ne citetekelo, na ine ndi ne milimo. Unange icitetekelo cobe ukwabule milimo, na ine ndekulangile citetekelo ku milimo yandi. Bushe Abrahamu shifwe talungamikilwe ku milimo, pa kutuula Isaki umwana wakwe pa ciipailo? Wamono kuti icitetekelo cabombele pamo ne milimo yakwe, na ku milimo e ko icitetekelo calengelwe ukufikapo. Pantu ifyo umubili umwabulo mupashi wafwa, e fyo ne citetekelo icabule milimo ninshi califwa.”

Ukulangilila: Umulumendo kuti pambi aleishisha umukashana, ukumweba ukuti alimutemwa. Lelo nga ca kuti tamwipusha ulwa kumuupa, bushe mu cituntulu alelangilila ukuti ukutemwa kwakwe kuli ukwa mupwilapo? Cimo cine, imilimo e ilangilila mu cine cine icitetekelo cesu no kutemwa kwesu. Nga ca kuti tatumfwilile Lesa mu cituntulu tatwamutemwa nelyo ukukwate citetekelo mu kulungama kwa nshila shakwe. (1 Yoh. 5:3, 4) Lelo te kuti tunonke ipusukilo te mulandu ne milimo twingacita. Ubumi bwa ciyayaya bupe ukufuma kuli Lesa ukupitila muli Yesu Kristu, te malipilo pa milimo yesu.—Efes. 2:8, 9.

Icupo

Ubulondoloshi: Ukulundana kwa mwaume no mwanakashi ku kwikala pamo ngo mulume no mukashi ukulingana ne cipimo caimikwa mu Malembo ya Mushilo. Icupo caba icaimikwa muli bulesa. Cipayanya ukwampana kwe senge pa kati ka mulume no mukashi pamo no kuyumfwa kwa mutelelwe pa mulandu wa kuti kuba imibele ya kutemwa kabili pa mulandu wa kuti ukukakililwako kwa pa lwakwe kwalicitwa ku munankwe umo na umo. Lintu aleimika icupo, Yehova acitile fyo te pa kupayanya fye cibusa wapalamisha uwingaba uwayana ku mwaume lelo na kabili ukucito kupayanya kwa kuletako abantunse bafulilako kabili ukucite fyo mu kati ka kutantika kwa lupwa. Ukulembesha ukwampana kwa cupo mwi funde ukwapokelelwa ku cilonganino ca bwina Kristu kulafwaikwa ukuli konse cingacitika.

Bushe mu cituntulu caba icacindama ukuupa nelyo ukuupwa mu kumfwana ne fifwaikwa fya mwi funde?

Tito 3:1: “Balenge ukwibukisho kunakila bamulopwe na bakateka.” (Lintu abantu baumfwila aya mafunde, ishina lya umo na umo mu kulundana lilasungwa ilyasumbuka ukucila pa museebanya, kabili abana abali bonse balatengelwa ku museebanya uwisa pali abo abo abafyashi babo bashaupana. Mu kulundapo, ukulembesha kwa mwi funde ukwa cupo kucingilila insambu sha fipe isha filundwa fya lupwa mu kucitikako kwa mfwa iya umo pa baupana babili.)

Heb. 13:4: “Ukuupana kube kwa mucinshi kuli bonse, no busanshi bwa cupo bube ubushakowela; pantu aba bulalelale na bacende Lesa akabakanda.” (Ukuupana mwi funde kulabomba ulubali lwacindama mu kukwata icupo capokelelwa nge ca “mucinshi.” Lintu tulelondolola “ubulalelale” no “bucende,” tulingile ukusunga mu muntontonkanya icalondololwa pali Tito 3:1, iyambwilwe pa mulu.)

1 Pet. 2:12-15: “Mwende bwino mu Bena fyalo; ukuti, umo bamupontelela kwati muli ncitatubi, bacindike Lesa mu bushiku bwa cipempu pa kuloleshe milimo yenu isuma. Lambeni ku cipope conse ca buntunse pa mulandu wa kwa Shikulu; nangu ni kuli mulopwe e wapulamo, nangu ni kuli bakateka, pa kuti batumwa ukufuma kuli mulopwe ku kukanda abacito bubi no kutasha abacite cisuma. Pa kuti e fyo kwaba ukufwaya kwa kwa Lesa, ukuti mutalalike ukukanaishiba kwa bantu abatumpa.”

Bushe kwaliko “ukusefya kwa mwi funde” ukuli konse lintu Adamu batendeke ukwikala capamo?

Ukute. 2:22-24: “No lubafu ulo Yehova Lesa abuulile ku muntu [Adamu] alengelemo umwanakashi, amutwele na ku muntu. E lyo umuntu atile, Pali nomba uyu e fupa lya mu mafupa yandi, kabili munofu wa mu munofu wandi: uyu alainikwa Umwanakashi; ico mu mwaume e mo wene abuulilwe; Ni pali ici umwaume alekela wishi na nyina, alambatila na ku mukashi wakwe, na bo babo mubili umo.” (Mona ukuti caali ni Yehova Lesa umwine, Mulopwe wa Kubumbwa konse, uwaletele Adamu na Efa capamo. Uyu tawali mulandu fye wa mwaune no mwanakashi ukupingulapo ukwikala capamo ukwabula ukusakamana ubulashi bwa mwi funde. Mona, na kabili, ukukomailapo kwa kuti Lesa abikile ukubelelela kwa kulundana.)

Ukute. 1:28: “Lesa alibapaalile [Adamu na Efa]. Lesa aatile kuli bene, Fyaleni, fuleni, kumaneni pe sonde no kupanasha; kabili mube na bukateka kwi sabi lya muli bemba, na ku fyuni fya mu lwelele, na ku fya mweo fyonse ifyenda pe sonde.” (Pano ipaalo lya Bulashi bwa mwi funde ilyasumbukisha lyalibikilwe pa kulundana, balipeelwe insambu ya kukwata ukwampana kwa bwamba kabili balipeelwe umulimo uwali no kwisusha ubumi bwabo mu kuba no bupilibulo.)

Bushe umuntu kuti aba ne mpali nga ca kuti ifunde lya cikaya lilasuminisha cene?

1 Tim. 3:2, 12: “E ico cilolo ali no kubo ushitungwa kabi, umulume wa mukashi umo . . . Badikone babe abalume ba mukashi umo umo.” (Aba baume tabaseekeshiwe fye icishingamo lelo na kabili baali ifya kumwenako ifya kupashanya kuli bambi mu cilonganino ca bwina Kristu.)

1 Kor. 7:2: “Pa mulandu wa bulalelale ubwingi, umwaume onse abe no mukashi wakwe, kabili umwanakashi onse abe no mulume wakwe.” (Takwaba ukusuminisha pano ukwa banankwe abengi pa lubali ululi lonse.)

Mulandu nshi Lesa asuminishishe Abrahamu, Yakobo, na Solomone umo na umo ukukwata ukucila pa mukashi umo?

Yehova te watendeke impali. Apeele Adamu umukashi fye umo. Pa numa, Lameke, intuntuko ya kwa Kaini, aibuulile abakashi babili. (Ukute. 4:19) Mu kupita kwa nshita bambi bapashenye ica kumwenako cakwe, kabili bamo babuulile bacishiko nga bakanakashi. Lesa asuminishe icibelesho, kabili pe samba lye Funde lya kwa Mose apeele ne fipimo fya kushininkisha ukusunga kwalinga ukwa banakashi abakwete ukwampana kwa musango yo. Acitile ici ukufikila lintu icilonganino ca bwina Kristu caimikwe, lelo lyene afwaile ukuti ababomfi bakwe babwelele ku cipimo ico umwine wine aimike mu Edene.

Ukukuma kuli Abrahamu, abuulile Sarai (Sara) pamo ngo mukashi wakwe. Lintu aali mupepi ne myaka 75 no kutontonkanya ifyo takabale afyala umwana, umukashi alombele umulume wakwe ukukwata ukwampana na kanakashi wakwe pa kuti Sarai engakwata umwana wa mwi funde ukupitila muli wene. Abrahamu alicitile ifyo, lelo catungulwile ku kupusana kwabipisha mu ba mu ŋanda yakwe. (Ukute. 16:1-4) Yehova afikilishe ubulayo bwakwe kuli Abrahamu ukukuma ku “lubuto” pa numa pa kulenga mu cipesha mano ukuti Sara umwine emite. (Ukute. 18:9-14) Tacali ukufikila imfwa ya kwa Sara e lintu Abrahamu abuulile umukashi umbi.—Ukute. 23:2; 25:1.

Yakobo abele uwa mpali pa mulandu wa bucenjeshi pa lubali lwa kwa shifyala. Te cintu Yakobo akwete mu muntontonkanya lintu aile mu kufwaya umukashi mu Padan-aramu. Icalembwa ca Baibolo citweba ubulondoloshi bwalepa pa lwa kukansana kwabulwamo insansa pa kati ka bakashi bakwe.—Ukute. 29:18–30:24.