Ukeminina Shani pa Ntanshi ya Cipuna ca Bupingushi?

“Ilyo Umwana wa muntu akesa mu bukata bwakwe, na bamalaika bonse pamo nankwe, e lyo akekala pa cipuna ca bukata bwakwe.”—MATEO 25:31.

1-3. Milandu nshi twakwata iya kwenekela ifisuma ukukuma ku bulungi?

‘BUSHE ULESUMINO MULANDU NANGU ULEKAANA?’ Abengi balatwishika ilyo baleumfwa amalipoti ya mulandu wa mu cilye. Bashamfumu na bafwailisha imilandu kuti baesha ukuba abafumacumi, lelo bushe lyonse ubulungi bulaanana? Bushe tawaumfwapo ulufyengo no kucishanya mu kupingula? Ulufyengo lwa musango yo lwa kale na kale, nga fintu tumona mu cilangililo ca kwa Yesu icisangwa pali Luka 18:1-8.

² Te mulandu na cintu wamona ku bulungi bwa bantunse, mona insondwelelo ya kwa Yesu: “Bushe na Lesa takasosele abasalwa bakwe umulandu, abalilila kuli wene akasuba no bushiku? . . . Ndetila kuli imwe, akabasoselo mulandu bwangu. Lelo Umwana wa muntu ilyo akesa, bushe akasange citetekelo pano nse?”

³ Ee, Yehova akashininkisha ukuti ababomfi bakwe bapokelela ubulungi mu kupelako. Yesu alibimbwamo, na o wine, maka maka ino nshita pantu tuleikala mu “nshiku sha kulekelesha” isha ino micitile ya fintu iibifi. Nomba line fye Yehova ali no kubomfya Umwana wakwe uwa maka ukupyangapo ububifi pe sonde umupwilapo. (2 Timote 3:1; 2 Abena Tesalonika 1:7, 8; Ukusokolola 19:11-16) Kuti twaumfwikisha ulubali lwa kwa Yesu nga twalolesha pali cimo ica filangililo fya kulekeleshako apeele, ilingi line iciitwa umulumbe wa mpaanga ne mbushi.

4. Twaumfwikisha shani inshita umulumbe wa mpaanga ne mbushi uli no kufikilishiwapo, lelo mulandu nshi twalalandila pa mulumbe nomba? (Amapinda 4:18)

⁴ Pa nshita yalepa twaleyumfwo kuti uyu mulumbe wimininako ukwikala kwa kwa Yesu ukube Mfumu mu 1914 kabili ukutule lyo ukulapingula—ubumi bwa muyayaya ku bantu abashininkisha ukupale mpaanga, ne mfwa ya pe na pe ku mbushi. Lelo ukulanguluka pali uyu mulumbe cipya cipya kuletubulula ukumfwikisha kwateuluka ukwa nshita ya kufikilishiwa na cintu ulangilila. Uku kumfwikisha kukosha ubucindami bwa mulimo wesu uwa kushimikila no kukatama kwa kwankulako kwa bantu. Pa kumona apashimpilwe uku kumfwikisha kwashikilako ukwa uyu mulumbe, lekeni tulanguluke cintu Baibolo ilangisha pa lwa kwa Yehova na Yesu, ponse pabili nge Shamfumu na Bakapingula.

Yehova Ukubomba nga Kapingula Wapulishamo

5, 6. Mulandu nshi cabela icalinga ukumona Yehova nge Mfumu kabili Kapingula?

⁵ Yehova e uteka ukubumbwa konse mu kuba na maka pali fyonse. Apantu takwata ntendekelo ne mpela, wene ni “Mfumu ya muyayaya.” (1 Timote 1:17; Ilumbo 90:2, 4; Ukusokolola 15:3) Alikwata amaka ya kupanga ifipoope, nelyo amafunde, no kushininkisha ukuti fyakonkwa. Lelo amaka yakwe yasanshamo no kuba Kapingula. Esaya 33:22 itila: “Yehova e kapingula wesu, Yehova e wa kutupeele fipope, Yehova e mfumu yesu, wene akalatupususha.”

⁶ Ababomfi ba kwa Lesa pa nshita ntali baishiba Yehova nga Kapingula wa milandu ne fikansa. Ku ca kumwenako, pa numa “Kapingula wa pano isonde ponse” alingulwile ubushininkisho pa lwa bubifi bwa Sodomu na Gomora, apingwile ukuti balya bekashi bawaminwe ubonaushi kabili e waputunkenye bulya bupingushi bwalungama. (Ukutendeka 18:20-33; Yobo 34:10-12) Fintu ukwishiba ukuti Yehova ni Kapingula uyo lyonse fye uwingabombelapo pa mapingushi yakwe kulingile ukupuutamo ukucetekela!

7. Ni shani fintu Yehova abombele nga Kapingula mu kubomba na Israele?

⁷ Muli Israele wa pa kale, Yehova inshita shimo shimo alepingula mu kulungatika umwine. Bushe nga wali ku numa kulya nga tacakusansamwishe ukwishiba ukuti Kapingula wapwililika e walepingula imilandu? (Ubwina Lebi 24:10-16; Impendwa 15:32-36; 27:1-11) Lesa na kabili alipayenye “ifya bupingushi” ifyo fyali ifisuma umupwilapo ukubomfya nge fipimo fya kupingwilako. (Ubwina Lebi 25:18, 19; Nehemia 9:13; Ilumbo 19:9, 10; 119:7, 75, 164; 147:19, 20) Ni “Kapingula wa pano isonde ponse,” na muli ifyo ifwe bonse twalyambukilwako.—AbaHebere 12:23.

8. Cimonwa nshi calundanako ico Daniele amwene?

⁸ Ukukuma kuli uyu mulandu, twalikwata ubunte bwa “bansangwapo.” Kasesema Daniele alipeelwe icimonwa ca fiswango fyakalipisha ifyaleimininako amakamfulumende nelyo amabuteko. (Daniele 7:1-8, 17) Alundileko ukuti: “[Fyaliteekelwe] fipuna, e lyo Umukote wa nshiku ne nshiku aikala, ica kufwala cakwe icabuuta nge mfula yabuuta.” (Daniele 7:9) Mona ukuti Daniele amwene ifipuna “e lyo Umukote wa nshiku ne nshiku [Yehova aishileikala].” Ipushe we mwine auti, ‘Bushe ico Daniele aleikalilo bunte pano cali ukuti Lesa aalesanguka Imfumu?’

9. Cinshi caba ubupilibulo bumo ubwa ‘kwikala’ pa cipuna ca bufumu? Peela ifya kumwenapo.

⁹ Kwena, lintu twabelenga pa lwa muntu umo ukuti ‘aliikele’ pa cipuna, kuti pambi twatontonkanya pa lwa kusanguka kwakwe imfumu, pantu inshita shimo shimo Baibolo ilabomfya ululimi lwa uyu musango. Ku ca kumwenako: “Ilyo [Simri] atendeke ukuteka, no kwikala pa cipuna cakwe ica bufumu, . . . ” (1 Ishamfumu 16:11; 2 Ishamfumu 10:30; 15:12; Yeremia 33:17) Ubusesemo bumo ubwa pali Mesia bwatile: “Akekala pa cipuna cakwe ca bufumu no kuteka.” Muli ifyo, ‘ukwikala pa cipuna’ kuti kwapilibula ukuba imfumu. (Sekaria 6:12, 13) Yehova alondololwa nge Mfumu iikala pa cipuna. (1 Ishamfumu 22:19; Esaya 6:1; Ukusokolola 4:1-3) Wene ni “Mfumu ya muyayaya.” Lelo, ilyo aletendeka ulubali lupya ulwa bumulopwe, kuti casoswa ukuti naba Imfumu, kwati aleikala pa cipuna cakwe cipya cipya.—1 Imilandu 16:1, 31; Esaya 52:7; Ukusokolola 11:15-17; 15:3; 19:1, 2, 6.

10. Cinshi cali umulimo ukalamba uwa shamfumu sha Israele? Langilila.

¹⁰ Lelo pano pali icishinka ca mpikwe: Umulimo ukalamba uwa shamfumu sha ku kale wali wa kumfwe milandu no kupingula. (Amapinda 29:14) Ibukisha ukupingula kwa mano ukwa kwa Solomone lintu abanakashi babili balelwila akanya kamo kene. (1 Ishamfumu 3:16-28; 2 Imilandu 9:8) Cimo ica fikuulwa fyakwe ifya kamfulumende cali ni “[ŋanda] ya kwikalamo icipuna ca bufumu iya kuti apingwilemo,” iyaleitwa na kabili “Icikoma ca Cipingwilo.” (1 Ishamfumu 7:7) Yerusalemu alondolwelwe nge cifulo “ukwaikele ifipuna fya bupingushi.” (Ilumbo 122:5) Cili icaumfwika kanshi, ‘ukwikala pa cipuna’ ca bufumu na kabili kuti kwapilibula ukukwata ubulashi bwa kupingula.—Ukufuma 18:13; Amapinda 20:8.

11, 12. (a) Cinshi cali ubupilibulo bwa kwikala kwa kwa Yehova, ukwalumbulwa muli Daniele icipandwa 7? (b) Ni shani fintu amalembo yambi yashininkisha ukuti Yehova alekala ku kupingula?

¹¹ Nomba natubwelele kulya Daniele amwene ‘Umukote wa nshiku ne nshiku aikala.’ Daniele 7:10 alundako ukuti: “Bakapingula nabekala, na ’mabuuku yakupukulwa.” Ee, Umukote wa Nshiku ne Nshiku alikele ku kupingula pa lwa kutekwa kwa calo no kupingula Umwana wa muntu ukuti e walinga ukuteka. (Daniele 7:13, 14) Lyene tubelenga ukuti “aiso Mukote wa nshiku ne nshiku, na ’bashila ba Wapulamo bapeelwo bupingushi,” abo abapingulwa ukuti balifikapo ku kuteka no Mwana wa muntu. (Daniele 7:22) Mu kupelako, “abapingushi [balikele]” ku kupingula mu kukosa icalo cakwatisha amaka ica kupelekeshako.—Daniele 7:26.a

¹² Muli ifyo, ifi Daniele amwene Lesa ‘aikala pa cipuna’ capilibwile ukwisa Kwakwe ku kupingula. Mu kubangilila Davidi aimbile ukuti: “[Mwe Yehova] mwancita bundubulwila pa mulandu wandi uwalungama, mwikele pa cipuna ca bufumu mulepingulo bulungami.” (Ilumbo 9:4, 7) Na Yoele alembele ukuti: “Inko shibuuke, shinine shiye ku mupokapoka wa kwa Yehoshafati, pantu e ko [ine Yehova] nkekala ku kupingule nko shonse ishashingulukako.” (Yoele 3:12; linganyako Esaya 16:5.) Bonse babili Yesu na Paulo balipo mu kulubulula umo umuntunse aikele ku kumfwa umulandu no kupingula.b—Yohane 19:12-16; Imilimo 23:3; 25:6.

Icifulo ca kwa Yesu

13, 14. (a) Kwebekesha nshi uko abantu ba kwa Lesa bakwete ukwa kuti Yesu aali no kuteeka nge Mfumu? (b) Ni lilali Yesu aikele pa cipuna cakwe ica bufumu, kabili ni mu mano nshi ateekele ukufuma mu 33 C.E. ukuya na ku ntanshi?

¹³ Yehova ni Mfumu kabili Kapingula. Nga Yesu wena? Malaika walebilisha ukufyalwa kwakwe atile: “Shikulu Lesa akamupeele cipuna ca bufumu ica kwa Davidi wishi: . . . na ku bufumu bwakwe takwakabe impela.” (Luka 1:32, 33) Yesu aali no kuba impyani ibelelela iya bumfumu bwa buDavidi. (2 Samwele 7:12-16) Aali no kuteka ukufuma mu muulu, pantu Davidi asosele ati: “Icisemo ca kwa Yehova kuli shikulu [Yesu]: Ikala ku kwa kulyo kwandi, nkasuke ncita abalwani bobe icipuna ca makasa yobe. Umulumbu wa bukose bobe Yehova akautambika ukufuma mu Sione, akatila, Ube no bufumu mu kati ka balwani bobe.”—Ilumbo 110:1-4.

¹⁴ Ni lilali ico cali no kuba? Yesu tatekele nge Mfumu ilintu aali umuntunse. (Yohane 18:33-37) Mu 33 C.E., alifwile, ukubuushiwa, kabili alininine ukuya ku muulu. AbaHebere 10:12 batila: “Wene, ilyo atuulile ilambo limo ilya pa membu, aikalilila pe ku kwa kulyo kwa kwa Lesa.” Bulashi nshi Yesu akwete? “[Lesa amubikile] ku kwa kulyo kwakwe mu myulu, pa muulu wa Bukateka bonse, no Lupaka, na ’Maka, na Bumulopwe . . . no kumulengo kubo mutwe wa pa muulu wa fyonse mu lukuta.” (Abena Efese 1:20-22) Apantu Yesu pali iyo nshita alikwete ubulashi bwa cifumu pa Bena Kristu, Paulo kuti alembo kuti Yehova “[atupokolwele] ku lupaka lwa mfifi, no kutupilibwila mu bufumu bwa Mwana wakwe uwatemwikwa.”—Abena Kolose 1:13; 3:1.

15, 16. (a) Mulandu nshi twasoselo kuti Yesu tabele Imfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa mu 33 C.E.? (b) Ni lilali Yesu atendeke ukuteka mu Bufumu bwa kwa Lesa?

¹⁵ Pali iyo nshita, nangu cibe fyo, Yesu tabombele nge Mfumu na Kapingula pa nko. Ateekelwe mupepi na Lesa, ukupembelela inshita ya kubomba nge Mfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa. Paulo alembele ulwa wene ukuti: “Ni kuli malaika nshi atalile asosako, ati, Ikala ku kulyo kwandi, nsuke ncite abalwani bobe ica kubikapo amakasa yobe?”—AbaHebere 1:13.

¹⁶ Inte sha kwa Yehova shalisabankanya ubushininkisho ubwingi ubwa kuti iciputulwa ca nshita ica kupembelela kwa kwa Yesu capwile mu 1914, lintu abele kateka wa Bufumu bwa kwa Lesa mu myulu umushimoneka. Ukusokolola 11:15, 18 kutila: “Ubufumu bwa pe sonde bwaisabo bwa kwa Shikulwifwe, no bwa kwa Kristu wakwe, na o akulabe Mfumu umuyayaya umuyayaya.” “Kabili inko shalikalipe, no bukali bwenu nabwisa.” Ee, inko shalumbulwile ubukali bwa shiko ukulola kuli lumo no lunankwe mu Nkondo ya Calo iya kubalilapo. (Luka 21:24) Inkondo, ifinkukuma, ifikuko, ukucepelwa kwa fya kulya, ne fyapalako, ifyo twamona ukutula mu 1914 fishininkisha ukuti Yesu nomba aleteka mu Bufumu bwa kwa Lesa, kabili impelelekesho ya cino calo ili mupepi.—Mateo 24:3-14.

17. Fishinka nshi ifya mpikwe ifyo twaimika ukufika pano?

¹⁷ Natupitulukemo mu kwipifya: Kuti casoswa ukuti Lesa naikala pa cipuna nge Mfumu, lelo mu mano yambi kuti aikala pa cipuna cakwe ica bufumu ku kupingula. Mu 33 C.E., Yesu aikele ku kwa kulyo kwa kwa Lesa, kabili nomba ni Mfumu ya Bufumu. Lelo bushe Yesu, uyo nomba uuleteeka nge Mfumu, abomba na kabili nga Kapingula? Mulandu nshi ici cilingile ukutukuma, ukucilisha pali ino nshita?

18. Bushininkisho nshi ubwabako ubwa kuti Yesu na o aali no kuba Kapingula?

¹⁸ Yehova, uwakwate nsambu ya kusonta bakapingula, asalile Yesu nga Kapingula uwafika pa fipimo Fyakwe. Yesu alangishe ci lintu alelanda pa lwa bantu ukusanguka aba mweo lwa ku mupashi ukuti: “Wishi tapingula muntu nangu umo, lelo ubupingushi bonse napeelo Mwana.” (Yohane 5:22) Lelo, ulubali lwa kwa Yesu nga kapingula lwalicila pa kupingula kwa musango yo, pantu ali no kupingula aba mweo na bafwa. (Imilimo 10:42; 2 Timote 4:1) Inshita imo Paulo abilishe ukuti: “[Lesa] alingile ubushiku umo akapingwila aba pano isonde mu bulungami ku muntu [Yesu] uyo asontele; na pali ici apeele ca kuputule fikansa ku bantu bonse pa kumwimya ku bafwa.”—Imilimo 17:31; Ilumbo 72:2-7.

19. Mulandu nshi cabela icalungika ukulanda pa lwa kwa Yesu ngo wikala pa cipuna nga Kapingula?

¹⁹ Bushe kanshi natukwata umulandu usuma uwa kusondwelela ukuti Yesu ekala pa cipuna ca bufumu ica bukata ku kuba fye Kapingula? Ee. Yesu aebele abatumwa ukuti: “Mu kulengwa cipya cipya, ilyo Umwana wa muntu akekala pa cipuna ca bukata bwakwe, imwe mwe bankonka mukekala pa fipuna ikumi na fibili aba kupingule mikowa ikumi na ibili ya kwa Israele.” (Mateo 19:28) Nangula ca kuti Yesu nomba ni Mfumu ya Bufumu, imilimo yakwe iyalundwapo iyalumbulwa pali Mateo 19:28 ili no kusanshako ukwikala pa cipuna ca bufumu ku kupingula mu kati ka Myaka Ikana Limo. Pali iyo nshita akapingula umutundu wa muntu onse, abalungama na bashalungama. (Imilimo 24:15) Cili ica kwaafwa ukwibukisha ici ilyo tulealwila ukusakamana kwesu ku mulumbe wa kwa Yesu uwayampana ne nshita yesu no bumi bwesu.

Cinshi Cintu Umulumbe Usosa?

20, 21. Cinshi cintu abatumwa ba kwa Yesu baipwishe icayampana ne nshita yesu, ukutungulula ku cipusho nshi?

²⁰ Inshita fye inono ilyo Yesu talafwa, abatumwa bakwe bamwipwishe abati: “Ni lilali ifi fintu fikabako? Kabili cinshi iciishibilo ca kwisa kwenu, ne ca kupwa kwa pano isonde”? (Mateo 24:3) Yesu asobele ifya kucitika fyakatama pe sonde ilyo ‘impela tailaisa.’ Mu kwipipa pa ntanshi ya mpela, inko “[shikamono] Mwana wa muntu aleisa pa makumbi ya mu muulu na ’maka yakalamba no bukata.”—Mateo 24:14, 29, 30.

²¹ Nangu ni fyo, cikaba shani ku bantu ba isho nko lintu Umwana wa muntu akafika mu bukata bwakwe? Lekeni tufwailishe ukufuma mu mulumbe wa mpaanga ne mbushi, uutendeka na mashiwi ya kuti: “Ilyo Umwana wa muntu akesa mu bukata bwakwe, na bamalaika bonse pamo nankwe, e lyo akekala pa cipuna ca bukata bwakwe, ne nko shonse shikalonganikwa ku cinso cakwe.”—Mateo 25:31, 32.

22, 23. Fishinka nshi filangilila ukuti umulumbe wa mpaanga ne mbushi tawatendeke ukufikilishiwa kwa uko mu 1914?

²² Bushe uyu mulumbe ubomba lintu Yesu aikele mu maka ya bufumu mu 1914, nga fintu twaumfwikisha wene pa nshita yalepa? Kwena, Mateo 25:34 alanda ulwa wene nge Mfumu, e co mu kubamo ukupelulula umulumbe ubomba ukutula apo Yesu abelele Imfumu mu 1914. Lelo kupingula nshi acitile mu kwangufyanya pa numa ya ico? Te kupingule “nko shonse.” Lelo, ayalwilile ukusakamana kuli abo abaleitunga ukuti e bapange “ŋanda ya kwa Lesa.” (1 Petro 4:17) Mu kumfwana na Malaki 3:1-3, Yesu, pamo nge nkombe ya kwa Yehova, mu bupingushi apempwile Abena Kristu basubwa abashelepo pe sonde. Na kabili yali ni nshita ya kupingwila Kristendomu, uyo mu bufi aitungile ukuba “iŋanda ya kwa Lesa.”c (Ukusokolola 17:1, 2; 18:4-8) Lelo tapali nangu cimo icilelangilila ukuti pali ilya nshita, nelyo ukutule lyo, Yesu alikele ku kupingula abantu ba nko shonse mu kupelako ukuti ni mpaanga nelyo imbushi.

²³ Nga ca kuti twapimununa imibombele ya kwa Yesu mu mulumbe, tumona wene mu kupelako ukupingula inko shonse. Baibolo tailangisha ukuti ukupingula kwa musango yo kwali no kutwalilila pa ciputulwa catanunuka ica myaka iingi, kwati umuntu umo na umo uwalefwa mu makumi ya myaka ayapita aali no kupingulwa uwawaminwa imfwa ya muyayaya nelyo umweo wa muyayaya. Cilemoneka kwati icinabwingi ca mutundu wa muntu abafwa mu myaka ya nomba line baya ku nshishi ya munsaunte iya mutundu wa muntu. (Ukusokolola 6:8; 20:13) Umulumbe, nangu ni fyo, ulangilila inshita lintu Yesu apingula abantu ba “nko shonse” abakaba aba mweo pali iyo nshita no kulolenkana no kuputunkanya kwa bupingushi bwakwe.

24. Ni lilali ilyo umulumbe wa mpaanga ne mbushi uli no kufikilishiwa?

²⁴ Mu mashiwi yambi, umulumbe usonta ku nshita ya ku ntanshi lintu Umwana wa muntu akesa mu bukata bwakwe. Akekala pa nshi ku kupingula abantu abakaba aba mweo pali iyo nshita. Ubupingushi bwakwe bukashintilila pa fintu aba bantu bailangisha abene ukuba. Pali ilya nshita “apalekene umulungami no mubifi” pakaba napeshibikwa bwino bwino. (Malaki 3:18) Ukupingula kwa cine cine no kuputunkanya kwa bupingushi kukacitwa mu nshita yapimwa. Yesu akapingula mu bulungami ukushimpwa pa camoneka pa lwa muntu umo umo.—Mona na kabili 2 Abena Korinti 5:10.

25. Cinshi ico Mateo 25:31 alondolola ilyo alelanda pa lwa Mwana wa muntu ukwikala pa cipuna cakwe ica bukata?

²⁵ Ici lyene cilepilibulo kuti ‘ukwikala kwa kwa Yesu pa cipuna ca bukata bwakwe’ ku kupingula, ukwalumbulwa pali Mateo 25:31, kubomba ku nshita ya ku ntanshi lintu iyi Mfumu ya maka ikekala ku kupingula no kuputunkanya inko. Ee, ica kumoneka ica bupingushi ubusanshamo Yesu pali Mateo 25:31-33, 46 calingana ne ca muli Daniele icipandwa 7, umo Imfumu ileteka, Umukote wa Nshiku ne Nshiku, aikele ku kubomba ulubali lwakwe nga Kapingula.

26. Bulondoloshi nshi ubupya ubwa mulumbe ubwaisako?

²⁶ Ukumfwikisha umulumbe wa mpaanga ne mbushi muli iyi nshila kulangilila ukuti ukupingula impaanga ne mbushi kucili ku ntanshi. Kukacitika pa numa “ubucushi” ubwalumbulwa pali Mateo 24:29, 30 bwatendeka no Mwana wa muntu ‘afika mu bukata bwakwe.’ (Linganyako Marko 13:24-26.) Lyene, mu kuba ne micitile yonse iya bubifi ukufika ku mpela ya iko, Yesu akete cilye no kupingula no kuputunkanya.—Yohane 5:30; 2 Abena Tesalonika 1:7-10.

27. Cinshi cintu tulingile ukuba aba buseko ukwishiba pa lwa mulumbe wa kupelelekeshako uwa kwa Yesu?

²⁷ Ici cawamyako ukumfwikisha kwesu ukwa nshita ya mulumbe wa kwa Yesu, uulangisha lintu impaanga ne mbushi shili no kupingulwa. Lelo ni shani fintu ici citwambukila fwe bali abapimpa ukushimikila imbila nsuma ya Bufumu? (Mateo 24:14) Bushe cilelenga umulimo wesu ukucepako ukukatama, nelyo bushe cileleta icishingamo cafininako? Natumone mu cipande cikonkelepo ifyo twambukilweko.

Cikaba Shani ku Mpaanga ne Mbushi?

“Akabapaatukanya, ifyo umucemi apaatukanye mpaanga ku mbushi.”—MATEO 25:32.

1, 2. Mulandu nshi tulingile ukubela no buseko mu mulumbe wa mpaanga ne mbushi?

YESU KRISTU mu kushininkisha aali e Kasambilisha wakulisha uwatalile abako pe sonde. (Yohane 7:46) Imo iya nshila shakwe isha kusambilishishamo yali kubomfya imilumbe, nelyo ifilangililo. (Mateo 13:34, 35) Ifi fyali ifyayanguka lelo ifya maka mu kupeela icine ca ku mupashi ne ca mu busesemo icashika.

² Mu mulumbe wa mpaanga ne mbushi, Yesu asontele ku nshita aali no kubomba mu cifulo caibela ukuti: “Ilyo Umwana wa muntu akesa mu bukata bwakwe, na . . . ” (Mateo 25:31) Ici cilingile ukutuletelo buseko pantu e cilangililo ico Yesu asondwelelamo icasuko cakwe ku cipusho ca kuti: “Cinshi iciishibilo ca kwisa kwenu, ne ca kupwa kwa pano isonde”? (Mateo 24:3) Lelo cinshi cintu ici cipilibula kuli ifwe?

3. Mu kubangilila kwa lyashi lyakwe, cinshi cintu Yesu atile cali no kucitika mu kwangufyanya pa numa ubucushi bukalamba bwatendeka?

³ Yesu asobele ifya kucitika fyamonekesha ifyali no kwisa “ilyo line pa numa” ya kutendeka kwa bucushi bukalamba, ifya kucitika ifyo tulepembelela. Atile iyo nshita “icishibilo ca Mwana wa muntu” cikamoneka. Ici cikambukila apakalambe “nko shonse sha pano isonde” ishikamono “Mwana wa muntu aleisa pa makumbi ya mu muulu na ’maka yakalamba no bukata.” Umwana wa muntu akaba na “bamalaika bakwe.” (Mateo 24:21, 29-31)a Ni shani pa lwa mulumbe wa mpaanga ne mbushi? AmaBaibolo ya muno nshiku yaubika mu Mt cipandwa 25, lelo waba lubali lwa casuko ca kwa Yesu, ukupeela ifishinka fyalundwapo ifya kulonsha pa lwa kwisa kwakwe mu bukata no kutonta pa kupingule “nko shonse.”—Mateo 25:32.

Ababa mu Mulumbe

4. Mu kwiswila kwa mulumbe wa mpaanga ne mbushi cinshi calumbulwa pa lwa kwa Yesu, kabili ni bani bambi balumbulwa?

⁴ Yesu atendeko mulumbe pa kusoso kuti: “Ilyo Umwana wa muntu akesa.” Mu kupalako walimwishiba uyu “Umwana wa muntu.” Bakalemba ba Malandwe ilingi line babomfeshe iyo numbwilo kuli Yesu. Nelyo fye ni Yesu umwine e fintu acitile, mu kushininkisha ukukwata mu muntontonkanya icimonwa ca kwa Daniele ica “waba ngo mwana wa muntu” alepalamina ku Mukote wa Nshiku ne Nshiku ku kupokelelo “kuteka, no bukata, no bufumu.” (Daniele 7:13, 14; Mateo 26:63, 64; Marko 14:61, 62) Ilintu Yesu e ca kutontapo muli uyu mulumbe, taba eka. Mu kubangilila muli ili lyashi, nga fintu cayambulwa pali Mateo 24:30, 31, atile lintu Umwana wa muntu ‘akesa na maka no bukata,’ bamalaika bakwe bakabomba ulubali lwakatama. Mu kupalako, umulumbe wa mpaanga ne mbushi ulangisha bamalaika na Yesu lintu ‘aikala pa cipuna ca bukata bwakwe’ ku kupingula. (Linganyako Mateo 16:27.) Lelo Kapingula na bamalaika bakwe baba mu muulu, bushe e kukaba na bantu balumbulwa mu mulumbe?

5. Kuti twaishiba shani “bamunyina” kwa Yesu?

⁵ Ukuceba pa mulumbe kusokolola amabumba yatatu ayo tulekabila ukwishiba. Ukulunda ku mpaanga ne mbushi, Umwana wa muntu alundako ibumba lyalenga butatu ilyo ukwishibikwa kwa liko kwambukila ukwishibikwa kwa mpaanga ne mbushi. Yesu eta ili bumba lyalenga butatu bamunyina ba ku mupashi. (Mateo 25:40, 45) Bafwile ukuba bakapepa ba cine, pantu Yesu atile: “Onse uucito kufwaya kwa kwa Tata . . . wene e munyinane, ne nkashi yandi, na mayo.” (Mateo 12:50; Yohane 20:17) Mu kulundako, Paulo alembele pa lwa Bena Kristu abaali ulubali lwa “bufyashi bwa kwa Abrahamu” kabili abaali bana ba kwa Lesa. Aitile aba ati “bamunyina” kwa Yesu kabili “abakumako ku bwite bwa mu muulu.”—AbaHebere 2:9–3:1; Abena Galatia 3:26, 29.

6. Ni bani “abacepesha” aba bamunyina kwa Yesu?

⁶ Mulandu nshi Yesu alumbulwilile ‘uwacepesha’ pali bamunyina? Ayo mashiwi yabwekeshapo ico abatumwa bamumfwile alelandapo inshita imo mu kubangilila. Pa kucilanya Yohane Kabatisha, uwafwile ilyo Yesu talafwa na muli ifyo uwakwata isubilo lya pe sonde, na bo abanonka ubumi bwa ku muulu, Yesu atile: “Tamwaimine uwacila pali Yohane Kabatisha; lelo uwacepesha mu bufumu bwa mu muulu mukalamba kuli wene.” (Mateo 11:11) Bamo abaleya ku muulu kuti pambi baali abalumbuka mu cilonganino, pamo nga batumwa, na bambi tabali abalumbuka, lelo bonse bene baba bamunyina kwa Yesu aba ku mupashi. (Luka 16:10; 1 Abena Korinti 15:9; Abena Efese 3:8; AbaHebere 8:11) Kanshi, nangu line bamo bamoneke abashacindama pe sonde, baali bamunyina kabili balingile ukusungwa nga bamunyina.

Impaanga ne Mbushi ni Bani?

7, 8. Cinshi cintu Yesu asosele pa lwa mpaanga, e co cinshi twingasondwelela pa lwa bene?

⁷ Ukukuma ku kupingulwa kwa mpaanga, tubelengo kuti: ‘Yesu akeba aba ku kulyo kwakwe, akatila, Iseni, mwe bapaalwa ba kwa Tata, kwateni ubufumu ubwateyanishiwe imwe ukufuma pa kulengwa kwa pano isonde. Pantu nali ne nsala, na imwe mwampeele ukulya; nali ne cilaka, na imwe mwalinwenseshe; nali umweni, na imwe mwalinsekelele; nali ubwamba, na imwe mwalimfwikile; nalilwele, na imwe mwalimpempwile; nali mu cifungo, na imwe mwalishile kuli ine. E lyo abalungama bakaasuka, abati, Mwe Shikulu, bushe ni lilali twamumwene muli ne nsala, no kumulela? nalimo muli ne cilaka, no kumunwesha? Kabili ni lilali twamumwene muli umweni, no kumusekelela? nalimo uwa bwamba, no kumufwika? Kabili ni lilali twamumwene umulwele nalimo mu cifungo, no kwisa kuli imwe? Ne Mfumu ikabaasuka, aiti, Ndemwebe cine cine, nati, apo ponse mwacitiile umo wa muli aba bamunyinane abacepesha, mwacitiile ine.’—Mateo 25:34-40.

⁸ Ukwabulo kutwishika, impaanga isho shapingulwa ishawaminwa ukuba ku kulyo kwa kwa Yesu ukwa mucinshi no bubile shimininako ibumba lya bantunse. (Abena Efese 1:20; AbaHebere 1:3) Cinshi bacitile kabili lilali? Yesu atila mu cikuuku, mu mucinshi, kabili muli bukapekape balimupeele ica kulya, ifya kunwa, ne fya kufwala, ukumutensha ilyo alwele no kuya kuli wene ilyo aali mu cifungo. Lintu impaanga shatila tashacitile ici kuli Yesu mu kulungatika, alondolola ukuti balyafwilishe bamunyina ba ku mupashi, Abena Kristu abashalapo basubwa, e co muli ayo mano bacitile kuli wene.

9. Mulandu nshi uyu mulumbe ushakabombele mu Myaka Ikana Limo?

⁹ Umulumbe taubomba mu kati ka Myaka Ikana Limo, pantu abasubwa pali iyo nshita tabakabe bantunse abakalaba ne nsala, icilaka, ukulwala, nelyo ukuba mu cifungo. Abengi aba bene, nangu ni fyo, balipitamo mu fintu fya musango yo mu kati ka kusondwelela kwa ino micitile ya fintu. Ukutula apo Satana apooselwe pe sonde, alenga abashalapo ukuba e ca kutontapo caibela ica cifukushi cakwe, ukubaletela ukupumya, ukulungulushiwa, ne mfwa.—Ukusokolola 12:17.

10, 11. (a) Mulandu nshi cishibelelemo ukupelulula ukutontonkanya ukuti impaanga shisanshamo uuli onse uwacitilako bamunyina kwa Yesu incitilo ya cikuuku? (b) Ni bani bantu impaanga mu kulinga shimininako?

¹⁰ Bushe Yesu alesoso kuti uuli onse uwacitako akantu ka cikuuku kanono kuli umo uwa bamunyina, pamo ngo kubapeelako umukate nelyo amenshi ya kunwa, ninshi afikapo ku kuba umo uwa ishi mpaanga? Ca cine, ukupeela icikuuku ca musango yo kuti pambi calangisha icikuuku ca buntunse, lelo mu cituntulu, cilemoneka kwati kwaliba ifyalundwapo ifyafulilako ku mpaanga sha mu mulumbe. Yesu talelosha nangu panono, tutile, kuli bamukanalesa nelyo bashimapepo abacita icintu cimo ica cikuuku kuli umo uwa bamunyina. Mu kupusanako, imiku ibili Yesu aitile impaanga “abalungama.” (Mateo 25:37, 46) E co impaanga shifwile ukuba bantu abo pa ciputulwa ca nshita bayafwilisha, e kuti ukutungilila mu kucincila bamunyina kwa Kristu kabili ababelesha icitetekelo ukufika ku cipimo ca kupokelela ukwiminina kwalungama pa cinso ca kwa Lesa.

¹¹ Mu kupita kwa myanda ya myaka abengi pamo nga Abrahamu baliipakishe ukwiminina kwalungama. (Yakobo 2:21-23) Noa, Abrahamu, na ba busumino bambi bapendelwa pa kati ka “mpaanga shimbi” ishikapyana ubumi mu Paradise pe samba lya Bufumu bwa kwa Lesa. Mu myaka ya nomba line amamilioni yalundwapo nabengila mu kupepa kwa cine pamo nge mpaanga shimbi kabili basanguka “umukuni umo” na basubwa. (Yohane 10:16; Ukusokolola 7:9) Aba abakwata amasubilo ya pe sonde beshiba bamunyina kwa Yesu nge nkombe sha Bufumu kabili muli ifyo balibafwilisha—mu mano ya cine cine na lwa ku mupashi. Ico impaanga shimbi shicitila bamunyina pe sonde Yesu acimona nge cicitwa kuli wene. Abantu ba musango yo abakaba bacili no mweo ilyo akesa ku kupingule nko bakapingulwa nge mpaanga.

12. Mulandu nshi pambi impaanga shingepushisha ifyo shabombele ifya cikuuku kuli Yesu?

¹² Nga ca kuti impaanga shimbi pali ino nshita shileshimikila imbila nsuma na basubwa no kubafwilisha, mulandu nshi shingepushisha ukuti: “Mwe Shikulu, bushe ni lilali twamumwene muli ne nsala, no kumulela? nalimo muli ne cilaka, no kumunwesha?” (Mateo 25:37) Kuti kwaba imilandu iingi. Uyu mulumbe. Ukubomfya wene, Yesu alangisha ukwangwako kwakwe ukwashika kuli bamunyina ba ku mupashi; ukuyumfwa kwabo alakumfwa na o, aculila pamo na bo. Akatanshi Yesu aali nasosa ukuti: “Uusekelela imwe asekelela ine, no usekelela ine asekelela uwantumine.” (Mateo 10:40) Muli ici cilangililo, Yesu atanununa icishinte, ukulangisho kuti icicitwa kuli bamunyina (icisuma nelyo icabipa) cilafika na ku muulu; cili kwati cicitwa kuli wene mu muulu. Na kabili, pano Yesu akomaila pa fipimo fya kwa Yehova ifya kupingula, ukucilenga ukumfwika ukuti ubupingushi bwa kwa Lesa, nampo nga busuma nelyo ubwa kusenuka, bwaliba ubwaikashiwa kabili ubwatambalala. Imbushi te kuti shileseshe mu kuti, ‘Kanshi nga twalimumwene mu kulungatika.’

13. Mulandu nshi pambi abapale mbushi bengetila Yesu ati “Shikulu”?

¹³ Ilyo twatesekesha lintu ubupingushi bwalangililwa muli uyu mulumbe bukacitwa, tulamwensekesha bwino bantu imbushi baba. Ukufikilishiwa kukaba lintu kukamoneke “cishibilo ca Mwana wa muntu mu muulu; e lyo ne nko shonse sha pano isonde shikapumapo imisowa, no kumono Mwana wa muntu aleisa . . . na ’maka yakalamba no bukata.” (Mateo 24:29, 30) Abakapusunsuka ubucushi pali Babele Mukalamba abapatile bamunyina ba Mfumu nomba mu kupelelwa baketa Kapingula nga “Shikulu,” ukusubilo ukupususha imyeo yabo.—Mateo 7:22, 23; linganyako Ukusokolola 6:15-17.

14. Ni pa cishinte nshi apo Yesu akapingwila impaanga ne mbushi?

¹⁴ Nangu cibe fyo, ubupingushi bwa kwa Yesu tabwakashimpwe pa kutunga kwa mu kupelelwa ukwa baleya ku macalici kale, bamukanalesa, nelyo bambi. (2 Abena Tesalonika 1:8) Mu cifulo ca ico, kapingula akapituluka mu mibele ya mutima ne ncitilo sha ku numa isho abantu bakwete ukulola fye na kuli “umo wa muli [bamunyina] abacepesha.” Ca cine, impendwa ya Bena Kristu basubwa abashele pe sonde ileya ilecepelako. Nangu cibe fyo, ilyo lyonse abasubwa, abapanga “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka,” batwalilila ukupayanya ica kulya ca ku mupashi no butungulushi, abaleenekelwa ukube mpaanga balikwate shuko lya mu nshita ilya kucitila ibumba lya musha icisuma, kwati fye fintu ‘ibumba likalamba abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na ’bantu’ lyacita.—Ukusokolola 7:9, 14.

15. (a) Ni shani fintu abengi bailangisha abene ukuba nge mbushi? (b) Mulandu nshi tulingile ukusengaukila ukulanda nampo nga umo ni mpaanga nelyo imbushi?

¹⁵ Ni shani fintu bamunyina kwa Kristu na mamilioni ya mpaanga shimbi abaikatana na bene ngo mukuni umo basungwa? Abantu abengi pa lwabo tabasansa abeminishi ba kwa Kristu, lelo nalyo line tabasunga abantu bakwe mu kutemwa. Mu kusalapo icalo cibifi, abapale mbushi balikaana ubukombe bwa Bufumu, nampo nga ni lintu balebumfwa mu kulungatika nelyo mu nshila imbi. (1 Yohane 2:15-17) Kwena, mu kupelako, Yesu e wasontwa ukupingula. Te ifwe tuli no kupima abali ni mpaanga nelyo abali ni mbushi.—Marko 2:8; Luka 5:22; Yohane 2:24, 25; Abena Roma 14:10-12; 1 Abena Korinti 4:5.

Cikaba Shani kwi Bumba Limo na Limo?

16, 17. Cinshi cikacitika ku mpaanga?

¹⁶ Yesu alandile ubupingushi bwakwe pa mpaanga ukuti: “Iseni, mwe bapaalwa ba kwa Tata, kwateni ubufumu ubwateyanishiwe imwe ukufuma pa kulengwa kwa pano isonde.” Mwandi bwite bwa cikabilila—“Iseni”! Kuli cinshi? Ku mweo wa muyayaya, nga fintu alumbulwile mu kusupula ukuti: “Abalungami bakaya ku mweo wa muyayaya.”—Mateo 25:34, 46.

¹⁷ Mu mulumbe wa matalanti, Yesu alangishe icifwaikwa kuli abo abakateka na wene mu muulu, lelo muli uyu mulumbe alangishe icenekelwa ku batekwa ba Bufumu. (Mateo 25:14-23) Mu cishinka, pa mulandu wa kwafwilisha bamunyina kwa Yesu no mutima onse, impaanga shipyana icifulo mu bwikashi bwa pe sonde ubwa Bufumu bwakwe. Shikaipakisha ubumi muli paradise wa pe sonde—icilolelo ico Lesa ashipekanishishe “ukufuma ku kulengwa kwa pano isonde,” e kuti abantu bengalubulwa.—Luka 11:50, 51.

18, 19. (a) Bupingushi nshi Yesu akapeela imbushi? (b) Kuti twashininkisha shani ukuti imbushi tashakalolenkane no kucululuka kwa ciyayaya?

¹⁸ We bupusano ku bupingushi bwaputunkanishiwa pa mbushi! “E lyo ikeba aba ku kuso kwa iko, ikatila, Fumeni pano, mwe batiipwa, kabiyeni ku mulilo wa muyayaya uwateyanishiwa Kaseebanya na bamalaika bakwe. Pantu nali ne nsala, na imwe tamwampeele kulya; nali ne cilaka, na imwe tamwanwenseshe; nali umweni, na imwe tamwansekelele; nali ubwamba, na imwe tamwamfwikile; nali umulwele, na mu cifungo, na imwe tamwampempwile. E lyo na bo bakaasuka, abati, Mwe Shikulu, bushe ni lilali twamumwene muli ne nsala, nalimo muli ne cilaka, nalimo umweni, nalimo uwa bwamba, nalimo umulwele, nalimo mu cifungo, no kumupyungila iyo? E lyo ikaasuka, aiti, Ndemwebe cine cine, nati, apo ponse tamwacitiile umo wa muli aba abacepesha, tamwacitiile nangu ni ’ne.”—Mateo 25:41-45.

¹⁹ Abasambi ba Baibolo balishiba ukuti ici te kuti cipilibule fyo imyeo iishifwa iya bapala imbushi e ikacula mu mulilo wa muyayaya. Iyo, pantu abantunse baba e myeo; tabakwata imyeo iishifwa. (Ukutendeka 2:7; Lukala Milandu 9:5, 10; Esekiele 18:4) Pa kupingwila imbushi ukuya ku “mulilo wa muyayaya,” Kapingula alepilibula ubonaushi ubushaba ne subilo lya nshita ya ku ntanshi, iikaba e mpela ibelelela na kuli Kaseebanya ne fibanda fyakwe. (Ukusokolola 20:10, 14) E co, Kapingula wa kwa Yehova aimika ubupingushi bwacilana. Aebe mpaanga ati, “Iseni”; imbushi ati, “Fumeni pano.” Impaanga shikapyana “umweo wa muyayaya.” Imbushi shikapokelelo “kulimunwa kwa muyayaya.”—Mateo 25:46.b

Cinshi Cipilibula Kuli Ifwe?

20, 21. (a) Mulimo nshi uwakatama untu Abena Kristu bakwata? (b) Kupaatukanya nshi kulecitika nomba? (c) Imibele ya bantu ikaba shani lintu umulumbe wa mpaanga ne mbushi watendeka ukufikilishiwa?

²⁰ Abatumwa bane abaumfwile icasuko ca kwa Yesu pa lwa cishibilo ca kubapo kwakwe ne ca kupwa kwa calo balikwete ifingi ifya kulangulukapo. Bali no kukabila ukutwalilila abalola kabili abapempwila. (Mateo 24:42) Na kabili bali no kukabila ukubomba umulimo wa kushimikila uwalumbulwa pali Marko 13:10. Inte sha kwa Yehova shileibimba muli uyo mulimo mu kupambana ilelo.

²¹ Cinshi, nangu ni fyo, cintu uku kumfwikisha kupya ukwa mulumbe wa mpaanga ne mbushi kupilibula kuli ifwe? Kale kale abantu baleya ku lubali balefwaya. Bamo bali mu “nshila yapabuka iitwala ku boni,” ilintu bambi balesha ukutwalilila ukuba mu ‘nshila ya kamfyemfye iitwala ku mweo.’ (Mateo 7:13, 14) Lelo inshita icili ku ntanshi lintu Yesu akabilisha ubupingushi bwa kupelako ubwalondololwa mu mulumbe pa mpaanga ne mbushi. Lintu Umwana wa muntu akesa mu kubomba nga Kapingula, akapima ukuti Abena Kristu ba cine abengi—mu cituntulu “ibumba likalamba” ilya mpaanga shaipeela—bakafikapo ku kupula mu ciputulwa ca kupelako ica “Bucushi bukalamba” ukwingila mu calo cipya. Ico cilolelo cilingile nomba ukuba intulo ya kusekelela. (Ukusokolola 7:9, 14) Pa lubali lumbi, icinabwingi ica “nko shonse” bakaba nabaishininkisha ukupala imbushi sha bumankonso. Bakaya ku “kulimunwa kwa muyayaya.” Mwandi kutauluka kwi sonde!

22, 23. Apantu ukufikilishiwa kwa uyu mulumbe kucili ku ntanshi, mulandu nshi umulimo wesu uwa kushimikila ilelo wabela uwakatama?

²² Ilintu ubupingushi ubwalondololwa mu mulumbe buli pa ntanshi fye apa, nelyo fye ni nomba icintu cimo icakatama cilecitika. Ifwe fwe Bena Kristu tulebomba umulimo wa kupususha imyeo uwa kubilisha ubukombe ubulekanya abantu. (Mateo 10:32-39) Paulo alembele ukuti: “Pantu, Umuntu onse uwalilila kwi shina lya kwa Shikulu akapusuka. Lelo bakalilila shani ku o bashitetekelako? Lelo bakatetekela shani uo bashaumfwile? Lelo bakomfwa shani, apabula kabila?” (Abena Roma 10:13, 14) Ubutumikishi bwesu ubwa pa cintubwingi bulefika ku bantu mu fyalo ukucila pali 230 mu kuba ne shina lya kwa Lesa no bukombe bwakwe ubwe pusukilo. Bamunyina kwa Kristu abasubwa bacili baletungulula uyu mulimo. Mupepi na mamilioni yasano aya mpaanga shimbi baliilunda kuli bene nomba. Kabili abantu ukushinguluke cibulungwa baleankulako ku bukombe bubilishiwa kuli bamunyina kwa Yesu.

²³ Abengi bakumanya ubukombe bwesu ilyo tuleshimikila ku ŋanda ne ŋanda nelyo mu bunte bwa mu lyashi. Bambi kuti basambilila pa lwa Nte sha kwa Yehova na cintu twimininako mu nshila tushingeshiba. Lintu inshita ya bupingushi yafika, kufika ku cipimo nshi Yesu akalanguluka ukushingamwa kwa bwikashi ne cipimo ca lupwa? Tatwishibe, kabili ca fye ukutunganya. (Linganyako 1 Abena Korinti 7:14.) Abengi nomba ku mufulo balakaana, balapumya, nelyo fye ukwakana mu kupakasa abantu ba kwa Lesa mu kulungatika. Muli fyo, ino ili ni nshita yakakala; abantu ba musango yo kuti pambi balelundulukila ku kuba abo bantu Yesu akapingula nge mbushi.—Mateo 10:22; Yohane 15:20; 16:2, 3; Abena Roma 2:5, 6.

24. (a) Mulandu nshi cacindamina ku bantu umo umo ukwankulako bwino ku kushimikila kwesu? (b) Mibele nshi iya mutima ukulola ku butumikishi bobe intu lino isambililo lyakwafwilisha ukukwata pa lobe?

²⁴ Mu nsansa, nangula ni fyo, abengi baleankulako bwino, balasambilila Icebo ca kwa Lesa, kabili basanguke Nte sha kwa Yehova. Bamo abo pali ino nshita bamoneka nga abapale mbushi kuti pambi bayaluka no kuba abapale mpaanga. Icishinka cili ca kuti abankulako na mu kucincila ukwafwilisha abashalapo ba bamunyina kwa Kristu muli fyo balepeela ubushininkisho ubukapayanya icishinte ca kubikilwa ku kwa kulyo kwa kwa Yesu lintu mu nshita ya ku ntanshi iipalamishe, akekala pa cipuna cakwe ica bufumu ku kupingula. Aba balepaalwa kabili bakatwalilila ukupaalwa. Muli ifyo, uyu mulumbe ulingile ukutucincimusha ukuti tubombe mu kupimpa mu butumikishi bwa Bwina Kristu. Ilyo inshita tailapwa, tulefwaya ukubombesha ukufika apo twingapesha ukubilisha imbila nsuma ya Bufumu na muli iyo nshila ukupeela bambi ishuko lya mu nshita ilya kwankulako. Lyene cikashalila kuli Yesu ukupingula, ukubasenuka nelyo ukubasenamina.—Mateo 25:46.