bayambwile ukufuma kuli Septuagint wa ciGreek (ubupilibulo bwa Malembo ya ciHebere ukutwala mu ciGreek, ubwatendeke mupepi na 280 B.C.E.), amakope ya mu kubangilila ayakwetemo ishina lya bulesa mu musango wa ciHebere, nga fintu fyalangwa ku fiputulwa fituntulu ifyo fyasungwa.

Profesa George Howard uwa ku University of Georgia alembele ukuti: “Apantu Tetragramu [amakalata yane aya ciHebere aye shina lya bulesa] lyali licili lilelembwa mu makope muli Baibolo ya ciGreek iyapangile Amalembo ye calici lya kubangilila, calibamo ukupelulula ukutetekelo kuti bakalemba ba Icipingo Cipya, lintu bayambula ukufuma ku Malembo, balebaka Tetragramu mu kati ka calembwa ca baibolo.”—Journal of Biblical Literature, March 1977, ibu. 77.

Mulandu nshi ifikomo fimo mu kumoneka fyabulila?

Ifyo fikomo, ifisangwa mu mabupilibulo yamo, tafyabamo muli bamanyusikripiti bakokola aba Baibolo ababako. Ukulinganyako mu kuba na mabupilibulo yambi aya muno nshiku, pamo nga The New English Bible na Jerusalem Bible iya ciKatolika, kulango kuti bakapilibula bambi na bo bene balishibo kuti ifikomo fili mu bwipusho tafyaba muli Baibolo. Mu milandu imo, fyabuulilwe ku lubali lumbi ulwa Baibolo no kulundwa ku calembwa caleambulwa kuli kalemba.

Nga Umo Asoso Kuti—

‘Mwakwata Baibolo wenu’

Pambi kuti wayasuko kuti: ‘Bupilibulo nshi ubwa Baibolo mukwete? Ni . . . (tantika ayengi mu lulimi lobe)? Mwaishiba kwalibako amabupilibulo ayengi.’ Lyene nakalimo lundapo ukuti: ‘Ndi uwasekelela ukubomfya ubupilibulo ubuli bonse mwasalapo. Lelo limbi kuti mwaba abasekelela ukwishibo mulandu ukucilisha natemenwa Ubupilibulo bwa Calo Cipya. Ni pa mulandu wa lulimi lwa iko ulwa muno nshiku, na kabili pa mulandu wa kuti bakapilibula bakonene mu kupalamisha kuli ico caba mu ndimi sha Baibolo isha kutendekelako.’

Nelyo pambi kuti wasoso kuti: ‘Ico mwasosa canengo kuyumfwa ukuti mulingile ukukwata Baibolo mu mwenu. Bupilibulo nshi bwa Baibolo mubomfya? . . . Bushe kuti mwatemwo kuibuula?’ Lyene nakalimo lundapo ukuti: ‘Kuli ifwe bonse, te mulandu bupilibulo nshi twabomfya, pali Yohane 17:3 Yesu alandikishe icacindama ukusunga mu muntontonkanya, nge fyo mwingamona pano muli Baibolo wenu wine. . . .’

Ukucitikako kumbi: ‘Kwalibako amabupilibulo ayengi aya Baibolo. Sosaite yesu ikoselesha ukubomfya ukulekanalekana ukwa yako mu kutila tucite ukulinganyako no kwaafwa abasambi ukwikata amano yatuntulu aya Malembo. Nga fintu pambi mwishibe, Baibolo mu kutendekelako yalembelwe mu ciHebere, Aramaiki, ne ciGreek. E co tuli aba kutasha ku cintu bakapilibula bacita mu kubika yene mu lulimi lwesu. Bupilibulo nshi bwa Baibolo mubomfya?

Ukutubulula kwalundwapo: ‘Mu kushininkisha muli bantu abatemwe Cebo ca kwa Lesa. E co ndi uwashininkisha ifyo muleba abasekelela mu kwishiba icaba cimo ica bupusano bukalamba pa kati ka Bupilibulo bwa Calo Cipya na mabupilibulo yambi. Cabimbamo ishina lya muntu wacindama wacilapo kulandwapo mu Malembo. Bushe namumwishiba?’ Lyene nakalimo lundapo ukuti: (1) ‘Bushe mwalishibo kuti ishina lya pa lwakwe lyamoneka mu Baibolo mu ciHebere ca kutendekelako imiku 7,000—ukucila pe shina ilili lyonse?’ (2) ‘Bupusano nshi cipanga nampo nga twabomfya ishina lya pa lwakwe ilya kwa Lesa nangu iyo? Cisuma, bushe mwalikwata ifibusa ifili fyonse ifyapalamisha mu cine cine abo ishina tamwalishiba? . . . Nga tulefwaya ukwampana kwa pa lwesu na Lesa, ukwishibe shina lyakwe kutampa kwacindama. Moneni cintu Yesu asosele pali Yohane 17:3, 6. (Amalu. 83:18)’

Ubusangu

Ubulondoloshi: Ubusangu kusha nelyo ukuleka ukupepa no mulimo wa kuli Lesa, mu cishinka ukupondokela Yehova Lesa. Abasangu bamo baitunga ukwishiba no kubombela Lesa lelo bakaana ifisambilisho nelyo ififwaikwa ifyaimikwa mu Cebo cakwe. Bambi batunga ukusumina muli Baibolo lelo bakaana ukuteyanya kwa kwa Yehova.

Bushe tulingile ukwenekela ukuti abasangu bakema mu kati na nkati ka cilonganino ca bwina Kristu?

1 Tim. 4:1: “Umupashi wasosa no kushikimika, ukuti mu