Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Akatabo ka Imikalile no Mulimo Tubomba
JULY 5-11
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 11-12
“Ifyo Yehova Afwaya Abantu Bakwe Ukulamupepa”
it-2-E ibu. 1007 para. 4
Umweo
Ukubomba no Mweo Onse. Ishiwi lya kuti “umweo” lilosha kuli ifwe ngo muntu. Lelo amalembo yamo yatukoselesha ukufwaya ukutemwa no kubombela Yehova ‘ne mitima yesu yonse ne myeo yesu yonse.’ (Amala. 4:29; 11:13, 18) Na kabili Baibolo pa Amalango 6:5 itila: “Muletemwa Yehova Lesa wenu no mutima wenu onse no mweo wenu onse na maka yenu yonse.” Yesu na o atile tulingile ukubombela Yehova no mweo wesu onse na maka yesu yonse, e lyo ‘no kutontonkanya kwesu konse.’ (Marko 12:30; Luka 10:27) Nga ca kuti ifi fyonse e fipanga umuntu nelyo umweo, cinshi Baibolo ifilumbwila kwati fyali-ibela? Natulangilile: Umuntu kuti aishitisha mu busha (nelyo ashitisha umweo wakwe) kabili atendeka no kubombela shikulu wakwe. Na lyo line, nga talebombela shikulu wakwe no mutima wakwe onse, te kuti alebomba na maka yonse e lyo no kutontonkanya kwakwe konse kanshi te kuti alecita ifingalalenga shikulu wakwe asekelela. (Linganyeniko Efes. 6:5; Kol. 3:22.) Kanshi Baibolo ilalumbula ifi fyonse pamo no mweo pa kutwibukishako ukuti tulingile ukulafitontonkanyapo ilyo tulebombela Lesa, shikululwifwe, no Mwana wakwe, uwapeele umweo wakwe icilubula pa kutushita. Ukubombela Lesa no “mweo onse” cipilibula ukubomfya ifilundwa fyesu fyonse ifya mubili.—Linganyeniko Mat. 5:28-30; Luka 21:34-36; Efes. 6:6-9; Fil. 3:19; Kol. 3:23, 24.
it-1-E ibu. 84 para. 3
Iciipailo
Abena Israele balibebele ukutobaula ifiipailo fya bashalepepa Lesa kabili bali no konaula ifyaimikwa fyabo ifya mabwe e lyo ne fimuti fyabo ifyaimikwa ifyaleba mupepi ne fiipailo fyabo. (Ukufu. 34:13; Amala. 7:5, 6; 12:1-3) Tabalingile ukulapashanya aba bantu nelyo ukulaoca abana babo mu mulilo nga filya abena Kanaani balecita. (Amala. 12:30, 31; 16:21) Mu nshita ya kukwata ifiipailo ifingi, abena Israele bali fye no kupanga iciipailo cimo ica kubomfya pa kupepa Lesa wa cine umo. Yehova e wali no kubeba uko bali no kupangila ici ciipailo. (Amala. 12:2-6, 13, 14, 27; abena Babiloni bena bakwete ifiipailo 180 ifyo bapangiile lesa mwanakashi Ishatar.) Pa kubala babebele ukukuula iciipailo ukubomfya amabwe ayatuntulu ayo bashapishapo icela nga ba-abuka fye umumana wa Yordani, kabili Yoshua akuulile ici ciipailo mu Lupili lwa Ebali. (Amala. 27:4-8; Yosh. 8:30-32) Pa numa ya kwakanya Icalo ca Bulayo, abana ba kwa Rubene na bana ba kwa Gadi na hafu wa mukowa wa kwa Manase bakuulile iciipailo icikalamba nga nshi mupepi na Yordani. Ifi bacitile fyalengele imikowa imbi iya bena Israele ukukalipa, ukufikila ilyo batile ico bapangiile ici ciipailo ni co cali no kuba cibukisho ca kuti bali no kutwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova Lesa wa cine.—Yosh. 22:10-34.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E amabu. 925-926
Ulupili lwa Gerisimu
Ilyo abena Israele bacimfishe Ai, Yoshua aebele imikowa yonse iya bena Israele ukulongana pa Lupili lwa Gerisimu no Lupili lwa Ebali ukulingana ne fyo Mose amwebele. Palya epo abantu bababelengele amapaalo bali no kupokelela nga baumfwila Yehova e lyo ne fitiipu bali no kupokelela nga bakaana ukumumfwila. Umukowa wa kwa Simeone, Lebi, Yuda, Isakari, Yosefe na Benjamini, yonse yaiminine pa ntanshi ya Lupili lwa Gerisimu. Abena Lebi bali mu mupokapoka pamo ne cipao ca cipangano, e lyo imikowa imbi 6 yaiminine pa ntanshi ya Lupili lwa Ebali. (Amala. 11:29, 30; 27:11-13; Yosh. 8:28-35) Cimoneka kwati imikowa iyaiminine pa ntanshi ya Lupili lwa Gerisimu yaleankula ku mapaalo ayo balebabelengela, e lyo imikowa imbi iyaiminine pa ntanshi ya Lupili lwa Ebali yaleankula ku fitiipu. Abantu bamo batila icalengele balebelengela amapaalo ku Lupili lwa Gerisimu ni co lwalemoneka bwino kabili lwali no mufundo, lelo Ulupili lwa Ebali lwali sana na mabwe kabili tapali ifyamenenepo, nomba Baibolo tayalanda icalengele bacite ifi. Amafunde bayabelengeele “pa ntanshi ya lukuta lwa bena Israele, pamo na banakashi na bana banono na balebeshi abali mu kati kabo.” (Yosh. 8:35) Ifyo balebelenga fyaleumfwika ku mabumba yonse yabili. Nalimo icalengele bonse baleumfwa mulandu ne ncende baliko.
JULY 12-18
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 13-15
“Ifyo Amafunde ya kwa Mose Yalelanga Ukuti Yehova Alalangulukilako Abapiina”
it-2-E ibu. 1110 para. 3
Ica pe Kumi
Cimoneka kwati kwali ica pe kumi na cimbi ico abena Israele balesunga cila mwaka ico bashalepeela ku kutungilila umulimo wa bena Lebi. Na lyo line, abena Lebi balebakanyako. Indupwa sha bena Israele shalebomfya ici ica pe kumi nga shaya ku mitebeto ya cila mwaka. Nga ca kuti ica pe kumi kuti cabafya ukusenda ilyo baleya ku Yerusalemu ku kulongana kwa mushilo, balecishitisha kabili indalama balesangamo e sho baleya mu kubomfya nga baya ku Yerusalemu. (Amala. 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Abena Israele balesefya Isabata lyonse mu mwaka walenga 7. Pa mpela ya mwaka wa butatu no walenga 6, mu nshita ya kubomfya ica pe kumi nga baya ku mitebeto ku Yerusalemu, baletuula ica pe kumi pa kuti bafwilishe abena Lebi, abalebeshi, bamukamfwilwa e lyo na bana ba nshiwa abo bali nabo mu misumba yabo.—Amala. 14:28, 29; 26:12.
it-2-E ibu. 833
Umwaka we Sabata
Umwaka we Sabata balewita no kuti “umwaka wa kusuulako inkongole [mu ciHebere hash·shemit·tahʹ].” (Amala. 15:9; 31:10) Muli uyu mwaka mu mabala tabalelimamo, balelekamo fye. (Ukufu. 23:11) Na kabili muli uyu mwaka kwaleba ukusuulako ku nkongole nga ca kuti walikongweshe umuntu. Yehova e wapingwile ukulasuulako ku nkongole. Na lyo line, abantu bamo batila muli uyu mwaka takwaleba ukusuulako ku nkongole. Umwine wa nkongole talepinda umuHebere munankwe pantu takwali abalelima ifili fyonse muli uyu mwaka. Lelo nga ca kuti uwakongwele mulebeshi ena balemupinda. (Amala. 15:1-3) Bakasambilisha bamo batila nga ca kuti inkongole umuntu akongwele shali sha kwafwilishamo abapiina, shena kwaleba ukusuulako, lelo nga ca kuti shali sha kucitilamo amakwebo shena alingile ukubwesha. Balanda no kuti mu nshiku sha batumwa, Hilele alibikileko inshila ya kupindilamo inkongole pa numa ya mwaka wa kusuulako inkongole. Umwine wa nkongole aleya ku cilye pa kuti icilye cimupeele insambu sha kupinda inkongole shakwe pa numa ya mwaka we Sabata.—Icitabo ca The Pentateuch and Haftorahs, edited by J. Hertz, London, 1972, amabu. 811, 812.
it-2-E ibu. 978 para. 6
Umusha
Amafunde yalelanda pa fyo balingile ukulasunga abasha. Amafunde balekonka pa musha umuHebere yalipusene na yo balekonka pa musha uwafumine ku calo cimbi, umulebeshi nelyo umwikashi. Umusha uushali umuHebere aletwalilila ukuba umusha wa kwa shikulu wakwe kabili nangu shikulu wakwe afwa ali no kutwalilila ukuba umusha wa bana bakwe. (Lebi 25:44-46) Lelo umusha umuHebere aali no kulubulwa pa numa ya kubombela shikulu wakwe imyaka 7 nelyo mu Mwaka wa Buntungwa. Imyaka yonse iyo umusha umuHebere alebombela shikulu wakwe bali no kulamusunga fye nga uo baingisha incito. (Ukufu. 21:2; Lebi 25:10; Amala. 15:12) UmuHebere nga aishitisha ku mulebeshi, ku wafuma ku calo cimbi nelyo ku mwikashi, alikwete insambu shakuilubula nelyo lupwa wakwe kuti amulubula inshita iili yonse. Lelo indalama ali no kubweseshapo isha kuilubula shali no kulingana ne myaka iyasheleko pa kuti Umwaka wa Buntungwa ufike nelyo imyaka 7 iyo ali no kubombela shikulu wakwe ipwe. (Lebi 25:47-52; Amala. 15:12) Umusha umuHebere nga alubulwa taleya minwe nkutwa, shikulu wakwe alemupeelako ifya kuya mwafwa ukutendekelamo imikalile. (Amala. 15:13-15) Umusha nga aishile no mwina mwakwe aleya nankwe nga alubulwa. Lelo umusha nga balimupeele umwanakashi wa kuupa kuli shikulu wakwe, nalimo uushili muHebere, umukashi na bana afyalamo baleba ba kwa shikulu wakwe pantu umwanakashi uushili muHebere takwete insambu sha kulubulwa. Umusha nga asalapo ukukanalubulwa pa mulandu wa mukashi na bana bakwe, shikulu wakwe ulemutula ukutwi ku ca kutulilako, na o aleba umusha wakwe umuyayaya.—Ukufu. 21:2-6; Amala. 15:16, 17.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Amepusho Ukufuma ku Babelenga
Cinshi twingasambilila ku cibindo caba pa Ukufuma 23:19 ica kuti: “Wilaipikila akana ka mbushi mwi shiba lya kwa nyina”?
Ili funde ilyaba mu Mafunde ya kwa Mose, muli Baibolo lisangwamo imiku itatu kabili kuti lyatwafwa ukwishiba ifyo Yehova amona ifintu fyalinga. Kabili lilalangilila ne nkumbu shakwe ne fyo aba uwanakilila. Na kabili, lilalanda sana pa fyo Yehova apata ukupepa kwa bufi.—Ukufuma 34:26; Amalango 14:21.
Ukwipikila akana ka mbushi nelyo akana ka nama imbi mu mukaka wa kwa nyina, kwalipusana sana ne nshila iyo Yehova apekanishishamo ifintu ukuti e fyo fileba. Lesa e wapekenye ukuti umukaka wa kwa nyina ulekosha umubili wa kaana ka mbushi no ku-ulenga ukukula bwino. Uwasambilila umo alandile ukutila ukwipikila akana ka mbushi mu mukaka wa kwa nyina “kusaalula ukupekanya kwa kwa Lesa ukwa kuti tufwile ukucindika ukumfwana kwaba pali nyina no mwana.”
Na kabili, bamo batila ukwipikila akana ka mbushi mu mukaka wa kwa nyina napamo lwali lutambi ulo abena fyalo balecita pa kuti imfula iloke bwino. Kwena, nga ca kuti cine cine lwali lutambi lwa bena fyalo, ninshi Lesa abikileko ici cibindo pa kuti acingilile abena Israele ku ntambi shabulamo amano kabili isha bunkalwe isha bena fyalo ababashingulwike. Amafunde ya kwa Mose mu kulungatika yalibindile abena Israele ukutila tabafwile ukwenda mu fipope fya bena fyalo.—Ubwina Lebi 20:23.
Na mukulekelesha, ili funde lilatulanga ukuti Yehova wa cikuuku. Na kuba, kwali Amafunde na yambi ayapalako. Kwali amafunde ayalelesha ukusunga ifinama buluku buluku e lyo no kucingilila abantu ku kucita ifingapusana ne nshila Lesa apekanishishamo ifintu ukuti e fyo fileba. Ku ca kumwenako, Ifunde lyalikeenye ukupeela ilambo akana ka nama akashilafisha inshiku 7, Ifunde lyalileseshe ukwipaya inama capamo na bana ba iko mu bushiku bumo, nangu kusendela pamo icuni na mani ya ciko nelyo utwana ifili pa cinsa.—Ubwina Lebi 22:27, 28; Amalango 22:6, 7.
Ukwabula no kutwishika, Amafunde tayali ayayafya ukukonka kabili te kutila yalelanda fye pa fyo umuntu afwile ukucita nelyo ifyo ashifwile ukucita. Lelo ubusuma bumo ubwa aya mafunde bwa kuti ifishinte fyabamo filalenga na ifwe ukuba ne mibele iisuma nga nshi iyo Yehova akwata.—Amalumbo 19:7-11.
JULY 19-25
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 16-18
“Amashinte Balekonka pa Kupingula Bwino Imilandu”
it-1-E ibu. 343 para. 5
Ukupofula
Ukupofula kwaleimininako ukukanaba no mulinganya ilyo balepingula umulandu pa mulandu wa kupoka amafisakanwa. Amafunde yalekanya ukupoka amafisakanwa, ukupoka ifya bupe, no kuba na kapaatulula, pantu ifi fyalelenga kapingula akaana ukupingula bwino umulanda kabili afilwa ukuba no mulinganya. Baibolo itila, “amafisakanwa yafiisha pa menso ya bamona bwino.” (Ukufu. 23:8) Na kabili itila, “amafisakanwa yalapofwisha amenso ya ba mano.” (Amala. 16:19) Kapingula nangu engaba shani no mulinganya kabili uwiluka, ifya bupe filya fine apokele kuti fyamulenga afilwa ukupingula bwino umulanda. Amafunde ya kwa Lesa tayakenye fye ukuti kapingula talingile ukulapoka ifya bupe, lelo yalikenye no kuba na kapaatulula. Yatile: “Mwilawila ku mulanda, kabili mwilatemwapo umukankaala.” (Lebi 19:15) Kanshi kapingula talingile ukuba na kapaatulula nelyo ukufwaya ukutemwikwa ku bantu ilyo alepingula umukankaala ukuti tali na mulandu.—Ukufu. 23:2, 3.
it-2-E ibu. 511 para. 7
Impendwa
2. Iyi nambala balaibomfya ilyo balebombela pa milandu. Umulandu baleushininkisha fye nga pali inte shibili. Inte shibili nelyo shitatu e shalekabilwa ilyo bashilapingula umulandu. Ifi fine e fyo bacita na mu cilonganino ca Bena Kristu. (Amala. 17:6; 19:15; Mat. 18:16; 2 Kor. 13:1; 1 Tim. 5:19; Heb. 10:28) Kabili ifi fine e fyo na Lesa acitile ilyo alepeela abantu Umwana wakwe ukuba Kalubula wa bantu. Yesu atile: “Mu Mafunde yenu mwalembwa ukuti, ‘Ubunte bwa bantu babili bwa cine.’ Ine njishimika ubunte ne mwine, na Tata uwantumine anshimika ubunte.”—Yoh. 8:17, 18.
it-2-E ibu. 685 para. 6
Shimapepo
Bashimapepo e bakwete umulimo wa kulondolola amafunde ya kwa Lesa kabili balebomba no mulimo uukalamba mu kupingula imilandu. Mu misumba babapeele ukwikalamo, bashimapepo baleafwilishako abapingushi ukupingula imilandu. Na kabili umulandu nga wapesha amano bakapingula, baleita bashimapepo ukubafwa ukupingula. (Amala. 17:8, 9) Umuntu nga bamwipaya kabili uumwipeye teshibikwe, bashimapepo balebombela pamo na bakalamba ba musumba muli uyo mulandu, pa kuti bakonke fyonse ifyo Lesa abebele ukucita pa kuti bafumye umulandu wa mulopa pali uyo musumba. (Amala. 21:1, 2, 5) Nga ca kuti umulume aba no bufuba, kabili atunganya umukashi wakwe ukuti nacita ubupulumushi, aletwala umukashi wakwe ku cikuulwa ca mushilo uko shimapepo alecita fyonse ifyo Yehova alandile ukuti e fyo balingile ukucita muli uyu mulandu. Kabili apo Yehova e walepingula, alelenga caishibikwa nga ca kuti umwanakashi wa kaele nelyo nga ali no mulandu. (Impe. 5:11-31) Mu milandu yonse abantu balingile ukucindika ubupingushi ubo bashimapepo na bakapingula balepingula, nga ca kuti umuntu tacindike nelyo takonkele ifyo bapingula waleba mulandu wa kufwilapo.—Impe. 15:30; Amala. 17:10-13.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 787
Ukutamfya
Mu Mafunde ya kwa Mose pa kuti umuntu bamupingule ukwipaiwa palingile ukuba inte shibili no kucilapo ishakushininkisha umulandu. (Amala. 19:15) Nga ca kuti bamusanga no mulandu, inte shine e shalebalilapo ukumupoola amabwe. (Amala. 17:7) Ifi balecita fyalelenga uwali inte alanga ifyo atemwa amafunde ya kwa Lesa ne fyo alefwaisha ukusungilila icilonganino ca bena Israele icasanguluka. Na kabili calelenga abantu belapeela ubunte bwa bufi nelyo ukwangufyanya ukupeela ubunte.
it-1-E ibu. 519 para. 4
Icilye
Icilonganino ca Bena Kristu. Nangu ca kuti icilonganino ca Bena Kristu tacakwata icilye, cilasalapula uwa mu cilonganino ukubomfya amalembo nga ca kuti nalufyanya kabili kuti batamfya no uulufyenye mu cilonganino. E co umutumwa Paulo aebele icilonganino ukuti abemininako icilonganino e kutila abatungulula balingile ukupingula aba mu cilonganino. (1 Kor. 5:12, 13) Ilyo Paulo na Petro balembeele amakalata ku filonganino na kuli baeluda, bonse babili balandile ukuti baeluda balingile ukulabika sana amano ku fyo bucibusa bwa ba mu cilonganino buli na Lesa. Kabili balingile ukwafwa no kukalipila abalelufyanya. (2 Tim. 4:2; 1 Pet. 5:1, 2; linganyeniko Gal. 6:1.) Balingile ukusoka uuleleta isambilisho ilya bufi nelyo uulecita ifingalenga aba mu cilonganino bakaana ukwikatana. Nga bamusoka pa muku wa kubalilapo tomfwile no muku wa bubili nga tomfwile ninshi icilonganino cilingile ukucitapo cimo. (Tito 3:10, 11) Lelo abacita imembu abashifwaya ukulapila balingile ukutamfiwa mu cilonganino. Nga batamfya umuntu mu cilonganino ninshi bamusalapula, bamulanga ukuti ifyo acitile fyalibipile kabili te kuti atwalile ukuba mu cilonganino. (1 Tim. 1:20) Paulo aebele abaume abalebomba umulimo wa kupingula mu cilonganino ukuti balingile ukulongana pamo ku kukutika ku mulandu. (1 Kor. 5:1-5; 6:1-5) Balingile ukusumina fye ukuti ca cine umuntu alilufyanya nga kuli inte shibili nelyo shitatu, kabili balingile ukumona ubushininkisho bonse ukwabula ukuumina kumo nelyo ukuba no muncishanya.—1 Tim. 5:19, 21.
JULY 26–AUGUST 1
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 19-21
“Ubumi bwa Muntu Bwalicindama Kuli Yehova”
w17 11 ibu. 14 para. 4
Muleba no Mulinganya no Luse nge fyo Yehova Aba
4 Uko imisumba ya kufulumukilako 6 yabelele takwayafishe ukusanga. Yehova aebele abena Israele ukusala imisumba itatu bushilya bwa Mumana wa Yordani e lyo na imbi itatu bushilya bumbi. Mulandu nshi? Pa kuti umuntu onse uulefwaya ukufulumukilako alefika bwangu ukwabula ubwafya nangu bumo. (Impe. 35:11-14) Imisebo iyalolele ku misumba ya kufulumukilako yali iisuma kabili baleisunga bwino. (Amala. 19:3) Ukulingana ne ntambi sha baYuda, balimike ifishibilo mu misebo ifyakwafwa uulefwaya ukufulumukila kuli iyi misumba ukwishiba uko yabelele. Apo balibikileko iyi misumba, umuntu uwaipaya umubiye mu kukanaishiba tali na kufulumukila ku calo cimbi uko nalimo ali no kuya mu kupepa tulesa twa bufi.
w17 11 ibu. 15 para. 9
Muleba no Mulinganya no Luse nge fyo Yehova Aba
9 Icikalamba ico kwabelele imisumba ya kufulumukilako, kucingilila abena Israele ku mulandu wa mulopa. (Amala. 19:10) Yehova alitemwa ubumi, kabili alipata “iminwe iisumya umulopa wa kaele.” (Amapi. 6:16, 17) Lesa uwa mulinganya kabili uwa mushilo, te kuti alekepo fye umuntu nga aipaya umuntu munankwe nangu fye ni mu kukanaishiba. Kwena uwaipaya umuntu mu kukanaishiba balemubelela uluse. Nangu ca kuti balemubelela uluse, alingile ukutwala umulandu ku bakalamba, kabili nga basanga ukuti aipeye umuntu mu kukanaishiba, aleikala mu musumba wa kufulumukilako mpaka shimapepo mukalamba afwa. Ici nalimo calolele mu kuti ali no kwikala mu musumba mpaka ne mfwa yakwe. Ifi ifyalecitikila uwaipaya umuntu mu kukanaishiba fyalelenga abena Israele bonse balemona ukuti ubumi bwa muntu bwalicindama. Pa kucindika Lesa uwabapeele ubumi, abena Israele tabalingile ukucita nangu cimo icali no kulenga ubumi bwa muntu munabo bwaba mu busanso.
it-1-E ibu. 344
Umulopa
Lesa apangile abantu ukutila baleipakisha ubumi ubo abapeela kabili umuntu onse uwaipaya umunankwe ali no kuba no mulandu kuli Lesa. Ifi fine e fyaba mu mashiwi Lesa aebele Kaini uwaipeye munyina, amwebele ati: “Umulopa wa kwa munonko ulelilila kuli ine mu mushili.” (Ukute. 4:10) Umuntu uwapata munyina kuti afwaya no kuti afwe kabili uwashinina munyina ubunte bwa bufi nelyo uwamwamba kuti alenga ubumi bwa munankwe bwaba mu busanso, kanshi uwacita ifi ninshi ali no mulandu wa mulopa.—Lebi 19:16; Amala. 19:18-21; 1 Yoh. 3:15.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 518 para. 1
Icilye
Icilye icinono calebela pa mpongolo ya musumba. (Amala. 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Ruti 4:1) “Impongolo” apo baletekela icilye, yaleba lubansa ulwali mu kati ka musumba mupepi ne mpongolo. Pa mpongolo e po balebelengela abantu Amafunde kabili e po balelapila imilapo. (Nehe. 8:1-3) Ifi balekwatila icilye pa mpongolo, caleanguka ukusanga inte nga ca kuti umuntu aleshitisha nelyo aleshita ifintu pantu lyonse kwaleba abantu abaleingila no kufuma mu musumba. Apo icilye cabelele pa mpongolo, abantu abengi baleishiba imilandu iyo balelubulula muli ici cilye, kanshi kapingula alebikako sana amano kabili aleba no mulinganya ilyo alekutika ku milandu e lyo na lintu alepingula. Cimoneka kwati balipangilepo apa kwikala bakapingula ilyo balekutika ku milandu. (Yobo 29:7) Samwele aleya ku Betele, ku Gilgali, na ku Mispa no “kupingula Israele mu fifulo ifi fyonse” e lyo na ku Rama ukwali ing’anda yakwe.—1 Sam. 7:16, 17.
AUGUST 2-8
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 22-23
“Ifyo Amafunde ya kwa Mose Yalelanga Ukuti Lesa Alibika Amano ku Nama”
it-1-E amabu. 375-376
Ifipe
Kale inama baleshibomfya ku kusenda ifipe ifya fina. Kabili Lesa aebele abena Israele ukuti nga bamona impunda ya muntu uwabapata ilele mwi samba lya cisendo ca iko, tabalingile ukuisha, lelo balingile “ukuikakula icisendo.”—Ukufu. 23:5.
it-1-E ibu. 621 para. 1
Amalango
Mwi buuku lya Amalango Lesa alipeele abena Israele amafunde ayalelanga ukuti alelangulukilako inama. Abena Israele babebele ukuti nga basanga icinsa ca cuni umuli no twana nelyo amani, na nyina ali pa twana twakwe nelyo pa mani yakwe, tabalingile ukusenda nyina, pantu icalelenga ekale pa cinsa twana nelyo amani. Balingile ukutamfyapo nyina no kusenda utwana nelyo amani. Ici calelenga nyina ukubikila amani na yambi. (Amala. 22:6, 7) Shibulimi balimukeenye ukukakila ing’ombe ne mpunda mwi koli limo line pantu inama iishakwete amaka yali no kulacula. (Amala. 22:10) Na kabili Lesa alikeenye abena Israele ukukaka ing’ombe ku kanwa ilyo ilenyantaula ingano pa kushisokola pa kuti ing’ombe ilacula ne nsala libe ninshi ifya kulya fili fye mupepi.—Amala. 25:4.
w03 10/15 ibu. 32 amapara 1-2
“Mwiba kwi Koli Limo Line”
NGE fyo mumwene pano, ingamali ne ng’ombe ifilelimina pamo tafyangukilwe. Ikoli ilisuntinkenye ishi nama shibili—ilyapangiilwe inama shibili ishalingana ubukulu na maka—lilelenga inama shonse shibili ukucula. Apo Lesa alyangilwe inama shisenda ifipe, aebele abena Israele ati: “Wikalimina ku ng’ombe ne mpunda kumo.” (Amalango 22:10) Icishinte cimo cine kuti cabomba ku ngamali na kuli cilume wa ng’ombe.
Ilingi line, shibulimi te kuti atwike icisendo cafina nge ci pa nama shakwe. Lelo nga ca kuti takwete ing’ombe ishilume shibili, limbi kuti akulikila inama shibili ishilipo kwi koli limo. Kwati ici e co shibulimi wa muli ba 1800 muli ci cilangililo asalilepo ukucita. Pa mulandu wa kupusana kwa bukulu, inama iishikosele kuti ileshomboka pa kwendela pamo ne inankwe, ne ikwetepo amaka e ingafininwa sana.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 600
Inkongole, Uukongwele
Mu Israele icalelenga abantu ukukongola, kukanakwata indalama. Bwaleba bwafya ubukalamba umwina Israele nga akongola pantu caleba kwati aba umusha ku o akongolako. (Amapi. 22:7) Lesa aebele abantu bakwe ukuba bakapekape no kukanaba na bukaitemwe, kabili tabalingile ukukongwesha kaloba ku bena Israele banabo abapiina pa kuti fye banonke. (Ukufu. 22:25; Amala. 15:7, 8; Amalu. 37:26; 112:5) Lelo abena fyalo bena nga bakongola, balebikapo nsonsela pa kubwesha. (Amala. 23:20) Abaishiba ilyashi lya baYuda batila abalekongola indalama sha makwebo e balebikapo nsonsela pa kubwesha inkongole bakongwele, te bapiina abalekongola pa mulandu wa kubulisha. Apo abena fyalo tabaleikalilila nga baya mu Israele pantu ilingi baleya fye mu kucita amakwebo, nga bakongola balingile ukubikapo nsonsela pa kubwesha pantu nabo balekongwesha kaloba.
Inama
Bushe calibipa ukwipaya inama?
IFYO ABANTU BALANDA Abantu bamo balepaya inama ne sabi ilyo baleangala ifyangalo, balomfwa fye bwino ukonka inama ulubilo no kushipaya. E lyo bambi nabo balanda nge fyalandile Leo Tolstoy umwina Russia uulemba ifitabo, uwatile “tacawama nangu fye panono” ukwipaya no kulya inama.
IFYO BAIBOLO ILANDA Lesa alisuminisha abantu ukwipaya inama nga ilefwaya ukubacena nelyo nga balefwaya ukupangako ifya kufwala. (Ukufuma 21:28; Marko 1:6) Na kabili, Baibolo itila abantu kuti baipaya inama nga balefwaya ukulya. Pa Ukutendeka 9:3 patila: “Inama shonse isha mweo mukalelya.” Nangu ni Yesu alyafwileko abasambi bakwe ukwipaya isabi ilya kulya.—Yohane 21:4-13.
Nomba Baibolo itila Lesa alipata umuntu onse “uwatemwa ubunkalwe.” (Amalumbo 11:5) Kanshi Lesa tafwaya ukuti tulecusha nelyo ukwipaya inama pa mulandu wa kufwaya fye ukwangala.
Baibolo itila Lesa alicindika sana ubumi bwa nama.
• Baibolo ilanda ukuti ilyo Lesa alebumba ifintu, “apangile inama sha mu mpanga isha pano isonde mu misango ya shiko ne fitekwa mu misango ya fiko ne fikulika mu misango ya fiko. Kabili Lesa amwene ukuti cawama.”—Ukutendeka 1:25.
• Baibolo ilanda ukuti Yehova: “Apeela inama ifya kulya.” (Amalumbo 147:9) Lesa alapeela inama fyonse ifyo shikabila pa kuti shitwalilile ukuba no mweo.
• Davidi imfumu ya bena Israele yapepele ukuti: “Mupususha umuntu ne nama, mwe Yehova.” (Amalumbo 36:6) Ku ca kumwenako, ilyo Yehova aonawile abantu babipa ku Ilyeshi ilyaliko isonde lyonse, apuswishe abantu 8 ne nama isha misango yonse.—Ukutendeka 6:19.
Nga fintu mwamona, Yehova alitemwa inama isho abumbile, kabili afwaya ukuti na bantu bene baleshisunga bwino.
“Umulungami asakamana umweo wa citekwa cakwe.”—Amapinda 12:10.
AUGUST 9-15
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 24-26
“Ifyo Amafunde ya kwa Mose Yalelanga Ukuti Yehova Alibika Amano ku Banakashi”
it-2-E ibu. 1196 para. 4
Abanakashi
Amafunde ayo abashilika balekonka yalikenye umwaume ukuya ku nkondo mu mwaka wa kubalilapo nga e lyo aupa fye pa kuti abe no mwina mwakwe. Ici calelenga abaupana bakwata inshita ya kukwata umwana uwali no kulasansamusha nyina nga ca kuti umwina mwakwe aya ku nkondo nelyo ayafwila ku nkondo.—Amala. 20:7; 24:5.
it-1-E ibu. 963 para. 2
Ukutolelesha mu Mabala
Ili funde talyalekoselesha abena Israele ukuba abanang’ani, lelo lyalebasambilisha ukuba bakapekape, ukukanaba bakaitemwe, no kushintilila pali Yehova. Ici e calengele Davidi alande ukuti: “Nshatalamona uwalungama nalekeleshiwa, nelyo abana bakwe balelombelesha ifya kulya.” (Amalu. 37:25) Apo kwali Ifunde ilyalelanda pa kutolelesha, nangu fye bapiina nga balebombesha tabali no kufwa ku nsala, kabili bena na bana babo tabali na kulombelesha ifya kulya.
Bushe Kuti Mwa-asuka Ifi Fipusho?
Kale sana mu Israele, umwaume nga afwa ukwabula ukukwatapo umwana umwaume, munyina alemupyana pa kuti amufyalile umwana ukuti ishina lya lupwa liloba. (Ukutendeka 38:8) Mu kuya kwa nshita, icupo ca musango yu caishileba mu Mafunde ya kwa Mose, kabili balecita ukuti icupo ca pali bumulamu. (Amalango 25:5, 6) Ifyo Boasi acitile, ifyalondololwa mwi buuku lya kwa Ruti, filanga ukuti na balupwa ba mwaume uufwile nabo balemupyana nga ca kuti bamunyina bakwe bonse balifwa.—Ruti 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Ifyupo fya pali bumulamu e ko fyali na lintu Yesu ali pa calo, pantu abaSaduke balilandilepo, nge fyo calembwa pali Marko 12:20-22. UmuYuda uwalelemba ilyashi lya kale, Flavius Josephus, uwaliko mu nshita ya batumwa, atile icupo ca pali bumulamu tacalesungilila fye ishina lya lupwa lelo calelenga no kuti ifya bupyani fiya ku bantu bambi kabili calecingilila na mukamfwilwa. Kale umukashi takwete insambu sha kupyana ifyuma fya mulume wakwe. Lelo umwana uwafyalwa mu cupo ca pali bumulamu alepyana ifyuma fya wafwile.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 640 para. 5
Ukulekana
Kalata wa Kumulekelapo. Ifi Amafunde ya kwa Mose yalandile ukuti umwaume kuti alemba kalata yakulekelapo umukashi wakwe nga alefwaya icupo cipwe, tacalolele mu kuti calyangwike ku mulume ukuleka umukashi wakwe. Pa kuti umulume aleke umukashi wakwe kwali ifyo alingile ukucita. Alingile ukumulembela “kalata wa kumulekelapo no kumupeela no kumutamfya mu ng’anda yakwe.” (Amala. 24:1) Nangu ca kuti Amalembo tayalanda fyonse ifyo balecita pa kulekana, cimoneka kwati balebalilapo ukuya ku bakalamba abalebafwa ukuwikishanya ilyo bashilalekana. Inshita iyalepitapo pa kuti alembe kalata ya kulekelapo umwina mwakwe ne yo balelanshanya na bakalamba, yalepeela umwaume uwalefwaya ukuleka umwina mwakwe inshita ya kutontonkanyapo nga kuti aikala no mwina mwakwe. Kanshi umulume alingile ukukwata umulandu wine wine pa kuleka umwina mwakwe. Kabili nga bakonka fyonse ifyalekabilwa pa kupwisha icupo, calelenga umwaume ukukanasuswa ukupwisha icupo. E lyo na kabili calecingilila insambu isho umukashi akwata. Amalembo tayalanda ifyo balelemba muli iyi “kalata wa kumulekelapo.”
w19.06 amabu. 23-24 amapara. 13-16
Muleafwa Abali na Masakamika pa Kuti Baleshipikisha
13 Nga ca kuti uwa bwananyina afwilwa umwina mwakwe, alakabila ukumwafwa. Abaupana kuti twabapashanya ku miti ibili iyapalamana. Nga papita imyaka iingi, imishila ya iyi miti ilapikana. Nga ca kuti umuti umo baushula, umuti uwashala tauba bwino. E fyo ciba na ku muntu uwafwilwa umwina mwakwe, alaba no bulanda nga nshi pa nshita iitali. Ba Paula abafwililwe abena mwabo mu kupumikisha, balandile abati: “Ifintu fyalyalwike sana kabili nshakwete na mwakulosha. Cibusa wandi uwa pa mutima alifwile. Ilyo abena mwandi bali abomi nalelanda nabo pali fyonse fye. Nga kwaba ifyalenga nasansamuka nabo balesansamukila pamo na ine, kabili balentungilila nga nakwata amafya. Lyonse balekutika nga ndebalondolwela ubwafya nkwete. Ilyo bafwile, ala umusana waliputwike.”
14 Finshi tulingile ukulacita pa kuti tulesansamusha uwafwilwa umwina mwakwe? Icacindama ico tufwile ukubalilapo ukucita, kulanda nankwe nangu ca kuti tatwishibe bwino amashiwi twingamweba. Ba Paula abo tulandilepo balandile abati: “Nalishiba ukuti imfwa ilalenga abantu babulwa ifya kulanda. Balamona ukuti nga balanda fimo nalimo kuti balenga uufwililwe abelako no bulanda. Lelo ukulandapo fimo kwawamapo ukucila ukwikala fye tondolo.” Uufwililwe nalimo tatwenekela ukumweba amashiwi ayengamusansamusha sana. Ba Paula batile: “Naleumfwa bwino aba bwananyina nga banjeba abati, ‘Cabipa sana ifi abena mwenu bafwile.’”
15 Napapita imyaka ukutula apo ba muka ba William bafwila. Ba William balandile abati: “Ndatemwa nga ca kuti abantu balelanda ifisuma ifyo umwina mwandi alecita. Ifi filenga nashininkisha ukuti abantu balimutemenwe kabili balimucindike. Ifi abantu balanda filenga ndesansamuka sana, pantu nalitemenwe sana umwina mwandi kabili alengafwa sana.” Ba Bianca bamukamfwilwa balandile abati: “Ndasansamuka aba bwananyina nga bapepela pamo na ine, kabili bambelengelako ne lembo limo nelyo yabili. Ndatemwa nga balanda pa mwina mwandi, kabili nga balekutika ilyo ndebeba fimo pa mwina mwandi.”
16 Nga filya fine Ruti ashashiile mukamfwilwa Naomi, na ifwe tulingile ukutwalilila ukwafwilisha abafwilwa abena mwabo. Ba Paula abo tulandilepo kale balandile abati: “Ilyo abena mwandi bafwile fye, abantu balengafwa sana kabili balensansamusha. Nomba ilyo papitile inshita, balilekele pa mulandu wa kuti balipamfiwe ne milimo ya cila bushiku. Nangu cali ifi, ifintu fyalyalwike sana mu mikalile yandi. Cilawama sana abantu nga bailuka ukuti uufwililwe alakabila ukulamwafwilisha pa nshita iitali nalimo pa myeshi iingi nelyo fye pa myaka iingi.” Nomba abantu balipusanapusana. Bamo nga bafwilwa ubulanda bulapwa bwangu, lelo bambi bena nga bacita fye cimo ico balecitila pamo na bena mwabo, balaba no bulanda sana. Inshita iipitapo pa kuti umuntu uufwililwe aleke ukuba no bulanda ilapusanapusana. Kanshi natuleibukisha ukuti Yehova alitupeela umulimo wa kusakamana abafwilwa abena mwabo.—Belengeni Yakobo 1:27.
AUGUST 16-22
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 27-28
“Amapaalo Yonse aya Yakamusanga”
w10 12/15 amabu. 19-20 para. 18
Sangeni Amapaalo mu Mfumu Iitungululwa no Mupashi wa kwa Lesa!
18 Ukukutika kusanshamo ukumfwikisha ifilandwa mu Cebo ca kwa Lesa e lyo na mu fya kulya fya ku mupashi ifyo atupeela. (Mat. 24:45) Cipilibula no kulaumfwila Lesa no Mwana wakwe. Yesu atile: “Te onse uutila kuli ine, ‘Shikulu, Shikulu,’ akengila mu bufumu bwa mu muulu, kano uucita ififwaya Tata uwaba mu muulu e ukengilamo.” (Mat. 7:21) Kabili ukukutika kuli Lesa cipilibula ukuitemenwa ukukonka ifyo apekanya, e kutila ukukonka ubutungulushi bwa cilonganino ca Bwina Kristu, na baeluda basontwa ababa “ifya bupe ku bantu.”—Efes. 4:8.
Bushe Amapaalo ya kwa Yehova Yakamusanga?
2 Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “mwaumfwa” pa Amalango 28:2 lyalola mu kuti ukutwalilila ukucita ifyo fine. Abantu ba kwa Yehova tabafwile fye ukumfwa kuli wene limo limo; bafwile ukutwalilila ukumfwa kuli wene muli fyonse. E lyo fye amapaalo ya bulesa yakabasanga. Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “ukumusanga” batila ilingi line libomfiwa ku balunga ukulosha ku “kusanga” nelyo “ukufika.”
Mulefwaisha Amapaalo ya Kwa Yehova
4 Lesa alefwaya abena Israele ukuba ne cumfwila ca musango shani? Ifunde lyakwe lyatile ali no kufulwa nga ca kuti abantu bakwe bafilwa ukuba ‘abasekelela no kwanga ku mutima’ ilyo balemubombela. (Belengeni Amalango 28:45-47.) Yehova tafwaya abapatikishiwa fye ukumumfwila nga filya inama nangu ifiwa fipatikishiwa ukumfwila. (Marko 1:27; Yako. 3:3) Ukumfwila Lesa ukufuma pa nshi ya mutima cilangililo ca kuti twalimutemwa. Icumfwila ca musango yu cilalenga umuntu ukuba ne nsansa pantu alacetekela ukuti amafunde ya kwa Yehova taya-afya no kuti “alalambula abamufwaisha.”—Heb. 11:6; 1 Yoh. 5:3.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 360
Umupaka
Amafunde ya kwa Lesa yalileseshe ukusesesha umupaka ku numa. (Amala. 19:14; moneni na Amapi. 22:28.) Na kuba umuntu nga ‘abwesesha umupaka wa munankwe ku numa’ aleba uwatiipwa. (Amala. 27:17) Apo impanga iyo abantu balekwata e mo balefumya ifya kulya, kanshi umuntu nga abwesesha umupaka wa munankwe ku numa ninshi amucefesha impanga umo engalima no kukwata ifyo alekabila. Umuntu nga acita ifi balemumona ukuti mupuupu. (Yobo 24:2) Kwali abantu abashali na cishinka abalecita ifi, kabili bacilolo ba kwa Yuda mu nshiku sha kwa Hosea babapashenye ku bantu abalesesesha imipaka ya banabo ku numa.—Hos. 5:10.
AUGUST 23-29
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 29-30
“Kuti Twakumanisha Ukubombela Yehova”
Yehova Alitupeela Ubuntungwa bwa Kuisalila
Bushe calyafya ukwishiba no kulacita ifyo Lesa afwaya? Mose atile: “Ili funde ndemweba lelo talikosele sana kuli imwe ukulikonka, kabili talili ukutali.” (Icikomo 11) Yehova tatweba ukucita ico tushingakumamo ukucita. Ifyo afwaya ukuti tulecita tafyakosa kabili te kuti tufilwe ukuficita. Na kabili, ifyo Lesa afwaya ukuti tulecita kuti twafishiba. Pa kuti twishibe ifyo Lesa afwaya ukuti tulecita, tatufwile ukunina “mu muulu” nelyo ukuya “bushilya bwa bemba.” (Icikomo 12 na 13) Baibolo ilatweba bwino bwino ifyo tufwile ukucita.—Mika 6:8.
Yehova Alitupeela Ubuntungwa bwa Kuisalila
UMWANAKASHI umo Umwina Kristu, uwalemona ukuti ifyabipa ifyamucitikile ilyo ali umwaice kuti fyalenga afilwa ukubombela Yehova atile: “Ilingi ndatiina, imona kwati nshakatwalilile ukuba uwa cishinka kuli Yehova.” Bushe na imwe e fyo mumona? Bushe ca cine ukuti ifyatucitikilapo mu bumi kuti fyalenga twafilwa ukutwalilila aba cishinka kuli Lesa? Awe nakalya. Yehova Lesa alitupeela insambu ya kuisalila, kanshi kuti twasala fwe bene ifyo tulefwaya ukulacita mu bumi. Yehova afwaya ukuti tulesala bwino, kabili Icebo cakwe Baibolo, cilatweba ifya kucita pa kuti tusale bwino. Natulande pa mashiwi Mose asosele ayaba mu Amalango icipandwa 30.
Yehova Alitupeela Ubuntungwa bwa Kuisalila
Bushe ifyo tusalapo ukucita filakuma Yehova? Ee filamukuma sana! Mose uwaletungululwa no mupashi wa kwa Lesa atile: “Saleni umweo.” (Icikomo 19) Nomba bushe kuti twasala shani umweo? Mose alondolwele ukuti: ‘Ni pa kulatemwa Yehova Lesa wenu, pa kulaumfwila ishiwi lyakwe na pa kulambatila kuli ena.’ (Icikomo 20) Nga twatemwa Yehova, tukalamumfwila kabili tukalambatila kuli ena te mulandu ne cingacitika. Nga twacite fi ninshi twasala umweo, kabili ifi fine e fyo tulingile ukucita pa kutila imikalile yesu ibe bwino ino nshita kabili kuti twaisaikala umuyayaya mu calo cipya ica kwa Lesa.—2 Petro 3:11-13; 1 Yohane 5:3.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 665 para. 3
Ukutwi
Ilyo Yehova alelanda pa bena Israele abashali na cishinka, atile bali na ‘matwi ayashasembululwa.’ (Yer. 6:10; Imil. 7:51) Amatwi yabo yali kwati balicilikamo fimo ifyalelenga balefilwa ukumfwa. Yehova takomona amatwi ya bantu abashimumfwila nelyo talenga abantu abashimumfwila baleiluka ifya kwa Lesa, lelo alalenga abamufwaya ukulaumfwikisha ifya kwa Lesa no kulamunakila. (Amala. 29:4; Rom. 11:8) Umutumwa Paulo alisobele ukuti kwali no kuba inshita ilyo abatila Bena Kristu bali no kufuma mu cine, tabali na kulafwaya ukumfwa icine icaba mu Cebo ca kwa Lesa, lelo bali no kulafwaya ukumfwa “ifyo abene balefwaya ukumfwa,” kabili bali no kulakutika kuli bakasambilisha ba bufi. (2 Tim. 4:3, 4; 1 Tim. 4:1) Na kabili umuntu nga umfwa ilyashi ilyo ashacilaenekela maka maka ilyashi lya bulanda, alapeshiwa amano.—1 Sam. 3:11; 2 Isha. 21:12; Yer. 19:3.
AUGUST 30–SEPTEMBER 5
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | AMALANGO 31-32
“Ifyo Twingasambilila ku Filangililo Fyaba mu Lwimbo Yehova Asambilishe Mose”
w20 06 ibu. 10 amapara. 8-9
“Nengeni Ukuba no Mutima umo ku Kutiina Ishina Lyenu”
8 Ilyo abena Israele tabalaingila mu Calo ca Bulayo, Yehova asambilishe Mose ulwimbo. (Amala. 31:19) Mose na o alingile ukusambilisha abena Israele ulu lwimbo. (Belengeni Amalango 32:2, 3.) Nga tuletontonkanya sana pa mashiwi yaba mu fikomo 2 na 3, kuti twamona ukuti Yehova afwaya ishina lyakwe ukwishibikwa, kabili tafwaya abantu balemona kwati tabafwile ukubomfya ishina lyakwe pa mulandu wa kuti lya mushilo. Afwaya bonse baishiba ishina lyakwe. Ala abena Israele balitemenwe icine cine ilyo Mose alebasambilisha pali Yehova na pe shina lyakwe ilisuma nga nshi! Ifyo Mose abasambilishe fyalikoseshe icitetekelo cabo kabili fyalibakoseleshe nga filya imfula iisuma ilenga ifimenwa ukukula bwino. Kuti twacita shani pa kuti na ifwe tulesambilisha bwino?
9 Ilyo tulebila imbila nsuma, kuti twabomfya Baibolo pa kulanga abantu ishina lya kwa Lesa ilya kuti Yehova. Kuti twabapeela impapulo ishisuma isho twakwata, kuti twabatambisha amavidio ayasuma, kabili kuti twabalanga ifyebo fyaba pa webusaiti yesu ifilenga Yehova ukucindikwa. Ilyo tuli ku ncito, ku sukulu, nelyo pa bulendo kuti twaebako abantu pali Lesa wesu uo twatemwa na pa fyo aaba. Kuti twabebako pa fintu ifisuma ifyo Yehova akatucitila ne fyo akalenga isonde ukuba Paradaise. Nga twabebako ifi fintu nalimo kuti baishiba ifyo Yehova atutemwa. Nga tule-ebako abantu icine pali Shifwe uwa tutemwa, ninshi tuleafwilishako ukulenga ishina lyakwe ukuba ilya mushilo. Tulalenga abantu baishiba ukuti balibasambilisha ifya bufi ifingi pali Yehova. Pa fintu fyonse ifyo abantu bengasambilila, ifyaba mu Baibolo ifyo tubasambilisha e fingalenga baba ne nsansa.—Esa. 65:13, 14.
Bushe Mulomfwa Ifilangililo Ifyaba mu Baibolo?
Baibolo na kabili ilinganya Yehova ku fintu ifishipeema. Bamulondolola ati “Icilibwe ca kwa Israele,” “ulupungu,” kabili ati ‘uucingilila.’ (2 Samwele 23:3; Amapinda 18:10; Amalango 32:4) Kupalana nshi kulipo? Filya fine icilibwe icikalamba ciba fye pa ncende imo inshiku shonse kabili tacisela, Yehova Lesa na o kuti amucingilila inshiku shonse.
Pashanyeni Yehova pa Kukansha Abana Benu
7 Tontonkanyeni pa kutemwa Yehova alangile abena Israele. Mose alandile icilangililo cifika pa mutima ukulondolola ukutemwa kwa kwa Yehova ku luko lwapangilwe ulwa bena Israele. Tubelenga ati: “Nga kapumpe uwaimye cisansala cakwe, uushunda pali ba mwane, ayanshile utulume twa masako, alibabuulile, abasendeele pa mapindo yakwe: Yehova eka alimutungulwile [Yakobo].” (Amalango 32:9, 11, 12) Pa kuti kapumpe asambilishe utwana ukupupuka, ‘alemye cisansala cakwe,’ ukupampaila amapindo yakwe pa kutila akoseleshe utwana twakwe ukupupuka. Ilyo akana kasuka katoloka mu cisansala, iciba ilingi line pa cilibwe casumbuka, nyina ‘ashunda pa’ kana. Nga camoneka kwati akana kalapona, nyina apupukila pe samba lya kana no kukasendela “pa mapindo yakwe.” Yehova na o asakamene lulya luko lwapangilwe fye lilya line mu nshila ya kutemwa. Apeele abantu Amalango ya kwa Mose. (Amalumbo 78:5-7) Lyene Lesa acingilile bwino uluko lwakwe, ali uwaipekanya ukwafwa abantu bakwe ilyo baba na mafya.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Amalango
31:12. Abaice bafwile ukwikala na bakalamba pa kulongana kwa cilonganino kabili bafwile ukwesha sana ukukutika no kusambilila.
Bushe Kuti Nayafwa Shani Abana Bandi Ukusambilila Sana?
Nomba kuti twayafwa shani abana besu ukutemwa Yehova no kuba na katiina kuli wena? Icasuko kuli ici cipusho caba mu Mafunde ayo Yehova apeele abena Israele ukupitila muli kasesema Mose. Abafyashi ba mu Israele babebele ukuti: “Muletemwa Yehova Lesa wenu imitima yenu yonse, ne myeo yenu yonse, na ku maka yenu yonse. Ifyebo ifi, ifyo ndemweba lelo, fibe mu mitima yenu: kabili mulefundisha abana benu no mukoosha, mulefisosa na pa kwikala mu mayanda yenu na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka.”—Amalango 6:5-7.
Ifi fikomo filesambilisha abafyashi amasambililo ayacindama. Limo lya kuti: Mwe bafyashi mufwile ukuba ifya kumwenako. Pa kusambilisha abana benu ukutemwa Yehova, imwe bene mulingile ukumutemwa, kabili ne fyebo fya kwa Yehova fifwile ukuba mu mitima yenu. Mulandu nshi ico cacindamina sana? Pantu ni mwe mwashingamwa ukusambilisha abana benu. Abana balasambilila sana ku fyo bamona ku bafyashi ukucila ifyo bengasambilila kuli bambi. Ifyo basambilila ku fyo mucita fikabafwa sana.
Ifyo mwe bafyashi mufwaisha, ifyo mutontonkanyapo, ifyo mwacindamika, ne fyo mwabikako amano, tafimonekela fye mu fyo mulanda lelo fimonekela na mu fyo mucita. (Abena Roma 2:21, 22) Ukutula fye ku bunya, abana basambilila ku fyo abafyashi babo bacita. Balamona ifyo abafyashi bacindamika, kabili ilingi line e fyo nabo bacindamika. Nga mwalitemwa Yehova, abana benu bakamona ukuti mwalimutemwa. Ica kumwenako fye, bakamona ukuti mwalicindamika ukubelenga Baibolo ne sambililo lya pa lwenu. Kabili bakeshiba ukuti mwabika pa ntanshi ifya Bufumu. (Mateo 6:33) Nga mulesangwa lyonse ku kulongana no kulabombako umulimo wa kushimikila, abana bakeluka ukuti mwalicindamika nga nshi umulimo wa mushilo uwa kwa Yehova.—Mateo 28:19, 20; AbaHebere 10:24, 25.