungu ya pa kale, ukupala lesa Iemanjá. Ifintu fyapalako filacitika mu fyalo fimbi ifya ku South America.

Mu kulundapo, ubutotelo ubo abo bamishonari baletele mu South America bwali ubwine butotelo bwasakana. Ubwingi ubwa fifundisho fya buko, ukupala Bulesa Butatu, umulilo wa helo, na bumunshifwa bwa mweo, fyafumine ku mabutotelo ya pa kale aya cisenshi na mano ya buntunse. Mu kushininkisha tafyasangilwe muli Baibolo. Mu kupalako, imitebeto ya buko—ukusanshako Krisimasi na Isita—tafyakwete intendekelo iya Bwina Kristu.a Bushe kuti cacitika ukusunga ukusefya kwa musango yo ukwa cisenshi no kusumina mu fifundisho fya musango yo ifishili fya Bwina Kristu kabili pa nshita imo ine ukupepa Lesa wa Baibolo, uwasosele ukuti: “Wilaba na [tulesa tumbi, NW] pa cinso candi”? (Ukufuma 20:3) Mu kushininkisha te kuti cicitike!

“Muleibaka ku Tulubi”

Languluka inshila na imbi umo abantu babepelwa mu mulandu wa kupepa. Umutumwa Yohane alembele ukuti: “Mwe twana, muleibaka ku tulubi.” (1 Yohane 5:21) Mupepi na bantu amamilioni ikana limo balitantikwa nga baba mu Kristendomu, kabili aba mu kucitikako baitunga ukupepa Lesa umo wine uo Yohane apepele. Nalyo line, amakana ya mamilioni aya bene bakontamina ku fipasho fya “batakatifu,” ba kwa Yesu, ne fya kwa nacisungu Maria.

Kwalibako imisango iingi iya mu bumfisolo iya kupepo tulubi. Mu mwaka wa 44 C.E., Imfumu Herode Agripa apeele ilyashi lya pa cintubwingi, na bantu babele abacincimushiwa ica kuti babilikishe abati: “Lishiwi lya [kwa lesa, NW], te lya muntunse!” (Imilimo 12:21, 22) Ee, bapepele Herode, ukumucita lesa. Ifintu fyapalako filacitika ilelo. Mu nshiku sha bwafya lintu Nazism bwaimine mu maka mu Europe, ukupunda kwa kuti “Heil Hitler!” kwali mu cine cine kubilisha kwabamo ukushinshimuna. Abengi bali abaitemenwa ukulwa no kufwila Führer (intungulushi) kwati aali ni lesa, umupusushi wa luko. Nalyo line, ubwingi bwa abo abalepeela umucinshi wa musango yo bali filundwa fya macalici ya Kristendomu!

Pa ntanshi na pa numa ya kwa Hitler, intungulushi shimbi isha bupolitiki mu kupalako shaliisumbula nga bapusushi no kupinda ukuipeelesha kwapaatulwa. Abo abanakile bacitile tulesa twa aba bantu, te mulandu no butotelo bwa lyonse “bakapepa” balimo nelyo fye nga ca kuti baitungile ukuba bamukanalesa. Umucinshi uo impalume sha mangalo isha kongola, isha fikope fisela, na bambi aba fya kusekesha bapokelela ukufuma ku babatamba na o waampana ku kupepa.

Ukupepa kwa Ndalama

Mu kulundapo, tontonkanya ulwa bupilibulo bwa mashiwi ya kwa Yesu ilyo asosele ukuti: “Takuli uwingabombela bashikulu wakwe babili; pantu kuti apata umo no kutemwo mubiye, napamo kuti abisha umo no kusuulo mubiye. Te kuti mubombele Lesa na Mamone.” (Mateo 6:24) Bushe walishiba uuli onse uwaba mu butotelo lelo uo ubuseko bwakwe bukalamba mu bumi bwaba mu kupanga indalama? Ni ani, lyene, uwa musango yo alebombela, Lesa nelyo icuma? Ni banga abashasumina abaikatwa mu kufulungana kwa kusupile ndalama? Mu kushininkisha, na bo balapepe ndalama, nakalimo abapimpa ukucila abengi abasumina.

Umutumwa Paulo alondolwele icishinte capalako ilyo alembele ukuti: “Mulenge fifwe ifya filundwa fyenu ifya pano nse: ubulalelale, ukukowela, umufimbila, ulwinso, bucilende, ulunkumbwa (e kupepo tulubi).” (Abena Kolose 3:5) Nga ca kuti twakumbwa icintu cimo mu kukosa ica kuti twabika ukubombesha kwesu mu kucinonka, nakalimo ukutoba fye funde pa kucikwata, lyene kuli ifwe ico cintu kalubi, ni kalesa. (Abena Efese 5:5) Muli kalata imbi, Paulo alembele pa lwa ncitatubi shimo ukuti: “Mu nda e [lesa, NW] wabo.” (Abena Filipi 3:19) Nga ca kuti imifwaile yesu yonse mu bumi kuisekesha fwe bene, ukwisusha mu nda yesu nge fyo cingaba, lyene tuli kalesa ka fwe bene. Ni banga waishiba abapepa lesa wa musango uyu?

Ee, nga fintu umutumwa Paulo alembele ukuti: “Kuli [tulesa utwingi, NW] na bashikulu abengi.” Kabili mu milandu iingi, bakapepa babo baba nga bena Samaria ba pa kale, abalepepa lesa umo ku mashiwi yabo na umbi ku ncitilo shabo. Na kuba, nangu ni fyo, kwaba fye Lesa umo uwawamina ukupepa kwesu. Bushe walishiba untu aba? Mu kulundapo, kwabako icintu cimo icikatanya ukupepa kwa tulesa tumbi tonse ukufumyako fye wene. Cinshi ico? Twalamona mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]