Ukufika Mu Nshita na Iwe

KANGALILA wa Bwina Kristu mu cilonganino ca mu South America akwete imibele isuma iingi. Lelo ifibusa fyakwe fyapalamisha mu kupumya fyalemwita Armagedone. Mulandu nshi? “Natwishiba aleisa,” e fyo basosele, “lelo ni Lesa fye e wishibe ni lilali!”

Ee, ukufika mu nshita—nelyo ukubulisha kwene—kwalikwata ifingi ifya kucita no kushimikwa kusuma ukwa umo. Imfumu ya mano Solomone akulangilile muli iyi nshila ukuti: “Lunshi uwafwa apimpinusha amafuta ya kwa katobenkanya: ukutumpa kunono koona amano no bukata.” (Lukala Milandu 10:1) Umwina Kristu kuti pambi akwata imibele isuma iingi, lelo akonaula ishina lyakwe ilisuma nga ca kuti tali uwaibukila pa lwa nshita.

“Abantu abafika mu nshita bampeela ukucetekela,” e fyasosele kangalila. “E bamo abo nsoobolapo ukubomba na bo.” Na kabili balatashiwa mu calo ca makwebo. “Fika pa ncito mu nshita; bangilila mu kulongana; tuma amalipoti lintu inshita yafika,” e fipanda amano Emily Post’s Etiquette. Mu kupalako, The New Etiquette (1987) ilondolola ukuti, mu cinkumbawile, “abacelwa baliba aba fikansa.” Bakalemba lyene balundapo ukuti: “Imibombele ya butotelo e tushita na tumbi utushalinga ukufika mu kucelwa.”

Ifwe bonse tulatasha cene lintu bambi bafika mu nshita. Umutumwa Paulo mu kumonekesha ayumfwile muli iyo nshila, apantu alembele ku Bena Kristu mu Kolose ukuti: “Naba pamo na imwe, ndesekelela pa kumono kwikala kwenu kwa busaka busaka.” (Abena Kolose 2:5) Kabili mu kushininkisha twakana ukuyumfwa kwa Mfumu Davidi ukulosha ku malayo ya kwa Yehova lintu alembele mu Malumbo ukuti: “Mwe Lesa wandi, mwilashimba.”—Ilumbo 40:17; 70:5.

“Mube Abapashanya Lesa”

Mu cishinka, Yehova tashimba. Aliba uwapulamo mu kwibukila kwakwe ukwa nshita. Ici calibelebeshiwa mu milimo yakwe yonse iya bubumbo. Ukufuma ku bubumbo bwabule mpela ukufika ku twa mweo utwacepesha, fyonse fibomba kwati fitungululwa ne nkoloko ishimoneka. Ku ca kumwenako, umusango wa sea lily mupepi na Japan tufumya amani ya tuko limo cila mwaka mu October mupepi na 3 koloko icungulo kasuba pa bushiku bwa kubalilapo nelyo iciputulwa calenga fitatu ica mweshi. Muli shinde tucisense tulafyalana mu maminiti yanono mu matamba yakalamba mu lulamba lwa California.

Ukupime nshita kwa kwa Yehova na kabili kwaliba ukwalinga lintu caisa mu kwisushisha ubulayo bwakwe. Ku ca kumwenako, tubelenga pa Ukufuma 12:41 ukuti “nomba pa kupwa kwa myaka imyanda ine na ʼmakumi yatatu, mu bushiku bulya bwine e mwafumine imilalo yonse ya kwa Yehova mu calo ca Egupti.” Muli ifyo Yehova alisungile ubulayo ubo acitile imyanda ya myaka mu kubangilila kuli Abramu.—Ukutendeka 15:13-16; Abena Galatia 3:17.a

Yehova atumine Umwana wakwe, Mesia, mu calo pa nshita yalinga iyasobelwe kuli kasesema Daniele ukucila pa myanda isano mu kubangilila, ica kuti ‘ku nshita iyene alitufwilile.’ (Abena Roma 5:6; Daniele 9:25) Ukukuma ku mpela ya ino micitile ya fintu, Baibolo ilangilila ukuti Yehova alishibo “bushiku bulya na ʼkashita.” (Mateo 24:36) Takashimbe. Mu kumonekesha, ica kumwenako ca kwa Yehova ica kuba mu nshita caliwaminwa ukupashanya kwesu.—Abena Efese 5:1.

“Mu Nshita Iyalingwa”

Yehova lyonse enekela ababomfi bakwe ukuba abaibukila pa lwa nshita, ukucilisha ukulosha ku kupepa kwakwe. “Ukutantika kwa lyonse” kwalikonkelwe lintu Abena Israele bapeele amalambo. Yehova abakambishe ukuti: ‘Pa kupeele ca kuninika mulingile ukusakamana . . . mu nshita iyalingwa.’ Na kabili apeele Mose aya makambisho pa lwa kulongana ukuti: “E lyo lukakontanine kuli iwe ulukuta lonse.”—Ubwina Lebi 23:37, NW; Impendwa 10:3; 28:2, NW.

Pa numa, abaYuda basungile “nshita ya koce fyanunke cisuma.” (Luka 1:10) “Inshita ya kupepa pa kwaluka kwa kasuba,” yasungilwe kuli bonse abaYuda na bambi. (Imilimo 3:1; 10:3, 4, 30) Kabili ukulosha ku kulongana kwa Bwina Kristu, Paulo alembele ukuti: “Lelo fyonse ficitwe busaka busaka kabili mu kukonkana.”—1 Abena Korinti 14:40.

Bushe conse ici nga cafwaile cinshi pa lwa bena Israele na Bena Kristu ba mu kubangilila? Ukuti baali no kufika mu nshita mu kusunga ifipangano fyabo, ukucilisha ukukuma ku kupepa kwabo. Takuli umulandu wa kutontonkanishisha ukuti Yehova kuti aenekela ifyacepako ku babomfi bakwe ilelo.

Umulandu Bambi Bacisangila Icakosa

Imibele ukulola ku nshita ilapusanapusana apakalamba ukufuma ku lubali lumo ulwa calo ukufika ku lubiye. Mishionari acita lipoti ukuti mwi tauni linono ilya mu South America, umukashi wakwe inshita shimo kuti aba e muntu eka mwi bumba ilyo abilishe ulwimbo lwa kwiswila pa kutendeka kwa kulongana kwa Bwina Kristu. Lelo lintu abilishe ulwimbo lwa kwisalila, abantu 70 baleba palya. Pa lubali lumbi, mu calo ca ku West Europe, mupepi na bantu ikana limo balipushiwe ukuti: “Nga ca kuti walilaalikwe ku ca kulya ca cungulo pa 7:00 p.m., bushe ulingile ukufika amaminiti yasano nelyo ikumi mu kubangilila, nelyo amaminiti yasano nelyo ikumi mu kucelwa, nelyo mu nshita ine iyalingwa?” Icinabwingi baaswike ukuti “icikuku cifwaya umucinshi wine wine kuli shibweni no kufika pa nshita yalinga.”

Nangu ni fyo, ukufika mu nshita calicila na pa mulandu wa kusobolapo kwa ciputulwa ca citungu. Caba cibelesho, nge fyo ukubo wa busaka, uwapempenkana, nelyo uwatekanya kwaba mulandu wa cibelesho. Kwena, tatufyalwa ne fibelesho fya musango yo; tufwile ukufilundulula. Nga ca kuti walisambilishiwe ukufika mu nshita lintu wali umwana, ico lipaalo. Lelo abengi bafuma mu ndupwa ne fikulilo umo umwali ifya kupwishishisha fyacepako no kukabila kunono ku kubombela pamo ukwa maka ya umo na maka ya bambi. Ni lyeka fye pa kuba ulubali lwa cilonganino ca Bwina Kristu no kubuulamo ulubali mu kulongana kwa ciko no butumikishi bwa cintubwingi e lintu ukukabila kwa kufika mu nshita kuba ukwa cine cine kuli bene. Kuti pambi bacisanga icayafya ukulungika icibelesho ca kushingashinga icingila mu bumi mu kubangilila. Nangu ni fyo, ukutemwa kwa kuli Yehova Lesa no kwa mwina mupalamano kuti kwakunta umo ukwaluka. Nalyo line, mulandu nshi uwa kupangila ukwaluka?

Mulandu Nshi Ukufika Mu Nshita?

“Bushe walitemwa ubumi?” E fyaipwishe Benjamin Franklin inshita imo. “Lyene wionaula nshita, pantu ico e capanga ubumi.” Bonse ifwe natwishiba icishinka muli ubo bulondoloshi. Icacilapo kucindama ku Bena Kristu, nangu ni fyo, kukanaonaula inshita ya bantu bambi. “Uufika mu kucelwa,” e fimona mishionari, “amoneka ukusosa ku ncitilo shakwe ukuti, ‘Inshita yandi yalicindamisha ukucila iyobe, e co kuti wapembela ukufikila naipekanya.’” Umuntu uushifika mu nshita tamoneka fye uushaiteyanya no uushingashintililwapo lelo na kabili mu nshila imbi uwaininikisha kabili uushilangulukilako. Abena Kristu bafwaya “[ukukanacite] cintu mu kuisakamana nangu ni ku matutumuko, lelo mu kupetama mutunge abanenu ukuba abacila imwe bene.”—Abena Filipi 2:3.

Bamo kuti bayumfwa ukuti tabafwaya ukwikalila ku nkoloko, ukukwata icili conse ukutungululwa na yene. Nangu cibe fyo, ukufika mu nshita tauli fye mulandu wa kulamwa ne nkoloko. Waba mulandu wa kukwata pa mutima amabuseko ya bantu bambi no kumwenamo, “[ukukanalolekesha] ifya imwe bene, lelo abalolekesha ne fya banenu.”—Abena Filipi 2:4.

Languluka, ku ca kumwenako, ukufunda kwa Baibolo ukwa kuti: “Mulesekelelana, ifyo na Kristu asekelele imwe.” (Abena Roma 15:7) Ukufika ku cipimo uko ici cibomba ku kuposha kwa cine cine, mu kulengama caliba icacilapo ukwafya ukucita nga ca kuti umo alabelesha ukucelwa mu kulongana. Pa kufika mu kubangilila ku kulongana, kuti wasangwilako ku mupashi wabamo ukutemwa, uwa bucibusa, no wa kusekelela uwa kukumana kwa musango yo ukufika pa cipimo cacilapo bukalamba. Kabili ifya kumwenamo fibomba konse konse. Ukufika mu kubangilila kukusuminisha ukwakanamo mu lwimbo lwa kwiswila ne pepo—ulubali lwacindama ulwa kupepa kwaikatana ukwa cilonganino. Ukumfwa umutwe wa lyashi ukubilishiwa kukakwaafwa mu kuwaminako ukukonka ukulunduluka kwa programu.

Ukufika mu nshita pa lubali lobe kusuminisha bambi ukubombela pamo, kabili ifingi kuti fyapwishishiwa nge ca kufumamo. Lintu alesansa umusumba wa Ai, Yoshua atumine ulubali lwa fita fyakwe ku kubeleleka umulwani ukuya ukutali ukufuma mu musumba ilintu bonse abaume basheleko balaalilile ku kupoka umusumba. Lyene, pa nshita yakakala, Yoshua apeele icishibilo. Abaume bakwe “babutwike ilyo atambike ukuboko kwakwe,” kabili umusumba wawile pa menso yabo. Bushe kuti waelenganya icali no kucitika nga ca kuti tabafikile mu nshita?—Yoshua 8:6-8, 18, 19.

Abatumikishi ba Bwina Kristu ilelo balikwata imilandu iingi iya kuba abaibukila pa lwa nshita. Ukwakana mu kushimikila kwa Bufumu na bambi, ukupitulukamo mu mbali sha mabungano nelyo ukulongana, nelyo fye kuwamya Iŋanda ya Bufumu, fyonse fikabila incitilo shesu isha kubombela pamo na bambi. Pa kufika mu nshita, kuti twapwishishisha ifingi. Ici cili ca cine nelyo fye ni mu cintu cimo icayanguka ngo kucita lipoti imibombele ya umo iya mwi bala pa mpela ya mweshi. Lintu uuli onse abombela pamo mu kucite fyo mu kwangufyanya, lyene amalipoti ya cilonganino ayalungama kabili aya kukoselesha na ya mu kusalala kwa calo kuti yalonganikwa.

Ukufika mu nshita na kabili kubimbamo ukusunga ifipangano fya kukumana ne fya kupwishishisha fya kulongana, ifyo fibako cila bushiku. Fimo fyaba ifyacindama, fimo fyaba ifinono. Ubwinga bobe, ku ca kumwenako, bulingile ukutendeka pa nshita yasalwa. Kuti pambi watemwa ilini lyobe ukwipikwa pa maminiti wingatemwa. Te mulandu ni cili kwi, umuntu uufika mu nshita takabila ukupupumina icintu cimo ukufika ku cibiye, ukucelwa muli fyonse. Ukucila, aba uwatekanya kabili uwaiteyanya. Abomba ifingi pa mulandu wa kuti alapekanisha akasuba kakwe no kutendeka mu nshita nelyo fye mu kubangililako.

Mu cituntulu, kwalibako imilandu iingi iyo Abena Kristu balingile ukuba abaibukila ku lwa nshita. Pa mulu wa fyonse, ni nshila imo iya kulangilila ukutemwa kwesu ukwabula akaso ku Bena Kristu banensu no mucinshi wesu ku mitantikile ya teokratiki iya kupepa kwa cine.

Ni shani, nangu ni fyo, umo engalundulula icibelesho ca kufika mu nshita?

‘Ishiba Inshita Yasontwa’

“Kabaso . . . aishibe nshita shakwe ishalingwa” ku kukuuka, no bubenshi “buteyanye cilyo ca buko ulusuba” ukupekanishisha umupepo, e fisosa Baibolo. (Yeremia 8:7; Amapinda 6:8) Umo e mwabe nkama ya kufika mu nshita no kulenge fintu ukubombwa.

Na ifwe bene tufwile ‘ukwishiba inshita shesu shasontwa.’ Ilintu tatuli abayafya nelyo impelwa amano, tulingile ukuba abaibukila ku lwa nshita. Tukabila ukwishiba te cintu fye tulingile ukucita lelo na kabili na lintu tulingile ukucita cene. Tulekabila ukubelesha ukutontonkanisha kabela, ukushako inshita ya kushingashinga kwingacitikako, no kuba abaitemenwa ukucefyako imibombele iilipo ku cintu cimo icacilapo ukucindama, ukupala ukulongana kwesu, ubutumikishi bwa mwi bala, ne mibombele imbi iya teokratiki.

Muli uku kuloshako, ukubombela pamo ukwa lupwa kulafwaikwa. Calimonwa ukuti wishi ilingi line alekela umukashi ukupekanya ulupwa. Lyene alaya eka, ukuisunsunkanya no kuti, “Endesheni, nga te ifyo mwalacelwa!” Yakobo tali ifyo; mu kubamo kwaafwa “aimine, aninike na ʼbana bakwe abaume na ʼbakashi bakwe pa ngamali” lintu inshita ya kuya yafikile.—Ukutendeka 31:17.

Ni shani, lyene, wishi engaafwa ulupwa lwakwe? Abana kuti basambilishiwa ukusuminisha inshita ya kupekanisha ifintu fyacindama mu cifulo ca kuleka fyonse pa nshita ya kupelako. Kuti baafwiwa ukulundulula itontonkanyo lya kushingamwa ne cilumba mu kucite fintu mu kwangufyanya. Ngo lupwa, langulukeni ifya kumwenako fya mu Baibolo ifyo filanga ubucindama bwa kuipekanya no kuba mu nshita. (Ukutendeka 19:16; Ukufuma 12:11; Luka 17:31) Nakalimo isambililo lyawamisha nelyo ilyacilapo kubomba lipayanishiwa ne ca kumwenako calinga ica bafyashi.

Bakangalila ba Bwina Kristu kuti na bo baafwa icilonganino pa kwimika ica kumwenako calinga. Nga tabasontelwe kano nga babele “aba muyano.” (1 Timote 3:2, NW) Bamunyina bambi na bankashi mu kupalishako bakaba abacilapo ukufika mu nshita nga ca kuti baishiba ukuti baeluda bakaba kulya ku kubaposha no kutungulula. E co baeluda abasakamanishisha bakabombesha ukuba pa Ŋanda ya Bufumu mu kubangilila ku kwaafwa icilonganino. Ababomfi batumikila abafika mu kubangilila ku kuposha bamunyinabo no kubombela ukukabila kwabo balatashiwa apakalamba.

Kwena, ukufika mu nshita kusendako ukuilama no kuisalapula. Iyo, te pa mulandu wa kunonka ukulungika kwa fintu ukwa mu maka, lelo ukufuma mu kutemwa kwa Bena Kristu banensu no mucinshi ku muyano wa teokratiki. Ulu lubali lwa buntu bupya ulo tutukusha ukufwala. (Abena Kolose 3:10, 12) Pa mulu wa fyonse, tufwaya ukupala Shifwe wa mu mulu, Yehova Lesa, uutusambilisha ukuti “ku cintu conse kwabe nshita iyalingwa.”—Lukala Milandu 3:1.

[Futunoti]