Icipandwa 4

Yesu Aisa No Kukoselesha

1. Ni kuli bani Yohane nomba alembela, kabili ni bani ilelo abengasanga ubukombe bwakwe ubwa kusekelela kwa kushikamamo?

ICAKONKAPO cifwile ukuba ica kusekelela kwa kushikamamo ku uuli onse uwabishanya ne filonganino fya bantu ba kwa Lesa ilelo. Pano pali ukukonkana kwa bukombe. Yakwata ukubomba kwaibela nge fyo “inshita yasontwa” ili mupepi. (Ukusokolola 1:3, NW) Caba ku kumwenamo kwesu ukwa muyayaya ukuti tumfwile isho numbwilo. Icalembwa cibelengwo kuti: “Yohane ku [filonganino, “NW”] cinelubali [ifya, “NW”] mu Asia: ukusenamina kube na imwe no mutende, ififuma ku Ulipo Uwalipo Uukabapo; na ku [mipashi] cinelubali iya ku cinso ca cipuna cakwe ca bufumu; na kuli Yesu Kristu.”—Ukusokolola 1:4, 5a.

2. (a) Cinshi impendwa “cinelubali” ilangilila? (b) Mu kati ka bushiku bwa kwa Shikulu, ni kuli bani uko ubukombe ku “[filonganino, NW] cinelubali” bubomba?

² Pano Yohane alungika ku “[filonganino, NW] cinelubali,” kabili ifi fyalumbulwa amashina kuli ifwe pa numa mu busesemo. Iyo mpendwa, “cinelubali,” ilingi yabwekeshiwapo mu Ukusokolola. Ilangisha ukupwililika, no kucila mu kulundana ne fintu fya kwa Lesa ne cilonganino cakwe icasubwa. Apo impendwa ya filonganino fya bantu ba kwa Lesa ukushinguluka mu kusaalala kwa calo yalikula ukufika ku makumi ya makana mu kati ka bushiku bwa kwa Shikulu, kuti twashininkisha ukuti icasoselwe no kulangililwa ku “[filonganino, NW] cinelubali” ifya basubwa na kabili fibomba kuli bonse abantu ba kwa Lesa ilelo. (Ukusokolola 1:10) Ee, Yohane akwata ubukombe bwakatama ubwa filonganino fyonse ifya Nte sha kwa Yehova na bonse ababishanya na fyene, konse konse pa mulu we sonde.

3. (a) Mu kuposha kwa kwa Yohane, ni kwi ‘ukusenaminwa no mutende’ fifuma? (b) Ni numbwilo nshi iya mutumwa Paulo iyapala ku kuposha kwa kwa Yohane?

³ ‘Ukusenamina no mutende’—ifyo fyaba ifyafwaikwa ifi no kucilisha lintu twatesekesha intulo ya fiko! “Umo” uyo fikonkolokako ni Mulopwe Shikulu Yehova umwine, “Imfumu ya muyayaya,” uwabako “ukufumo muyayaya no kuyo muyayaya.” (1 Timote 1:17; Ilumbo 90:2) Iyabimbwamo pano, na yo, “[mipashi] cinelubali,” ishiwi ililangisha ukukumanina kwa mibombele ya maka yabomba aya kwa Lesa, nelyo umupashi wa mushilo, lintu uleta ukumfwikisha na mapaalo kuli bonse abapeelako ukusakamana ku busesemo. Na kabili uwakwata ulubali lwa mpikwe ni “Yesu Kristu,” ulwa uyo Yohane pa numa alembele ati: “Uwaisulamo ukusenamina ne cine.” (Yohane 1:14) Muli ifyo, ukuposha kwa kwa Yohane kwakwata ifyabamo fimo fine ifyo umutumwa Paulo alumbwile mu kwisala kalata wakwe uwa cibili ku cilonganino ca Abena Korinti: “Ukusenamina kwa kwa Shikulu Yesu Kristu, no kutemwa kwa kwa Lesa, ne senge lya [mupashi] wa mushilo, fibe na imwe bonse.” (2 Abena Korinti 13:14) Shi ayo mashiwi nayabombe na kabili ku uuli onse uwa ifwe uwatemwa icine ilelo!—Ilumbo 119:97.

“Inte ya Cishinka”

4. Ni shani Yohane atwalilila ukulondolola Yesu Kristu, kabili mulandu nshi aya mashiwi ya kulondolola yabela ayalingisha?

⁴ Pa numa ya kwa Yehova, Yesu e muntu wacilishapo ukubo wa bukata mu bubumbo bonse, nge fyo Yohane aishibe, ukumulondolola nga “Inte ya cishinka, ibeli lya babuuka ku bafwa, kabili kateka wa shamfumu sha pano nse.” (Ukusokolola 1:5b) Ukupala umweshi mu myulu, aimikwa mu kushangila pamo nga Inte yakulisha ukucilapo iya Bulesa bwa kwa Yehova. (Ilumbo 89:37) Pa numa asungile bumpomfu ukufika na ku mfwa ya bulilambo, abele uwa ntanshi mu kati ka mutundu wa muntu ukubuushiwa ku bumi bwa bumunshifwa ubwa ku mupashi. (Abena Kolose 1:18) Nomba mu kumonekela kuli Yehova, alisumbulwa pa mulu ukucila ishamfumu sha pe sonde shonse, ukupeelwa “amaka yonse mu mulu na pano isonde.” (Mateo 28:18; Ilumbo 89:27; 1 Timote 6:15) Mu 1914 abikilwe nge Mfumu ukuteka mu kati ka nko sha pe sonde.—Ilumbo 2:6-9; Mateo 25:31-33.

5. (a) Ni shani Yohane atwalilila ukulumbulula ukutasha kwa kwa Shikulu Yesu Kristu? (b) Ni bani bamwenamo ku bupe bwa kwa Yesu ubwa bumi bwakwe ubwa buntunse ubwapwililika, kabili ni shani Abena Kristu basubwa baakana mwi paalo lyaibela?

⁵ Yohane atwalilila ukulumbulula ukutasha Shikulu Yesu Kristu muli aya mashiwi yabembela: “Ku watutemwa, uwatukakwilile na mu membu shesu ku mulopa wakwe, no kutusangulo bufumu bwa bashimapepo kuli Lesa wakwe kabili Wishi; kuli wene kube ubukata na bukateka umuyayaya umuyayaya. Amene.” (Ukusokolola 1:5c, 6) Yesu apeele ubumi bwakwe ubwapwililika ubwa buntunse mu kuti aba mu calo ca mutundu wa muntu abalangisha ubusumino muli wene bengabwekeshiwa ku bumi bwapwililika. Iwe, kabelenga watemwikwa, kuti wasanshiwa muli ici! (Yohane 3:16) Lelo imfwa ya bulilambo iya kwa Yesu yaiswile inshila kwi paalo lyaibela ilya abo basanguka Abena Kristu basubwa ukupala Yohane. Aba babilishiwa ukuba abalungami pa citendekelo ce lambo lya cilubula ica kwa Yesu. Ukukaana ifilolelo fyonse ifya bumi bwa pano isonde, nge fyo Yesu acitile, abo aba mukuni unono balifyalwa ku mupashi wa kwa Lesa, mu kuba ne cilolelo ca kubuushiwa ku kubomba nge shamfumu na bashimapepo pamo na Yesu Kristu mu Bufumu bwakwe. (Luka 12:32; Abena Roma 8:18; 1 Petro 2:5; Ukusokolola 20:6) Mwandi lishuko lyakulisha! Te kupapa Yohane apundile mu kwebekesha ukuti ubukata na maka fyaba kuli Yesu!

“Aleisa na Makumbi”

6. (a) Cinshi Yohane abilisha pa lwa kwa Yesu “aleisa na makumbi” kabili busesemo nshi ubwa kwa Yesu Yohane pambi aibukishiweko? (b) Ni shani Yesu ‘esa,’ kabili ni bani bakakumanya ubulanda pe sonde?

⁶ Mu kukonkapo, Yohane mu kusekelela abilisha ati: “Moneni, aleisa na makumbi, ne linso lyonse likamumona, na balya abamulashile, ne mikowa yonse ya pano nse ikamupuminapo imisowa. Cibe ifyo fine. Amene.” (Ukusokolola 1:7) Ukwabulo kutwishika Yohane pano aibukishiwe ulwa busesemo bwa mu kubangilila ubwa kwa Yesu ukukuma ku kusondwelela kwa micitile ya fintu. Yesu palya alandile ati: “E lyo kukamoneka ne ciishibilo ca Mwana wa muntu mu mulu; e lyo ne nko shonse sha pano isonde shikapumapo imisowa, no kumono Mwana wa muntu aleisa pa makumbi ya mu mulu na maka yakalamba no bukata.” (Mateo 24:3, 30) Muli ifyo, Yesu ‘esa’ ku kwalwila ukusakamana kwakwe ku kuputunkanya amapingushi ya kwa Yehova pa nko. Ici cikafumamo ukwaluka ukwakulisha pe sonde, kabili apo “imikowa yonse ya pano nse” yalisuula bucine bwa bumfumu bwa kwa Yesu, mu cishinka bakakumanya “icipyu ca bukali bwa kwa Lesa wa maka yonse.”—Ukusokolola 19:11-21; Ilumbo 2:2, 3, 8, 9.

7. Ni shani “ilinso lyonse,” ukusanshako na bashumfwila, “likamona” Yesu?

⁷ Mu kati ka cungulo ca kushalikishako ica kwa Yesu na basambi bakwe, abebele ati: “Kushele inshita inono, na ba pano isonde tabakamone kabili.” (Yohane 14:19) Ni shani, lyene, ukuti “ilinso lyonse likamumona”? Tatulecetekele fyo abalwani ba kwa Yesu kuti bamumona ku menso yabo aya ku mubili, pantu umutumwa Paulo asosele, pa numa ya kunina kwa kwa Yesu ku mulu, ukuti Yesu nomba ekala “mu lubuuto ulushingapalamwako,” kabili “umuntunse nangu umo tamumona, na kabili te kuti amumone.” (1 Timote 6:16) Mu kushininkisha, Yohane apilibwile “ukumona” mu mano ya “kwiluka,” pamo fye nge fyo twingamona, nelyo ukwiluka, imibele ya kwa Lesa ishimoneka mu nshila ya bubumbo bwakwe. (Abena Roma 1:20) Yesu “aleisa na makumbi” muli fyo akaba fye uushingamonwa ku linso lya fye nga kasuba lintu kaba ku numa ya makumbi. Nangula akasuba kengafisama mu makumbi mu kati ka nshita ya kasuba, tuleshiba ukuti e ko kali pa mulandu wa lubuuto lwa kasuba ulutushinguluka. Mu kupalako, nelyo Shikulu Yesu tamoneka, akasokoloka ukupala ‘umulilo uulebilima, lintu aleta icilandushi pali abo abashumfwila imbila nsuma ya wene.’ Aba na bo bakapatikishiwa “ukumumona.”—2 Abena Tesalonika 1:6-8, NW; 2:8.

8. (a) Ni bani “abamulashile” mu 33 C.E., kabili ni bani aba musango uyo ilelo? (b) Apo Yesu taba pano isonde na kabili, ni shani abantu ‘bengamulasa’?

⁸ Yesu ‘akamonwa’ na kabili kuli “balya abamulashile.” Bushe aba kuti baba ni bani? Lintu Yesu aputunkanishiwe mu 33 C.E., abashilika ba ciRoma balimulashile icine cine. Umulandu wa bulya bukomi waakenwemo na baYuda, pantu Petro aebele bamo aba yaba pa Pentekoste ukuti: “Yesu uo imwe [mwapampamine, NW], Lesa acita wene Shikulu kabili Kristu.” (Imilimo 2:5-11, 36; linganyako Sekaria 12:10; Yohane 19:37.) Balya abena Roma na baYuda nomba baba abafwa apepi imyaka 2,000. E co abo ‘abamulasa’ ilelo balingile ukwimininako inko na bantu abalangisha imibele imo ine iyabamo ulupato iyalangishiwe lintu Yesu apampaminwe. Yesu taba na kabili pano isonde. Lelo lintu bakakaanya mu kucincila bapakasa Inte sha kwa Yehova, abacitile ubunte kuli Yesu, nelyo mu kukanabuulamo ulubali basuminishako ku misungile ya musango yo, caba fye kwati abo bakakaanya ‘balelasa’ Yesu umwine wine.—Mateo 25:33, 41-46.

“Alifa Kabili Omega”

9. (a) Nani nomba asosa, kabili miku inga mu Ukusokolola acite fyo? (b) Lintu Yehova umwine aita “Alifa kabili Omega” kabili “[Uwa] maka yonse” cinshi ici cipilibula?

⁹ Nomba, icipapwa ca fipapwa! Mulopwe Shikulu Yehova umwine alanda. Ifyo cili icalingisha ici pamo nge ca kutendekelako ca fimonwa ifili apepi ukufungululwa, apo e Kasambilisha wesu Umukalamba ne Ntulo yeka fye iya Ukusokolola! (Esaya 30:20) Lesa wesu abilisha ati: “Ni ne Alifa kabili Omega . . . uulipo, uwalipo, uukabapo, [Uwa] maka yonse.” (Ukusokolola 1:8) Uku e kubalilapo kwa nshita shitatu mu Ukusokolola isho Yehova umwine wine alandamo ukufuma mu mulu. (Mona na kabili Ukusokolola 21:5-8; 22:12-15.) Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka wa kubalilapo mu kwangufyanya kuti baishiba alifa kabili omega pamo nga makalata ya kubalilapo kabili aya kupelako aya alufabeti wa ciGreek. Ukuita kwa kwa Yehova umwine kuli aya makalata yabili kwebekesha ukuti pa ntanshi yakwe, takwaliko Lesa wa maka yonse, kabili takwakabeko nangu umo pa numa yakwe. Akaleta ku kusondwelela kwatunguluka, ku ciyayaya conse, ifikansa fya buLesa. Akebelwa kuli pe na pe nga umo kabili Lesa wa maka yonse eka fye, kabili Mulopwe Wapulamo pali bonse ububumbo bwakwe.—Linganyako Esaya 46:10; 55:10, 11.

10. (a) Ni shani mu kukonkapo Yohane ailumbulula umwine wine, kabili ni kwi afungilwe? (b) Icimfungwa calembelwe kuli Yohane cilingile ukutwalwa ku filonganino mu kuba no kubombela pamo kwa bani? (c) Ni shani ica kulya ca ku mupashi ilingi line cipayanishiwa ilelo?

¹⁰ Ukucetekela ukuti Yehova akatungulula ica kufumamo ca milandu, Yohane eba abasha banankwe ati: “Ine Yohane, munyinenwe kabili uukumako pamo na imwe ku bucushi no bufumu no kushipikisha ifili muli Yesu, nali mu cishi iciitwa Patmo, pa mulandu wa cebo ca kwa Lesa no bunte bwa kwa Yesu.” (Ukusokolola 1:9) Umufungwa pa Patmo pa mulandu wa mbila nsuma, ukushipikisha amacushi pamo na bamunyina, ukusubila mu kushangila ukukwata ukwakana mu Bufumu buleisa, Yohane umukoloci nomba amona ica kubalilapo ca fimonwa fya Ukusokolola. Ukwabulo kutwishika akoseleshiwe apakalamba kuli ifyo fimonwa, nge fyo ibumba lya buYohane licincimushiwa ilelo pa kumona ukufikilishiwa kwa fiko. Tatwaishiba fintu Yohane atumine icimfungwa ca Ukusokolola ku filonganino, apo ali mu kusungwa eka pa nshita. (Ukusokolola 1:11; 22:18, 19) Bamalaika ba kwa Yehova bafwile balibombele pamo ukukwata ici ukucitwa, pamo nge fyo ilingi basungilila inte sha citetekelo sha kwa Yehova ababomba pe samba lya fibindo no kuleshiwa ilelo, ica kuti aba balaba na maka aya kutwala ica kulya ca ku mupashi ica mu nshita kuli bamunyinabo ba nsala ya cine.—Ilumbo 34:6, 7.

11. Lishuko nshi, ilyapala kuli lilya ilyatesekeshiwe na Yohane, ilyo ibumba lya buYohane apakalamba lyateesa ilelo?

¹¹ Fintu Yohane atesekeshe mu kushika ishuko lyakwe ilya kubomfiwa na Yehova nge pitilo Lyakwe ilya kumfwaninamo ku filonganino! Mu kupalako, ibumba lya buYohane ilelo liteesa apakalamba ishuko lya liko ilya kupayanishisha aba mu ŋanda ya kwa Lesa “ifya kulya mu nshita iyene” ifya ku mupashi. (Mateo 24:45) Shi na ube umo uwa yabo abakoshiwa kuli uku kupayanya kwa ku mupashi ica kuti ukafike ku buyo bwa bukata ubwa bumi bwa muyayaya!—Amapinda 3:13-18; Yohane 17:3.

[Akabokoshi pe bula 21]

Ukukwata ica Kulya ca ku Mupashi mu Nshita Shayafya

Mu kati ka ishi nshiku sha kulekelesha, lintu Inte sha kwa Yehova bacula apakalamba ukupakaswa na mafya, caba icacindama kuli bene ukupokelela ica kulya ca ku mupashi pa kuti bekalilile abakosa mu citetekelo. Mu milandu yaseeka, ukulishiwa kwakumanina kulapayanishiwa, ilingi ukutootela ku kulangisha kwamonekesha ukwa maka ya kwa Yehova.

Ku ca kumwenako, mu Germany pe samba lya kwa Hitler, Inte shalekopolola no kusabankanya amakope ya Ulupungu lwa kwa Kalinda, ulwabindilwe ku bulashi bwa ciNazi bwakaluka. Mu Hamburg baGestapo basanshile iŋanda umo uko kukopolola kwalecitilwa. Iŋanda yali inono, kabili takwali ukwa kufisa icili conse bwino bwino. Taipilaita ashilwe mu kabati, ne cibombelo cakulisha ica kukopolwelako cabikilwe mu cikopo ca fyumbu mu muputule wa pa nshi. Ukulundapo, ku numa ya cikopo kwaliko sutikesi uwaiswilemo bamagazini! Ukufimona kwali ukushingasengaukwa. Lelo cinshi cacitike? Mushika waiswile akabati acitile fyo mu nshila iyo ashamwene taipilaita. Kumfwa ku muputule wa pa nshi, mwine ŋanda ashimika ati: “Bamushika batatu baiminine pa kati ka muputule, namwishiba, palya pene e pali cikopo na sutikesi waisulamo Impungu sha kwa kalinda ku numa ya ciko. Lelo takwali uwamoneke ukucimona; cali kwati nabapofushiwa.” Ca kutootela kuli ili shuko lyakulisha, mwine ŋanda ali na maka ya kutwalilila ukupeela ica kulya ca ku mupashi mu nshita shayafya ne shabamo ubusanso.

Muli ba 1960, mwali inkondo ya cikaya pa kati ka Nigeria ne citungu capondweke ica Biafra. Pa kuti Biafra ashingulwikwe umupwilapo ne mpanga ya Nigeria, ukulundana kweka fye pa kati ka iko ne calo ca ku nse kwali cibansa ca ndeke. Ici capilibwile ukuti Inte sha mu Biafra shali mu busanso bwa kuputulwako ukufuma ku kukwata kwabo ica kulya ca ku mupashi. Lyene, mu kubangilila mu 1968, amabulashi ya Biafra yapeele ulubali ku mubomfi umo uwa buteko bwabo ku cifulo cacindama ica mu Europe kabili umbi apeelwe ulubali pa cibansa ca ndeke ica Biafra. Aba babili bali ni Nte sha kwa Yehova, kabili bali ku mpela shonse isha kulundana kweka fye pa kati ka Biafra ne calo ca ku nse. Babili baishibe ukuti imitantikile ilingile ukufuma kuli Yehova. E co, baitemenwe umulimo wayafya uwa busanso uwa kupisha ifya kulya fya ku mupashi mu Biafra. Kabili bali na maka ya kucite ci ukupulinkana mu nkondo yonse. Umo uwa bene alandilepo ati: “Imitantikile yali iyacila pa co abantunse bengapekanya.”

[Charti pe bula 19]

Impendwa sha Cimpashanya mu Ukusokolola ImpendwaUbupilibulo bwa Cimpashanya

Impendwa Ubupilibulo bwa Cimpashanya

24 Ilangisha imitantikile ya kwa Yehova iyafulisha (iya minkubili). (Ukusokolola 4:4)

Impendwa shimo ishalumbulwa mu Ukusokolola shili no kumfwikwa nge fyo shaba. Ilingi line, amashiwi yashingulukako yalatwaafwa ukupime ci. (Mona Ukusokolola 7:4, 9; 11:2, 3; 12:6, 14; 17:3, 9-11; 20:3-5.)