bwa fintu ulesosa kabili nge mitima yabo nailungama. Ukushinina cipilibulo kwikusha ukupitila mu bushininkisho. Lelo ubushininkisho bweka fye te lyonse bubo bwakumanina. Ifyebo fya kushinina mu kubwafwilisha filafwaikwe lingi. Kanshi, ukushinina ukupitila mu kubomfya ifyebo fya kushinina cibimbamo ifya kusangwilako fitatu ifya kutendekelako: ica ntanshi, ubushininkisho bwine; ica cibili, ukukonkana nelyo umuyano umo ubushininkisho bupeelelwa; ica citatu, umusango nelyo inshila shibomfiwa mu kubupeela. Muli uku kulanshanya, ukuleumfwana ne cishinka ca kuti “Ifyebo fya kushinina” pali formu wa Ukufunda kwa Milandile, twalalanguluka pa cilesoswa, ubushininkisho bulepeelwa, ukucila pa fyo ulebupeela.

² Ifyebo fya kushinina fyashintilila pa milandu ya citendekelo ituntulu, kabili iyo e nshila kafunda obe akacimwenamo. Ubushininkisho bobe bufwile ukuba ubwa kushinina nelyo cingatila umo engabubelenga ukufuma pa fyalembwa peka. Nge mibele ya kushinina iya lyashi lyobe yashintilila pa musango untu ipeelelwamo kabili te pa fishinka ifyo ubomfeshe ku kwimike cishinka cobe, lyene ukakabilo kulundulula iyi mibele mu kucishapo pa kulenga ifyebo fyobe ukuba ifyakosa mu cituntulu kabili ifyabamo ifishinka.

3-6. Londolola umulandu uo icishinka ca kusuminishanyapo cifwile ukwimikilwa.

³ Icitendekelo naciimikwa. Pa ntanshi ya kupeela ifyebo fyobe ifya kushinina, calibe calinga ukwimika icitendekelo calinga. Ufwile ukulenga icishinka cilelandwapo ukumfwika. Kabili cisuma ukwimike cishinka ca kusuminishanyapo pa kukomaila pa milandu ikumineko intu ulesuminishanya ne bumba.

⁴ Mu tushita tumo inumbwilo shifwile ukulondololwa mu kulengama. Ifintu fyonse ifishikumineko fifwile ukufumishiwamo. Wisupa mu kwimike citendekelo cobe. Cipange ukube cakosa, lelo wilenga icitendekelo cobe ukuba e cikuulwa cine. Nga ulelengulula ukupaasha, bebeta ifishinka fyalekanalekana ifyabomfiwe ku kwafwilisha kwene pa kuti wingasange fishinka fyanaka kabili pa kukwaafwa ukupima ukukonkana kwa fyebo fyobe ifya kushinina ne fya kufika pa kashongotwelo ka mulandu.

⁵ Pa kupekanye lyashi lyobe, ulingile ukwesha ukutontonkanishisha kabela ubwingi bwa fintu ibumba lyobe lyaishiba kale pa lwe sambililo lyobe. Ici cikapima ku cipimo cikalamba ubukulu bwa citendekelo wingakabilo kwimika pa ntanshi taulaingila mu kupeele fishinka fyobe ifya kushinina.

⁶ Ukucenjela ne misango ya Bwina Kristu fipinda ukuti ube ne nshila ya kubombelamo iya cikuuku kabili iya kulangulukilako, nangu ca kuti ico tacili e cishinka tulebombapo pano. Lyonse bomfya mu kukumanina ukwishiba kobe kwa fishinte fya Bwina Kristu no kwisule mitima ne mintontonkanya ye bumba lyobe.

7-13. Londolola ubupilibulo bwa kuti “ukushininkisha kwine kwine nakupeelwa.”

⁷ Ubushinino bwine bwine bwapeelwa. Umulandu “taushininkishiwa” pa kuti fye iwe, pamo nga kalanda, naucetekelamo nelyo waulondolola. Ufwile ukwibukisha lyonse ukuti ibumba lyobe lyalikwate nsambu shakumanina isha kwipusha ukuti, “Mulandu nshi ico cibelele ica cine?” nelyo kuti, “Mulandu nshi wasosela ukuti e fyo cili?” Pamo nga kalanda lyonse walikwato kukakililwako kwa kuba na maka ya kwasuka icipusho ca kuti “Mulandu nshi?”

⁸ Ifipusho fya kuti “Shani?” “Ni ani?” “Kwi?” “Lilali?” “Cinshi?” filetako fye ifishinka fyeka ne fyebo mu kwasuka, lelo icipusho ca kuti “Mulandu nshi?” ciletako imilandu. Caiminina ceka muli uku kuloshako kabili cifwaya ukuti uleteko ifyafula ukucila pa fishinka fyeka fye. Cipinda amaka yobe ya kutontonkanya. Pa mulandu wa ici, mu kupekanye lyashi lyobe, ipushe ico cipusho cimo cine mu kubwekeshabwekeshapo ica kuti: “Mulandu nshi?” Lyene shininkishe fyo kuti wapeela ifyasuko.

⁹ Pamo nge milandu ku bulondoloshi bobe ilingi kuti wayambula umo uwapokelelwa pamo ngo bulashi. Ico cipilibula ukuti nga wene e wacisosele, cifwile ukube ca cine pantu aishibikwa pamo nga uwaishiba. Ico cicipango kuba umulandu walinga uwa kucicetekela. Ubulashi bwapulamo muli kuno kuloshako bwaba, kwena, ni Yehova Lesa. Kanshi, ukwambule lembo lya kutungilila ukufuma muli Baibolo bwaba bushinino bwakumanina ku kushininkishe cishinka. Ubu bwitwa ubushinino “bwikalilo bunte” pantu bwabamo “bunte” bwafuma ku nte yapokelelwa.

¹⁰ Mu kuletako ubushinino bwikalilo bunte ufwile ukushininkisho kuti ubunte bobe bwalapokelelwa kwi bumba lyobe. Nga ulebomfya abantunse ngo bulashi bobe, shininkisha ulwa cikulilo cabo na fintu bengamonwa. Abantu abengi kuti bapokelela Baibolo pamo ngo Bulashi bwa bulesa, lelo bambi baimona pamo ngo mulimo wa muntu na muli fyo ukukanaba ubulashi bwapwililila. Mu milandu ya musango yo pambi kuti wayalukila ku bushinino bumbi nelyo pambi ukwimika bucine bwa Baibolo intanshi.

¹¹ Ishiwi lya kucenjesha. Ubushinino bonse bufwile ukubomfiwa mu kuba no bufumacumi. Witwala ukwambula mumbi mumbi ukupusana na muntu bwaloshiwe. Shininkisho kuti cintu ulesosa e cintu fye ubulashi ubo uleyambula bwakwete mu muntontonkanya pa kusosa. Bo wa kulungatika mu fya kuloshako fyobe. Bo wasakamana ku fipendo na ko. Nga fyapeelwa mu kulubana, ifi kuti fyabweluluka mu kuba ne fya kufumamo fya konaula. Ibukisha umuntu uushali na maka ya kowa kabili uwanwenene mu mulonga uwakwete avareji mita fye umo mu kushika. Alabile pa lwa cilindi ca mupepi na mamita yatatu pa kati na nkati.

¹² Ubushininkisho bwa fyashingulukako bwaba ni ubo pa mbali ya bunte bwa buntunse nelyo ubulashi bwa bulesa. Bwaba bushininkisho ubwashimpwa pa fyatubululwa ukufuma ku fishinka ukucila pa kwambula kwa nte. Pa kwimika ukusondwelela kobe no kulenga ubushininkisho bwa fyashingulukako ukubo bwa kushinina, ufwile ukukwato mutande wakumanina uwa fishinka ne fyebo fya kushinina mu kutungilila ukusondwelela kobe.

¹³ Nga ca kuti ubushininkisho bobe bonse uleteleko (nangu fye tabutantikwe mu muyano) buli ubwakumanina ku kwikushe bumba ilyo ulelandako, kafunda obe akabulanguluko kuba ubwalinga. Kafunda akaipusha umwine eka, ukuibika mu cifulo ce bumba ati, “Bushe nacishininwa?” Nga acishininwa, lyene kuti akutasha pa mipeelele yobe.

**********

14. Ukusupula kwa kufumamo cimo cinshi?

¹⁴ Ukusupula kufumamo cimo. Umusango umo wa kusupula ilingi walibo wakatama ku kulanshanya kwa kushinina. Kwaba kwipukisha kwa kupelako ku kupelulula, ukukusha ukutesekesha kwa fyebo fya kushinina ifibomfiwe. Ukusupula takulingile ukuba fye kupitulukamo kwa fishinka, nangu cingatila kwena caba mulandu fye wa “apo ici cili fyo, kabili apo ico cabe fyo, kanshi twasondwelela ukuti . . . ” Ulu lubali lwapekanishiwo kukakanye fishinka fyonse pamo no kufileta ku kusondwelela. Inshite shingi kwaba kusondwelela kufumamo cimo e kufishapo ifishinka fya kushinina mu kuti fibe ifya kushinina mu cine cine.

15, 16. Mulandu nshi tufwile ukwafwilishishe bumba ukupelulula?

¹⁵ Nelyo cingatila ifyebo fya kushinina ubomfya mu lyashi kuti fyabe fituntulu, tacibe cakumanina ukulondolola ifishinka fyeka. Ufwile ukufipeela mu musango wa kuti wayafwilishe bumba ukupelulula, ukumfwikisha ifyebo fyobe no kufika ku kusondwelela kumo kwine uko iwe ufikileko. Ici e co slipi wa Ukufunda kwa Milandile aloshako nga “Ibumba lyayafwiwa ukupelulula.”

¹⁶ Ulingile ukufwaishe yi mibele pantu Lesa alapelulula na ifwe. Na kabili, Yesu alondolwele imilumbe yakwe ku basambi bakwe no kubapangasha ku kusambilisha icine cimo cine kuli bambi. Ukwafwilishe bumba lyobe ukupelulula, lyene, cipilibulo kubomfya isho nshila shifwaikwa ku kwafwilishe bumba lyobe ukumfwikisha ifyebo fyobe ifya kushinina, ukufika ku kusondwelela uko wafikako no kuba abapangashiwa ku kubomfya ifyebo fyobe ifya kushinina ku kusambilishako umbi na o.

17, 18. Ni shani fintu icishinka ca kusuminishanyapo cisungililwa?

¹⁷ Icishinka ca kusuminishanyapo casungililwa. Cintu usosa pamo pene na fintu ucisosa calikatama ku kwimike cishinka ca kusuminishanyapo ku kutendeka kwa lyashi lyobe. Lelo ici cishinka ca kusuminishanyapo tacifwile kuluba lintu ilyashi lyobe lilelunduluka nga te ifyo kuti walufya ne bumba lyobe line. Ufwile ukutwalililo kulumbulule fishinka fyobe mu nshila iingabe ya kucebusha ku muntontonkanya wa abo bali mwi bumba lyobe. Ici cifwayo kuti usunge mu muntontonkanya imimwene yabo pa lwe sambililo lilelandwapo no kubomfya uku kwishiba ku kubafwilisho kumona amano mu fyebo fyobe ifya kushinina.

¹⁸ Ica kumwenako cisuma ca kwimika icishinka ca kusuminishanyapo no kucisungilila ukufika na ku mpela, uko e kuti, ukwafwilishe bumba ukupelulula, lyashi lya mutumwa Paulo, nga fintu lyalembwa mu Imilimo 17:22-31. Mona fintu aimike cishinka ca kusuminishanyapo ku kutendeka kwine kabili mu kucenjela ukucisungilila ukupulinkana ilyashi lyakwe lyonse fye. Lintu asondwelele alishinine bamo mwi bumba lyakwe ulwa cine, ukusanshako na kapingula uwalipo.—Imil. 17:33, 34.

19-23. Tubulule nshila isho ifishinka fingalundulwilwamo mu kulinga.

¹⁹ Ukulundulula kwakumanina ukwa fishinka. Pa kuti ibumba lipelulule pe sambililo bafwile ukukwate fyebo fyakumanina ukupeelwa mu nshila iyo bashingakaana ifyebo fya kushinina pa mulandu fye wa kuti tabalefyumfwikisha bwino. Cili kuli iwe ukubafwilisha.

²⁰ Pa kucicita mu kufumamo cimo, sakamano kukanalanda pa fishinka fyafulisha. Ubusuma bwa fyebo fyobe kuti bwaluba nga fyapeelwa mu kupamfiwa. Sendako inshita ya kulondolole fishinka mu kushimikisha, ica kuti ibumba lyobe lifyumfwa fye lelo lifyumfwikishe. Lintu walondolole cishinka cacindama, sendako inshita ya kucilundulula. Asuka ifipusho pamo nga Mulandu nshi? Ani? Ni shani? Cinshi? Ni lilali? Ni kwi? Muli iyi nshila afwilishe bumba lyobe ukumfwikisha imfundo mu kukumanina kwacilapo. Inshita shimo kuti wapeela ifishinka fya kushinina ku kwaafwa nelyo ukulwisha icishinka mu kukomaila pa fintu imimwene yobe ilimo ukupelulula. Mu kupalako, pa numa ya kulondolole cishinte cimo, limbi kuti wacisango kube cisuma ukupeele cilangililo ukuti ibumba limone ukubomfiwa kwa ciko. Kwena, ukushilimuka kufwile ukubomfiwa. Icipimo cintu icishinka icili conse cingafikako ukulundululwa cishintilila pa nshita ipiminwe no bucindami bwaampanako ubwa cishinka ukukuma kwi sambililo lilelandwapo.

²¹ Ifipusho lyonse fyaliwama mu kwafwilishe bumba ukupelulula. Ifipusho fya mu lyashi, uko e kuti, ifipusho fyapeelwa kwi bumba ukwabulo kwenekela icasuko ukufuma kuli bene, ifikonkwapo no kupemwina kwalinga, kuti fyabimbulo kutontonkanya. Nga ulelanda fye ku muntu umo nelyo babili, pamo nga mu butumikishi bwa mwi bala, kuti wabalengo kulanda mu kuba ne fipusho lintu mulelanshanya, kabili muli iyi nshila ukushininkisho kuti baleumfwikisha no kupokelele mfundo shilepeelwa.

²² Apo ulefwayo kutungululo muntontonkanya wa abo bali mwi bumba lyobe, ufwile ukukuula pa fintu ifyo baishiba kale, nampo nga kufuma ku kubelesha kwabo abene nelyo ukufuma ku lubali lwacibangililako mu lyashi lyobe. E co, mu kupima ukuti nampo nga naulundulula ifishinka fimo mu kulinga, ufwile ukulanguluka fintu ibumba lyobe lyaishiba kale pa lwa ilyo isambililo.

²³ Caliba lyonse icakatama ukubebeta ukwankulako kwe bumba lyobe pa kushininkisha ukuti balekukonka. Uko cingafwaikwa, bwelela ku numa no kulenge fishinka ukumfwika pa ntanshi ya kutwalilila ne fyebo fya kushinina fimbi. Nga ca kuti tausakamene ukubafwilisho kupelulula, mu kwanguka kuti balufya inshila uletontonkanishishamo.

24. Ukulanga ibumba lyobe ifyo ifyebo fingabomfiwa kubomba mifwaile nshi isuma?

²⁴ Ibumba lyaebwa ifyo ifyebo fingabomfiwa. Lintu ulepeele fyebo fya kushinina ifili fyonse, shininkisha ukulonsha ukulondolola mu kumfwika ku fintu kwikatene ne cipusho icilelandwapo. Na kabili, sanshamo ukukunta mu lyashi, ukucincisha bakomfwa bobe ukubombelapo mu kumfwana ne fishinka fipeelwe. Nga nabashininwa mu cine cine ku fintu usosele, kuti baba abaiteyanya ukubombapo.

Isambililo 32

Ukushimpe Mfundo no Kwalule Shiwi

1, 2. Cinshi ico ukushimpe mfundo kucita ku lyashi?

¹ Ukushimpe mfundo no kwalule shiwi filapuminkana ku kulenge lyashi ukubamo bupilibulo no kubalabata. Ukwabula fyene, amatontonkanyo yalanyongana no buseko bulashingilila. Apo ukushimpe mfundo ilingi kwaba e kwayangukapo ukwishibisha pali fibili, tulepeelo kusakamana kuli kwene intanshi.

² Sunga mu muntontonkanya ico ukushimpe mfundo kuli no kupwilikisha. Kwaba kukomaila pa mashiwi nelyo amatontonkanyo mu nshila iyo iletako ubupilibulo bwalungikwa no kulangisha kwi bumba lyobe ukucindama kwa yako kwayampanako. Inshita shimo ukushimpa ukukabilwa kuba fye ukwafina nelyo ukwayanguka, lelo na kabili kulabako inshita lintu kufwaya ubupusano bwalengama.

3-7. Londolola ifyo umo engakwato kushimpe mfundo kusuma.

³ Ukushimpa amashiwi yakwetemo itontonkanyo mu masentensi. Apa kushimpa mu kutendekelako uba mulandu wa mashiwi