Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w98 12/1 amabu. 19-22
  • Ukubomfya Amafunde ku Kucingilile Mbila Nsuma

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Ukubomfya Amafunde ku Kucingilile Mbila Nsuma
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1998
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Ukubomfya Amafunde nge Linga lya Kubacingilila
  • Ukukoshe Linga lya Mafunde
  • Ukucingilile Mbila Nsuma
  • Balatwala Imilandu ku Cilye nga Babapoka Ubuntungwa bwa Kupepa
    Ubufumu bwa kwa Lesa Bwalitendeka Ukuteka!
  • Bakabila ba Bufumu Batwala Umulandu ku Cilye
    Ubufumu bwa kwa Lesa Bwalitendeka Ukuteka!
  • Ukuwina Umulandu Mu Cilye Ca European Court Of Human Rights
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2007
  • “Inkondo ya kwa Yehova”
    Ulupungu lwa kwa Kalinda (Ulwa Kusambililamo)—2025
Moneni na Fimbi
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1998
w98 12/1 amabu. 19-22

Ukubomfya Amafunde ku Kucingilile Mbila Nsuma

UKUFUMA fye apo abantunse batendekela ukukuula imisumba, balakuula na malinga. Amalinga yalacingilila imisumba, maka maka mu nshiku sha ku kale. Pa muulu wa fibumba e po abashilika balelwishisha abalwani pa kuti tabatulile nelyo ukubongolole cibumba. Abena musumba bonse balecingililwa kabili na bambi abena mupalamano balebutukila ku kupusukila ku musumba.—2 Samwele 11:20-24; Esaya 25:12.

Mu kupalako, Inte sha kwa Yehova balikwata amafunde ayabacingilila. Amafunde yabacingilila tayabatalusha ku bantu banabo, pantu Inte sha kwa Yehova balishibikwa ukuti baba aba bucibusa kabili balitemwa bonse. Lelo aya mafunde yalakosha insambu sha mwi funde isha bantu bonse. Aya yene mafunde na kabili yalikosha ne nsambu sha mwi funde isha Nte sha kwa Yehova pa kuti balepepa ukwabula uwa kubasunkaula. (Linganyeniko Mateo 5:14-16.) Aya mafunde yalacingilila imipepele yabo ne nsambu ya kushimikila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. Mafunde nshi ayo, kabili babombele shani pa kuti yalebacingilila?

Ukubomfya Amafunde nge Linga lya Kubacingilila

Nangu ca kuti Inte sha kwa Yehova balapepa fye ukwabula amafya mu fyalo ifingi, mu fyalo fimo balabafyengelesha. Lintu babakaanya ukulongana no kushimikila ku ng’anda ne ng’anda, balatwala imilandu ku filye. Imilandu iyo Inte sha kwa Yehova shatwala mu filye mwi sonde lyonse iingi nga nshi.a Mu milandu imo tabapeelwe nsambu ku filye. Nomba ilyo ifilye finono fipingula ukuti nabaluba, balashina ku filye fyasumbukisha. Cinshi cicitika lyene?

Ukufuma fye muli ba 1900, ukucimfye milandu mu filye fya mu fyalo ifingi kwalipeela Inte sha kwa Yehova apa kushintilila ilyo kuba imilandu na imbi iyo batwala ku filye. Ukupala filya icibumba ce linga cikuulwa na matafwali, ukucimfya imilandu mu filye kulabomba nge linga lya kucingilila Inte sha kwa Yehova. Apo kwaliba imilandu iyo bacimfya kale, balikonkanyapo ukubomfya amafunde mu filye pa kuti belabasunkaula mu kupepa kwabo.

Ku ca kumwenako, umfweni ifyali umulandu wa baRobert Murdock ilyo baile ku cilye na balashi ba Commonwealth of Pennsylvania. Umulandu wabo wapingwilwe mu Cilye Casumbukisha ica ku Amerika pa May 3, 1943. Ubwipusho bwali bwa kuti: Bushe Inte sha kwa Yehova shifwile ukupoka icitupa ca bukwebo pa kwananye fitabo fyabo ifya mipepele? Inte sha kwa Yehova batile tabalekabila ukupoke citupa. Ukushimikila kwabo takwatala akuba ubukwebo. Umulimo babomba te wa kupange ndalama, lelo wa kushimikile mbila nsuma. (Mateo 10:8; 2 Abena Korinti 2:17) Mu bupingushi bwa mulandu wa baMurdock, Icilye calisumine ifyasosele Inte sha kwa Yehova. Bakapingula ba mu cilye batile ukufwayo kuti Inte sha kwa Yehova balepoka ifitupa fya bukwebo pa kubasuminisha ukwananya ifitabo fya kupepa kwabo, ninshi kutobe funde.b Ubu bupingushi bwali ca kumwenako icacindama, kabili Inte sha kwa Yehova balibubomfya mu kutunguluka ku kucimfye milandu na imbi iishaifulila mu filye. Ubupingushi bwa mulandu wa baMurdock bwaliba ca kushintililapo ca maka mu kubomfya amafunde ku kucingilile mbila nsuma.

Amapingushi ya musango yo yalyafwa nga nshi ukucingilila amaipepele ya bantu bonse. Pa kulanda pa fyo Inte sha kwa Yehova babombesha mu kucingilile nsambu sha buntunse isha bena United States, ipepala lye lyashi ilya University of Cincinnati Law Review lyatile: “Inte sha kwa Yehova e basolwesolwe bayafwilisha ukupangwa kwa mafunde ayalembwa, maka maka mu kulundulula no kucingilile nsambu sha maipepele na maisosele.”

Ukukoshe Linga lya Mafunde

Lyonse ilyo kuba ukucimfye milandu mu filye, imbila nsuma ilacilapo ukucingililwa. Muno mwalabelenga pa mapingushi yamo yamo aya muli ba 1990 ayo Inte sha kwa Yehova na bambi abatemwo buntungwa mwi sonde lyonse bamwenamo.

Ku Greece. Pa May, 25, 1993, Icilye ca Bena Bulaya ica Nsambu sha Buntunse capeele umwina Greece insambu sha kusambilishako abantu banankwe fintu asambilila uko apepa. Abaali muli uyu mulandu ni baMinos Kokkinakis abaali ne myaka 84 mu 1993. Apo baali bamo aba Nte sha kwa Yehova, baKokkinakis balibekete pa miku ukucila pali 60 ukufuma mu 1938, babatwele ku filye fya mu Greece imiku 18, kabili balibombeele icifungo ukucila pa myaka 6. Ilingi icalelengo mulandu ukuwila baKokkinakis ni co ubuteko bwalekonka ifunde lya ku Greece lyapangilwe mu 1930 ilyaleseshe ukupange nsangu. Ili funde lyalengele ukwikatwa kwa Nte sha kwa Yehova mupepi na 20,000 ukufuma mu 1938 ukufika mu 1992. Icilye ca ku Bulaya capingwile ukuti ubuteko bwa ku Greece bwalipokele baKokkinakis insambu sha maipepele no kuti bufwile ukubafute ndalama sha madola ya ku Amerika 14,400. Mu bupingushi bwa uyu mulandu, bapingwile ukuti Inte sha kwa Yehova cine cine “mipepele iyaishibikwa.”—Moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa September 1, 1993, amabula 27-31.

Ku Mexico. Pa July 16, 1992, icintu icikankaala ica kucingilila insambu sha maipepele calicitike mu Mexico. Pali ubu bushiku ifunde lya kusuminisha ifilonganino fya mapepo no kupepa kwa pa lwalaala lyalipangilwe. Apo ili funde e ko lyali, ibumba lya bakapepa kuti lyasuminishiwa mwi funde ukuba akabungwe ka mipepele, kulila balembesha ku buteko. Lintu kushali ili funde, Inte sha kwa Yehova na bapepa kumbi mu calo conse ica Mexico, tabalembeshiwe mwi funde ukwishibikwa ku buteko ukuti mabumba ya bakapepa. Pa April 13, 1993, Inte sha kwa Yehova balisaine ifipepala fya kwipusha ukulembeshiwa mwi funde. Caliweme nga nshi pa May 7, 1993, lintu ifipepala fyafumine ifya kusuminisha utubungwe twa mipepele utwa Watch Tower Society tubili mu Mexico, aka La Torre del Vigía, A. R., na ka Los Testigos de Jehová en México, A. R.—Moneni Awake!, uwa July 22, 1994, amabula 12-14.

Ku Brazil. Mu November 1990, icipani ca buteko ica Brazil’s National Institute of Social Security (INSS) caishibishe amaofesi ya Watch Tower Society ukuti ubuteko nabuleka ukupenda bakabomba ba kuitemenwa aba pa Bethel (ishina lya maofesi ya Nte sha kwa Yehova) ukuti babomfi ba fya mapepo, kabili batile bakulalipila imisonko ilipila abantu bonse ababombe ncito sha ku calo. Inte sha kwa Yehova shalilembele ku balashi ukulomba ukulanguluka pali uyu mulandu. Pa June 7, 1996, Icipani ca Mafunde ica mwi Ofesi lya kwa Ndubulwila Mukalamba uwa mu musumba wa Brasília, capingwile ukuti bakabomba ba pa Bethel baba babomfi ba mulimo wa mipepele uwasuminishiwa mwi funde, tabafwile ukumonwa nga ababombe ncito ya ku calo.

Ku Japan. Pa March 8, 1996, Icilye Casumbukisha ica ku Japan capingwile umulandu wa masomo na maipepele, pa kuti ciwamine abena Japan bonse. Bakapingula ba mu cilye bonse balisuminishe ukuti isukulu lya Kobe Municipal Industrial Technical College lyalitobele ifunde pa kutamfya Kunihito Kobayashi pa sukulu pa mulandu wa kukaana ukusambililako icisambilisho ca kulamuka kwa kulwa. Ubu bupingushi bwali e bwa kubalilapo ukufuma ku cilye pa lwa maipepele ukukonke fyaba mu lupapulo lwa mafunde ya Japan. Ukumfwila kampingu wakwe uwafundwa mu kumfwana na Baibolo, Kunihito Nte wacaice aishibe ukuti ukulamuka kwa kulwa ukwa musango yo kwalipusene ne fyo Baibolo isambilisha pamo nge fyaba pali Esaya 2:4, apatila: “Bakasuke abafule mpanga shabo shibe ifya kuliminako umushili, na mafumo yabo yabe ifya kutungwilako imiti; lukasuke uluko alubulo kusumbwilo lupanga ku luko, nangu kusambilila kabili ubulwi.” Ubupingushi bwa cilye bwalimika apa kushintilila mu milandu yapalako iingesa ku ntanshi.—Moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa November 1, 1996, amabula 19-21.

Pa February 9, 1998, Icilye Cikalamba ica mu Tokyo capingwile ubupingushi na bumbi ubwacindama nga nshi ubwa kusuminisha umo uwa Nte sha kwa Yehova Misae Takeda ukuti alikwete insambu ya kukaana ukundapa kwa mu cipatala ukuletoba ifunde lya mu Baibolo ilya ‘kutalukako ku mulopa.’ (Imilimo 15:28, 29) Uyu mulandu baliutwala ku Cilye Casumbukisha kabili tulelolela ukumfwa nga bakasumina ubupingushi bwa Cilye Casumbuka.

Ku Philippines. Mu bupingushi bwa pa March 1, 1993, bakapingula bonse aba mu Cilye Cikalamba ica ku Philippines, basuminishenye ukuti Inte sha kwa Yehova tabaali na mulandu. Umulandu wali pa lwa bana ba Nte sha kwa Yehova abo batamfishe ku sukulu pa mulandu wa kuti mu mucinshi balikeene ukupika sulupu ku mendela.

Lyonse ilyo kuba ubupingushi bwa kupeela Inte sha kwa Yehova insambu, imbila nsuma ilacilapo ukucingililwa, kabili insambu shicingililwa te sha Nte sha kwa Yehova sheka, lelo ne sha bantu bonse.

Ukucingilile Mbila Nsuma

Inte sha kwa Yehova balilembeshiwa mwi funde lya buteko mu fyalo 153, balipeelwa ubuntungwa bwine bwine, ukubomba nge fibomba abapepa kumbi. Pa numa ya kubindwa kwa mulimo wabo no kupakaswa pa myake iingi ku Bulaya bwa ku Kabanga, Inte sha kwa Yehova pali nomba balilembeshiwa mwi funde mu fyalo fya Albania, Belarus, the Czech Republic, Georgia, Hungary, Kazakstan, Kyrgyzstan, Romania, na mu Slovakia. Lelo kwena, mu fyalo fimo pali ndakai, capamo na fimo ku Bulaya bwa ku masamba, abalashi balelubulwisha nelyo fye ukubinda Inte sha kwa Yehova. Bakakaanya balebombesha ‘ukucite fipope fya kucululusha’ Inte sha kwa Yehova. (Ilumbo 94:20) Bushe abacula muli yo nshila bacitapo shani?c

Inte sha kwa Yehova bafwaya ukubombela pamo na mabuteko yonse, lelo kwena balafwaya ukupeelwa ne nsambu sha mwi funde isha maipepele. Basumina ukuti nangu cibe shani, amafunde na mapingushi ya ku filye ayababinda ukumfwila Lesa, pamo nga ukubakaanya ukushimikila, te kuti yatunguluke. (Marko 13:10) Nga ca kuti takuli ukubombela capamo na mabuteko mu mutende, Inte sha kwa Yehova balatwala abalebacusha ku filye, ukubikapo fye no kushina ku filye fyasumbuka ifyaba na maka ya kubalandilako mu nsambu shabo ishapeelwa na Lesa isha maipepele. Balicetekela nga nshi ubulayo bwa kwa Lesa ubwa kuti: “Icilwilo conse icafulilwa iwe tacakashuke.”—Esaya 54:17.

[Amafutunoti]

a Pa kusanga ilyashi pa lwa milandu iingi iyo Inte sha kwa Yehova shatwala ku filye, moneni icipandwa 30 mu citabo ca Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, icasankanishiwa na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

b Pa kupingula umulandu wa baMurdock, Icilye Casumbukisha calyalwile ubupingushi ukupusanya ku fyo capingwile umulandu wa baRosco Jones ilyo baile ku cilye na balashi ba musumba wa Opelika. Mu mulandu wa baRosco mu 1942, Icilye Casumbukisha calisuminishe ifyapingwile icilye cinono, ukupeela baRosco bamo aba Nte sha kwa Yehova umulandu wa kwananya ifitabo mu misebo ya musumba wa Opelika, mu Alabama, ukwabule citupa ca bukwebo.

c Moneni ifipande fileti “Abapatwa pa Mulandu wa Citetekelo Cabo” na “Ukuisosela Ifyo Twacetekela,” pa mabula 8-18.

[Akabokoshi pe bula 21]

Ukucingilila Insambu sha Nte sha kwa Yehova

Ukupakaswa kwa Nte sha kwa Yehova kwalilenga bene ukutwalwa kuli bakapingula na bakateka mu calo conse. (Luka 21:12, 13) Inte sha kwa Yehova shalibombesha nga nshi ukubomfya amafunde ku kucingilila insambu shabo. Ukucimfye milandu mu filye kwalibaafwa nga nshi ukuba abacingililwa ukulingana na mafunde no kukaanabapoka insambu isha:

◻ ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda ukwabulo kulipile misonko ilipila aba makwebo.—Umulandu wa baMurdock na balashi ba Commonwealth of Pennsylvania, mu Cilye Casumbukisha ica ku Amerika (mu 1943) no wa baKokkinakis no Buteko bwa Greece, mu Icilye ca Bena Bulaya ica Nsambu sha Buntunse (ECHR) (mu 1993).

◻ ukulongana mu kupepa ukwabula uwa kubasunkaula.—Umulandu wa baManoussakis na Banabo no Buteko bwa Greece, mu cilye ca ECHR (mu 1996).

◻ ukupingulapo fintu bengacindika imendela ne fishibilo fimbi ifya calo ukwabula ukucusha bakampingu babo.—Icipani ca Masambililo ica ku Masamba ya Citungu ca Virginia na baBarnette, mu Cilye Casumbukisha ica ku Amerika (mu 1943); Icilye Casumbukisha ica Philippines (1993); ne Cilye Casumbukisha ica mu India (mu 1986).

◻ ukukaana ukubomba ubushilika ubwingacusha bakampingu babo aba Bwina Kristu.— Umulandu wa baGeorgiadis no Buteko bwa Greece, mu cilye ca ECHR (mu 1997).

◻ ukusala ukundapwa ne miti ya mu fipatala ifishingacusha bakampingu babo.—Umulandu wa baMalette na baShulman ku Ontario, Canada, mu Cilye ca Kushinako (mu 1990) no mulandu wa Watch Tower Society ne cipani ca E.L.A., mu Cilye Cikalamba ica ku San Juan, Puerto Rico (mu 1995); no wa baFosmire na baNicoleau, ku Cilye Cakushinako ica New York ku Amerika (mu 1990).

◻ ukusambilisha abana ifya mu Baibolo, te mulandu na mafya ya kutila abafyashi bamo abalebasunga bapepa kumbi.—Umulandu wa baSt-Laurent na baSoucy, mu Cilye Casumbukisha ica mu Canada (mu 1997), no wa baHoffmann no Buteko bwa Austria, mu cilye ca ECHR (mu 1993).

◻ ukulembesha no kubomfya utubungwe twa mwi funde utushifwile kulipila imisonko intu bonse aba mu mabumba ya mapepo bashilipila. Umulandu wa Balashi ba mu New York na baHaring, mu Cilye ca Kushinako ica New York, ku Amerika (mu 1960).

◻ ukucefeshako ababa mu mulimo waibela uwa nshita yonse imisonko ya kulipila nge fyo bacefesha ababomfi ba nshita yonse abapepa ku macalici yambi.—Ubupingushi bwa Cipani ca buteko ica Brazil’s National Institute of Social Security, ku Brasília, (mu 1996).

[Icikope pe bula 20]

BaMinos Kokkinakis na bena mwabo

[Icikope pe bula 20]

Kunihito Kobayashi

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 19]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi